خواص شگفت‌انگیز عصاره‌ی اسطوخودوس برای پوست و سلامتی (و عوارض جانبی)
یکی از مفیدترین و محبوب‌ترین عصاره‌های گیاهی که در رایحه‌درمانی تجویز می‌شود، عصاره‌ی اسطوخودوس یا لاوندر است. این عصاره از گیاه اسطوخودوس انگلیسی (Lavandula angustifolia) و به روش تقطیر گرفته می‌شود. از این عصاره در رایحه‌درمانی و درمانی بسیاری از اختلالات و مشکلات استفاده می‌کنند. این عصاره را بیشتر از هر چیز به خاطر عطر بی‌نظیرش می‌شناسند. در ادامه با این عصاره، خواص و کاربردهای آن آشنا می‌شوید. با دیجی‌کالا مگ همراه باشید.
کاربردهای عصاره‌ی اسطوخودوس
عصاره‌ی لاوندر آرامش‌بخش است و می‌تواند در درمان بیماری‌ها و اختلالات زیر مؤثر باشد؛
- عفونت‌های قارچی
- انواع آلرژی
- افسردگی
- اضطراب
- بعضی از اختلالات خواب مانند بی‌خوابی
- التهابات پوستی به ویژه اگزما
- حالت تهوع
- دردها و گرفتگی‌های دوران قاعدگی
در میان عصاره‌های گیاهی، عصاره‌ی اسطوخودوس خواص متعددی دارد و می‌تواند در شرایط مختلفی تجویز شود. برای عصاره‌ی اسطوخودوس، خاصیت‌های زیر را بیان کرده‌اند؛
- ضدالتهاب
- ضدقارچ
- ضدافسردگی
- ضدعفونی‌کننده
- آنتی‌بیوتیک
- ضدمیکروبی
- ضداسپاسم
- ضددرد
- سم‌زدایی
- کاهش‌دهنده‌ی فشار خون
- آرام‌بخش
فواید عصاره‌ی اسطوخودوس برای سلامتی
درباره‌ی این عصاره‌ی مفید و خواص آن پژوهش‌های زیادی انجام شده است. با نگاهی گذرا به نتایج این پژوهش‌ها می‌توانیم اطلاعات مفیدی کسب کنیم.
۱. کاهش اضطراب
اگرچه تا به امروز آزمایش‌های بالینی گسترده‌ای درباره‌ی تأثیرات عصاره‌ی اسطوخودوس در افراد مبتلا به اضطراب انجام نشده است، تعدادی از مطالعات نشان می‌دهند که این عصاره می‌تواند به‌عنوان داروی ضداضطراب اثربخشی داشته باشد. در بعضی از این مطالعات که با تعیین گروه‌های هدف انجام شدند، اثربخشی عصاره‌ی اسطوخودوس در کاهش اضطراب بررسی شد. برای نمونه، در سال ۲۰۰۵، دویست نفر از افرادی که در کلینیک‌های دندان‌پزشکی منتظر طی شدن مراحل درمانی بودند تحت مطالعه قرار گرفتند. در این مطالعه مشخص شد استنشاق رایحه‌ی اسطوخودوس اضطراب این افراد را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود که آن‌ها روحیه‌ی بهتری داشته باشند.
همچنین در سال ۲۰۱۲، تعدادی از زنان که دوران پس از زایمان پرخطری را سپری می‌کردند تحت مطالعه قرار گرفتند. در این مطالعه مشخص شد رایحه‌درمانی با استفاده از این عصاره اسطوخودوس می‌تواند به کاهش اضطراب در این افراد کمک کند.
در یک پژوهش دیگر، ۲۸ نفر از زنانی که در ۱۸ ماه گذشته زایمان کرده بودند مطالعه شدند. پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که رایحه‌درمانی به مدت چهار هفته و هر هفته دو جلسه‌ی ۱۵ دقیقه‌ای، علاوه بر اضطراب و تشویش، استرس را هم کاهش می‌دهد.
