علائم مهم کمبود تستوسترون در مردان چیست؟
آشنایی با علائم کمبود تستوسترون در مردان اهمیت زیادی دارد. چراکه شناخت این علائم به درمان سریع این مشکل کمک می‌کند. تستوسترون یک هورمون جنسی است که اغلب در مردان و توسط بیضه‌ها تولید می‌شود، اگرچه در بدن زنان هم به مقدار کم ساخته می‌شود.
تستوسترون روی ظاهر و تکامل جنسی مردان تأثیر می‌گذارد، تولید اسپرم و همچنین میل جنسی آن‌ها را تحریک می‌کند و در ساخت استخوان‌ها و توده‌ی عضلانی نقش دارد. در دوران بلوغ و در سال‌های نوجوانی، تستوسترون به پسرها در ایجاد ویژگی‌های مردانه مانند رویش موهای بدن و صورت، ضخیم‌تر شدن صدا و افزایش قدرت عضلانی کمک می‌کند.
معمولاً تولید تستوسترون با افزایش سن کاهش می‌یابد. طبق گزارش انجمن اورولوژی آمریکا، از هر ۱۰ مرد بالای ۶۰ سال در دو نفر آن‌ها میزان تستوسترون پایین است. این آمار در دهه‌ی ۷۰ و ۸۰ زندگی افزایش یافته و به سه نفر به ازای هر ۱۰ نفر می‌رسد.
اگر تستوسترون بیش از حد کاهش پیدا کند و به کمتر از ۳۰۰ نانوگرم در دسی‌لیتر (ng/dL) برسد، مشکلاتی مانند اختلال نعوظ، کاهش میل جنسی، کاهش توده‌ی عضلانی، خستگی و… ایجاد می‌شود. معمولاً محدوده‌ی طبیعی این هورمون بین ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ نانوگرم در دسی‌لیتر تعریف می‌شود. برای تعیین سطح تستوسترون خون از یک آزمایش خون به نام تست تستوسترون سرم (Serum testosterone test) استفاده می‌شود.
در بیشتر موارد، تستوسترون پایین قابل درمان است و آگاهی از علائم کمبود آن می‌تواند به تشخیص و درمان زودهنگام بیماری کمک کند. با ما در این مقاله از دیجی‌کالا مگ همراه شوید تا شما را با مهم‌ترین علائم کمبود تستوسترون آشنا کنیم.
علائم کمبود تستوسترون در مردان
تستوسترون پایین وضعیتی است که در مبتلایان به آن بیضه‌ها یا غدد تناسلی مردانه نمی‌توانند تستوسترون کافی تولید کنند. معمولاً با افزایش سن، میزان تستوسترون در بدن مردان به‌تدریج کاهش می‌یابد. سایر عواملی که می‌توانند باعث کاهش تستوسترون شوند، عبارتند از: آسیب‌دیدگی یا عفونت بیضه‌ها، اختلال عملکرد غده‌ی هیپوفیز، سوء مصرف الکل، سیروز کبدی، چاقی یا کاهش شدید وزن، دیابت کنترل‌نشده و… .
علائم کمبود تستوسترون ممکن است بین افراد مختلف، متفاوت باشد، اما معمولاً شامل موارد زیر است:
۱. کاهش میل جنسی از علائم کمبود تستوسترون در مردان است
در مردان، تستوسترون نقش مهمی در ایجاد میل جنسی دارد. ممکن است بعضی از مردان با افزایش سن کاهش میل جنسی را تجربه کنند. با این حال در افرادی که سطح تستوسترون پایین است، ممکن است کاهش میل جنسی شدیدتر باشد. اگر میل جنسی شما کاهش پیدا کرده است، با پزشک صحبت کنید. در صورتی که کمبود تستوسترون علت بروز این مشکل باشد، احتمالاً میل جنسی شما با درمان بهتر می‌شود.
۲. اختلال نعوظ
تستوسترون نه تنها میل جنسی مردان را تحریک می‌کند، بلکه در ایجاد نعوظ و حفظ آن هم نقش دارد. تستوسترون به تنهایی باعث نعوظ نمی‌شود، اما گیرنده‌های مغز را برای تولید اکسید نیتریک تحریک می‌کند. اکسید نیتریک مولکولی است که به ایجاد یک سری واکنش‌های شیمیایی لازم برای ایجاد نعوظ کمک می‌کند.
