فضاپیمای جونو سایه‌ی تماشایی گانیمد روی مشتری را به تصویر کشید

امیر نیک‌رو

۴ اردیبهشت ۱۴۰۱ | ۱۳:۳۰ زمان مورد نیاز برای مطالعه: ۱ دقیقه

یک سایه‌ی عظیم روی سیاره‌ی مشتری که توسط قمر گانیمد ایجاده شده، دستاورد تماشایی فضاپیمای جونو در تازه‌ترین ملاقات خود با این سیاره است.

فضاپیمای جونو ناسا، که از سال ۲۰۱۶ (۱۳۹۵ خورشیدی) در اطراف غول گازی منظومه‌ی شمسی به مطالعه و کاوش این سامانه‌ی سیاره‌ای مشغول است، نمای جدید از مشتری را در ۲۵ فوریه‌ی ۲۰۲۲ (۶ اسفند ۱۴۰۰) و طی چهلمین گذر نزدیک خود از کنار این سیاره‌ی غول‌پیکر ثبت کرد. سایه‌ی بزرگ و تاریک در سمت چپ تصویر، توسط قمر مشتری «گانیمد» (Ganymede) ایجاد شده است.

شهروند-دانشمند «توماس توموپولوس» (Thomas Thomopoulos) این تصویر رنگی پیشرفته را با استفاده از داده‌های خام از ابزار جونوکم (Junocam) تولید کرده است. در زمانی که تصویر خام گرفته شد، فضاپیمای جونو حدود ۷۱۰ هزار کیلومتر بالای قله‌ی ابر مشتری در عرض جغرافیایی حدود ۵۵ درجه‌ی جنوبی بود، یعنی ۱۵ برابر نزدیک‌تر از گانیمد که با فاصله‌ی حدود ۱.۱ میلیون کیلومتر دور مشتری می‌چرخد.

صداهای شگفت‌آور ضبط‌شده از بزرگ‌ترین قمر مشتری را بشنوید

اگر یک ناظر بر فراز ابرهای مشتری و زیر سایه‌ی بیضی-شکل قرار می‌داشت، می‌توانست خورشیدگرفتگی کامل را تجربه کند. درست مشابه رویدادی که چندی پیش توسط قمر فوبوس در مریخ روی داد و حتی آنچه در زمین اتفاق می‌افتد. اما خورشیدگرفتگی کامل به دلایل گوناگون در مشتری بیش از زمین است.

مشتری دارای چهار قمر اصلی است که اغلب از میان مشتری و خورشید می‌گذرند. در هفت روز، گانیمد که بزرگ‌ترین قمر است یک بار، «اروپا» (Europa) دو بار و «آیو» (Io) چهار بار از میان مشتری و خورشید عبور می‌کنند و چون قمرهای مشتری در مدارهای نزدیک به صفحه‌ی مداری مشتری می‌چرخند، سایه‌های آن‌ها اغلب روی این سیاره می‌افتد.

جونوکم این تصویر تازه را از نزدیکی مشتری ثبت کرده است و باعث می‌شود که سایه‌ی گانیمد بسیار بزرگ به‌نظر برسد.

شکل دوم که توسط شهروند-دانشمند دیگر «برایان سوییفت» (Brian Swift) با استفاده از داده‌های این ابزار علمی تهیه شده است، هندسه‌ی تقریبی منطقه‌ی قابل دید را نشان می‌دهد که روی کره‌ای از مشتری افتاده است.