همچنین بعضی شواهد نشان می‌دهند مصرف خوراکی عصاره‌ی اسطوخودوس هم در کاهش اضطراب مؤثر است. در سال ۲۰۱۲، پژوهشگران ۱۵ آزمایش بالینی انجام‌شده را بررسی کردند. با تجزیه و تحلیل نتایج مشخص شد مصرف مکمل‌های حاوی عصاره‌ی لاوندر می‌تواند تأثیرات مثبتی در درمان اضطراب و استرس داشته باشد. در این آزمایشات بالینی، بیمارانی که به دلیل ابتلا به استرس یا اضطراب تحت درمان بودند گروه هدف را تشکیل می‌دادند. بررسی پژوهش‌هایی که در سال‌های اخیر انجام شده‌اند نشان می‌دهد بیماران مبتلا به اضطراب متوسط تا شدید می‌توانند از فواید این عصاره بهره‌مند شوند.
۲. درمان بی‌خوابی
بعضی از مطالعات نشان می‌دهند عصاره‌ی اسطوخودوس می‌تواند به درمان بی‌خوابی و بهبود کیفیت خواب کمک کند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۵ نشان داد ترکیب راهکارهای مؤثر در بهداشت خواب و رایحه‌درمانی با عصاره‌ی لاوندر باعث می‌شود دانشجویان خواب شبانه‌ی بهتری داشته باشند در حالی که انجام راهکارهای مؤثر در بهداشت خواب به تنهایی نمی‌تواند به این اندازه تأثیرگذار باشد. ۷۹ نفر از دانشجویانی که بنا بر گزارش خودشان با اختلالات خواب مواجه بودند در این مطالعه شرکت کردند. همچنین در این مطالعه مشخص شد که استنشاق عصاره‌ی اسطوخودوس قبل از خواب باعث می‌شود این افراد در طول روز هم انرژی و نشاط بیشتری داشته باشند.
در سال ۲۰۱۸، سی نفر از افرادی که در خانه‌ی سالمندان زندگی می‌کردند تحت مطالعه قرار گرفتند. در این پژوهش مشخص شد رایحه‌درمانی با عصاره‌ی لاوندر نه تنها باعث می‌شود سالمندان شروع خواب بهتر و سریع‌تری داشته باشند، بلکه به بهبود کیفیت و مدت زمان خواب در آن‌ها هم کمک می‌کند.
۳. بهبود آکنه
عصاره‌ی لاوندر می‌تواند باکتری‌های پوست را از بین ببرد و از این طریق در کاهش آکنه و جوش صورت مفید است. این عصاره منافذ پوست را از هر آلودگی خالی می‌کند و وقتی آن را به شکل موضعی روی پوست استفاده کنید، التهاب را کاهش می‌دهد. برای اینکه از این عصاره برای آکنه استفاده کنید، آن را با مقداری روغن نارگیل یا روغن‌های حامل دیگر ترکیب کنید و بعد از شستن صورت روی پوست استفاده کنید.
با عصاره‌ی لاوندر می‌توانید یک تونر خوب برای پوست تهیه کنید. برای این منظور چند قطره از عصاره‌ی لاوندر را در یک قاشق غذاخوری عصاره‌ی فندق افسونگر بریزید. مقداری پنبه را در این ترکیب بخیسانید و به‌آرامی آن را روی پوست ماساژ دهید. برای از بین بردن جوش‌های سمج، می‌توانید از روغن آرگان و عصاره‌ی لاوندر استفاده کنید. یک قطره عصاره‌ی لاوندر را با یک قطره روغن آرگان ترکیب کنید و دو بار در روز آن را مستقیما روی جوش بگذارید.
