موقعیت درخشان تماشای سیاره‌ی مریخ که نباید از دست داد
مریخ در یکی از نزدیک‌ترین فاصله‌های خود با زمین قرار دارد و با توجه به هم‌راستایی با زمین و خورشید، شرایط رصدی آن نیز بسیار مناسب است. در چنین موقعیتی که تا ۱۵ سال دیگر تکرار نمی‌شود، تماشای درخشش سرخ‌رنگ این سیاره‌ی شگفت‌انگیز منظومه‌ی شمسی را نباید از دست داد.
این روزها و شب‌ها، مریخ در فاصله‌ی نزدیکی به زمین قرار گرفته است به طوری که نزدیک‌ترین فاصله‌ی خود به زمین را در تاریخ ۶ اکتبر (۱۵ مهر) در ساعت ۱۰:۱۸ منطقه‌ی زمانی شرقی (۱۷:۴۸ به وقت تهران) تجربه کرد که در ۶۲,۰۷۰,۴۹۳ کیلومتری زمین قرار گرفت. این نزدیک‌ترین فاصله‌ی این دو سیاره تا ۱۵ سال آینده یعنی سال ۲۰۳۵ (۱۴۱۴ خورشیدی) محسوب می‌شود.
اگرچه نزدیک‌ترین فاصله در ۶ اکتبر (۱۵ مهر) بود اما این درخشان‌ترین حالت از دید ناظر زمینی نیست. مریخ یک هفته‌ی بعد یعنی در ۱۳ اکتبر (۲۲ مهر) درخشان‌ترین حالت خود را خواهد داشت که فرصتی بی‌نظیر برای تماشا و رصد آن است. اگر بخواهید جذابیت این سیاره را که باعث شده مأموریت‌های فضایی بسیاری روانه‌ی آن شود، اندکی حس کنید آسان‌ترین راه تماشای دقیق و با حوصله‌ی آن در این موقعیت مناسب است.
موقعیت مریخ و زمین و خورشید هنگام مقابله
Credit: NASA/JPL-Caltech
این سیاره در آسمان شرقی به صورت یک نور مایل به قرمز درخشان قابل مشاهده است و به گفته‌ی ناسا، ماه اکتبر (مهر ماه) زمان مناسبی برای تماشای مریخ است زیرا سراسر شب قابل مشاهده است و حدود نیمه شب به بالاترین نقطه‌ی خود در آسمان می‌رسد. بنابراین کافی است پس از غروب خورشید، افق شرقی را بنگرید تا به سادگی مریخ را پیدا کنید. هم‌چنین تا طلوع خورشید یعنی زمانی که مریخ در افق غربی پنهان می‌شود، فرصت دارید به تماشای آن بپردازید. روشنایی ظاهری زیاد مریخ باعث شده است حتی با وجود آلودگی نوری در آسمان شهرها هم قابل مشاهده باشد.
اگر ابزار رصدی مانند تلسکوپ یا دوربین دوچشمی هم در اختیار داشته باشید می‌توانید با استفاده از فرصت مقابله‌ی زمین و مریخ و مطالعه‌ی راهنمای رصد مریخ با تلسکوپ، این سیاره‌ی شگفت‌انگیز را دقیق‌تر بکاوید. حتی با یک تلسکوپ کوچک می‌توان برخی از عوارض سطحی مریخ را شناسایی کرد.
نمایی از مریخ با تلسکوپ
Credit: Marcelo Barbosa
زمین و مریخ در مدارهای بیضوی (نزدیک به دایره) و حتی در یک جهت پیرامون خورشید می‌چرخند اما سرعت چرخش و فاصله‌ی مداری آن‌ها متفاوت است که باعث می‌شود هر ۷۸۰ روز یا تقریباً هر دو سال یک بار در یک راستا قرار بگیرند و این‌جاست که در فاصله‌ای نزدیک نسبت به یکدیگر خواهند بود که به این حالت «مقابله» گفته می‌شود.
اگر هم زمین و هم بهرام در مدارهای کاملاً دایره و در یک صفحه پیرامون خورشید می‌چرخیدند، فاصله‌ی آن‌ها در هنگام مقابله همیشه ثابت بود. اما ما در چنین جهان متقارنی زندگی نمی‌کنیم و مدار بیضوی سیارات در کنار شیب صفحه‌ی مداری آن‌ها باعث ویژگی‌های متفاوت در هر بار مقابله می‌شود.
نزدیک‌ترین فاصله‌ی قبلی مریخ و زمین، در سال ۲۰۱۸ روی داد. اما در سال‌های قبل‌تر یعنی ۲۰۰۳ یک رکورد تاریخی شد. مریخ در آن سال به قدری به زمین نزدیک شد که در ۶۰ هزار سال گذشته سابقه نداشت. این فاصله ۵۵.۷۶ میلیون کیلومتر بود که تا ۲۸ آگوست سال ۲۲۸۷ زمانی که فاصله‌ی سیاره‌ی سرخ با زمین ۵۵.۶۹ میلیون کیلومتر خواهد شد، هم‌چنان رکورددار است.
عکسی آماتوری از مریخ (بدون فوکوس بودن سیاره) هنگام فاصله‌ی نزدیک آن با زمین در سال ۲۰۱۸
Credit: Felix Jäger
اگرچه این فاصله‌ی زمین و خورشید نزدیک‌ترین فاصله تا ۱۵ سال آینده است اما برخلاف شایعاتی که در برخی تصاویر جعلی دیده می‌شود، مریخ به اندازه‌ی ماه بزرگ دیده نخواهد شد. در حقیقت هرگز چنین موقعیتی رخ نمی‌دهد.
نزدیکی زمین و مریخ یک علاوه بر جذابیت رصدی، فرصتی مطلوب برای رسیدن فضاپیماهای ساخت دست بشر به سیاره‌ی سرخ نیز هست و به همین دلیل کاوشگر «پشتکار» ناسا، کاوشگر «امید» امارات و کاوشگر «تیان‌ون-۱» چین از چند ماه گذشته راهی را آغاز کردند تا در بهمن ماه به این سیاره برسند.
در حالی که کاوشگرهای ساخت دست بشر به سوی مریخ می‌روند و شما برای دیدن این سیاره به آسمان نگاه می‌کنید، برای دیدن ماهواره‌ها نیز آماده باشید زیرا در هفته‌ی جهانی فضا قرار داریم که امسال نقش ماهواره‌ها در زندگی بشر را جشن می‌گیرد.
عکس کاور: نمایی از مریخ و یک منظره‌ی زمینی
Credit: VW PICS / GETTY
