لپ تاپ کاستوم شده چیست؟ چرا یک مدل لپتاپ ده‌ها گزینه‌ی خرید دارد؟
لپ تاپ کاستوم چیست؟ لپ تاپ کاستوم شده بخریم یا نه؟ و سوالات بسیاری از این دست روزانه توسط بسیاری از خریداران مطرح می‌شود. افزایش روزافزون قیمت کامپیوترها و قطعات آن‌ها و مشخصا لپتاپ، خرید یک لپتاپ یا کامپیوتر جدید را به تصمیمی دشوار تبدیل کرده‌اند؛ طوری که پیش از انتخاب یک لپتاپ، منطقی است که بخواهید زمان قابل توجهی را صرف تحقیقات مختلف کنید. نکته‌ی مهم در مورد لپتاپها این است که به غیر از چند قطعه‌ی معمول، قابلیت ارتقای چندانی ندارند؛ آن هم به به این معنا که بعضی اوقات می‌توانید رم و حافظهی ذخیره‌ی لپتاپ را ارتقا دهید، اما موارد بنیادی مثل پردازنده‌ی اصلی یا پردازنده‌ی گرافیکی را نمی‌توان تغییر داد. به همین دلیل هم بهتر است به هنگام خرید یک لپتاپ جدید، این مشخصات اصلی را در اولویت قرار دهید. با این حال، نکته‌ی دیگری هم وجود دارد: یک مدل لپتاپ می‌تواند چندین مشخصات مختلف داشته باشد.
اگر شما از یک شاسی خاص لپتاپ یا مدل مشخصی از برندی خوشتان آمده باشد و بخواهید قابلیت‌های خاص آن مدل را داشته باشید، احتمالا می‌توانید آن را با سخت افزارهای مورد علاقه‌ی خود پیدا کنید. همین باعث خواهد شد تا قدرت انتخاب شما بالا برود. در سایت‌های اصلی شرکت‌های تولید کننده‌ی لپتاپ مثل لنوو (Lenovo)، ایسوس (Asus)، ایسر (Acer) و اچ‌پی (HP)، این توانایی به شما داده می‌شود تا لپتاپ مورد علاقه خود را آن‌طور که نیاز دارید بسازید؛ یعنی در واقع لپ‌تاپی که قصد خرید آن را دارید، شخصی‌سازی کنید.
این کار در ایران ممکن نیست. به همین دلیل وارد کنندگان چندین مدل از یک لپتاپ با سخت‌افزارهای مختلف را وارد می‌کنند، تا خریداران بتوانند از میان این موارد انتخاب کنند. در واقع خود وارد کنندگان دست به شخصی‌سازی تعدادی لپتاپ، با در نظر گرفتن نیازهای مختلف خریدار می‌زنند و آن‌ها را وارد می‌کنند. این حرکت که به اصطلاح «کاستوم کانفیگ» (Custom Configuration) یا در واقع «تنظیمات شخصی‌سازی شده» نام دارد، را در قالب این مقاله از صفر تا صد برای‌تان شرح می‌دهیم و. برای درک بهتر این موضوع، از مثال استفاده می‌‌کنیم.
لپ تاپ کاستوم در واقعیت: پروسه‌ی شخصی‌سازی یک لپتاپ را ببینیم
برای مثال ما از لپتاپ لنوو لیجن ۵ (Lenovo Legion 5) استفاده کردیم. این لپتاپ یکی از بهترین کامپیوترهای گیمینگ امروزی است و طراحی منحصر به فردی دارد. لنوو تلاش کرده تا شاسی این لپتاپ را به بهینه‌ترین نحو بسازد تا قابلیت ارتقاء و استفاده از موارد مختلف را داشته باشد. اگر نگاهی به تعدادی از فروشگاه‌های آنلاین هم بیاندازید، مدل‌های زیادی از این لپتاپ را برای فروش می‌بینید. به این نکته دقت کنید که لیجن ۵ یک سری از لپتاپهای لنوو است؛ به این معنا که حدود چهار سال است که این سری ساخته شده و سخت‌افزارهای مختلفی با مشخصات متفاوت در آن قرار گرفته است. منظورمان این است که لیجن ۵ سال‌های گذشته را با مدل‌های امسال اشتباه نکنید.
