نقد فیلم «برادران لیلا»؛ یک زن، اسیر پنج مرد (جشنواره کن ۲۰۲۲)
فیلم سینمایی «برادران لیلا» جدیدترین اثر سعید روستایی کارگردان ایرانی است که امسال در جشنواره فیلم کن ۲۰۲۲ شرکت کرده و در بخش مسابقه به نمایش درآمده است.
«برادران لیلا» با بازی ترانه علیدوستی در نقش لیلا همراه است. لیلا زنی ۴۰ ساله است که تمام زندگی‌اش را صرف مراقبت از والدین و برادرانش کرده است. خانواده‌ی لیلا تحت فشار شدید اقتصادی‌اند و او در همین شرایط نقشه‌ای می‌کشد تا شرایط خانواده تغییر کند.
فیلم سینمایی برادران لیلا علاوه بر ترانه علیدوستی در نقش لیلا، نوید محمدزاده، پیمان معادی، فرهاد اصلانی و محمد علی محمدی را در نقش برادران لیلا و سعید پورصمیمی را در نقش اسماعیل، پدر لیلا به خدمت گرفته است.
سعید روستایی کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس ایرانی است که در رشته سینما تحصیل کرده و با اولین فیلم داستانی بلندش «ابد و یک روز» که سال ۱۳۹۴ اکران شد به شهرت رسید. او پس از این فیلم تا امروز دو اثر دیگر یعنی «متری شیش و نیم» و «برادران لیلا» را جلوی دوربین برده است. نام روستایی به عنوان فیلم‌نامه‌نویس فیلم سینمایی «سد معبر» هم به چشم می‌خورد که توسط محسن قرایی کارگردانی شده است.
«برادران لیلا» طی هفته‌های جاری و اکران در جشنواره کن در جلب نظر منتقدان انگلیسی‌زبان عملکرد موفقی داشته است. ۱۰ نقدی که این گروه از منتقدان به رشته تحریر درآورده‌اند و وبسایت راتن تومینوز آن‌ها را گردآورده حاکی از رضایت ۹۰ درصدی آن‌ها است. بررسی ۵ نقدی که در وبسایت متاکریتک جمع‌آوری شده هم نشان می‌دهد هر ۵ نقد مثبت بوده و نمره متای ۸۷ از ۱۰۰ را برای فیلم به ثبت رسانده است.
«برادران لیلا» اما از نگاه منتقدان مجله فیلم اسکرین درخشش چندانی نداشت و منتقدان این مجله به شکل متوسط برای این اثر سینمایی امتیاز ۲.۳ از ۴ را مناسب دانستند. امتیاز مذکور با چهار ستاره از سوی یکی از منتقدین و یک ستاره از سوی دو تن از منتقدین رقم خورد در حالی که باقی آن‌ها نگاه میانه‌تری به فیلم داشتند.
نقد فیلم «برادران لیلا»
ورایتی – پیتر دبروج
در فیلم «برادران لیلا» یک خانواده ایرانی که زمانی مغرور و پرافتخار بوده و اکنون رقت‌انگیز است، در آستانه نابودی قرار گرفته اما توسط خواهر بااعتمادبه‌نفس خانواده که از تکیه بر مردان برای تصمیم‌گیری درباره سرنوشتش خسته شده، از سقوط در امان می‌ماند.
در این تردیدی نیست که ترانه علیدوستی بازیگر نقش لیلا و بازیگر زن نقش اصلی فیلم «فروشنده» بر کل مردان فیلم سایه افکنده اما از زاویه دیگر همین نکته یک وجه تراژیک در فیلم سه‌ساعته و رمان‌گونه سعید روستایی را آشکار می‌کند؛ کارگردانی که برای اولین‌بار فیلمی در بخش مسابقه کن دارد.
برخی از مخاطبان البته ممکن است روستایی را از یک پرتره پرتلاطم خانوادگی دیگر به نام «ابد و یک روز» به خاطر بیاورند. اگر چه تریلر پلیسی فوق‌العاده او یعنی «متری شیش و نیم»، نزدیک‌ترین محصول سینمای ایران به فیلم «ارتباط فرانسوی» هنوز در ایالات متحده اکران نشده است اما همین فیلم بود که توجه مرا معطوف به این کارگردان کرد.
سبک روستایی که پر از دیالوگ‌های درهم، موقعیت‌های اجتماعی خفقان‌آور و تغییر زاویه دید است، انحراف کاملی نسبت به فیلم‌های سرراست و متمرکز ایرانی به حساب می‌آید که تا کنون به بازار جهانی راه یافته‌اند؛ چه داستان‌های افسانه‌مانند مجیدی و چه درام‌های صمیمانه فرهادی به دلیل سادگی نسبی‌شان برای مصرف بین‌المللی مناسب‌اند. فیلمی مانند «برادران لیلا» اما در مقایسه می‌تواند کاملا آزاردهنده باشد چرا که فشار جامعه ایران را به تماشاگرش منتقل می‌کند بی‌آنکه زمینه لازم را برای چنین امری فراهم کرده باشد.
گاردین – پیتر بردشاو
سعید روستایی فیلم‌ساز ایرانی یک درام خانوادگی بزرگ، جذاب و شخصیت‌محور را به سبک ایتالیایی-آمریکایی با اجراهای خشن، صحنه بزرگ عروسی و تاثیرپذیری‌هایی از «روکو و برادرانش» ساخته ویسکونتی و «پدرخوانده»ی کوپولا ارائه می‌کند. حتی در نزاع‌ها و مناقشه‌های فیلم نشانه‌هایی از آرتور میلر هم یافت می‌شود.
لیلا با والدین مسن خود زندگی می‌کند. او از کمردرد دوره‌ای ناشی از استرس و کار بیش از حد رنج می‌برد و اساسا تنها مزدبگیر خانواده است که حقوق ثابت دارد و از چهار برادر بالغش حمایت می‌کند. در این میان پرویز (با بازی فرهاد اصلانی) که اضافه وزن دارد به عنوان نظافتچی یک مرکز خرید مشغول به کار است اما کار او کفاف خانواده‌اش را نمی‌دهد؛ خانواده‌ای که با تلاش او برای پسردارشدن حتی بزرگتر و بزرگتر هم می‌شود. فرهاد (با بازی محمد علی محمدی) فقط به تماشای کشتی آمریکایی از تلویزیون علاقه‌مند است. منوچهر (با بازی پیمان معادی) که تن به کار نمی‌دهد به دنبال طرح‌های حیله‌گرانه برای تصاحب ثروت‌های بادآورده است و علیرضا (با بازی نوید محمدزاده) به تازگی کار در کارخانه را رها کرده چرا که روسا با دستمزد درخواستی‌اش موافقت نکرده‌اند.
اسکرین‌دیلی – لیزا نسلسون
وزن سنت و پیوندهای خانوادگی در فیلم «برادران لیلا» نقش متقاعدکننده‌ای دارد. فیلم یک بررسی عمیق از دینامیزم درون یک خانواده فقیر و تا به حال صادق تهرانی ارائه می‌دهد که صورت‌شان را با سیلی سرخ نگه می‌دارند.
سعید روستایی، نویسنده و کارگردان، با اطمینان کامل در فیلم جدید از لحاظ بصری و مضمونی جاه‌طلبانه‌اش که در ادامه فیلم قبلی شگفت‌انگیزش «متری شیش و نیم» ساخته شده، حقیقت، دروغ، انگیزه‌های متضاد، سقوط اقتصادی و عدم امکان هر آنچه بتوان به عنوان پیشرفت اجتماعی در نظر گرفت را نشان می‌دهد.
