چه رابطه‌ای بین بمب اتم و سن کبد وجود دارد؟
شاید برای شما هم جالب باشد اگر بدانید که محققان به تازگی میانگین سنی سلول‌های کبدی انسان را محاسبه کرده‌اند و طی این بررسی دریافتند که بدون توجه به سن فرد، کبد تنها حدود سه سال سن دارند!
توانایی بازسازی کبد و سوالات مطرح درباره‌ی آن!
جالب است بدانید که کبد پس از آسیب‌دیدگی قابلیت بازسازی خود را دارد! اما این مساله که آیا این توانایی با افزایش سن از بین می‌رود، مدت‌ها ناشناخته بود. تا اینکه یک مطالعه‌ی جدید نشان داد که افزایش سن، روند بازسازی کبد را کند نمی‌کند و چه ۲۰ ساله باشید یا ۸۰ ساله، کبد در طول زندگی شما به طور متوسط، سه سال سن دارد.
از آنجایی که کبد در بدن وظیفه‌ی پُر خطرِ سم‌زدایی (Detoxifying) را بر عهده دارد و به طور منظم در معرض سموم است، ریسک اعمال آسیب بیشتر نسبت به سایر اندام‌های بدن برای این عضو، همواره بالا است. به همین علت هم برای حفظ سلامتی در طول زندگی، کبد قابلیت بازسازی قابل‌توجهی دارد که در بین اندام‌های بدن منحصر به فرد است.
با این حال اینکه کبد دقیقاً چگونه چنین قابلیت شگفت‌انگیزی را انجام می‌دهد و اینکه آیا با افزایش سن این توانایی ضعیف یا کُند می‌شود، همچنان به عنوان یک راز باقی مانده بود. حتی مطالعه بر روی نمونه‌های حیوانی هم این موضوع را روشن نکرده بود! بنابراین، چنین سوالاتی انگیزه‌ی جدیدی برای مطالعات بیشتر توسط محققان «TU Dresden» شد.
چه رابطه‌ای بین بمب اتم و اندازه‌گیری سِن سلول‌های بدن است؟
دکتر اولاف برگمان « Dr. Olaf Bergmann» که مسئول این مطالعه است اذعان دارد که برخی از مطالعات بر این احتمال تاکید دارد که سلول‌های کبدی ممکن است عمر طولانی‌ای داشته باشند، در حالی که برخی دیگر از سلول‌ها برگشتِ ثابتی را نشان می‌دهند. برگمان تاکید دارد که اگر بخواهیم بدانیم که دقیقا در بدن انسان چه اتفاقی می‌افتد، باید راهی برای ارزیابی مستقیم سن سلول‌های کبد پیدا کنیم.
برای یافتن راه‌حل، تیم تحقیقاتی برگمان به یک منبع عجیب روی آوردند و این منبع عجیب چیزی جز، آزمایش‌های هسته‌ای دهه‌ی ۱۹۵۰ نبود. هنگامی که بمب‌های هسته‌ای در بالای زمین منفجر می‌شوند، مقادیر عظیمی از کربنِ رادیواکتیو به جو زمین وارد و متعاقباً به DNA گیاهان و حیوانات وارد می‌شود. به طور کلی پس از ممنوعیت آزمایش‌های هسته‌ای در سال ۱۹۶۳، سطح کربن رادیواکتیو در اتمسفر زمین سال به سال کاهش یافت واین کاهش سطح، شامل کربن رادیواکتیو موجود در سلول‌های موجودات زنده هم می‌شد.
در همین راستا محققان ادعا دارند که اگرچه این مقدار از کربن رادیواکتیو در بدن موجودات ناچیز است (ضرری هم ندارد!)، اما می‌توان آن‌ها را در نمونه‌های بافتی شناسایی و اندازه‌گیری کرد. پس از این کار با مقایسه‌ی مقادیر کربن رادیواکتیو در بدن با میزان آن در اتمسفر، می‌توان نگاهی به گذشته انداخت و سن سلول‌ها را تعیین کرد.
به منظور عملی کردن این ایده، محققان سطح کربن رادیواکتیو را در کبد ۳۳ فرد فوتی با بازه‌ی سنی بین ۲۰ تا ۸۴ سال مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. نتیجه‌ی جالب توجه در این مطالعه این بود که کبد همه‌ی این افراد تقریباً هم‌سِن بود؛ درواقع سن کبد به طور متوسط کمی کمتر از سه سال (بدون توجه به سن فرد) بود!
کبد همه‌ی افراد فوت شده در بازه‌ی سنی ۲۰ تا ۸۴ سال، تقریباً هم‌سِن بود! درواقع سن کبد آن‌ها به طور متوسط کمی کمتر از سه سال (بدون توجه به سن فرد) داشت.
البته لازم به تاکید است که همه‌ی سلول‌های یک کبدِ معین، هم سن نیستند و برخی از آن‌ها هر سال (یا بیشتر از هر سال) بازسازی می‌شوند، در حالی که برخی دیگر می‌توانند تا یک دهه باقی بمانند. از طرفی جالب است که سلول‌های کبدی با عمر بیشتر مجموعه‌های بیشتری از کروموزوم‌ها را در خود دارند.
کبد انسان از سلول‌هایی با مقادیر مختلف DNA تشکیل شده است. به طور کلی اکثر سلول‌ها (با فلش سفید نشان داده شده است!) دو نسخه از DNA دارند. در حالی که برخی از سلول‌ها مجموعه‌های بیشتری از DNA را جمع می‌کنند (با فلش‌های زرد نشان داده شده‌اند!). بنابراین انواع مختلفِ سلول‌ها کبد به طور متفاوتی تجدید و بازیابی می‌شوند.
سخن پایانی
در پایان باید خاطر نشان کرد که فرآیند بازیابی و تجدید سلول‌ها در کبد، می‌تواند به عنوان یک مکانیسم محافظتی در نظر گرفته شود که از ما در برابر تجمع جهش‌های مضر محافظت می‌کند. لازم به ذکر است که این تحقیق به طور مفصل‌تر در مجله‌ی «Cell Systems» چاپ شده است.
منبع: NEW ATLAS
جالب بود . پس در هر سنی باشیم یک کبد بچه سال داریم . خوبه !