زندگی بدون «حریم خصوصی» چگونه خواهد بود؟
حریم خصوصی (Privacy) یکی از آن چیزهایی است که تا لحظه‌ای که از دستش نداده‌اید، متوجه نمی‌شوید که چقدر به خاطر داشتن آن خوش‌شانس بوده‌اید. اهمیت حریم خصوصی احتمالاً به این دلیل است که در این مقطع خاص از تاریخ، انسان بیش از همیشه به آن به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی و یکی از حقوق اساسی خود نگاه می‌کند.
با این حال حریم خصوصی عمدتاً عنصری بدیهی و غیر کارکردی تلقی می‌شود، اما در واقع یک عنصر کلیدی و مهم در زندگی است که آن‌چنان که باید به آن توجه نمی‌شود.
آیا تابه‌حال زندگی بدون حریم خصوصی را تصور کرده‌اید؟ این بدان معنی است که همه‌ی افراد همه چیز را در مورد یکدیگر می‌دانند و شما نمی‌توانید کاری انجام دهید که از چشم آن‌ها پنهان بماند. اگر عده‌ای بتوانند هر حرکت شما را به صورت آنلاین تماشا کنند یا به همه اطلاعات مربوط به شما دسترسی داشته باشند، چه؟ مطمئناً احساس می‌کنید که این عده به زندگی و حریم خصوصی شما نفوذ کرده‌اند. ناگفته نماند که این تجربه قطعاً برای هیچ‌کس احساس خوشایندی ایجاد نمی‌کند.
ظهور کلان داده‌ها به طور خاص تهدیدات جدی و نگران‌کننده‌ای را برای حریم خصوصی افراد ایجاد کرده است. با وجود حجم انبوهی از اطلاعات که در مورد موضوعات مختلف به طور فزاینده‌ای جمع آوری می‌شوند. باید به این مسأله فکر کنید که این داده‌ها کجا نگهداری می‌شوند و تا چه حد امنیت دارند.
به تمام داده‌های موجود در شرکت‌هایی مانند آمازون، گوگل، فیسبوک، توییتر، اینستاگرام و مایکروسافت فکر کنید. در حقیقت هر چیزی را که در مورد هر کسی تصور کنید در بین این اطلاعات می‌توان پیدا کرد. این شرکت‌های بزرگ بخش وسیعی از زندگی مردم، به ویژه فعالیت‌های آنلاین آن‌ها را دنبال می‌کنند.
با استفاده از داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط هر یک از این شرکت‌ها به تنهایی، احتمالاً می‌توانید به تصویر کاملاً روشنی از شخصیت و درونیات قسمت عمده‌ای از مردم جهان برسید.
در ادامه‌ی این مقاله از دیجی‌کالا مگ، به بررسی ابعاد مختلف حریم خصوص و نقش آن در زندگی روزمره می‌پردازیم. سپس راهکارهای حفظ امنیت حریم خصوصی را مورد بررسی قرار می‌دهیم. با ما همراه باشید.
بدون حریم خصوصی، توان شکل دادن به هویتمان را از دست می‌دهیم
حریم خصوصی چیزی بیشتری از یک عنصر تجملی در زندگی فردی است: اگر در طی فرآیند رشد و بلوغ ذهنی حریم خصوصی نداشته باشید، حتی نمی‌توانید هویت خودتان را شکل دهید.
رشد کردن و شکل دادن به هویت شخصی، فرآیندی متشکل از آزمودن مرزهای مختلف و یافتن یک نقطه‌ی آسایش فردی در زندگی است، نقطه‌ای که به ما می‌گوید ما چه کسی هستیم. فرایند شکل دادن به هویت شخصی مستلزم توانایی بیان مسائل خصوصی به دیگران است، بدون ترس از افشا شدن آن‌ها. برای اینکه کشف کنیم آیا دیگران با افکار و درونیات ما راحت هستند یا خیر و اینکه ببینیم اطرافیانمان چگونه به رفتار ما واکنش نشان می‌دهند.
وجود این مرز خصوصی در نهایت توانایی ما را برای شکل دادن به هویتمان تعیین می‌کند. در غیاب این توانایی هم آنچه شکل می‌گیرد تنها یک توده‌ی خاکستری یکسان با دیگران است که هیچ عنصری از فردیت در آن نیست.
