کاوشگر پشتکار جست‌وجوی حیات در مریخ را آغاز کرده است
مریخ‌نورد پشتکار ناسا مأموریت اصلی خود را برای مطالعه‌ی دهانه‌ی جزرو مریخ و جست‌وجوی نشانه‌هایی از حیات باستانی آغاز و عکس‌های تازه و باکیفیتی از سیاره‌ی سرخ مخابره کرده است.
کاوشگر پشتکار (Perseverance) ناسا که در هفته‌های گذشته سخت مشغول پشتیبانی از مأموریت بالگرد نبوغ برای ثبت تصاویر پرواز و برقراری ارتباط آن با ایستگاه زمینی بود، اکنون با قرارگیری بالگرد در فاز انتقالی و آمادگی برای مأموریت‌های تازه، فرصت بیشتری دارد تا بر روی مأموریت اصلی خود یعنی جست‌وجوی حیات میکروبی باستانی در مریخ تمرکز کند.
این مریخ‌نورد که ۱۸ فوریه (۱ اسفند ۱۳۹۹) در مریخ فرود آمد، با ابزارهای علمی خود سنگ‌هایی که در کف دهانه‌ی «جزرو» (Jezero) قرار دارند را مطالعه می‌کند. اطلاعات به‌دست آمده از مریخ‌نورد پشتکار به دانشمندان کمک می‌کند تا یک جدول زمانی از شکل‌گیری این دریاچه‌ی باستانی، زمان خشک شدن آن و زمان آغاز رسوب در دلتای آن تهیه کنند.
درک این جدول زمانی به تعیین قدمت نمونه‌های سنگی، که بعدا توسط مریخ‌نورد پشتکار (استقامت) جمع‌آوری می‌شود و می‌توانند نشانه‌ای از میکروب‌های باستانی داشته باشند، کمک خواهد کرد.
دوربینی با نام «واتسون» (WATSON) که در انتهای بازوی رباتیک مریخ‌نورد قرار دارد و بخشی از ابزار علمی شرلوک است، به‌تازگی عکس‌های کاملی از سنگ‌های مریخی گرفته است. همچنین یک جفت دوربین با قابلیت بزرگنمایی که «مست‌کم-زد» (Mastcam-Z) را تشکیل می‌دهند و بر روی سر مریخ‌نورد جای دارند، سطح مریخ را بررسی کرده‌اند.
تصویری جذاب از آزمایش فوکوس ابزار باکیفیت واتسون مریخ‌نورد پشتکار
این آزمایش در ۱۰ می (۲۰ اردیبهشت) انجام شد.
Credit: NASA/JPL-Caltech/MSSS
ابزار «سوپرکم» (Supercam) هم لیزر خود را به برخی از سنگ‌ها تابیده است تا ساختار شیمیایی آن‌ها را تشخیص دهد. این ابزارها و دیگر ابزارها به دانشمندان کمک می‌کنند تا درباره‌ی دهانه‌ی جزرو بیشتر بدانند و در صورت نیاز به مناطقی بخواهند دوباره بررسی کنند، بازگردند.
سنگ‌های رسوبی یا آذرین؟
یک پرسش مهم که دانشمندان می‌خواهند به آن پاسخ دهند این است که آیا این سنگ‌ها (مانند ماسه‌سنگ) رسوبی هستند و یا آذرین هستند و بر اثر فعالیت‌های آتشفشانی تشکیل شده‌اند. زیرا هر نوع سنگ، پیشینه‌ی متفاوتی دارد و داستان متفاوتی را بازگو می‌کند.
برخی از سنگ‌های رسوبی، آن‌ها که با حضور آب از سنگ و از قطعات معدنی مانند شن و ماسه، گل و لای و خاک رس شکل گرفته‌اند، برای حفظ علامت‌های زیستی یا نشانه‌های زندگی گذشته مناسب‌ترند. از سوی دیگر سنگ‌های آذرین ساعت‌های زمین‌شناختی دقیق‌تری هستند که به دانشمندان امکان می‌دهند جدول زمانی دقیقی از شیوه‌ی تشکیل یک منطقه ایجاد کنند.