لیجن ۵ سال ۲۰۲۱ چندین مدل مختلف دارد. هر مدل دارای شاخصه سخت افزاری خاصی است که با توجه به آن هزینه متفاوتی خواهد داشت. برای مثال دو مدل AAB و AAC در مقدار رم تفاوت دارند. رم از مواردی است که کاملاً می‌توان آن را تغییر داد. حتی در آینده نیز شما می‌توانید خودتان رم لپتاپ را ارتقاء دهید. این موضوع در مورد حافظه لپتاپ نیز صدق می‌کند. این لپتاپ یک اسلات اضافه برای قرار دادن هارد دیسک هم دارد. یعنی شما یک جایگاه خالی دارید که می‌توانید در آن حافظه جامد (اس‌اس‌دی) یا هارد دیسک قرار دهید. حتی می‌توانید از این دو مورد صرفه نظر کرده و لپتاپ با ظرفیت باتری بالاتری بگیرید.
فرضا لپ‌تاپی مثل لنوو لیجن ۵ را با اسلات‌های متفاوت و متعدد برای قرار دادن قطعات اضافه یا تغییر آن‌ها در نظر بگیرید. در سمت چپ پایین دستگاه می‌بینید که یک جایگاه برای هارد و یک جایگاه برای حافظهی جامد وجود دارد.
یک دستگاه می‌تواند در چندین مدل مختلف ساخته و عرضه شود. همه این مدل‌ها نیز ظاهری ثابت و مشخص داشته ولی از لحاظ سخت‌افزاری و موارد داخلی باهم تفاوت دارند. حال در ادامه به بررسی تک‌تک این بخش‌ها می‌پردازیم.
پردازنده مرکزی
پردازنده مرکزی (CPU) مغز متفکر دستگاه شما است و قابل ارتقاء نیست. قرار نیست مادربرد دستگاه را باز کنید و آن چیپ‌ست را که مستقیما به مادربرد متصل شده است، تغییر دهید. پس باید در انتخاب آن نهایت دقت را به کار بگیرید. در مورد لپ تاپ کاستوم مورد فرض ما، به این شکل است که این دستگاه‌ها در دو مدل Legion 5 و Legion 5i عرضه می‌شوند. این آی انگلیسی به معنای استفاده از پردازنده اینتل است. پس همین ابتدا شما باید از میان پردازنده اینتل یا ای‌ام‌دی (AMD) یکی را انتخاب کنید. پس از آن مدل‌های مختلفی از لیجن با پردازنده Core i5 و i7 وجود دارد. این مورد درباره پردازنده ای‌ام‌دی نیز صدق می‌کند. به این معنا که شما باید از میان پردازنده‌های Ryzen 5 و Ryzen 7 یکی را انتخاب کنید. حال شما با توجه به بودجه خود و کاری که با دستگاه خود انجام می‌دهید یکی را انتخاب خواهید کرد.
قسمت انتخاب پردازنده در سایت رسمی لنوو. می‌توان با پرداخت رقم بیشتر، کانفیگ بالاتری از پردازنده را برای همان مدل لپتاپ انتخاب کرد.
پردازنده گرافیکی
در دنیای امروزی پردازنده گرافیکی شاخصه اصلی لپتاپ و بالاخص لپتاپهای مختص بازی است. کارت گرافیک هم نیز قابل تغییر و ارتقا نیست، به همین دلیل شما باید در انتخاب خود نهایت دقت را به کار بگیرید. برخی لپتاپها فقط از کارت گرافیکی داخل پردازنده‌ی اصلی استفاده می‌کنند و برخی یک کارت گرافیکی مجزا و اضافه هم دارند. در مورد لپ تاپ کاستوم مورد نظر ما، مدل‌های مختلف با کارت‌های متنوع وجود دارند که از ۳۰۵۰ شروع شده و به 3070ti ختم می‌شوند. در لیجن ۵ کارت‌های گرافیکی ای‌ام‌دی وجود ندارند.
