رژیم غذایی لوپوس؛ لیست غذاهای مفید و مضر و تأثیر آن روی علائم بیماری
لوپوس یک بیماری خودایمنی مزمن است که در مبتلایان به آن سیستم ایمنی بدن بیش از حد فعال شده و به بافت‌های سالم حمله می‌کند. این وضعیت باعث التهاب، تورم و آسیب‌دیدگی مفاصل و اندام‌های بدن از جمله پوست، قلب و کلیه‌ها می‌شود. این بیماری با دارو و اصلاح سبک زندگی که رژیم غذایی لوپوس بخشی از آن است، درمان می‌شود.
اگرچه رژیم غذایی مشخصی برای لوپوس وجود ندارد، اما تمرکز بر عادات غذایی سالم می‌تواند به کنترل علائم آن کمک کند. در این مقاله از دیجی‌کالا مگ درباره‌ی تأثیر رژیم غذایی روی علائم لوپوس و غذاهای مفید و مضر برای این بیماران صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.
فواید تغذیه‌ی سالم برای مبتلایان به لوپوس
پیروی از رژیم غذایی سالم و متعادل برای مبتلایان به لوپوس فواید زیادی دارد، از جمله:
۱. کاهش التهاب و سایر علائم بیماری
با توجه به اینکه لوپوس یک بیماری التهابی است، خوردن غذاهای ضدالتهاب و اجتناب از مصرف غذاهایی که باعث التهاب می‌شوند، می‌تواند علائم آن را کاهش دهد.
۲. تقویت استخوان‌ها و عضلات
تغذیه‌ی مناسب به حفظ استحکام استخوان و عضلات کمک می‌کند. خوردن غذاهای سرشار از کلسیم و ویتامین D برای سلامت استخوان‌ها حیاتی است و به خنثی کردن عوارض بعضی از داروها که برای درمان لوپوس مصرف می‌شوند، کمک می‌کند. به‌عنوان مثال، کورتیکواستروئیدها یا کورتون‌ها ممکن است خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهند، وضعیتی که باعث می‌شود تراکم استخوان کاهش و خطر شکستگی افزایش یابد.
۳. مدیریت عوارض جانبی داروها
رژیم غذایی سالم علاوه بر اینکه با اثرات مخرب کورتیکواستروئیدها روی استخوان‌ها مقابله می‌کند، می‌تواند سایر عوارض جانبی دارو از جمله احتباس مایعات و افزایش فشار خون را هم کنترل کند.
۴. کاهش وزن و حفظ آن در محدوده‌ی مناسب
کاهش وزن و کاهش اشتها در بیماری لوپوس شایع است. علاوه بر این، عوارض جانبی داروها می‌تواند به کاهش یا افزایش وزن منجر شود. در این بیماران، درد مفاصل و کم‌تحرکی ناشی از آن هم از سایر علل افزایش وزن به شمار می‌رود. اگر نمی‌توانید وزنتان را در محدوده‌ی سالم حفظ کنید، با پزشک در مورد رژیم غذایی مناسب و ورزش مشورت کنید.
۵. کاهش خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها
لوپوس ممکن است با چند بیماری از جمله بیماری قلبی، پوکی استخوان، بیماری تیروئید و سندرم شوگرن (Sjogren’s syndrome) همراه شود. این بیماری‌ها ماهیت مزمن دارند و به‌طور همزمان با لوپوس رخ می‌دهند. به‌عنوان مثال، بیماران مبتلا به لوپوس بیش از سایر در معرض ابتلا به بیماری قلبی قرار دارند. اگر عوامل خطر بیماری قلبی یا سایر بیماری‌ها را دارید، پیروی از رژیم غذایی سالم و سبک زندگی فعال احتمال بروز آن‌ها را کاهش می‌دهد.
ارتباط بین رژیم غذایی و بیماری لوپوس
روش خاصی برای غذا خوردن مبتلایان به لوپوس وجود ندارد. با این حال، چون لوپوس یک بیماری سیستمیک است و روی کل بدن تأثیر می‌گذارد، عادات غذایی سالم به کنترل علائم و عوارض بیماری کمک می‌کند. علاوه بر این، می‌تواند احتمال بستری شدن در بیمارستان را کاهش و اثربخشی درمان را افزایش دهد.