وقتی سطح تستوسترون خیلی پایین باشد، ممکن است فرد در نعوظ قبل از رابطه‌ی جنسی یا داشتن نعوظ خود‌به‌خود (مثلاً در هنگام خواب) دچار مشکل شود. با این حال، ذکر این نکته ضروری است که علاوه بر تستوسترون عوامل دیگری هم وجود دارند که به ایجاد نعوظ کمک می‌کنند.
تحقیقات در مورد نقش درمان جایگزینی تستوسترون در رفع اختلال نعوظ بی‌نتیجه بوده‌اند. تقریباً در نیمی از مطالعاتی که به بررسی فواید تجویز تستوسترون برای مردان مبتلا به مشکلات نعوظ پرداخته‌اند، بهبودی مشاهده نشده است. گاهی اوقات، سایر مشکلات سلامتی در اختلال نعوظ نقش دارند. این مشکلات می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- دیابت
- مشکلات تیروئید
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- سیگار کشیدن
- مصرف الکل
- افسردگی
- استرس
- اضطراب
۳. کاهش حجم مایع منی
هورمون تستوسترون در تولید مایع منی، مایع شیری رنگی که به حرکت اسپرم کمک می‌کند، نقش دارد. مردانی که میزان تستوسترون آن‌ها پایین است، اغلب متوجه‌ی کاهش حجم مایع منی خود در هنگام انزال می‌شوند.
۴. ریزش مو
تستوسترون در بسیاری از عملکردهای بدن از جمله تولید مو نقش دارد. در بسیاری از مردان طاسی بخش طبیعی فرآیند پیر شدن محسوب می‌شود. اگرچه طاسی می‌تواند زمینه‌ی ارثی داشته باشد، اما به سطح هورمون‌ها هم وابسته است و ممکن است در مردان با تستوسترون پایین ریزش موهای صورت و بدن (ناحیه‌ی تناسلی، بازو و ساق پا) مشاهده شود.
۵. خستگی از علائم کمبود تستوسترون در مردان است
بعضی از مردانی که میزان تستوسترون آن‌ها پایین است، خستگی شدید و کاهش سطح انرژی را گزارش کرده‌اند. این افراد اعلام کرده‌اند که همیشه خسته هستند و احساس می‌کنند سطح انرژی آن‌ها نسبت به قبل به‌طور محسوسی کمتر شده است.
خواب کافی می‌تواند به افزایش انرژی بدن کمک کند. بنابراین، سعی کنید هر شب حداقل هفت تا هشت ساعت بخوابید. اگر علیرغم خواب کافی همیشه خسته هستید یا تحرک و ورزش کردن برایتان دشوار است، ممکن است به کمبود تستوسترون مبتلا شده باشید. به یاد داشته باشید که کاهش سطح انرژی ممکن است به مقدار تستوسترون مربوط نباشد و از افزایش سن یا افسردگی ناشی شود.
۶. از دست دادن توده‌ی عضلانی
با توجه به اینکه تستوسترون در عضله‌سازی نقش دارد، مردان مبتلا به کمبود تستوسترون ممکن است متوجه‌ی کاهش توده‌ی عضلانی شوند یا وقتی ورزش می‌کنند به نتایج مورد انتظار خود نرسند. مطالعات نشان می‌دهد که تستوسترون روی توده‌ی عضلانی تأثیر می‌گذارد، اما لزوماً قدرت یا عملکرد آن را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد.
ورزش منظم می‌تواند به کنترل علائم کمبود تستوسترون در مردان و افزایش سطح آن کمک کند. فقط مطمئن شوید که هنگام ورزش کردن و وزنه زدن حتماً گروه‌‌ی زیادی از عضلات خود را درگیر می‌کنید.