بعضا حتی می‌توان در یک مدل لپتاپ، با توجه به نیاز خریدار، کانفیگ متفاوتی با پردازنده‌ی گرافیکی قوی‌تر یا ضعیف‌تری انتخاب کرد.
صفحه نمایش لپ تاپ کاستوم
صفحه نمایش از مواردی است که چندان متغیر نیست. به این معنا که اکثراً دستگاه‌ها با مدل متفاوت صفحه نمایش یکسان دارند. با این حال مواردی هم وجود دارند که در این بخش تفاوت ایجاد می‌کنند. این تفاوت از نرخ به روزرسانی تا رزولوشن متغیر است. برای مثال برخی از لپتاپهای ایسوس به شما یک صفحه فول اچ‌دی با نرخ به روزرسانی صفحه نمایش ۳۶۰ هرتز یا صفحه 4K با نرخ به روزرسانی ۱۲۰ هرتز ارائه می‌کنند. شما باید بر اساس کار و توان گرافیکی دستگاه، یکی را انتخاب کنید.
رم لپ تاپ کاستوم
حافظهی رم دستگاه جزو مواردی است که چه برای کارهای روزمره و چه برای بازی اهمیت زیادی دارد. از طرفی معمولا می‌توانید در آینده آن را ارتقاء دهید. به همین دلیل دقت اولیه مهم است اما تعیین کننده نیست. تنها نکته مهم اینجاست که باید ببینید چقدر رم در دسترس شما برای ارتقا است. برای مثال لپتاپ لیجن ۵ هر دو جایگاه رم را در اختیار کاربر قرار می‌دهد. این در صورتی است که برخی از لپتاپهای ایسوس ۸ گیگابایت رم را مستقیما متصل به مادربرد اصلی دارد. به همین دلیل کاربران تنها به یک جایگاه خالی دسترسی دارند.
بخش انتخاب رم به هنگام شخصی‌سازی یک لپتاپ در وب‌سایت لنوو. دقت کنید که عبارت SODIMM به این معنا است که کاربر به اسلات رم و ارتقای آن دسترسی دارد.
حافظهی ذخیره‌ی اطلاعات لپ تاپ کاستوم
میزان و مدل حافظه برای ذخیره‌ی اطلاعات در لپتاپها هم به هنگام انتخاب یک مدل، اهمیت زیادی پیدا می‌کند. سیستم عامل‌های امروزی، اعم از ویندوز یا حتی نسخه‌های اخیر لینوکس، بهترین عملکرد خود را روی حافظه‌های جامد یا همان اس‌اس‌دی‌ها نشان می‌دهند. اگر بخواهید کمی جدی‌تر از کامپیوتر خود استفاده کنید هم حتما به اس‌اس‌دی نیاز خواهید داشت، در نتیجه به ندرت می‌توانید لپ‌تاپی امروزی را بدون اس‌اس‌دی پیدا کنید و همه‌شان در کمترین حالت، یک اس‌اس‌دی با ظرفیتی محدود دارند؛ اما می‌توانید آن را چه به هنگام خرید دستگاه و معمولا چه پس از خرید، ارتقا هم دهید. اکثر دستگاه‌های امروزی دو اسلات یا بیشتر برای حافظهی جامد دارند.
معمولا می‌توانید کنار اس‌اس‌دی اصلی لپتاپ، یک دیسک سخت هم روی لپتاپ قرار دهید. هارد دیسک سرعت پایینی دارد و برای ذخیره‌ی اطلاعاتی مناسب است که همیشه به دسترسی‌شان نیاز ندارید. در میان تمامی موارد، حافظه در لحظه‌ی خرید کمترین اهمیت را دارد و همانطور که گفتیم ارتقای آن آسان است و هزینه‌ی خیلی زیادی هم ندارد. البته به این که چه نوع حافظه‌ای است، حتماً باید توجه کنید.
