آنچه کودکان قبل از ورود به مهد کودک باید بدانند
در مهد کودک و پیش‌دبستانی از یادگیری به نوبت انجام دادن کارها گرفته تا آموزش نحوه‌ی شمارش اعداد تا ۱۰، همه چیز به کشف کردن چیزهای جدید مربوط می‌شود. وقتی فرزندتان از مهد کودک و پیش‌دبستانی فارغ‌التحصیل می‌شود، آماده است تا وارد مدرسه شود. بسته به نوع مهد کودک و پیش‌دبستانی که انتخاب می‌کنید، ممکن است به فرزندتان علوم و مهارت‌های مختلفی یاد داده شود. بااین‌حال، آموزش کودکان قبل از ورود به مهد کودک اهمیت بسیاری دارد چون کودکان باید بدانند که با چه چیزی روبه‌رو می‌شوند و برای ورود به مهد کودک و پیش‌دبستانی آماده باشند.
رنج سنی معمول برای ورود به مهد کودک و پیش‌دبستانی
ثبت‌نام کودکان در مهد کودک و پیش‌دبستانی تصمیم بزرگی است. مطالعات نشان داده که محدود‌ه‌ی سنی مهد کودک و پیش‌دبستانی برای کودکان ۳ تا ۵ سال است. بیشتر کودکان مهد کودک و پیش‌دبستانی را از ۳ تا ۴ سالگی شروع می‌کنند. باید هنگام تصمیم‌گیری برای ثبت‌نام فرزندتان در مهد کودک و پیش‌دبستانی شرایط و میزان آمادگی او را در نظر بگیرید.
اگر به ثبت‌نام کودکتان در مهد کودک و پیش‌دبستانی فکر می‌کنید باید مقررات و شرایط لازم برای صبت‌نام در مهد کودک یا پیش‌دبستانی مورد نظر را بررسی کنید. برخی از مراکز کودکانی را می‌پذیرند که در بازه‌ی زمانی خاصی مانند شهریور یا مهرماه ۳ ساله می‌شوند. بعضی از این مراکز نیز کودکان کوچکتر مانند کودکان ۱۸ ماهه را می‌پذیرند. برای شروع باید تحقیق کنید که مهد کودک یا پیش‌دبستانی مورد نظر شما کودکان در چه بازه‌ی سنی را می‌پذیرد.
کودکان در مهد کودک و پیش‌دبستانی چه می‌آموزند؟
در مهد کودک‌ها و پیش‌دبستانی‌ها اصول اولیه را به کودکان آموزش می‌دهند و برای سالهای ابتدایی مدرسه به آن‌ها پایه و اساس محکمی از علم و مهارت را می‌دهند. این علم و مهارت‌ها شامل مفاهیم آکادمیک سواد و ریاضیات مانند شمارش اعداد، رنگ‌آمیزی، شناخت حروف و توسعه‌ی مهارت‌های حرکتی عادی و خوب مانند راه رفتن در یک خط و استفاده از مداد می‌شوند. علاوه‌براین، مهارت‌های آمادگی اجتماعی و مدرسه مانند دوست داشتن همکلاسی‌ها، به اشتراک گذاری وسایل و خوراکی‌ها با دوستان و رعایت نوبت هم به کودکان آموزش داده می‌شوند.
مفاهیم آکادمیکی که در مهد کودک و پیش‌دبستانی آموزش می‌دهند
برنامه‌ی درسی در هر مهد کودک و پیش‌دبستانی ممکن است با دیگری متفاوت باشد. مدارس و پیش‌دبستانی‌هایی که غیرانتفاعی هستند این اختیار را دارند که روش‌های آموزشی و برنامه‌های درسی مختلف را برای کودکان امتحان کنند. معلمان و مربیان هم رویکردهای آموزشی خود را متناسب با نیازهای کودکان در کلاس‌هایشان تنظیم می‌کنند. مراکز مهد کودک و پیش‌دبستانی مختلف تلاش می‌کنند تا کودکان را برای ورود به مدرسه آماده کنند. این بدان معناست که بهترین مهدکودک‌ها و پیش‌دبستانی‌ها مهارت‌های اصلی و کلیدی را به کودکان آموزش می‌دهند. این مهارت‌ها شامل مهارت‌ها ریاضی، علوم و سوادآموزی می‌شوند.
