سینوزیت چیست؟ علت و علائم بروز سینوزیت
سینوزیت، یکی از بیماری‌های شایع در فصل زمستان به شمار می‌رود که دلیل عمده‌ی به وجود آمدن آن، زیاد شدن آلودگی داخل سینوس‌ها یا جذب آلودگی خارجی است. سینوس‌ها، مجاری داخل صورت شما هستند که وظیفه‌ی اصلی آن‌ها به دور نگه داشتن داخل بینی از آلودگی‌هاست. به طبع اگر به سلامت سینوس‌هایتان و نشانه‌های سینوزیت رسیدگی نکنید، درد در قسمت‌هایی از صورت خود به خصوص سر و پشت چشم‌هایتان، شما را آزار خواهد داد.
از طرف دیگر زیاد شدن آلودگی داخل بینی، باعث گرفتگی می‌شوند و تنفس را سخت می‌کنند. چه بسا سینوزیت‌های طولانی مدت که به خوبی به آن‌ها رسیدگی نشده است، باعث طولانی شدن روند بهبود بیماری‌های دیگر مثل آنفولانزا و سرماخوردگی شوند. در این متن ما سینوزیت، نشانه‌های به وجود آمدن آن، راه‌های درمان و پیشگیری از سینوزیت را به شما آموزش می‌دهیم تا در فصل زمستان بتوانید بدون سردرد از برف‌بازی و قدم زدن در هوای سرد، لذت ببرید.
سینوزیت چیست؟
سینوزیت التهاب یا تورم بافت پوشاننده سینوس‌ها است. سینوس‌ها ساختارهایی در داخل صورت شما هستند که معمولاً با هوا پر شده و با ساختن مخاط، داخل بینی را مرطوب نگه می‌دارند. این کار به نوبه خود به محافظت در برابر گرد و غبار، آلرژن‌ها (مواد حساسیت‌زا مانند گرده گل) و آلاینده‌ها کمک می‌کند. عفونت‌های باکتریایی، عفونت‌های ویروسی و آلرژی‌های شدید می‌توانند سینوس‌ها را تحریک کرده و باعث مسدود شدن و پر شدن آن‌ها از مایع شوند. این امر باعث فشار و درد در صورت، گرفتگی بینی (کیپ شدن بینی) و بروز سایر علائم می‌شود.
همان‌طور که اشاره شد، سینوس‌های سالم پر از هوا هستند اما هنگامی که مسدود شده و با مایع پر می‌شوند، محیط مناسبی برای رشد میکروب‌ها و ایجاد عفونت شده و در نتیجه ظهور عارضه‌ی سینوزیت را در پی دارد.
شرایطی که می‌تواند باعث انسداد سینوس‌ها شود عبارت‌اند از:
- سرماخوردگی
- رینیت آلرژیک (یا تب یونجه که به تورم پوشش داخلی بینی ناشی از مواد حساسیت‌زا می‌گویند)
- زائده‌های کوچک در پوشش بینی به نام پولیپ بینی
- انحراف تیغه بینی (زمانی که حفره بینی کج شده است)
سینوزیت گاهی اوقات رینوسینوزیت نیز نامیده می‌شود.
سینوزیت را می‌توان به دو دسته حاد و مزمن تقسیم کرد. سینوزیت حاد به طور کلی به عنوان عفونت سینوس‌ها شناخته شده که کمتر از ۴ هفته دوام دارد. در حالی که سینوزیت مزمن بیش از ۳ ماه طول می‌کشد. سینوزیت حاد عموماً در اثر عفونت‌های ویروسی یا در موارد کمتری به دلیل عفونت‌های باکتریایی در سینوس‌ها ایجاد می‌شود.
