ماهواره‌ خیام از پایگاه بایکونور قزاقستان به فضا پرتاب شد

امیر نیک‌رو

۱۸ مرداد ۱۴۰۱ | ۱۲:۴۰ زمان مورد نیاز برای مطالعه: ۲ دقیقه

ماهواره‌ خیام که برای سنجش از دور زمین طراحی و ساخته شده است، توسط ماهواره‌بر روسی سایوز از پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان راهی مدار زمین شد.

سنجش از دور یکی از زمینه‌های پژوهشی رو به رشد در ایران است و حالا به‌عنوان گامی مهم در این حوزه، سازمان فضایی ایران در همکاری مشترک با روسیه، ماهواره‌ی خیام را در ساعت ۱۰:۲۲ به وقت تهران از پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان و توسط ماهواره‌بر سایوز به فضا پرتاب کرد.

ماهواره‌ی «خیام» (Khayyam) که با همکاری روسیه ساخته شده و توسط سازمان فضایی ایران مدیریت می‌شود دارای سنجشگرهایی در طیف‌های مختلف است و به گفته‌ی این سازمان زیرساختی مناسب برای هوشمندسازی بخش‌های گوناگون کشور خواهد بود.

افزایش بهره‌وری در کشاورزی، پایش دقیق منابع آبی کشور، مدیریت بلایای طبیعی، پایش تغییرات کاربری، ساخت‌وسازهای غیرمجاز و مقابله با جنگل‌خواری، پایش مخاطرات زیست‌محیطی، پایش معادن و اکتشافات معدنی و همچنین پایش مرزهای کشور از جمله کاربردهای داده‌های دریافت شده توسط ماهواره‌ی خیام عنوان شده است.

این ماهواره‌ی ۶۰۰ کیلوگرمی، که با نام پروژه‌ی ۵۰۵ هم شناخته می‌شود و توان تفکیک آن کم‌تر از ۱ متر است، برای کار در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین، یعنی بالاتر از مدار ایستگاه فضایی بین‌المللی طراحی شده و قرار است طی ۵ سال داده‌های سنجش از راه دور را برای استفاده در عرصه‌های گوناگون مانند کشاورزی و محیط زیست به زمین ارسال کند.

هرچند ایران با پرتاب ماهواره‌ی «نور ۲» (Noor 2) توسط ماهواره‌بر «قاصد» (Qased) به توانایی پرتاب ماهواره‌ای زیر ۵۰ کیلوگرم تا ارتفاع ۵۰۰ کیلومتری دست یافته است اما با توجه به وزن بالای ماهواره‌ی خیام، نیاز به استفاده از پرتابگری قدرتمند و آزموده شده بود که موشک «سایوز ۲.۱بی» (Soyuz 2.1b) این امکان را فراهم کرد.

گفتنی است با توجه به توانایی این موشک در پرتاب موفق ماهواره‌ها به مدار، بسیاری از کشورها از آن برای فرستادن محموله‌های خود به فضا استفاده می‌کنند. در این پرتاب علاوه بر ماهواره‌ی خیام به‌عنوان محموله‌ی اصلی، ۱۶ ریزماهواره هم از مؤسسات و دانشگاه‌های مختلف روسیه راهی مدار زمین شدند.

سازمان فضایی ایران، قصد دارد ضمن پشتیبانی از توانمندی‌های بومی ساخت، پرتاب و کاربری ماهواره‌ها و همچنین توسعه‌ی ایستگاه‌های زمینی مرتبط، نیازهای فعلی ایران در حوزه‌ی تأمین داده‌های ماهواره‌ای را از طریق همکاری‌های علمی و فناورانه با کشورهای فضایی پیشگام تأمین کند. بدین ترتیب علاوه بر پاسخگویی به نیازهای موجود، امکان انتقال دانش و تجربه‌ی بین‌المللی در مسیر رشد صنعت فضایی کشور هم فراهم خواهد شد.