فعالیت‌های آموزنده برای کودکان نوپا
محیط اطراف کودکان به عنوان یک کلاس درس بزرگ برای آن‌ها عمل می‌کند. کودک در زندگی روزمره‌ی خود به این طرف و آن طرف حرکت می‌کند، مفاهیم اساسی (مانند اشکال و رنگ‌ها) را یاد می‌گیرد، شروع به درک مهارت‌های پیچیده‌تری مانند ریاضی و زبان می‌کند و درک بیشتری از خود و محیط پیرامون به دست می‌آورد. والدین می‌توانند این آموزش را با معرفی برخی از فعالیت‌های آموزنده برای کودکان نوپا بیشتر کنند.
در این مطلب چند فعالیت آموزنده که در عین حال برای کودک سرگرمکننده هستند را معرفی می‌کنیم. این فعالیت‌های آموزنده به راحتی می‌توانند در زندگی روزمره به کار گرفته شوند. کودک از طریق این فعالیت‌ها و بازی‌های ساده تشخیص حروف نام خود، شمارش آیتم‌ها، خواندن علائم، تمایز رنگ‌ها و موارد دیگر را تمرین می‌کند. تا پایان این مطلب برای معرفی بهترین فعالیت‌های آموزنده برای کودکان نوپا با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
۱. نمایش حروف نام کودک
۲. خواندن تابلوهای علائم و نشانه‌ها
۳. شمارش اعداد
۴. دسته‌بندی اشیاء بر اساس نوع یا رنگ
۵. ساخت یک آلبوم از اشکال هندسی
۶. آموزش اشکال در آشپزخانه
۷. نقاشی انگشتی برای تشخیص رنگ‌ها
۸. استفاده از رنگ‌ها در جملات
۹. سایه بازی
۱۰. پازل
۱۱. بازی‌های فکری
۱۲. آواز و موسیقی
۱۳. آشپزی و پخت‌و‌پز
۱۴. لباس پوشیدن و نقش آفرینیکلام آخر
۱. نمایش حروف نام کودک
کودکان معمولاً تا سن ۳ یا ۴ سالگی تشخیص حروف را یاد نمی‌گیرند اما معمولاً در ابتدا حروف تشکیل‌دهنده‌ی نام خود را تشخیص می‌دهند. سعی کنید نام آن‌ها را در سرتاسر خانه مانند روی درب اتاق خواب، صندلی حمام، یخچال و مکان‌های دیگر به نمایش در بیاورید. در مورد کلمات دیگری که با همان حرف ابتدای نام آن‌ها شروع می‌شود نیز با آن‌ها صحبت کنید . به طور مثال، اگر اسم کودک با حرف میم شروع می‌شود، از کلماتی مانند مادر یا مرد کمک بگیرید و آن‌ها را با کودک تمرین کنید.
۲. خواندن تابلوهای علائم و نشانه‌ها
وقتی همراه کودک خود هستید، به کلمات و حروف روی تابلوهای خیابان، فروشگاه‌ها و مطب پزشک اشاره کنید. آن‌ها را با صدای بلند برای کودک بخوانید (مثلاً بگویید که این علامت می‌گوید ایست) و به او کمک کنید تا به کلمات دیگر هم‌وزن با آن کلمه فکر کند (به عنوان مثال، کلماتی شبیه به کلمه‌ی ایست مانند چیست، پیست و زیست) زیرا بهترین راه برای آموزش کودکان استفاده از آواز، واج‌آرایی، شعر و وزن کلمات است. برای اینکه به کودک نوپایتان کمک کنید تا حروف را به کلماتی که می‌سازد متصل کند، آهسته صحبت کرده و کلمات را واضح و شمرده تلفظ کنید. اگر مقدور است هنگام خواندن عبارات علائم و تابلوها، انگشت خود را زیر حروف و کلمات آن قرار دهید.