۷. افزایش چربی بدن
کمبود تستوسترون نه تنها باعث کاهش توده‌ی عضلانی می‌شود، بلکه می‌تواند میزان چربی بدن را هم افزایش داده و گاهی اوقات به ژنیکوماستی (Gynecomastia) یا بزرگ شدن بافت سینه منجر شود. اعتقاد بر این است که این پدیده به دلیل عدم تعادل بین تستوسترون و استروژن در مردان رخ می‌دهد.
اگر ورزشی که انجام می‌دهید و کالری دریافتی شما صرف عضله‌سازی نشود، بدنتان کالری را به چربی تبدیل می‌کند. اگر اضافه وزن دارید، سعی کنید با یک رژیم غذایی سالم و متعادل وزنتان را به محدوده‌ی مناسب برگردانید. با کاهش وزن، بدن شما می‌تواند تستوسترون بیشتری بسازد.
۸. کاهش توده‌ی استخوانی می‌تواند از علائم کمبود تستوسترون در مردان باشد
پوکی استخوان یا کاهش توده‌ی استخوانی، مشکلی است که اغلب در زنان مشاهده می‌شود. با این حال، ممکن است مردان مبتلا به کمبود تستوسترون هم آن را تجربه کنند. تستوسترون در ساخت استخوان نقش دارد و به تقویت آن کمک می‌کند. بنابراین در مردانی که میزان تستوسترون آن‌ها پایین است، به‌خصوص مردان سالمند، حجم استخوان کمتر شده و این افراد بیشتر از سایرین مستعد شکستگی استخوان هستند.
برای حفظ سلامت استخوان‌ها غذاهای غنی از کلسیم مانند لبنیات را در برنامه‌ی غذایی خود بگنجانید، سیگار نکشید و از نوشیدنی‌های الکلی استفاده نکنید. همچنین به‌طور منظم ورزش کنید، به‌خصوص ورزش‌های تحمل وزن مانند پلانک و حرکت شنا را انجام دهید.
۹. تغییر خلق و خو
یکی از رایج‌ترین علائم کمبود تستوسترون در مردان، تغییر خلق و خو است. با توجه به اینکه تستوسترون روی بسیاری از فرآیندهای فیزیکی در بدن تأثیر می‌گذارد، می‌تواند خلق و خو و ظرفیت ذهنی را هم تحت تأثیر قرار دهد.
تحقیقات نشان می‌دهد که کمبود تستوسترون در مردان احتمال بروز افسردگی، تحریک‌پذیری یا عدم تمرکز را افزایش می‌دهد. بعضی از مردان واقعاً دچار تغییر شخصیت می‌شوند. به نظر می‌رسد که دیگر هیچ چیز آن‌ها را خوشحال نمی‌کند یا تمایل ندارند کارهایی را انجام دهند که قبلاً از آن‌ها لذت می‌بردند. هنگامی که سطح تستوسترون به حالت عادی برمی‌گردد، در بیشتر مردان این مشکلات برطرف می‌شوند. اگر دچار استرس هستید، برای کنترل آن می‌توانید مدیتیشن، یوگا، ورزش یا ماساژ را امتحان کنید.
۱۰. مشکلات حافظه
هم سطح تستوسترون و هم عملکردهای شناختی، به‌ویژه حافظه، با افزایش سن کاهش پیدا می‌کنند. درنتیجه، پزشکان این نظریه را مطرح کرده‌اند که سطوح پایین‌تر تستوسترون می‌تواند روی حافظه تأثیر داشته باشد. در این شرایط، ممکن است کاری را که برای انجام آن برنامه‌ریزی کرده‌اید فراموش کنید یا در تمرکز کردن دچار مشکل شوید. غالباً این مشکلات زمانی اتفاق می‌افتد که سطح تستوسترون خیلی پایین باشد.
بعضی از مطالعات تحقیقاتی کوچک استفاده از مکمل تستوسترون را با بهبود حافظه در مردان مبتلا به کمبود این هورمون مرتبط دانسته‌اند. با این حال، در مطالعه‌ای که روی ۴۹۳ مرد با سطح تستوسترون پایین انجام شد، حافظه بهبود پیدا نکرد.