۴. تسکین دادن اگزما و پوست خشک
اگزما ممکن است هر جایی از بدن خودش را نشان دهد. بر اثر اگزما پوست خشک می‌شود، خارش پیدا می‌کند و ممکن است پوسته پوسته شود. این بیماری پوستی ممکن است بسیار شدید و مزمن شود و در مناطق مختلف پوست دیده شود. از آنجا که عصاره‌ی لاوندر خاصیت ضدباکتریایی و کاهش التهاب دارد، می‌توانید از آن برای تسکین اگزما استفاده کنید.
از عصاره‌ی اسطوخودوس برای درمان پسوزیاریس هم می‌توانید بهره‌مند شوید. عصاره‌ی لاوندر پوست را تمیز می‌کند و قرمزی و التهاب آن را کاهش می‌دهد. برای استفاده از این عصاره به منظور تسکین اگزما، دو قطره از آن را با مقدار مساوی از عصاره‌ی درخت چای و دو قاشق غذاخوری روغن نارگیل ترکیب کنید و از آن روزانه استفاده کنید.
۵. روشن کردن پوست
عصاره‌ی لاوندر با کاهش التهاب می‌تواند پوست را روشن‌تر کند. این عصاره می‌تواند با کاهش تغییر رنگ صورت، حلقه‌های تیره‌ی روی پوست را از بین ببرد. عصاره‌ی اسطوخودوس قرمزی و لک صورت را کاهش می‌دهد. اگر پوست شما دچار لک‌های ناشی از هایپرپیگمنتیشن شده باشد، از این عصاره برای درمان آن می‌توانید بهره‌مند شوید.
۶. کاهش چین و چروک پوست
رادیکال‌های آزاد مسؤول اصلی ایجاد چین‌وچروک و خطوط باریک روی پوست صورت هستند. عصاره‌ی لاوندر سرشار از آنتی‌اکسیدان است و از پوست در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند. برای اینکه از عصاره‌ی اسطوخودوس به منظور کاهش چین و چروک استفاده کنید، چند قطره از آن را با روغن نارگیل ترکیب کنید. از این ترکیب می‌توانید یک یا دو بار در روز به‌عنوان مرطوب‌کننده استفاده کنید.
۷. خاصیت ضدالتهابی
التهابات دردناک را می‌توانید با عصاره‌ی اسطوخودوس تسکین دهید. تأثیرات مسکن و بی‌حس‌کننده‌ی این عصاره می‌تواند التهاب را کاهش دهد. برای استفاده از این عصاره به منظور کاهش التهاب، یک تا سه قطره از آن را با دو قاشق روغن نارگیل ترکیب کنید. از این ترکیب می‌توانید تا سه بار در روز استفاده کنید. اگر دچار آفتاب‌سوختگی شده‌اید، اسپری‌های عصاره‌ی لاوندر می‌تواند برای درمان آن مفید باشد. یک چهارم فنجان ژل آلوئه‌ورا را با ۲ قاشق آب مقطر و ۱۰ تا ۱۲ قطره عصاره‌ی لاوندر و روغن جوجوبا ترکیب کنید. آن را در یک بطری اسپری بریزید و تکان دهید و روی ناحیه‌ی آفتاب‌سوخته اسپری کنید. از این اسپری دو تا سه بار در روز استفاده کنید تا آفتاب‌سوختگی درمان شود.
۸. ترمیم زخم
اگر دچار سوختگی، بریدگی، خراش یا هر نوع زخم دیگری در سطح پوست شده‌اید، عصاره‌ی لاوندر می‌تواند فرایند ترمیم پوست را سریع‌تر کند. در تحقیقی که در سال ۲۰۱۶ انجام شد، محققان پی بردند که عصاره‌ی لاوندر می‌تواند ترمیم بافت پوست را سرعت ببخشد.
برای استفاده از این عصاره روی زخم‌های کوچک، سه تا چهار قطره از عصاره را با چند قطره روغن نارگیل ترکیب کنید. این ترکیب را با پنبه روی محل مورد نظر استفاده کنید. اگر زخم شما قبلا ترمیم پیدا کرده، این ترکیب می‌تواند جای زخم را از بین ببرد و کم‌رنگ‌تر کند.