معمولا در بازار داخل، مدلی یکسان از یک لپتاپ با حافظه‌های متفاوتی عرضه می‌شود که این جا دلیلش را می‌توانید ببینید. می‌توان میزان حافظهی اس‌اس‌دی را کم و زیاد کرد یا حتی کنار آن، یک هارد دیسک اضافه کرد.
باتری لپ تاپ کاستوم
باتری معمولا در مدل‌های یکسان از لپتاپها قابل تغییر نیست. معمولا میزان ذخیره‌ی انرژی باتری لپتاپها بیشتر از ۱۰۰ وات ساعت نمی‌شود. این هم به دلیل محدودیتی است که برای استفاده در هواپیماها روی این دستگاه‌ها اعمال شده است. از این رو اکثر اوقات نمی‌توان ظرفیت باتری را تغییر داد و در کاستوم کانفیگ‌ها به دنبال تغییر ظرفیت باتری نباشید. با این حال لپ‌تاپی که انتخاب کرده بودیم یعنی لیجن ۵ این قابلیت را داشت. البته برای اینکه ظرفیت باتری بیشتری انتخاب کنید، باید قید اضافه کردن هارد دیسک را بزنید چون فضای استفاده شده از باتری با ظرفیت بالاتر، جای آن را خواهد گرفت. با این حال شما همچنان به اسلات حافظهی جامد دوم دسترسی خواهید داشت.
کیبورد و ظاهر دستگاه
چیزی که در کاستوم کانفیگ‌ها از یک لپتاپ ثابت است، ظاهر، شاسی و بدنه‌ی دستگاه است. اساسا به همین دلیل است که از یک مدل یکسان، با ظاهر و قابلیت‌هایی یکسان، چندین مدل مختلف در بازار داریم. در مورد کیبورد چندین حالت مختلف وجود دارد. برای مثال کیبورد تک رنگ، آرجیبی تک‌رنگ و آرجیبی برای هر کلید. همانطور از اسم تک‌رنگ پیداست، در این نوع کیبوردها شما یک نور پس زمینه دارید و رنگ آن هم عوض نمی‌شود. مورد بعدی RGB است. به این حالت که کل کیبورد شما توانایی تعویض رنگ داشته و چندین رنگ مختلف را به نمایش در می‌آورد. در نهایت، ما شاهد Per Key RGB هستیم. در این حالت هر کلید کیبورد LED مخصوص به خود را داشته و می‌توان به طور کامل آن‌ها را شخصی‌سازی کرد. هر کلید می‌تواند نور متفاوتی را به شما نشان دهد.
در مورد خود کیبورد چندان قابلیت شخصی‌سازی وجود ندارد. در لپتاپهای بالارده‌ی ایسوس و Alienware شما می‌توانید نوع کیبورد را نیز انتخاب کنید. به این شکل که از میان کیبورد با حالت مکانیکی یا چیزی که در لپتاپهای معمولی هست یکی را انتخاب کنید. این مورد در لپتاپها با قیمت‌های پایین‌تر وجود ندارد. به همین دلیل نمی‌توان آن را یک فاکتور مهم دانست.
لپ تاپ کاستوم در ایران!
به طور کلی کاستوم کانفیگ در ایران وجود ندارد. به دلیل اینکه شما قابلیت خرید مستقیم از سایت شرکت سازنده را ندارید. با این حال واردکننده، خودش کانفیگ‌های مختلف از یک دستگاه را انتخاب و محصول را وارد کشور می‌کند. با این کار تقریباً امکان کاستوم یا شخصی‌سازی کردن را برای شما بازسازی کرده است. زمانی که شما حق انتخاب زیادی داشته باشید می‌توانید بهینه‌ترین مورد را با توجه به سلیقه و کاربرد خود خریداری کنید.