۱۱. کاهش اندازه‌ی بیضه
سطوح پایین تستوسترون در بدن می‌تواند با کاهش اندازه‌ی بیضه‌ها مرتبط باشد. با توجه به اینکه بدن برای رشد آلت تناسلی و بیضه‌ها به تستوسترون نیاز دارد، کمبود این هورمون باعث می‌شود که آلت تناسلی یا بیضه‌ها در مقایسه با مردانی که سطح تستوسترون آن‌ها طبیعی است، کوچک‌تر باشد.
با این حال علاوه بر کاهش سطح تستوسترون، عوامل دیگری هم وجود دارند که می‌توانند باعث کوچک‌تر شدن بیضه‌ها نسبت به حالت طبیعی شوند. بنابراین، نمی‌توان فقط با یک علامت به کمبود تستوسترون پی برد.
۱۲. کاهش تعداد سلول‌های خونی یکی از علائم کمبود تستوسترون در مردان است
مقاله‌ی تحقیقاتی منتشر شده در مجله‌ی انجمن پزشکی آمریکا نشان می‌دهد که تستوسترون پایین با افزایش خطر کم‌خونی مرتبط است. هنگامی که محققان ژل تستوسترون را برای مردان کم‌خونی که تستوسترون پایینی داشتند تجویز کردند، در مقایسه با مردانی که از ژل پلاسبو (دارونما) استفاده می‌کردند، شاهد بهبود تعداد سلول‌های خون بودند. بعضی از علائم کم‌خونی شامل اختلال تمرکز، سرگیجه، گرفتگی عضلات پا، اختلال خواب و افزایش غیرطبیعی سرعت ضربان قلب می‌شود.
۱۳. اختلال خواب
اگر سطح تستوسترون شما پایین باشد، ممکن است شب‌ها با مشکل بی‌خوابی و بی‌قراری روبه‌رو شوید. برای اینکه بتوانید خواب راحتی داشته باشید، از یک برنامه‌ی منظم پیروی کنید و در تمام روزهای هفته، حتی روزهای تعطیل، در ساعت‌های مشخصی بخوابید و بیدار شوید. همچنین اتاق خواب خود را تاریک و ساکت نگه دارید و از آن فقط برای خوابیدن استفاده کنید.
کلام پایانی
بر خلاف زنان که در دوران یائسگی افت سریع سطح هورمون را تجربه می‌کنند، در مردان با گذشت زمان و به‌طور تدریجی میزان تستوسترون کاهش پیدا می‌کند. هر چقدر یک مرد سن بالاتری داشته باشد، احتمال اینکه سطح تستوسترون او کمتر از حد طبیعی باشد، بیشتر می‌شود.
مردانی که سطح تستوسترون آن‌ها کمتر از ۳۰۰ نانوگرم در دسی‌لیتر است، احتمالاً درجاتی از علائم کمبود تستوسترون در مردان را تجربه می‌کنند. با این حال، کاهش تستوسترون همیشه با علامت همراه نیست و بعضی از افراد فقط بعد از آزمایش خون از ابتلا به آن مطلع می‌شوند. پزشک با آزمایش خون سطح تستوسترون را اندازه‌گیری کرده و در صورت لزوم درمان مناسب را پیشنهاد می‌کند. سبک زندگی سالم که شامل تغذیه‌ی خوب، ورزش، کنترل وزن و اجتناب از مصرف الکل، مواد مخدر و سیگار می‌شود، می‌تواند به حفظ سطح تستوسترون در محدوده‌ی نرمال کمک کند.
بسیاری از اثرات تستوسترون پایین مثل اختلال تمرکز، مشکلات خلقی و کاهش سطح انرژی می‌تواند شما را در محیط کار دچار مشکل کند. اگر زندگی کاری یا خانوادگی شما به‌شدت تغییر کرده است، به پزشک مراجعه کنید تا علت بروز این مشکلات مشخص شود.
منابع: webmd, healthline
من با اینکه ورزشکار و قهرمان کشور هستم ، با مصرف استروئد تولید تست کم شده داخل بدنم الان ۵ روزه ک انگاری همش خستم و حتی نای بلند شدنم ندارم
بسیار سپاسگزارم از مطالب باارزشی که ارائه فرمودید