مریخ‌نورد پشتکار وجود دریاچه‌ی باستانی عظیم در مریخ را تأیید کرد
پس از چند ماه از کاوش مریخ‌نورد پشتکار در سیاره‌ی سرخ، سرانجام انتشار نخستین نتایج بررسی‌های علمی نشان می‌دهد که یک دریاچه‌ی عظیم و یک رودخانه‌ی باستانی در محل فرود ربات ناسا در مریخ وجود داشته است.
گویا ناسا محل فرود «پشتکار» (Perseverance) را هوشمندانه انتخاب کرده است. این مریخ‌نورد ۱۸ فوریه (۱ اسفند) در کف دهانه‌ی ۴۵ کیلومتری «جزرو» (Jezero) فرود آمد که طبق بررسی‌های قبلی در گذشته میزبان یک سیستم دریاچه و دلتای بزرگ بوده است. اکنون بر اساس یک پژوهش تازه، عکس‌های گرفته شده در اوایل مأموریت پشتکار، به‌خوبی این موضوع را تأیید می‌کند.
«بنجامین ویس» (Benjamin Weiss) استاد علوم سیاره‌ای مؤسسه‌ی فناوری ماساچوست در این‌باره گفت: «مریخ‌نورد بدون پیمایش زیاد، توانست یکی از ناشناخته‌های بزرگ کاوش مریخ را حل کند و نشان دهد که دهانه‌ی جزرو واقعا زمانی دریاچه بوده است. این موضوع تا زمانی که در مریخ فرود نیامده بودیم همیشه محل تردید بود.»
تصویر دوربین وضوح بالای مدارگرد شناسایی مریخ از دلتای دریاچه‌ی جزرو
Credit: NASA/JPL-Caltech/University of Arizona
منطقه‌ی مناسب برای یک مأموریت برجسته
پشتکار دو وظیفه‌ی اصلی در مأموریت ۲٫۷ میلیارد دلاری خود بر عهده دارد که شامل جست‌وجوی نشانه‌های حیات میکروبی باستانی در مریخ و همچنین جمع‌آوری و ذخیره‌سازی نمونه‌هایی از این سیاره‌ی سرخ است که در آینده توسط یک مأموریت دیگر به زمین آورده خواهد شد.
علاوه بر این، در پروازهای اولیه‌ی بالگرد «نبوغ» (Ingenuity) هم پشتکار نقش پررنگی داشت و داده‌های ارزشمندی از جمله نخستین صدای پرواز بالگرد در یک سیاره‌ی دیگر را ثبت کرد. اکنون اما نبوغ به‌طور مستقل‌تری پروازهای خود را در مریخ دنبال می‌کند.
بر اساس داده‌های جمع‌آوری شده توسط فضاپیماهای دیگری از جمله «مدارگرد شناسایی مریخ» (MRO)، ناسا دهانه‌ی جزرو را برای دنبال کردن اهداف مأموریت «مارس ۲۰۲۰» (Mars 2020) و کاوش مریخ‌نورد پشتکار در نظر گرفت. زیرا تصاویر مداری یک ساختار بادبزن-مانند را روی سطح مریخ نشان می‌دهد که طبق بررسی‌ها دلتای رودخانه‌ای است که ۳٫۷ میلیارد سال پیش به دریاچه‌ای بزرگ می‌ریخته و رسوباتی از خود بر جای گذاشته است. این رسوبات می‌توانند نشانه‌هایی از میکروب‌ها (ریزاندامگان) را در صورت وجود، در خود حفظ کرده باشند.
در پژوهشی که در نشریه‌ی «ساینس» (Science) منتشر شده، ستاره‌شناسان عکس‌های اولیه‌ای که پشتکار با استفاده از دوربین «مست‌کم-زد» (Mastcam-Z) و دوربین «سوپرکم» (SuperCam) تهیه کرده است را بررسی کرده‌اند.
ساختار واضح سنگ‌های رسوبی در تپه‌ی کودیاک مریخ
Credit: NASA/JPL-Caltech/LANL/CNES/CNRS/IRAP/LPG/ASU/MSSS
این عکس‌ها حاشیه‌ی برآمده‌ی بزرگ دلتا و همچنین یک تپه‌ی جدا مانده با نام «کودیاک» (Kodiak) را نشان می‌دهند که به گفته‌ی تیم مأموریت یک بخش فرسایش‌یافته از همان حاشیه‌ی دلتای رودخانه است. تصاویر کودیاک به اندازه‌ای واضح ثبت شده که لایه‌های جداگانه‌ی رسوبات در آن دیده مشخص است.
«نیکولاس منگلد» (Nicolas Mangold) نویسنده‌ی مقاله‌ی جدید از مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه گفت: «تصاویر کودیاک به‌طور واضح به رسوب رودخانه به همراه یک دلتا و دریاچه اشاره دارد.»
او افزود: «این تصاویر به ما کمک می‌کند تا سطح دریاچه را تعیین کنیم و همچنین امکان می‌دهد تا با پیشروی پشتکار، سناریویی از شکل‌گیری دلتا و فعالیت دریاچه داشته باشیم و لایه‌های مناسب برای تجزیه‌وتحلیل و نمونه‌برداری را مشخص کنیم.»