مفاهیم مهمی که معمولا در برنامه‌ی درسی مهد کودک‌ها و پیش‌دبستانی‌ها وجود دارند، عبارت‌اند از:
- تقویم شامل فصول، روزهای هفته و ماه‌های سال؛
- رنگ‌آمیزی؛
- رنگ‌ها؛
- مشارکت در انجام دادن کارها و فعالیت‌های مختلف؛
- برش دادن کاغذ و مقوا؛
- طراحی و نقاشی؛
- چسباندن؛
- رعایت بهداشت؛
- حروف الفبا؛
- گوش دادن؛
- طبیعت؛
- اعداد؛
- فعالیت‌های بدنی مانند دویدن، پریدن، پرش‌های کوتاه، پریدن با یک پا و استفاده از تجهیزات زمین بازی و توپ؛
- شکل‌ها؛
- به اشتراک گذاشتن چیزها با دیگران؛
- مرتب‌سازی اشیاء؛
- به نوبت انجام دادن کارها؛
- انجام دادن کارها یکی پس از دیگری؛
- نوشتن حروف الفبا و اعداد.
مهارت‌های حرکتی در برنامه‌ی درسی مهد کودک و پیش‌دبستانی
کودکان در سن مهد کودک و پیش‌دبستانی تسلط بر مهارت‌های حرکتی اصلی که شامل حرکات بدنی بزرگ و مهارت‌های حرکتی خوب مانند مهارت کار با دست و هماهنگی دست و چشم می‌شوند را یاد می‌گیرند. در بسیاری از مهد کودک‌ها و پیش‌دبستانی‌ها بیشتر وقت کودکان صرف یادگیری و تمرین این مهارت‌ها می‌شوند.
فعالیت‌های حرکتی که برای نوشتن، درک و هماهنگی بهتر حرکات اهمیت دارند شامل نقاشی، برش دادن، رنگ‌آمیزی و چسباندن می‌شوند. مهارت‌های حرکتی اصلی یا ابتدایی هم اغلب در میان این آموزش‌ها یاد داده می‌شوند و ممکن است شامل کارهایی مانند استفاده از تجهیزات زمین بازی، دویدن، پرش کوتاه، پرش بلند و لگد زدن یا پرتاب توپ به طرف مقابل باشند.
مهارت‌های آمادگی اجتماعی و ورود به مدرسه در برنامه‌ی مهد کودک و پیش‌دبستانی
معمولا برنامه‌ی مهد کودک‌ها و پیش‌دبستانی‌ها طوری طراحی می‌شوند که کودکان قبل از ورود به مدرسه مهارت‌های اجتماعی عاطفی و آمادگی برای ورود به مدرسه را یاد بگیرند. آموزش کودکان قبل از ورود به مهد کودک هم باید با توجه به همین نکته باشد.
کودکان در مهد کودک و پیش‌دبستانی کارهایی مانند نحوه‌ی فعالیت در یک گروه با تأکید بر رفتارهایی مانند به اشتراک‌گذاری چیزها با دیگرن، رعایت نوبت، بازی مشارکتی، کارها را پشت سر هم انجام دادن و پیروی از قوانین کلاس درس را یاد می‌گیرند.
حضور در مهد کودک و پیش‌دبستانی به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های مراقبت از خود برای حضور در این فضا را هم یاد بگیرند. کارهایی مانند قرار دادن کفش و لباس در کمد لباس، گذاشتن تغذیه و خوراکی داخل کیف و استفاده از دستشویی به طور مستقل از جمله اموری هستند که کودکان قبل از ورود به فضای بزرگتر مدرسه، در مهد کودک و پیش‌دبستانی می‌آموزند.
نحوه‌ی اجرای برنامه‌ی مهد کودک و پیش‌دبستانی
بیشتر مهد کودک‌ها و مراکز پیش‌دبستانی اهداف و فلسفه‌ای دارند که هر یک از معلم‌های آن مراکز باید به آن‌ها پای‌بند باشند. در برخی از موارد، معلمان و مربیان برنامه‌های دیگری را هم به این برنامه‌ها اضافه می‌کنند. در بسیاری از موارد نیز مربیان و معلمان برای ارزیابی پیشرفت کودکان تحت تعلیم خود از برنامه‌های خاصی استفاده می‌کنند.
برنامه‌های مهد کودک‌ها و پیش‌دبستانی‌ها برای اجرا در طول روز طراحی می‌شوند. برخی از پیش‌دبستانی‌ها فقط چند ساعت را به آموزش کودکان اختصاص می‌دهند و در بعضی دیگر، صبح تا شب کودکان آموزش می‌بینند. برخی از این مراکز نیز حتی بیشتر از یک روز مدرسه‌ی معمولی فعال هستند تا در طول ساعات کاری والدین کودکان آموزش ببینند.
در طول هر روز معین از مهد کودک یا پیش‌دبستانی ممکن است کودکان به فعالیت‌های مختلفی مشغول شوند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- سفرهای میدانی و اردوهای چند ساعته برای تقویت یک مهارت مانند سفر به اداره‌ی پست برای کسب اطلاعات درباره‌ی نامه و روش پست کردن آن یا بازدید از یک فروشگاه مواد غذایی برای آموزش چگونگی انتخاب غذاهای سالم.