این مسأله نه تنها در مورد انسان‌ها، بلکه در بیش از ۲۵۰ گونه‌ی زیستی دیگر قابل مشاهده است؛ کودکان تا سنین نوجوانی رفتار والدین خود را تقلید می‌کنند، سپس عصیان می‌کنند و تقریباً برعکس رفتاری که والدین داشته‌اند (سال‌های نوجوانی) رفتار می‌کنند، سپس در نقطه‌ای بین این دو حالت فردیت خود را کشف می‌کنند و هویت آن‌ها شکل می‌گیرد.
این فرآیندی است که بیشتر از هر چیزی به حریم خصوصی نیاز دارد: حریم خصوصی در مقابل والدین، حریم خصوصی در مقابل همسالان و حریم خصوصی در برابر جامعه تا همه چیز را بتواند تجربه کند و خودش را کشف کند.
چیزی که در مورد این فرآیند متداول است این است که وقتی ما مسائلی را درباره‌ی خودمان کشف می‌کنیم، یک‌باره آن‌ها را به تمام دنیا نمی‌گوییم، بلکه فقط به دوستان نزدیک و قابل اعتماد خودمان می‌گوییم و اگر شخص قابل اعتمادی را پیدا نکنیم که مکاشفات خودمان را با او در میان بگذاریم، اصلاً به هیچ‌کس چیزی نمی‌گوییم، در عوض آن قسمت از خودمان را پنهان می‌کنیم و هرگز اجازه نمی‌دهیم بخشی از آنچه که هستیم باشد.
در صورت به اشتراک گذاشتن این مسائل شخصی با همسالان خودمان، پس از دریافت تأیید اولیه یا پذیرش توسط حلقه‌ی دوستان، به تدریج یاد می‌گیریم که آن مسائل را با افراد بیشتری در میان بگذاریم و در این بین اعتماد خودمان را به دوستان و نزدیکانمان، دوباره ارزیابی کنیم.
نمونه‌ی بارز آن افرادی است که هویت جنسی آن‌ها با جنسیت فیزیولوژیک آن‌ها یکسان نیست. این مساله شاید ۲۰ سال پیش تنها با چند دوست مورد اعتماد قابل طرح کردن بود. اما امروزه بیان این مسأله در جامعه نه تنها قبحی ندارد بلکه ساختارهای حمایتی زیادی از طرف دولت برای چنین افرادی وجود دارد و کمتر در شمول حریم خصوصی افراد قرار می‌گیرد.
با این حال، این مسأله بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت فردی است که بدون حریم خصوصی نمی‌تواند وجود داشته باشد و بیان شود. بنابراین این حریم خصوصی است که تمام این تفاوت‌های ظریف را بین شخصیت و هویت افراد ایجاد می‌کند.
این مسأله را به شکلی واضح‌تر می‌توان در مراکز آموزش نظامی و در رمان‌هایی مثل ۱۹۸۴ مشاهده کرد؛ یک محیط فاقد حریم خصوصی که هدف اصلی آن می‌تواند این باشد که همه‌ی افراد حاضر در آن محیط را یک شکل کند، یعنی افرادی که رفتارشان یکسان باشد و همه مثل هم در خطوط مستقیم راه بروند. همین امر را می‌توان در دولت‌های تمامیت‌خواهی مانند کره‌ی شمالی مشاهده کرد.
اگر حریم خصوصی نداشته باشید، تمام حق و حقوق خودتان را از دست می‌دهید. در واقع توانایی خودتان را برای اینکه خودتان باشید و هویت خودتان را شکل دهید از دست می‌دهید.
کنار آمدن با زندگی بدون حریم خصوصی
حقیقت این است که فناوری، حریم خصوصی را از بین برده است. هر چیزی که اکنون در فضای اینترنت به اشتراک گذاشته می‌شود، در حالت عمومی یا خصوصی برای بررسی‌های آتی، در جایی بایگانی می‌شود.
هر داده‌ای که در مورد خودتان در یک فرم آنلاین وارد می‌کنید به صدها شخص ثالث فروخته می‌شود. هر عکسی که تا به حال به اشتراک گذاشته‌اید یا هر نوع داده‌ی دیگری که در اینترنت بین شما و دیگران مبادله شده، بایگانی شده و قابل ارجاع است. در چنین شرایطی تنها راه حل شما برای حفظ حریم خصوصی‌تان می‌تواند این باشد که از شبکه‌ی اینترنت به کل خارج شوید.