اثربخشی رژیم غذایی لوپوس
رژیم غذایی روی هر بیمار تأثیر متفاوتی دارد. بعضی از افراد خیلی سریع متوجه‌ی تغییرات می‌شوند، در حالی که در سایر بیماران علائم به آرامی بهبود می‌یابند. البته ممکن است تغییر رژیم غذایی برای بعضی از افراد اصلاً مفید نباشد. اگر با این مشکل مواجه شدید، برای اصلاح رژیم غذایی خود از متخصص تغذیه کمک بگیرید.
برای بسیاری از بیماران مبتلا به لوپوس، تغییرات رژیم غذایی باید مادام‌العمر ادامه یابد تا از بروز علائم جلوگیری شود. بعضی از بیماران هم در شرایط استرس‌زا و زمانی که علائم بیماری شعله‌ور می‌شود، اصلاح رژیم غذایی را در اولویت قرار می‌دهند.
غذاهای مفید برای مبتلایان به لوپوس
توصیه می‌شود انواع میوه‌ها و سبزیجات، غذاهای کم‌کالری و کم‌چرب و غذاهای سرشار از آنتی اکسیدان، فیبر، کلسیم، ویتامین D و اسیدهای چرب امگا ۳ را در رژیم غذایی لوپوس بگنجانید. در چنین رژیمی حفظ تعادل مهم است، یعنی میزان مصرف هیچ‌کدام از غذاها نباید خیلی زیاد یا خیلی کم باشد.
لوپوس یک بیماری التهابی است و به همین دلیل غذاهای ضدالتهاب می‌توانند علائم آن را کاهش دهند. بعضی از غذاهای ضدالتهابی که باید در رژیم غذایی لوپوس بگنجانید، عبارتند از:
ماهی
اسیدهای چرب امگا ۳، شامل ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) و دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA)، در ماهی‌های چرب از جمله سالمون، ساردین و تن یافت می‌شوند. EPA و DHA می‌توانند التهابی را که به بیماری‌های متعدد از جمله بیماری قلبی و آرتریت التهابی منجر می‌شود، کاهش دهند.
مطالعات نشان می‌دهد در افرادی که ماهی سالمون یا مکمل‌های EPA و DHA مصرف می‌کنند، پروتئین واکنشگر C که مسؤول تحریک التهاب در بدن است، کاهش می‌یابد. پس سعی کنید حداقل دو بار در هفته ماهی چرب بخورید تا از اثرات ضدالتهابی آن بهره‌مند شوید.
میوه‌ها و سبزیجات
میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ مثل اسفناج، کاهو، هویج، بلوبری، پرتقال و… سرشار از آنتی اکسیدان و پلی فنول هستند که جزء ترکیبات گیاهی ضدالتهاب طبقه‌بندی می‌شوند. رژیم غذایی لوپوس باید هر روز شامل حداقل پنج سروینگ میوه و سبزی باشد. یک لیوان سبزی خام، نصف لیوان سبزی پخته و یک عدد میوه‌ی متوسط یک سروینگ تعریف می‌شود.
اسید چرب امگا ۳ گیاهی
منابع گیاهی اسیدهای چرب امگا ۳ شامل گردو، دانه‌ی بزرک و… می‌شود که حاوی آلفا-لینولنیک اسید (ALA) هستند. بدن ALA را به EPA و DHA تبدیل می‌کند. اگرچه این تبدیل با کارآیی پایینی انجام می‌شود، اما می‌تواند بدن را از فواید ضدالتهابی امگا ۳ بهره‌مند کند.
غلات کامل
افراد مبتلا به لوپوس باید به جای غلات تصفیه‌شده از غلات کامل استفاده کنند. جو، جو دوسر، کینوا و نان سبوس‌دار از جمله بهترین غلاتی هستند که می‌توان در رژیم غذایی لوپوس قرار داد.
ماست و لبنیات
تحقیقات نشان می‌دهد که نوعی باکتری سالم در ماست و سایر محصولات لبنی وجود دارد که ممکن است علائم بیماری را در بعضی از مبتلایان به لوپوس کاهش دهد. علاوه بر این، خوردن غذاهای سرشار از کلسیم و ویتامین D برای افراد مبتلا به لوپوس مهم است، چون بیش از دیگران در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند. اگر نمی‌توانید شیر بنوشید، از جایگزین‌های بدون لاکتوز آن، شیر سویا، شیر بادام و آبمیوه‌های غنی شده با کلسیم و ویتامین D استفاده کنید.