- جلساتی با سخنرانان مهمان ویژه که برای یادگیری بیشتر مفاهیم یک درس به کودکان در مهد کودک یا پیش‌دبستانی حضور می‌یابند. به طور مثال، ممکن است یک آتش‌نشان برای صحبت کردن درباره‌ی ایمنی بیشتر و جلوگیری از آتش‌سوزی دعوت شود یا یک دندانپزشک برای گفتگو درباره‌ی سلامت دهان و دندان در مهد کودک حضور یابد.
- فعالیت‌های ویژه مانند هنر، موسیقی، کتاب‌خوانی یا تربیت بدنی که توسط مربی پیش‌دبستانی ابتدایی یا یک هنرمند تدریس می‌شوند.
- فعالیت‌های خاص مانند دور هم جمع شدن، شنیدن موسیقی، داستان‌خوانی و کاردستی.
- دوره‌های انتقالی که در میان فعالیت‌های دیگر برنامه‌ریزی می‌شوند مانند آموزش نحوه‌ی درست راه رفتن در یک خط همراه با هم‌سالان و نحوه‌ی تمیز کردن اسباب‌بازی‌ها و لوازم شخصی.
ممکن است در مهد کودک یا پیش‌دبستانی تکالیفی به کودک داده شود تا آنچه در کلاس یاد گرفته را تمرین کند. البته، بسیاری از مربیان معتقدند که انجام دادن تکالیف در سنین پایین چندان ضرورتی ندارد.
بازی کردن کودک در مهد کودک یا پیش‌دبستانی هم اهمیت بسیاری دارد. شاید تصور کنید که کودکان در این مراکز برای تمام روز بیهوده بازی می‌کنند اما این‌طور نیست. فایده‌ی بازی برای کودکان بسیار بیشتر از لذت بردن است. بازی‌ها به ویژه بازی‌های مشارکتی باعث می‌شوند که کودکان با یکدیگر معاشرت کنند. به این ترتیب، آن‌ها مهارت‌های مختلفی را یاد می‌گیرند که عبارت‌اند از:
- برقراری رابطه‌ی دوستانه با دیگران و دوست پیدا کردن؛
- چگونگی همکاری با دیگران؛
- رعایت نوبت و حق تقدم دیگران؛
- تفکر خلاقانه؛
- روش‌های مختلف برای حل مسئله؛
- استفاده از تصورات خود.
انواع مختلف بازی از جمله بازی‌های ساختاریافته یا بدون ساختار به کودکان این امکان را می‌دهند تا مهارت‌های مختلف را به روش‌های گوناگون تمرین کنند.
مهد کودک با چه برنامه‌هایی را انتخاب کنیم؟
مهم نیست که مهد کودک و پیش‌دبستانی چه هدف یا فلسفه‌ای دارد. برنامه‌ی درسی این مراکز باید طوری طراحی شده باشد که به کودکان کمک کند تا مهارت‌های مختلف زبانی، اجتماعی، جسمی و شناختی را یاد بگیرند و بتوانند در مرحله‌ی بعدی یعنی ورود به مدرسه موفق باشند. در بهترین حالت، مهد کودک یا پیش‌دبستانی یک برنامه‌ی باکیفیت دارد که معلمان و مربیان معتبر و باصلاحیت آن را اجرا می‌کنند. در چنین مرکزی برنامه‌ی درسی کودکان بر اساس آخرین تحقیقات در زمینه‌ی آموزش کودکان طراحی و اجرا می‌شود.
بسته به مهد کودک و فلسفه‌ای که دارد، ممکن است برنامه‌ی کاری و درسی کودکن توسط مدیران، معلمان یا حتی برخی از والدین تنظیم شود. اگر درباره‌ی برنامه‌ی کودکان در مرکز مورد نظر خود سؤالی دارید، بهتر است آن را از مربی یا مدیر پیش‌دبستانی مورد نظر بپرسید.
آیا فرزند شما برای حضور در پیش‌دبستانی آماده است؟
برای آموزش کودکان قبل از ورود به مهد کودک و تصمیم‌گیری درباره‌ی حضور آن‌ها در مهد کودک و پیش‌دبستانی نمی‌توانید به سن آن‌ها اعتماد کنید. برخی از کودکان زودتر یا دیرتر از دیگران آماده‌ی ورود به مهد کودک می‌شوند و این کاملا طبیعی است.