عکس باکیفیت دوربین مست‌کم-زد پشتکار از تپه‌ی «سانتا کروز» مریخ
این تصویر در ۱۹ آوریل (۹ اردیبهشت) در حالی که مریخ‌نورد ۲٫۵ کیلومتر از این کوه فاصله داشته ثبت شده است.
Credit: NASA/JPL-Caltech/ASU/MSSS
یک عامل پیچیده این است که سنگ‌های اطراف سطح‌نورد پشتکار، بر اثر باد فرسایش یافته و با شن و گردوغبار جوان‌تری پوشیده شده‌اند. بر روی زمین، یک زمین‌شناس می‌تواند به منطقه‌ای برود و یک نمونه سنگ را بشکافد تا تخمین بهتری از پیشینه‌ی آن به‌دست آورد. «کن فارلی» (Ken Farley) از مؤسسه‌ی فناوری کالیفرنیا (Caltech) گفت: «وقتی به درون یک سنگ نگاه می‌کنید، داستان آن را بازگو می‌کند.»
بررسی دقیق سنگ‌ها
مریخ‌نورد ناسا برای این کار، چکش سنگ‌شکن ندارد اما از ابزارهای دیگری استفاده می‌کند تا ارزش تاریخی عوارض سطح مریخ را دریابد. هنگامی که دانشمندان یک نقطه‌ی خاص و از نظر علمی جذاب را پیدا می‌کنند، می‌توانند بازوی رباتیک مریخ‌نورد را باز کنند و با استفاده از یک ساینده، سطح سنگ را صاف کنند و ساختار داخلی و ترکیب آن را آشکار سازند. پس از انجام این کار، تیم مریخ‌نورد اطلاعات دقیق شیمیایی و کانی‌شناسی را با استفاده از ابزارهای بازوی رباتیک پشتکار جمع‌آوری می‌کند.
این ابزارها شامل «ابزار سیاره‌ای برای بررسی شیمی سنگ‌ها با پرتو ایکس» (Planetary Instrument for X-ray Lithochemistry) یا به اختصار «پیکسل» (PIXL) و «(پایش محیط‌های قابل سکونت توسط طیف‌سنج رامان و بازتابی برای مواد آلی و معدنی» (Scanning for Habitable Environments with Raman & Luminescence for Organics & Chemicals) یا به اختصار «شرلوک» (SHERLOC) می‌شوند. به گفته‌ی فارلی «هر چه بیشتر به سنگ‌ها نگاه کنید، درباره‌ی آن‌ها اطلاعات بیشتری می‌یابید.»
عکسی موزاییکی از سطح جذاب مریخ و سنگ‌های مریخی که ۲۷ آوریل (۷ اردیبهشت) توسط مست‌کم-زد تهیه شده است.
Credit: NASA/JPL-Caltech/MSSS
و هر چه تیم زمینی درباره‌ی سنگ‌های مریخی بیشتر بدانند، در نهایت نمونه‌های بهتری را با مته‌ی روی بازوی مریخ‌نورد جمع‌آوری خواهند کرد. این بهترین نمونه‌ها در لوله‌های مخصوصی ذخیره می‌شوند و در مجموعه‌هایی در مریخ قرار می‌گیرند تا برای بازگردانی به زمین در یک مأموریت آینده آماده باشند.
یافتن نشانه‌هایی از حیات میکروبی باستانی در مریخ و همچنین تعیین ساختارهای زمین‌شناختی سیاره و آب‌وهوای گذشته‌ی آن، زمینه را برای کاوش‌های انسانی در سیاره‌ی سرخ هموار می‌کند. در یک مأموریت آینده‌ی ناسا که با همکاری آژانس فضایی اروپا انجام خواهد شد، فضاپیمای دیگری نمونه‌های مهروموم شده را از سطح جمع‌آوری می‌کند تا برای تجزیه‌وتحلیل به زمین بیاورد.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از مریخ‌نورد پشتکار در حالی که استفاده از ابزار «پیکسل» خود را آغاز کرده است و بر روی سنگ‌ها پرتو X می‌تاباند.
Credit: NASA/JPL-Caltech
منبع: Science Daily