پیشگیری از عفونت سینوس‌ها
بسته به علت سینوزیت، چند راه برای پیشگیری از عفونت سینوس‌ها وجود دارد، از جمله:
- هنگام ابتلا به سرماخوردگی یا بیماری‌های ویروسی مانند آن همواره از تب سنج برای کنترل دمای بدن خود استفاده کنید. استفاده از کیسه آب گرم یا دستمال مرطوب خنک نیز می‌تواند به کنترل دمای بدن شما کمک کند.
- آب زیاد بنوشید. آب‌رسانی خوب به بدن، مخاط را شل و روان نگه می‌دارد. در محل کار یک بطری آب پشت میز خود داشته باشید یا یک لیوان را نزدیک سینک آشپزخانه بگذارید تا به شما یادآوری کند که در طول روز آب بنوشید.
- طبق دستور پزشک، بینی خود را با نمک (سدیم کلرید) شستشو دهید
- اقدامات لازم برای پیشگیری از بروز علائم آلرژی شامل داروها، واکسن‌های آلرژی و اجتناب از محرک‌های شناخته شده آلرژی (مانند گرد و غبار، گرده یا دود) را انجام دهید
- در صورت توصیه پزشک از اسپری‌های استروئیدی بینی استفاده کنید
- شستن دست‌ها و رعایت نکات بهداشتی دیگر که خطر ابتلا به بیماری‌های عفونی را کاهش می‌دهد. به طور مثال، در فصل سرماخوردگی و آنفولانزا، سعی کنید با دست آلوده صورت خود را لمس نکنید
- از دود سیگار و هوای آلوده دوری کنید. دود تنباکو و سایر آلاینده‌ها می‌توانند ریه‌ها و داخل بینی را (که مجرای بینی نامیده می‌شود) تحریک کنند
- از یک دستگاه بخور گرم یا سرد استفاده کنید. اگر هوای خانه‌ی شما خشک است، اضافه کردن رطوبت به هوا با یک رطوبت‌ساز یا دستگاه بخور ممکن است به جلوگیری از ابتلا به سینوزیت کمک کند. با نظافت کامل و رسیدگی منظم به دستگاه بخور سرد یا گرم، آن را تمیز و بدون کپک نگه دارید.
- از مصرف آنتی هیستامین‌ها خودداری کنید، مگر اینکه توسط پزشک تجویز شده باشد. آنتی هیستامین‌ها مخاط را غلیظ کرده و تخلیه‌ی آن را سخت می‌کنند. البته، اگر سینوزیت شما توسط آلرژی ایجاد شده باشد، پزشک به هر حال ممکن است آنتی هیستامین را همراه با سایر داروها تجویز کند.
عوارض سینوزیت چیست؟
عفونت سینوس در صورت عدم درمان، ممکن است ادامه یابد و منجر به عوارض متعددی شود. نقش اصلی سینوس‌ها تولید مخاط است که هوای تنفسی را مرطوب کرده ، ذرات گرد و غبار و میکروب‌ها را به دام می‌ندازد و به مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کند. درمان نشدن عفونت سینوس می‌تواند این عملکرد طبیعی را مختل کرده و باعث ناراحتی شدید شود اما اگر عفونت سینوس درمان نشود، چه اتفاقی می‌افتد؟ یا به عبارت بهتر، عوارض سینوزیت چیست؟
کاهش حس بویایی
یکی از قابل‌توجه‌ترین عوارض و علائم سینوزیت، کاهش حس بویایی است. گیرنده‌های بویایی که مسئول تشخیص بوها هستند، در قسمت بالایی مجرای بینی قرار دارند. اگر عفونت سینوس درمان نشود، در داخل سینوس‌ها التهاب و انسداد ایجاد شده و حس عادی بویایی مختل می‌شود. در برخی موارد، این از دست دادن بویایی ممکن است دائمی باشد.
با اینکه اسپری‌های استروئیدی بینی می‌توانند در این زمینه به طور موقت مفید باشند اما ممکن است به حس بویایی شما آسیب دائمی وارد شود. درمان سینوزیت زیر نظر پزشک متخصص برای عفونت سینوس می‌تواند به پیشگیری از این عارضه و حفظ حس بویایی شما کمک کند.