غذاهای مضر برای بیماران مبتلا به لوپوس
بعضی از غذاها ممکن است باعث تشدید علائم لوپوس شوند. البته لازم به ذکر است که تحقیقات در مورد ارتباط بین این غذاها و لوپوس محدود است. غذاها و نوشیدنی‌های مضر برای مبتلایان به لوپوس عبارتند از:
آلفا آلفا
بعضی تحقیقات مصرف جوانه‌ی آلفا آلفا یا یونجه را با شعله‌ور شدن علائم بیماری لوپوس مرتبط می‌دانند. چون در این جوانه ترکیبی به نام ال-کاناوانین (L-canavanine) وجود دارد که سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
طبق تحقیقات، خوردن جوانه‌ی یونجه می‌تواند در افرادی که مبتلا به لوپوس نیستند باعث ایجاد سندرم شبه‌ی لوپوس شود یا لوپوس را در افراد مبتلا به بیماری غیرفعال دوباره فعال کند. اگر خوردن جوانه‌ی آلفا آلفا باعث شعله‌ور شدن لوپوس در شما می‌شود، بهتر است از خوردن آن خودداری کنید.
سیر
سیر حاوی سه ماده به نام‌های آلیسین (Allicin)، آجوئن (Ajoene) و تیوسولفینات (Thiosulfinate) است که می‌توانند با تحریک سیستم ایمنی باعث واکنش مبتلایان به لوپوس شوند. البته خوردن سیر در مقادیر کم به شما آسیبی نمی‌رساند، اما بهتر است میزان آن را در رژیم غذایی خود محدود کنید.
غذاهای فرآوری‌شده و تصفیه‌شده
این غذاها که شامل غذاهای کنسروشده، نان سفید و… می‌شوند، اغلب حاوی چربی، قند و نمک زیادی هستند. مطالعات نشان می‌دهد که رژیم غذایی سرشار از غذاهای فرآوری‌شده و تصفیه‌شده می‌تواند التهاب را در سراسر بدن افزایش دهد. شما باید این نوع غذاها را با غذاهای حاوی مواد تازه و سالم جایگزین کنید، به‌خصوص اگر بعد از مصرف آن‌ها متوجه‌ی تشدید علائم بیماری می‌شوید.
سبزیجات نایت شید
بعضی از مبتلایان به بیماری‌های التهابی، از جمله لوپوس، هنگام خوردن سبزیجات نایت شید (گوجه‌فرنگی، بادمجان، فلفل و…) با افزایش التهاب بدن مواجه می‌شوند. اما به گفته‌ی بنیاد لوپوس آمریکا، هیچ مدرک محکمی برای حمایت از این ادعا وجود ندارد. با این حال اگر سبزیجات نایت شید علائم شما را افزایش می‌دهند، می‌توانید آن‌ها را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
الکل
نوشیدنی‌های الکلی می‌توانند با داروهای لوپوس تداخل داشته باشند. به‌عنوان مثال، داروهایی مانند متوترکسات (Methotrexate) در کبد متابولیزه می‌شوند و مصرف آن‌ها با الکل می‌تواند خطر مشکلات کبدی غیرقابل برگشت را افزایش دهد. سایر داروها مانند پردنیزون (Prednisone) و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) هم در صورت مصرف الکل باعث خونریزی دستگاه‌ی گوارش می‌شوند.
نمک
زیاده‌روی در مصرف نمک برای هیچ‌کس، به‌ویژه افرادی که به بیماری‌های مزمن مانند لوپوس مبتلا هستند، خوب نیست. چراکه مصرف بیش از حد نمک خطر ابتلا به فشار خون بالا و بیماری قلبی را افزایش می‌دهد. شما می‌توانید به جای نمک از نعنا، ریحان، دارچین، فلفل یا لیموترش برای طعم‌دار کردن غذاها استفاده کنید.
زمان‌بندی وعده‌های غذایی
در رژیم غذایی لوپوس هیچ زمان خاصی برای صرف وعده‌های غذایی توصیه نشده است. بنابراین، می‌توانید با توجه به سبک زندگی خود الگوی غذایی‌تان را مشخص کنید. یک الگوی غذایی معمول شامل سه وعده غذا در روز می‌شود.