۳. شمارش اعداد
کودک از دو سالگی ممکن است بتواند اعداد ۱ تا ۱۰ را به ترتیب بخواند، اما احتمالاً تا دوران پیش‌دبستانی توانایی شمردن کامل اعداد را نخواهد داشت. با وجود این، می‌توانید تشخیص تعداد اشیاء را با شمارش آن‌ها در حین فعالیت‌هایی مانند پوشیدن لباس (یک دکمه، دو دکمه، سه دکمه)، آماده کردن وعده‌های غذایی (شش نخود در بشقاب من وجود دارد) و خرید از فروشگاه (من سه سیب‌زمینی دارم، بنابراین به یک سیب‌زمینی دیگر نیاز دارم تا چهار سیب‌زمینی داشته باشم) در کودکان تقویت کنید.
هنگام شمردن از انگشتان خود استفاده کنید و کودک را نیز تشویق کنید تا با انگشتان خود مانند شما عمل کند.
۴. دسته‌بندی اشیاء بر اساس نوع یا رنگ
عمل مشاهده، مقایسه و تضاد اشیاء بخش مهمی از مقدمات ریاضیات است. خوشبختانه، کودکان خردسال مهارت خاصی در مرتب کردن اشیاء دارند. در این فعالیت از بهترین فعالیت‌های آموزنده برای کودکان نوپا، از کودک خود بخواهید حیوانات عروسکی خود را بر اساس نوع آن‌ها (گربه‌ها در یک دسته، خرس‌ها در دسته‌ی دیگر) یا رنگی که دارند، گروه‌بندی و مرتب کند. همچنین، می‌توانید ببینید پس از شستن لباس‌ها در ماشین لباسشویی آیا می‌تواند جوراب‌های تمیز شما را از جوراب‌های خودش جدا کند یا خیر. علاوه‌براین، از او بخواهید قاشق‌هایی را با اندازه‌های مختلف در جای مناسب خود در محفظه‌ی نگهداری قاشق‌ها یا جاقاشقی قرار دهد.
مدتی قبل از ۲ سالگی، فرزند شما تفاوت مفاهیم کمتر و بیشتر را نیز تشخیص خواهد داد. بنابراین از او سؤالی‌هایی مانند «کدام دسته بیشتر و کدام یک کمتر است؟» بپرسید.
۵. ساخت یک آلبوم از اشکال هندسی
بسیاری از کتاب‌های کودکان به بچه‌ها در مورد اشکال هندسی و مفاهیم مربوط به آن‌ها مطالب کاربردی را آموزش می‌دهند اما شما می‌توانید با کمک به فرزندتان در ساخت حجم هندسی، این کار را بهتر انجام دهید. پس از کشیدن اشکال بر روی یک تکه کاغذ، مجلات و روزنامه‌ها را با هم ورق بزنید و مواردی را که با هر شکل مطابقت دارند برش دهید.
همچنین می‌توانید با رفتن به پیاده‌روی در محیط اطراف خانه یا محله، به دنبال اشیاء دیگر با اشکال متمایز بگردید. از چیزهایی که فرزندتان به آن‌ها اشاره می‌کند مانند یک پنجره به شکل مربع، یک لاستیک به شکل گردی یا دایره یا یک آجر به شکل مستطیل عکس بگیرید. وقتی به خانه رسیدید، تصاویر را پرینت بگیرید و در یک آلبوم عکس بچسبانید و بر اساس شکل‌هایشان آن‌ها را دسته‌بندی کنید. چندین مثال از یک شکل را در صفحاتی جداگانه قرار دهید تا علاوه بر شناسایی اشکال، به کودک نشان دهید که اشکال در اندازه‌های مختلف نیز وجود دارند.