ایجاد کیست پارانازال سینوسی
کیست پارانازال یکی دیگر از عوارض احتمالی عفونت سینوس است. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که مخاط بیش از حد در سینوس‌ها جمع شده و فشار ایجاد می‌کند که منجر به ایجاد ساختاری شبیه کیست می‌شود. در صورت عدم درمان، این کیست می‌تواند باعث درد شدید، فشار و حتی تغییر شکل صورت شود.
درمان این عارضه به طور معمول شامل تخلیه مخاط و هر بافت عفونی دیگری در سینوس‌ها می‌شود. با‌این‌حال، در موارد شدید، ممکن است جراحی برای برداشتن سینوس آسیب دیده و بازگرداندن عملکرد طبیعی مورد نیاز باشد.
گسترش عفونت
هر چه مدت زمان طولانی‌تری عفونت سینوسی درمان نشود، خطر سرایت آن به نواحی دیگر بیشتر می‌شود. سینوس‌ها نزدیک به ساختارهای حیاتی مانند چشم، مغز و قاعده جمجمه قرار دارند. در صورت عدم درمان، عفونت می‌تواند به این نواحی سرایت کند و منجر به عوارض شدیدتری مانند سلولیت اوربیتال (عفونت حفره‌ی چشم)، مننژیت و آبسه مغزی شود.
هنگامی که عفونت سینوس به مناطق اطراف گسترش می‌یابد، درمان فوری و تهاجمی بسیار مهم است. آنتی بیوتیک‌ها معمولا اولین خط دفاعی برای کنترل عفونت باکتریایی سینوس هستند. برای عفونت‌هایی که به چشم یا داخل جمجمه گسترش می‌یابند، ممکن است برای درمان پیشرفته‌تر، آنتی بیوتیک‌های داخل وریدی لازم باشد. در برخی موارد، به ویژه سلولیت اوربیتال یا آبسه مغزی، ممکن است مداخله جراحی برای تخلیه آبسه‌ها (ورم‌های چرکی) و کاهش فشار مورد نیاز باشد.
سلولیت اوربیتال (عفونت حفره‌ی چشم)
سلولیت اوربیتال، عفونت باکتریایی در حفره چشم است که می‌تواند در نتیجه‌ی درمان نشدن سینوزیت ایجاد شود. این عارضه باعث تورم و قرمزی اطراف چشم و همچنین درد، تب و مشکل در حرکت چشم می‌شود. در صورت عدم درمان، سلولیت اوربیتال ممکن است منجر به کوری یا حتی سپسیس (عفونت خون) شود. عارضه‌ی سپسیس (sepsis)، پاسخ شدید بدن به عفونت است که حتی می‌تواند منجر به مرگ شود.
برای درمان سلولیت اوربیتال مراقبت‌های پزشکی فوری ضرورت دارد. ممکن است برای درمان عفونت و جلوگیری از عوارض بیشتر، نیاز به آنتی بیوتیک و احتمالاً جراحی باشد.
مننژیت و آبسه مغزی
نادرترین و در عین حال شدیدترین عوارض سینوزیت، مننژیت و آبسه مغزی است. مننژیت عفونت غشاهای محافظ اطراف مغز و نخاع بوده و آبسه مغزی نیز عفونتی موضعی در بافت مغز است. هر دوی این شرایط می‌توانند ناشی از درمان نشدن عفونت سینوس باشند که این عفونت به سیستم عصبی مرکزی سرایت می‌کند.
اگر عفونت سینوس را بدون درمان رها کرده‌اید، باید از چگونگی سرایت عفونت به مغز آگاه باشید. علائم مننژیت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سردرد شدید
- تب
- گرفتگی گردن
- گیجی
علائم آبسه مغزی نیز عبارت‌اند از:
- سردرد
- حالت تهوع و استفراغ
- تشنج
- تغییرات در وضعیت روانی
هر دو بیماری نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارند که شامل ترکیبی از آنتی بیوتیک‌ها و یا جراحی برای درمان عفونت است.