نکات آشپزی
آشپزی و غذا خوردن در خانه می‌تواند میزان مصرف فست‌فودها و وعده‌های غذایی مملو از چربی‌های اشباع را کاهش دهد. برای آشپزی کردن در خانه نکات زیر را به خاطر بسپارید:
از چربی‌های سالم استفاده کنید
همه‌ی چربی‌ها برای بدن مضر نیستند. شما می‌توانید از چربی‌های اشباع نشده مانند روغن زیتون، آووکادو یا آجیل به جای چربی‌های اشباع مثل کره و مارگارین استفاده کنید. با توجه به اینکه چربی‌های سالم هم کالری بالایی دارند، باید مراقب میزان مصرف آن‌ها باشید.
قند و نمک را محدود کنید
مصرف بیش از حد قند یا نمک می‌تواند به مرور زمان شما را در معرض ابتلا به بیماری قلبی و فشار خون بالا قرار دهد. پس بهتر است در حین پخت و پز از نمک یا شکر کمتری استفاده کنید. می‌توانید غذاها را با گیاهان، ادویه‌ها، سرکه یا لیموترش طعم‌دار کنید.
هوشمندانه عمل کنید
در صورت امکان سبزیجات و میوه‌های تازه را انتخاب کنید یا به جای سرخ کردن، غذاها را با روغن‌های سالم تفت دهید. همچنین با اندازه‌ی مناسب وعده‌های غذایی آشنا شوید تا بیشتر از آنچه که برنامه‌ریزی کرده بودید، غذا نخورید.
اصلاح سبک زندگی
اگر سایر جنبه‌های زندگی خود را اصلاح نکنید، پیروی از رژیم غذایی لوپوس نمی‌تواند موفقیت‌آمیز باشد. سایر تغییراتی که باید در سبک زندگی خود ایجاد کنید، عبارتند از:
تعداد وعده‌های غذایی را افزایش دهید
اگر دچار مشکلات گوارشی و سوء هاضمه می‌شوید، به جای سه وعده غذای حجیم چهار یا پنج وعده غذای کم‌حجم بخورید. علاوه بر این، چون هضم چربی برای مبتلایان به لوپوس دشوار است، توصیه می‌شود از خوردن وعده‌های غذایی پرچرب بپرهیزید. از غذاهای پرچرب می‌توان به لبنیات پرچرب، غذاهای سرخ‌شده، سوپ‌های حاوی خامه، سس و گوشت‌های فرآوری‌شده (مثل سوسیس و کالباس) اشاره کرد.
از سیگار کشیدن اجتناب کنید
سیگار علائم لوپوس را افزایش و اثربخشی داروهای تجویزشده را کاهش می‌دهد. اگر برای ترک سیگار به کمک نیاز دارید، با پزشک صحبت کنید.
از مکمل ویتامین D استفاده کنید
لوپوس مانند سایر بیماری‌های خودایمنی با سطوح پایین ویتامین D مرتبط است. اگر به اندازه‌ی کافی از خانه خارج نمی‌شوید و در معرض نور خورشید قرار نمی‌گیرید، با پزشک در مورد اندازه‌گیری سطح ویتامین D و لزوم مصرف مکمل مشورت کنید.
فعالیت بدنی انجام دهید
علاوه بر رژیم غذایی، فعالیت بدنی هم می‌تواند به شما در مدیریت علائم لوپوس کمک کند. پیاده‌روی سریع، شنا، ایروبیک در آب، دوچرخه‌سواری یا استفاده از الپتیکال و تردمیل را امتحان کنید.
به اندازه‌ی کافی استراحت کنید
خواب را در اولویت قرار دهید و سعی کنید هر شب ۷ تا ۹ ساعت بخوابید. همچنین در طول روز وقت کافی برای استراحت کردن اختصاص دهید.
استرس‌تان را مدیریت کنید
استرس عاطفی و سایر چالش‌های روزانه می‌تواند باعث تشدید بیماری لوپوس شود. سعی کنید راه‌های مؤثری برای کسب آرامش و کنترل استرس پیدا کنید.
سایر رویکردهای غذایی
یک رژیم غذایی جامع با تمرکز بر غذاهای ضدالتهاب طیف وسیعی از مواد مغذی را برای بدن فراهم می‌کند، التهاب را کاهش می‌دهد، علائم لوپوس را برطرف می‌کند، به حفظ وزن در محدوده‌ی سالم کمک می‌کند و خطر عوارض بیماری را کاهش می‌دهد. اگرچه هیچ رژیم غذایی خاصی برای لوپوس توصیه نشده است، در ادامه تأثیر بعضی از رایج‌ترین رژیم‌های غذایی را روی این بیماری بررسی می‌کنیم.