۶. آموزش اشکال در آشپزخانه
نیازی نیست که کوکی‌ها همیشه گرد باشند و یا همه‌ی ساندویچ‌های اسنک مربعی یا مثلثی شکل نیستند. بسیاری از خوراکی‌های محبوب مانند پنکیک، کوکی و نان را می‌توان به صورت مثلث، مربع، ستاره، بیضی، مستطیل و اشکال دیگر برش زد. در بیرون از آشپزخانه نیز به کودک خود اجازه دهید تا شکل‌های شیرینی را تشخیص دهد. سپس به او کمک کنید تا هر کدام را شناسایی کرده و دسته‌بندی کند.
۷. نقاشی انگشتی برای تشخیص رنگ‌ها
به فرزندتان اجازه دهید برای قرار گرفتن مستقیم در معرض رنگ‌ها و به عنوان یک فعالیت آموزنده و سرگرمکننده، با استفاده از انگشتان خود نقاشی انگشتی بکشد. رنگ‌ها را در حین استفاده از هر یک نام ببرید. پس از خشک شدن نقاشی، می‌توانید به بیرون و اطراف خانه بروید و به دنبال وسایلی باشید که با رنگ‌های استفاده شده در نقاشی کودک مطابقت داشته باشند. با کودک در مورد اینکه چگونه در طبیعت طیف‌های رنگی زیادی از آبی آسمانی کم‌رنگ گرفته تا آبی تیره که تقریباً سیاه به نظر می‌رسد وجود دارد یا اینکه چرا هر چیزی رنگی دارد، صحبت کنید. به عنوان مثال، می‌توانید به او بگویید که گیاهان سبز هستند تا از این طریق نور خورشید را دریافت کنند. نیازی نیست وارد مباحث پیچیده‌ی علمی شوید.
۸. استفاده از رنگ‌ها در جملات
تا آنجا که ممکن است رنگ‌ها را به یاد کودک بیاورید و از آن‌ها در جملات و عبارات استفاده کنید تا کودک رنگ‌های مختلف را تشخیص دهد. به طور مثال به او بگویید که آیا می‌توانی این توپ زرد را در سطل آبی قرار دهی؟ یا در هنگام صرف غذا بپرسید: سیب قرمز می‌خواهی یا موز زرد؟
همچنین می‌توانید روزی را به نام یک رنگ نام‌گذاری کنید. پنج‌شنبه لباس سبز بپوشید و در حین نوشیدن شیر سبز رنگ انگور سبز و لوبیا سبز بخورید. با کمی رنگ خوراکی می‌توانید شیر را به رنگ سبز در بیاورید.
۹. سایه بازی
در یک اتاق تاریک، چراغ قوه را در دست خود بگیرید تا نور آن روی دیوار منعکس شود. با دست خود سایه‌هایی به شکل حیوانات بسازید. همچنین کودک می‌تواند از چرخاندن نور چراغ قوه به تنهایی روی دیوار نیز لذت ببرد.
۱۰. پازل
کودک نوپا را با پازل‌های ساده‌ای که حل مسئله و رشد شناختی را تقویت می‌کند، آشنا کنید. پازل می‌تواند با قطعات بزرگ یا با تعداد قطعات کم باشد. پازل‌ها به رشد هماهنگی دست و چشم، آگاهی فضایی و مهارت‌های تمرکز کودک کمک می‌کند. هنگام تکمیل پازل‌ها با هم، می‌توانید به کودک خود کمک کنید تا اشکال، رنگ‌ها و اشیاء مختلف را تشخیص دهد. برخی از پازل‌ها حتی از اعداد و حروف برای کمک به مهارت‌های خواندن و ریاضی استفاده می‌کنند.
۱۱. بازی‌های فکری
بازی‌های فکری ساده‌ای را که رعایت نوبت، پیروی از قوانین و مقدمات ریاضی و اعداد را آموزش می‌دهند، به کودک نوپای خود معرفی کنید. بازی‌هایی مانند لگو، جعبه‌های ماهیگیری و هوش برتر برای این گروه سنی مناسب هستند. انجام بازی‌های فکری در کنار کودکان و همراه با آن‌ها می‌تواند به رشد مهارت‌های اجتماعی، صبر و روحیه‌ی ورزشی کودکان کمک کند. همچنین فرصتی را برای شما و فرزندتان فراهم می‌کند تا با هم ارتباط برقرار کنید و از آن لذت ببرید.