در خرید یک لپتاپ اینکه چه سخت‌افزاری در آن قرار گرفته است اهمیت زیادی دارد. با این حال، ظاهر و طراحی بدنه‌ی استفاده شده در آن هم بسیار مهم است. برای مثال لپتاپهای باریک و سبک حتی اگر در دسته‌ی گیمینگ جای بگیرند، به اندازه لپتاپهای بزرگ‌تر توانایی ندارند. این موضوعی واضح و منطقی است و دلیل آن هم به استفاده از یک سیستم خنک‌کننده‌ی بزرگ و قوی بازمی‌گردد. این احتمال وجود دارد که اگر در لپ‌تاپی باریک و ظریف، قوی‌ترین گزینه را بین پردازنده‌ی گرافیکی و پردازنده‌ی اصلی انتخاب کنیم، به مشکل داغ شدن و نهایتا پایین آمدن فرکانس پردازشی (throttling) برخورد کنیم و اساسا آن سخت‌افزار قوی که انتخاب کرده‌ایم، بلااستفاده شود.
یکی از مثال‌های بارز در این زمینه سری زفیروس (Zephyrus) ایسوس است. این دستگاه‌ها به صورت باریک و سبک ساخته شده تا بسیار زیبا باشند. از طرفی این لپتاپها به راحتی قابل حمل بوده و می‌توان آن‌ها را جابجا کرد. نکته اینجاست که سری زفیروس اکثراً به دلیل بدنه‌ی باریک، توانایی خنک‌کنندگی زیادی ندارند. از این رو کارت‌های گرافیکی با فرکانس پردازنده‌ی پایین‌تری دارند. از طرفی کانفیگ‌های بسیار زیادی از این لپتاپ وارد بازار شده است. برای مثال لپتاپ M16 یک کانفیگ با پردازنده‌ی Core i9 با فرکانس بالا و ولتاژ بالا دارد که گرمای بسیار زیادی تولید و توان استفاده‌ی شما را محدود می‌کند.
اگر فرضا این مدل لپتاپ را انتخاب کرده‌اید، از نظر قابلیت‌های مختلفی که ارایه می‌دهد و حتی از دیدگاه طراحی هم عالی است و می‌توانید انتخاب خود را حفظ کنید. حال به لطف کاستوم کانفیگ‌های مختلف که وارد بازار شده است، می‌توانید همین مدل لپتاپ را با توجه به نیاز خود پیدا و تهیه کنید.
این که از یک مدل لپتاپ، کانفیگ‌های مختلفی وجود داشته باشد چه سودی دارد؟
همانطور که قبلاً اشاره کردیم این موضوع به شما کمک خواهد کرد تا بهترین مورد را با توجه به کار خود انتخاب کنید. اساسا ظاهر و قابلیت‌های اصلی لپتاپ خود را انتخاب کرده‌اید و حالا به برخی از مشخصات سخت‌افزاری و داخلی آن فکر می‌کنید. به این موضوع باید توجه کرد که بودجه‌ی خرید شما نیز به هنگام انتخاب اهمیت بسیار زیادی دارد. در میان مواردی که گفتیم، حافظهی ذخیره و حافظهی رم تأثیر چندانی روی قیمت نهایی یک لپتاپ ندارند. اما در مقابل پردازنده‌ی اصلی و مخصوصاً پردازنده‌ی گرافیکی تأثیر به‌شدت زیادی روی قیمت نهایی دستگاه خواهند گذاشت.