نکته‌ی جالب توجه آن است که مشاهدات پشتکار سطح دریاچه‌ی باستانی جزرو را حدود ۱۰۰ متر پایین‌تر از مشاهدات مداری نشان می‌دهد و طبق گفته‌ی منگلد، به مرحله‌ای از دلتا درست پس از آغاز شکل‌گیری آن اشاره دارد.
سطح دریاچه‌ی جزرو در هنگام رسوب‌گذاری در تپه‌ی کودیاک
Credit: NASA/JPL-Caltech/MSSS/LPG
هنوز اما با داده‌های فعلی نمی‌توان شروع تکامل جزرو را پیش از رسوب‌گذاری مواد در کودیاک برآورد کرد، زیرا لایه‌های مرتبط در جایی بسیار دورتر از دلتا پنهان شده‌اند. اما پشتکار شاید بتواند هنگام عبور از دلتا نتایج بیشتری به‌دست آورد.
دهانه‌ی متغیر جزرو
دریاچه‌ی باستانی جزرو امروزه مانند دیگر نقاط مریخ، خشک شده است. دانشمندان تصور می‌کنند که خشک شدن سیاره‌ی سرخ حدود ۳٫۵ میلیون سال پیش زمانی آغاز شده که میدان مغناطیسی سراسری سیاره از بین رفته و در نتیجه بمباران ذرات باردار خورشیدی باعث حساس شدن جو آن شده است.
عکس‌های تجزیه‌وتحلیل شده‌ی جدید می‌تواند نگاهی جذاب به این تغییر بزرگ را ارائه دهد. برای نمونه این عکس‌های پشتکار، تخته سنگ‌های بزرگی به عرض ۱٫۵ متر را در لایه‌های بالایی برآمدگی اصلی دلتا نشان می‌دهد. به گفته‌ی پژوهشگران برای انتقال چنین سنگ‌هایی جریان قدرتمندی نیاز است که احتمالا سیلی با دبی حدود ۳۰۰۰ متر مکعب در ثانیه بوده است.
منگلد گفت: «چنین جریان‌هایی ممکن است ناشی از حرکت یخچال‌ها یا سیلاب‌های ناگهانی ناشی از بارندگی شدید باشد، مانند آنچه که امروزه در برخی از مناطق بیابانی زمین روی می‌دهد. صرف نظر از علت، این سنگ‌های رسوبی می‌توانند به شکل بسیار متفاوتی که جزرو در گذشته داشته اشاره کند.
جزئیات تخته سنگ‌های دلتای دهانه‌ی جزرو مریخ
Credit: NASA/JPL-Caltech/LANL/CNES/CNRS/IRAP/LPG
ویس گفت: «شگفت‌انگیزترین چیزی که از این تصاویر به‌دست آمده، این فرصت بالقوه برای درک زمانی است که دهانه از یک زیست‌بوم زمین-مانند و قابل سکونت به منطقه‌ی متروک و بی‌حاصل امروزی تبدیل شده است. این تخته سنگ‌ها ممکن است نشانه‌های این انتقال باشند که تا کنون در دیگر نقاط مریخ ندیده‌ایم.»
اگر همه چیز طبق برنامه‌ریزی پیش برود، پشتکار در نهایت از نزدیک به بررسی شکل‌گیری دلتا می‌پردازد. هدف تیم مأموریت این است که مریخ‌نوردی را که تا امروز ۲٫۶۱ کیلومتر در کف دهانه‌ی جزرو طی کرده است، به سمت برآمدگی دلتا هدایت و از ذخایری که هنگام ساکن بودن دریاچه رسوب کرده‌اند، نمونه‌برداری کند.
این کاوشگر تاکنون دو نمونه از تخته سنگی موسوم به «روشه» (Rochette) جمع‌آوری و ذخیره کرده است. نمونه‌های جمع‌آوری شده توسط پشتکار سرانجام توسط یک مأموریت مشترک ناسا و آژانس فضایی اروپا به زمین آورده خواهند شد.
در حال حاضر باید منتظر فعالیت دوباره‌ی پشتکار در سیاره‌ی سرخ باشیم زیرا عملیات علمی این کاوشگر و دیگر ربات‌های ناسا در سطح مریخ، هم‌اکنون در حالت تعلیق قرار دارد. مریخ هم‌اکنون نسبت به زمین در سمت دیگر خورشید قرار گرفته است و چنین موقعیتی می‌تواند فرستادن دستور به ربات‌ها را با چالش مواجه کند. طبق اعلام ناسا این تعلیق موقت طبق ۱۶ اکتبر (۲۴ مهر) به پایان می‌رسد.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از رود، دلتا و دریاچه‌ی باستانی جزرو
Credit: NASA/JPL-Caltech
منبع: Space
مبارکتون باشع:/
ما هم داریم کاوش میکنیم …ولی روی پراید
ماهم بعداز سی سال کاوش تازه فهمیدیم که پراید استاندارد نیست🤣
حیحیی😂