۱۲. آواز و موسیقی
آهنگ‌های ساده و شعرهای مهد کودک را به کودک نوپا آموزش دهید تا به رشد مهارت‌های زبانی، حافظه و هماهنگی ذهن و بدن او کمک کند. آواز خواندن با هم می‌تواند پیوند بین شما و فرزندتان را تقویت کرده و تجربه‌ای مشترک و سرگرمکننده ایجاد کند. کودک خود را با انواع مختلف موسیقی آشنا کنید و او را تشویق کنید تا با سازهای ساده مانند طبلک برقصد، دست بزند یا بازی کند. فعالیت‌های موسیقیایی می‌تواند به رشد مهارت‌های گوش دادن، هماهنگی و بیان کودک کمک کند.
۱۳. آشپزی و پخت‌و‌پز
کودک نوپای خود را در فعالیت‌های ساده‌ی آشپزی و شیرینی‌پزی شرکت دهید تا به رشد مهارت‌های حرکتی ظریف، هماهنگی دست و چشم و مفاهیم اولیه‌ی ریاضی او کمک کنید. به کودک خود کارهای مناسب سن مانند هم‌زدن، ریختن یا ورز دادن خمیر بدهید. همچنین آشپزی در کنار یکدیگر به توسعه درک کودکان از علت و معلول، توالی و پیروی از دستورالعمل‌ها کمک می‌کند. به‌علاوه، فرصتی عالی برای پیوند و ایجاد خاطرات ماندگار است.
۱۴. لباس پوشیدن و نقش آفرینی
برای تشویق کودک به انجام دادن بازی‌های تخیلی و نقش‌آفرینی، انواع لباس‌های خاص و لوازم جانبی را برای کودک نوپای خود فراهم کنید. پوشیدن این لباس‌ها شبیه به شخصیت‌های کارتونی یا حیوانات به رشد خلاقیت، ابراز وجود و مهارت‌های اجتماعی او کمک می‌کند. فرزندتان را به خلق شخصیت‌ها و سناریوهای مختلف تشویق کنید و با ایفای نقش‌های مختلف آن‌ها را سرگرم کنید. همچنین ایفای نقش می‌تواند به کودک کمک کند همدلی و درک دیدگاه‌های مختلف را تمرین کند.
کلام آخر
توسعه‌ی مهارت‌های اجتماعی و عاطفی در کودکان نوپا برای آینده‌ی آن‌ها بسیار مهم است. یکی از راه‌های انجام این کار، ترتیب قرارهای بازی با سایر کودکان یا شرکت در فعالیت‌های گروهی است که به کودک کمک می‌کند تا مطالبی را آموزش ببیند و یاد بگیرد که با دیگران تعامل کند. همچنین می‌توانید کودکتان را در بازی‌های نقش‌آفرینی با استفاده از اسباب‌بازی‌ها یا وسایل دیگر برای نمایش احساسات و موقعیت‌های اجتماعی مختلف قرار دهید. به او کمک کنید تا احساسات دیگران را درک کند و با آن‌ها همدلی کند.
فعالیت دیگر این است که فرصت‌هایی را برای فرزندتان فراهم کنید تا انتخاب کند و ترجیحات خود را در طول بازی بیان کند که باعث افزایش استقلال و اعتماد به نفس کودک می‌شود. علاوه‌براین، فراهم کردن یک محیط پرورشی و پاسخگو که در آن کودک برای کشف و ابراز احساسات خود احساس امنیت کند، برای رشد اجتماعی و عاطفی او ضروری است.
منابع: healthyyoungminds , parents