همین موارد باعث می‌شوند تا یک مدل لپتاپ مثل همان لیجن ۵ در کانفیگ‌های متفاوت، تفاوت قیمتی حتی تا ۲۰ میلیون تومان داشته باشند. به این معنا که شما می‌توانید مدل پایه با پردازنده‌های ضعیف‌تر با قیمت پایین‌تر را انتخاب کنید یا اینکه هزینه بیشتری کرده و یک دستگاه قوی‌تر بگیرید. بحث اصلی اینجاست که از لحاظ ظاهری هر دو به یک شکل هستند. شاید کمی در زمینه‌ی وزن تفاوت داشته باشند. اگر بخواهیم دقیق‌تر بررسی کنیم امکان دارد که از لحاظ تکنولوژی خنک کننده نیز متفاوت باشند. با این حال بحث اینجاست که مدل، ظاهر و بخش قابل توجهی از قابلیت‌های دستگاه یکی است.
بهترین کاستوم کانفیگ چیست؟
چون بحث اصلی ما گیمینگ است، به همین دلیل به این کاربری می‌پردازیم. اینکه کارت گرافیکی و پردازنده چه مدلی باشد به طور کامل به کاربرد و بودجه شما بستگی دارد. از این رو نمی‌توان گفت که کدام مورد از همه بهتر است. به طور معمول پردازنده Core i7 و Ryzen 7 انتخاب‌های خوب و مطمئنی هستند. به این دلیل که حالتی میانه در زمینه قدرت و قیمت دارند. از طرفی بیش از حد هم داغ نمی‌شوند. در زمینه‌ی گرافیکی به طور کامل به بازی و کاری که انجام می‌دهید بستگی دارد. به این موارد به طور کامل در راهنمای خرید لپتاپ گیمینگ اشاره کرده‌ایم.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید بهترین لپتاپ گیمینگ؛ آبان ۱۴۰۱
مواردی که می‌توان گفت را به شما می‌گویم:
- حافظه: در مورد حافظه حجم متغیر و وابسته به کاربری شما است. با این حال شما به طور قطع نیاز به یک حافظه جامد دارید. هرچه حجم آن بیشتر باشد بهتر است. در مواردی مثل زفیروس که دیگر جایی برای هارد وجود نداشته و به طور کامل شما با حافظه جامد روبرو هستید. در مورد نسل حافظه جامد بالای نسل ۳ باشد بهتر است. نسل ۳ و ۴ هر دو سرعت بسیار بالایی داشته و عناوین به راحتی اجرا می‌شوند.
- رم: رم شما در کمترین حالت باید ۱۶ باشد. بازی‌های امروزی رم زیادی را اشغال کرده و برای انجام اعمال دیگر نیز شما نیاز به رم بالا دارید. در مورد نسل رم باید گفت که در حال حاضر DDR4 هم پاسخگو است. با این حال با توجه به پشتیبانی پردازنده‌های جدید از رم DDR5 و سرعت بسیار بالای این موارد، آینده‌ی رم‌های DDR4 مشخص نیست.
- صفحه نمایش: این مورد هم به کاربرد شما بستگی دارد. با این حال یک حداقل دارد. آن هم رزولوشن 1080p با نرخ به روزرسانی ۱۲۰ هرتز است. همینطور اینکه تکنولوژی صفحه نمایش IPS و بهتر مثل OLED باشد. پنل‌های TN برای چشم‌ها بسیار آزاردهنده بوده و در استفاده طولانی مدت قطعاً شما را خسته خواهند کرد. البته در رنج قیمتی بالای ۳۰ میلیون تومان موارد با پنل TN بسیار کم هستند.
به جز مواردی که گفته شد، بقیه قسمت‌های لپتاپ به طور کامل به کاربری شما بستگی دارد. از این رو شما باید در خرید لپتاپ به همه مواردی که می‌خواهید توجه کنید. همینطور اینکه با دقت مدل لپتاپ را انتخاب کنید. به دلیل اینکه موارد بسیار زیادی وجود دارند. در انتها نیز باید گفت که در خرید لپتاپ بودجه و کاربری شما در اولویت قرار دارد. اگر شما از لپتاپ خود کار زیادی نمی‌خواهید، نیازی نیست برای آن هزینه زیادی هم بکنید.