کودکان باید پیش از ورود به مهد کودک و پیش‌دبستانی برخی از مهارت‌ها را بدانند. این مهارت‌ها عبارت‌اند از:
- دستشویی رفتن: برخی از مهد کودک‌ها و پیش‌دبستانی از شما می‌خواهند تا به فرزندتان قبل از حضور در این مراکز تنهایی دستشویی رفتن را آموزش داده باشید. معمولا پیش‌دبستانی‌های دولتی نمی‌توانند کودکانی را که دستشویی رفتن را بلد نیستند بپذیرند.
- رفت‌وآمد و کارهای روتین: کودکان برای حضور در مهد کودک یا پیش‌دبستانی باید روش‌های رفت‌وآمد را هم یاد بگیرند. ممکن است مهد کودک در نزدیکی خانه‌ی شما باشد و بخواهید کودک را به‌تنهایی راهی مهد کودک کنید. در برخی از مواقع هم کودکان با سرویس رفت‌وآمد می‌کنند. در هر صورت، باید به آن‌ها کارهایی که برای رفت‌وآمد باید بدانند را یاد بدهید. آماده کردن لوازم مورد نیاز در مهد کودک و پیش‌دبستانی، تمیز کردن لباس‌ها، شستشوی دست‌ها در طول روز، خوردن میان وعده یا ناهار در طول روز و سایر کارهایی که ممکن است در طول روز کودک در مهد کودک انجام بدهد از جمله اموری هستند که باید در برنامه‌ی آموزش کودکان قبل از ورود به مهد کودک آن‌ها را بگنجانید.
- نحوه‌ی برقراری ارتباط با دیگران: اگر فرزند شما پیش از ورود به مهد کودک یا پیش‌دبستانی بتواند با دیگران ارتباط برقرار کند، در این مراکز موفق‌تر خواهد بود. آموزش رفتارها و کارهایی مانند درخواست کمک از دیگران به او کمک می‌کنند تا راحت‌تر با محیط جدید کنار بیاید. البته، آموزش این مسائل به کودک الزامی نیست اما در موفقیت او در مهد کودک نقش کمک‌کننده‌ای دارد. کودک با تأخیر در گفتار و مهارت‌های زبانی ممکن است در محیط پیش‌دبستانی با مشکل مواجه شود و قادر نباشد احساسات و نیازهای خود را بر زبان بیاورد.
- پیروی از قوانین و مقررات: مربیان مهد کودک راه درست آموزش قوانین به کودکان را می‌دانند و می‌توانند این امر را برای آن‌ها سرگرم‌کننده کنند. بااین‌حال، بهتر است فرزند شما پیش از ورود به مهد کودک تجربه‌ی پیروی از قوانین را داشته باشد. در خانه و مواقعی که این امکان وجود دارد، به کودک پیروی از قوانین را یاد بدهید. به طور مثال می‌توانید از او بخواهید تا جورابش را خودش بپوشد یا یک اسباب‌بازی را پیدا کند و به شما بدهد.
- بازی با دیگران: کودک شما باید پیش از ورود به مهد کودک و پیش‌دبستانی بازی کردن با کودکان دیگر را تجربه کرده باشد. نیازی نیست که مهارت‌های اجتماعی را دقیقا به او آموزش بدهید اما همین که بتواند با کودکان دیگر کنار بیاید و بازی کردن و تعامل با آن‌ها را بلد باشد کافی است.
کلام آخر
حضور کودکان در مهد کودک و پیش‌دبستانی به آن‌ها کمک می‌کند تا شرایطی مشابه با شرایط مدرسه را تجربه کنند و برای ورود به مدرسه آماده شوند. آموزش کودکان قبل از ورود به مهد کودک و پیش‌دبستانی هم به آن‌ها کمک می‌کند تا در این محیط جدید موفق‌تر باشند و مهارت‌های لازم برای ورود به مدرسه را بهتر یاد بگیرند.
اگر قصد دارید فرزندتان را در مهد کودک یا پیش‌دبستانی ثبت‌نام کنید، برنامه‌های مرکز مورد نظرتان را بررسی کنید و هر سؤال احتمالی را از مربیان و مدیر این مرکز بپرسید. با فرزندتان هم درباره‌ی محیط جدید صحبت کنید و به او بگویید که قرار است در مهد کودک یا پیش‌دبستانی چه اتفاقی بیفتد. یادگیری آموزش‌های ابتدایی مانند دستشویی رفتن، پیروی از قوانین، بازی و تعامل با دیگران و نحوه‌ی رفت‌وآمد به مهد کودک هم به کودک کمک می‌کند تا شرایط جدید را بهتر تجربه کند و در مهد کودک و پیش‌دبستانی با مشکلات کمتری روبه‌رو شود. به‌علاوه، اگر فرزند شما با شرایط جدید کمی آشنا شده باشد، راحت‌تر در مهد کودک آموزش می‌بیند و در مراحل بعدی زندگی‌اش موفق‌تر خواهد بود.
منبع: parents