ترومبوز (لختگی خون) سینوسی
در موارد نادر، درمان نشدن عفونت سینوس می‌تواند منجر به ظهور یک بیماری جدی به نام ترومبوز سینوسی (Sinus thrombosis) شود. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که لخته‌های خون در سینوس‌ها ایجاد شده و ممکن است به سایر قسمت‌های بدن سرایت کنند و باعث بروز عوارض جدی مانند سکته مغزی یا آمبولی ریه شوند. ترومبوز، یا لختگی خون، به طور معمول به عنوان مانعی بین عفونت‌های جدی و سایر قسمت‌های بدن شما عمل می‌کند و وظیفه‌ی آن جلوگیری از گسترش عفونت است.
با‌این‌حال، زمانی که لخته خون در سیاهرگی که پشت چشم‌ها و زیر مغز قرار دارد، رخ می‌دهد، خطر انبساط و ایجاد فشار روی مغز افزایش می‌یابد. این فشار باعث افتادگی چشم، کاهش بینایی، تشنج و سایر علائم می‌شود. ترومبوز در برخی موارد ممکن است کشنده باشد، بنابراین جستجوی درمان سریع برای عفونت سینوس می‌تواند به طور قابل توجهی خطر ابتلا به ترومبوز سینوسی را کاهش دهد.
علت بروز سینوزیت چیست؟
علت اصلی به وجود آمدن سینوزیت همان‌طور که اشاره شد، زیاد شدن آلودگی‌های داخل بینی و ورود آن‌ها به سیستم سینوس‌هاست. زمانی که مخاط بینی تخلیه نشوند، بینی، تبدیل به یک محیط برای رشد می‌شود. این آلودگی‌های رشد کرده در مخاط بینی، با زیاد شدن در محیط، باعث به وجود آمدن مشکلاتی مثل سردرد و تنگی نفس می‌شوند.
این زیاد شدن آلودگی در مخاط بینی می‌تواند به دو دلیل عفونت باکتریایی و یا ویروسی، به وجود آید که نوع ویروسی آن، همه‌گیری بیشتری دارد. از دیگر دلایل به وجود آمدن سینوزیت که تحریک‌کننده‌های نوع ویروسی و باکتریایی آن نیز به شمار می‌روند، می‌توان به
- داشتن آلرژی‌های پیش زمینه‌ای
- بیماری آسم
- آلودگی‌های هوا مثل مواد شیمیایی و یا گرد و خاکی که تنفس می‌کنید.
علل دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند احتمال به وجود آمدن سینوزیت را در شما افزایش دهند. به طور مثال می‌توان به داشتن بیماری زمینه‌ای برای رشد باکتری‌های داخل بینی مثل: - سرماخوردگی: که بیشتر شدن این بیماری در فصل زمستان را توجیه می‌کند.
- پولیپ بینی: پولیپ بینی، قسمتی از داخل بینی شما را تقریبا مسدود می‌کند که این مسدود بودن بینی، کار را برای ویروس به وجود آورنده‌ی سینوزیت، راحت‌تر می‌کند.
- اگر بدن شما همین الآن به گرد و خاک واکنش نشان می‌دهد، احتمال اینکه سیستم بدن شما به زیاد شدن آلودگی در مخاط بینی واکنش‌های بدتری نشان دهد، وجود دارد. به آلرژی‌ها، بیماری‌هایی که سیستم بدن شما را ضعیف می‌کنند اضافه کنید. طبیعتا بدن شما اگر با مصرف داروهای مسکن و آنتی‌بیوتیک، ضعیف شده باشد، سریع‌تر به سینوزیت واکنش نشان خواهد داد.