۹. دافع حشرات
عصاره‌ی لاوندر هم می‌تواند حشرات را دور کند و هم جای نیش حشرات را تسکین دهد و خارش آن را کمتر کند. بسیاری از محصولات دورکننده‌ی حشرات از عصاره‌ی لاوندر در تهیه‌ی آن‌ها استفاده شده است. هم اسپری‌های حاوی عصاره‌ی لاوندر و هم شمع‌های عطری با عطر لاوندر می‌توانند حشرات را از شما دور نگه دارند. برای درست کردن اسپری می‌توانید ۲۵۰ میلی‌لیتر آب را با ۴ قطره عصاره‌ی اسطوخودوس ترکیب کنید. آن را در بطری اسپری بریزید و تکان دهید. چون یک ترکیب کاملا طبیعی است، می‌توانید آن را قبل از بیرون رفتن و حضور در طبیعت، روی بدن و لباس خود اسپری کنید.
جای نیش حشرات قرمز می‌شود و باعث ایجاد خارش و حتی درد می‌شود و حتی گاهی اوقات ممکن است عفونت کند. عصاره‌ی لاوندر با از بین بردن باکتری‌ها و کاهش التهاب، جای نیش حشرات را زودتر ترمیم می‌کند و به شکل طبیعی، درد را کاهش می‌دهد. برای درمان جای نیش حشرات با عصاره‌ی اسطوخودوس، یک تا دو قطره از آن را با یک روغن حامل مثلا روغن نارگیل ترکیب کنید. این ترکیب را دو بار در روز روی جای نیش و گزیدگی بگذارید. اگر سوزش هم دارید می‌توانید از عصاره‌ی نعناع فلفلی به‌عنوان بی‌حس‌کننده استفاده کنید.
عوارض جانبی عصاره‌ی لاوندر
بسیاری از افراد فکر می‌کنند استفاده از عصاره‌های گاهی، هیچ عوارض جانبی ندارد. اما این طور نیست و عصاره‌های گیاهی هم مثل داروها می‌توانند عوارض جانبی متعددی ایجاد کنند. البته عوارض آن‌ها به شدت داروهای شیمیایی نیست ولی باز هم باید قبل از استفاده حتما تست شوند و در استفاده از آن‌ها زیاده‌روی نشود.
در بعضی افراد عصاره‌ی لاوندر می‌تواند باعث تحریک پوست یا واکنش آلرژیک بشود. اگر بعد از اینکه عصاره‌ی اسطوخودوس را به هر شکلی استفاده کردید، به حالت تهوع، استفراغ یا سردرد دچار شدید، باید مصرف آن را قطع کنید.
مصرف خوراکی عصاره‌ی اسطوخودوس می‌تواند مسمومیت ایجاد کند و به همین دلیل نباید این عصاره به شکل خوراکی مصرف شود. البته با تجویز پزشک متخصص و با رعایت میزان مصرف تجویز شده، مصرف خوراکی عصاره‌ی اسطوخودوس مانعی ندارد.
مقدار و چگونگی مصرف
درباره‌ی اینکه هر روز باید چه مقدار از عصاره‌ی لاوندر را مصرف کنید تجویز خاصی وجود ندارد.
در رایحه‌درمانی برای استفاده از عصاره‌ها معمولا دو روش استفاده‌ی موضعی و استنشاقی توصیه می‌شود. بر اساس اصول علمی رایحه‌درمانی، برای مصرف عصاره‌ی اسطوخودوس می‌توانید ازهر دو روش استفاده کنید. هر دو روش پیام را به سامانه‌ی لیمبیک انتقال می‌دهند. سامانه‌ی لیمبیک ناحیه‌ای از مغز است که روی دستگاه عصبی تأثیر می‌گذارد و به تنظیم احساسات کمک می‌کند.
یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای استفاده از عصاره‌ی اسطوخودوس، ترکیب آن با یک روغن رقیق‌کننده مانند روغن جوجوبا یا بادام شیرین است. می‌توانید از عصاره‌ی رقیق‌شده‌ی اسطوخودوس در حمام استفاده کنید یا اینکه پوستتان را با آن ماساژ دهید. همچنین می‌توانید چند قطره از این عصاره را روی پارچه‌ای بریزید و آن را استنشاق کنید یا از دستگاه بخور استفاده کنید. البته نباید عصاره‌ی رقیق‌شده را داخل دستگاه بخور بریزید.
راهنمای خرید
هنگام خرید عصاره‌ی لاوندر دقت کنید محصولاتی را خریداری کنید که در بطری‌های تیره‌رنگ بسته‌بندی شده باشند. این عصاره باید دور از نور آفتاب نگهداری شود. سعی کنید عصاره‌های گیاهی را از تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان معتبر تهیه کنید. محصولاتی که خلوص بیشتری دارند و برای تهیه‌ی آن‌ها از روش‌های مطمئن‌تری استفاده شده است را انتخاب کنید. محصولات ترکیبی که حاوی عصاره‌ی اسطوخودوس و روغن یا عصاره‌ی دیگری هستند، کیفیت مطلوبی ندارند.
پرسش و پاسخ
آیا عصاره‌ی اسطوخودوس در درمان آلرژی هم مؤثر است؟
بسیاری از طرفداران عصاره‌های گیاهی توصیه می‌کنند که برای کاهش علائم آلرژی، از ترکیب عصاره‌های لاوندر، نعناع و لیمو استفاده کنید. این افراد ادعا می‌کنند که اسطوخودوس یک آنتی‌هیستامین طبیعی است. مطالعه‌ای در سال ۱۹۹۹ نشان داد که عصاره‌ی اسطوخودوس واکنش‌های آلرژیک از نوع فوری را در موش‌ها مهار می‌کند.
آیا اضافه کردن عصاره‌ی لاوندر به ریمل باعث رشد سریع‌تر مژه‌ها می‌شود؟
بعضی افراد ادعا می‌کنند که اضافه کردن عصاره‌ی اسطوخودوس به ریمل کمک می‌کند مژه‌ها سریع‌تر رشد کنند و ضخیم‌تر بشوند. اما شواهد و مدارک علمی برای اثبات این ادعا وجود ندارد.
آیا عصاره‌ی اسطوخودوس طاسی را درمان می‌کند؟
بعضی از مطالعات نشان داده‌اند عصاره‌ی اسطوخودوس نه تنها می‌تواند از ریزش مو جلوگیری کند، بلکه باعث رشد مجدد مو هم می‌شود. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۶ روی موش‌ها انجام شد نشان داد استفاده‌ی موضعی از عصاره‌ی اسطوخودوس باعث تقویت رشد مو می‌شود. در مطالعه‌ای قدیمی‌تر که در سال ۱۹۹۸ انجام شد، افراد مبتلا به طاسی موضعی مورد مطالعه قرار گرفتند. در این مطالعه مشخص شد استفاده‌ی موضعی از ترکیب گیاهی حاوی عصاره‌ی اسطوخودوس، آویشن، رزماری و روغن درخت سرو باعث بهبود رشد مو می‌شود.
نکته‌ی پایانی
اگرچه اسطوخودوس می‌تواند به کاهش اضطراب‌های خفیف کمک کند اما نباید از دو نکته غافل شد؛ یکی اینکه اضطراب انواع و درجاتی دارد که هر کدام به درمان خاصی نیاز دارند و دیگر اینکه استفاده از این عصاره جایگزین مراجعه به متخصصین و روش‌های درمانی آن‌ها نیست. اگر علائمی از اضطراب مانند نگرانی دائمی، خستگی، بی‌خوابی یا تپش قلب را تجربه می‌کنید، به جای خود درمانی با استفاده از عصاره‌ی لاوندر، به پزشک متخصص سلامت روان مراجعه کنید.
منبع: Healthline, Verywellmin