در حقیقت ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که در آن دیگر کسی نمی‌تواند مرتکب اشتباهات خصوصی شود. اما پذیرش این حقیقت و کنار آمدن با آن در واقعیت، خود بحث دیگری است.
حریم خصوصی چیز بی‌اهمیتی نیست. حریم خصوصی یکی از حقوق اساسی است که برای کرامت انسانی ضروری است و اساساً برای حفظ جوامع دموکراتیک یکی از ارکان اساسی تلقی می‌شود.
حریم خصوصی به ما این امکان و آزادی را می‌دهد که افکار و احساسات خودمان را با دیگران به اشتراک بگذاریم. در واقع وجود حریم خصوصی برای شکل‌گیری دیدگاه‌های مخالف یا نظرات متفاوت و ایجاد هویت فردی امری ضروری است.
همچنین درک این نکته مهم است که حریم خصوصی یک حق هنجاری است. به این معنا که حریم خصوصی یک حق مطلق نیست، بلکه حقی است که هنجارهای جامعه بر آن حاکم است و این امکان وجود دارد که تعریف و حدود آن از یک فرهنگ تا فرهنگ دیگر متفاوت باشد.
حریم خصوصی در واقع یکی از مفاد اساسی حقوق بشر است، زیرا زیربنای کرامت انسانی و انواع حقوق اساسی دیگر مانند حق آزادی بیان و تشکل‌های آزاد است.
تعرض به حریم خصوصی
شاید در دوران نوجوانی فکر می‌کردیم که تجاوز به حریم خصوصی زمانی رخ می‌دهد که والدین ما می‌خواهند بیش از حد در مورد زندگی شخصی ما بدانند. اما امروزه، این مسأله به شکلی است که والدین به صورت مخفیانه پروفایل‌های رسانه‌های اجتماعی فرزندان خود را زیر نظر می‌گیرند تا از اوضاع و احوال آن‌ها مطلع باشند.
از این رو، این دلیلی است که بسیاری از بچه‌ها ترجیح می‌دهند که در شبکه‌های اجتماعی با والدین خود معاشرتی نداشته باشند. بدیهی است که فناوری‌هایی که امروزه استفاده می‌کنیم گزینه‌های بیشتری را برای تهاجم به حریم خصوصی به ما ارائه می‌دهند.
در یک مفهوم گسترده، تجاوز به حریم خصوصی شامل هر نوع دخالت در زندگی یک شخص است که دلیل مشروعی ندارد. شخص مورد تهاجم نیز طبق قانون حق دارد برای جبران هر گونه خسارتی از نقض کنندگان حریم خصوصی‌اش شکایت کند.
خوشبختانه، اقدامات خاصی وجود دارد که می‌توانید شخصاً برای اطمینان از امنیت حریم خصوصی خود انجام دهید. در اینجا به برخی از این موارد اشاره می‌کنیم:
- ارزیابی کنید که آیا افرادی که به اطلاعات شما دسترسی دارند، آیا قابل اعتماد هستند و می‌توانند از حریم خصوصی شما محافظت کنند.
- رمزهای عبور خود را در جایی مطمئن مخفی کرده و آن‌ها را با دیگران به اشتراک نگذارید. همچنین برای هر یک از حساب‌های کاربری خود یک رمز عبور منحصر به فرد داشته باشید.
نکته‌ی پایانی
اگر حریم خصوصی شما نقض شود، باید برای دریافت کمک به مراجع ذیصلاح مراجعه کنید. در ایران این مراجع قانونی شامل پلیس فتا، پلیس آگاهی و قوه قضاییه است.
هرکسی باید علاوه بر اهمیت دادن به حریم خصوصی خودش، به حریم خصوصی دیگران نیز احترام بگذارد. این مسأله در سطح فردی و کاری و همچنین در تمام جنبه‌های زندگی صدق می‌کند. به آن احترام بگذارید و آن را بدیهی نگیرید، بدون حریم خصوصی حیات فکری انسان ناممکن است.
منابع: Australian Institute of International Affairs, Inc, Private Internet Access, Total Shred