رژیم غذایی مدیترانه‌ای
رژیم مدیترانه‌ای بر مصرف میوه‌ها و سبزیجات، غلات کامل، آجیل، حبوبات، غذاهای دریایی و روغن زیتون تأکید دارد. در این رژیم سایر غذاها مانند مرغ، تخم‌مرغ، پنیر و ماست هم مجاز هستند، اما باید در حد اعتدال مصرف شوند. تحقیقات نشان می‌دهد که پایبندی به رژیم غذایی مدیترانه‌ای با کاهش التهاب بدن مرتبط است.
رژیم ضدالتهاب
رژیم‌های ضدالتهاب بر اساس رژیم مدیترانه‌ای تنظیم می‌شوند، اما شامل توصیه‌های اضافی برای مصرف چای سبز و شیرینی‌های سالم مانند شکلات تلخ هستند. همچنین مصرف منظم اسیدهای چرب امگا ۳ و پرهیز از غذاهای سرخ‌شده و تنقلات ناسالم را توصیه می‌کنند. مطالعات انجام شده روی رژیم غذایی، بیماری‌های خودایمنی و لوپوس تأیید می‌کند که مصرف اسیدهای چرب امگا ۳، به‌عنوان بخشی از یک رژیم غذایی ضدالتهاب، می‌تواند میزان پروتئین‌های التهابی را در بدن کاهش دهد.
رژیم گیاه‌خواری یا وگان
بعضی افراد بر این باورند که با کاهش تعداد غذاهای التهاب‌زا مانند گوشت و لبنیات و افزایش مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه، غلات کامل و حبوبات می‌توان به بهبودی بدن کمک کرد. اگرچه این کار رویکرد خوبی است، اما بهتر یک مکمل در رژیم غذایی خود بگنجانید. چون بعضی از مواد مغذی فقط در محصولات حیوانی یافت می‌شوند. همچنین قبل از حذف کامل یک گروه‌ی غذایی از برنامه‌ی روزانه خود با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
رژیم غذایی فاقد گلوتن
پیروی از یک رژیم غذایی بدون گلوتن به معنی پرهیز از مصرف گندم و سایر غلات حاوی گلوتن و انتخاب جایگزین‌های سالم برای تأمین مواد مغذی مورد نیاز بدن است. اگر به بیماری سلیاک یا حساسیت به گلوتن مبتلا نباشید، احتمالاً رژیم غذایی بدون گلوتن علائم لوپوس را کاهش نمی‌دهد. در حقیقت، شواهد کمی وجود دارد که نشان دهد گلوتن التهاب را بدتر می‌کند یا رژیم غذایی بدون گلوتن می‌تواند علائم لوپوس را بهبود بخشد.
رژیم حذفی
رژیم‌های غذایی حذفی برای آگاهی از اینکه آیا بعضی غذاها در ایجاد یا بدتر شدن علائم بیماری نقش دارند یا خیر، مفیدند. چون محدود کردن یا حذف این غذاها از رژیم غذایی می‌تواند علائم را کاهش دهد. برای این کار شما باید انواع خاصی از غذاها را از برنامه‌ی روزانه‌ی خود حذف کرده و بعد از چند هفته دوباره مصرف آن‌ها را شروع کنید. اگر با خوردن یک غذای خاص متوجه‌ی بازگشت علائم شدید، باید آن را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
رژیم پالئو
در رژیم پالئو (Paleo) فقط می‌توانید از غذاهای غنی از مواد مغذی که حاوی شکر یا مواد افزودنی نیستند، استفاده کنید. به عبارت دیگر، این رژیم غذایی شامل گوشت بدون چربی، میوه‌ها، سبزیجات، آجیل و دانه‌ها می‌شود. اگرچه خوردن این غذاها برای بدن مفید است، اما شواهدی وجود ندارد که نشان دهد رژیم پالئو در کاهش علائم لوپوس مؤثر باشد.
کلام پایانی
تأثیر لوپوس روی افراد مختلف، متفاوت است. به همین دلیل ممکن است ایجاد یک تغییر خاص در رژیم غذایی برای یک بیمار مفید باشد، اما روی بیمار دیگر تأثیر نداشته باشد. یادداشت کردن غذاهای مصرفی به شما کمک می‌کند که بفهمید کدام غذاها برایتان مفید و کدامیک مضر است. قبل از اینکه رژیم غذایی خود را تغییر دهید، حتماً با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
منبع: verywellhealth