با مطالبی که تا الآن گفته شد، حتما متوجه اهمیت حفاظت از بدنتان در مقابل به وجود آمدن این بیماری شده‌اید و پس توجه داشته باشید که اگر دچار این بیماری شدید به بهترین شکل، سراغ درمان بروید.
علائم سینوزیت
از آنجا که این بیماری در بینی شما شکل می‌گیرد و رشد می‌کند، طبیعتا علائم ایجاد شده در بدن شما به دلیل این بیماری بیشتر شامل مواردی می‌شود که با سیستم تنفسی شما درگیر است. از نشانه‌های این بیماری باید به
- آبریزش بینی با مخاط زرد و سبز رنگ
- گرفتگی بینی
- احساس فشار در صورت به‌خصوص بینی اطراف بینی، چشم‌ها و پیشانی
- درد در دندان‌ها
دیگر نشانه‌های این بیماری بسیار شبیه به سرماخوردگی است مثل:
- تب
- احساس خستگی
- مزه‌ی بد دهان
- یوی بد دهان
- سردرد
- درد گوش
اگر این نشانه‌ها را در خود مشاهده کردید، اولین توصیه‌ی ما و بهترین کاری که می‌توانید بکنید مراجعه به پزشک است. همان‌طور که خواندید، علائم سینوزیت در بدن بسیار شبیه به سرماخوردگی و بیماری‌های شایع در زمستان و سرماست، بنابراین تشخیص این بیماری در بدن بدون آزمایش و معاینه توسط پزشک، به احتمال زیاد خطا دارد و ممکن است شما یک سرماخوردگی ساده را با سینوزیت اشتباه بگیرید؛ پس با مشاهده‌ی این نشانه‌ها در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید و پس از معاینه از آنتی‌بیوتیک‌های تجویز شده استفاده کنید.
جلوگیری از عفونت سینوس ها
همان‌طور که گفتیم سینوزیت حتما باید توسط پزشک تشخیص داده شود و با تجویز دارو سراغ درمان آن بروید. در اینجا لیستی از موارد درمانی که در مقابله با این بیماری استفاده می‌شوند را برای شما آماده کرده‌ایم.
- مسکن‌های ضد درد
- قطره‌ی بینی
- آنتی‌بیوتیک‌ها در موارد حادی که صورت شما را متورم شده باشد و داخل سینوس‌های شما از عفونت پر شده باشد
- عمل جراحی در موارد شدیدی که هیچ درمانی دیگر پاسخگو نباشد
- قطره‌ی آنتی‌بیوتیک برای از بین بردن عفونت داخل بینی
- داروهای سرماخوردگی و آلرژی
- سرم پاک‌کننده‌ی بینی
- خوردن مایعات زیاد
لیستی که خواندید، شامل متداول‌ترین روش‌های درمان و مقابله با بیماری سینوزیت بود که از نکات مهم آن باید به عدم استفاده‌ی خودسرانه از آنتی‌بیوتیک‌ها شاره کرد. همان‌طور که خواندید از آنتی‌بیوتیک‌ها در موارد حاد بهره می‌برند پس از استفاده‌ی خودسرانه‌ی آنتی‌بیوتیک‌ها اجتناب کنید.
حرف آخر اینکه
در آخر این مطلب حائز اهمیت است که شما با پیشگیری از سینوزیت می‌توانید قدمی رو به جلو برداشته و از مراجعه به پزشک و استفاده از درمان‌های متنوع جلوگیری کنید. مواردی مثل شستن دست‌ها به صورت مداوم، دوری از کسانی که دچار سرماخوردگی شده‌اند، سیگار نکشیدن و دوری از دود و به طور کلی حفاظت از سیستم بدنتان با استفاده‌ی به موقع از داروهای ضد آلرژی و مکمل‌های افزایش ایمنی بدن، می‌تواند کمک‌رسان بدن شما باشد و از بروز سینوزیت جلوگیری کند.
منبع: medicalnewstoday
