عنکبوت‌های جهنده مرحله‌ای از خواب به نام REM را تجربه می‌کنند!
خواب از جمله اتفاقاتی است که با چرخه‌های متمایزی از فعالیت‌های مغز مشخص می‌شود. در عین حال شناخته‌شده‌ترین نوع آن احتمالاً خوابی با حرکات سریع چشم زیر پلک‌های بسته یا خواب رِم «REM» است که همراه با از دست دادن کنترل بر روی عضلات است. جالب است بدانید که خواب REM در موجوداتی همچون مهره‌داران، بسیاری از پستانداران و پرندگان تشخیص داده شده است.
همچنین مارمولک‌ها هم به عنوان مواردی با تجربه‌ی این نوع خواب ثبت شده‌اند! درک خوابِ موجوداتی ورای مهره‌داران می‌تواند کمی چالش‌برانگیز باشد، چراکه تعیین نوع خواب آن‌ها چندان مشخص نیست و بسیاری از این حیوانات چشم‌هایی مشابه با مهره‌داران و نوع حرکت آن‌ها ندارند! به عنوان مثال مگس‌ها جزو همین دسته از موجودات هستند، زیرا باید کل سر خود را حرکت دهند تا چشمها هم حرکت کند و تغییر جهت دهد! با این حال یک تیم بین‌المللی از محققان گروهی از عنکبوت‌های جهنده (Jumping Spiders) را شناسایی کردند که می‌توانند بخش‌های داخلی چشمها را در زمان خواب تغییر دهند! بخش جالب‌تر تحقیق این است که عنکبوتها تمام نشانه‌های خواب REM را از حرکات سریع چشم گرفته تا انقباضات عضلانی تجربه می‌کنند.
عنکبوتها هم مانند انسان‌ها چرت زدن را دوست دارند!
جالب است بدانید که ذهنِ عنکبوتها و به‌ویژه عنکبوت‌های جهنده، با توجه به اندازه و سیستم عصبی کوچکی که دارند بیش از آن چیزی که تصور می‌شود، فعالیت دارد؛ حتی ظاهراً این موجودات کوچک هم مثل ما گاهی به چرت نیاز دارند. درواقع حدودا یک سال پیش، برخی از اعضای تیم همین تحقیق گزارش کردند که شاهد رفتار خواب‌مانندی در این عنکبوتها بودند. به این شکل که عنکبوتها در شب تارهایی به گیاهان می‌بندند و تا صبح به آن آویزان می‌شوند که به نظر می‌رسد، در حال خواب هستند. در چنین حالتی به محققان این فرصت داده می‌شود تا از یکی از چالش‌های بزرگ در مطالعات خواب گونه‌های مختلف جانداران اجتناب کنند!
به طور کلی چشم عنکبوت‌های جهنده از ساختارهایی به نام لوله‌های شبکیه (retinal tubes)ساخته شده است که با حرکت دادن آن‌ها، محدوده‌ی دید عنکبوت به مکان مدنظر او هدایت می‌شود. البته در عنکبوت‌های بالغ این لوله‌های شبکیه به دلیل وجود رنگدانه‌هایی در پوست پشمالوی عنکبوت قابل مشاهده نیستند؛ اما از آنجایی که عنکبوت‌های جوان (که تازه از تخم بیرون آمده‌اند) بدنی شفاف دارند و به مدت زمانی برای تولید این رنگدانه‌ها نیاز دارند، می‌توانند گزینه‌های خوبی برای ردیابی حرکات لوله‌های شبکیه باشند. بنابراین محققان به این نتیجه رسیدند که با وجود عنکبوت‌های جوان، فرصت عالی‌ای برای بررسی فاز REM در استراحت شبانه‌ی این موجودات وجود دارد.
محققان در این تحقیق اذعان دارند که بارزترین شاخص خواب در فاز REM، حرکت چشمها است، از طرفی چشم‌های متحرک تنها در تعداد کمی از اجداد این جانداران (چنین سازگاری‌ای به‌ویژه در حشرات و بیشتر بندپایان زمینی دیده نمی‌شود!) در مقایسه‌ی با گونه‌هایی که این محدودیت را دارند، تکامل یافته است! در همین راستا، محدودیت عدم وجود چشم‌های متحرک در عنکبوت‌های جهنده، دیده نمی‌شود؛ بنابراین، محققان چراغ‌های آزمایشگاه خود را خاموش کردند و به این گونه از عنکبوتها اجازه دادند تا وارد حالت خواب شوند؛ سپس هر حرکتی را با استفاده از یک دوربین مادون قرمز ردیابی کردند!
آیا حقیقتا حرکات سریع چشم نشاندهندهی خواب REM در عنکبوت‌های جهنده است؟
همانطور که در پستانداران هم صادق است، عنکبوتها به صورت دوره‌ای حرکت سریع چشم یا به عبارتی حرکت سریع لوله‌های شبکیه را تجربه می‌کنند. اگرچه این رویداد از نمونه‌ای به نمونه‌ی دیگر کمی متفاوت است، اما به طور کلی خواب رِم در اغلب عنکبوتها در مدت زمان یکسان و به صورت دوره‌ای (دوره‌های ثابت) تکرار می‌شود! فاکتور مهم دیگری که در این نوع عنکبوت بررسی شد، حرکات لوله‌های شبکیه‌ای بود که اغلب با انقباض پاهای عنکبوتها همراه شده است. جالب است بدانید که حدود ۴۰ درصد از دوره‌های حرکت چشم در عنکبوت‌های جهنده با انقباض پا همراه شده بود؛ اما هر انقباض پا که در طول دوره‌ی خواب اتفاق می‌افتاد، حتما با حرکت چشم این موجود مرتبط بود.
اگرچه تنها ۴۰ درصد از دوره‌های حرکت چشم با انقباض پاهای عنکبوت همراه بود، اما هر انقباض پا حتما با حرکت چشم این موجود مرتبط شده بود!
برخی از محققین اعتقاد دارند که حرکات سریع چشم در فاز REM محصول بازپخش خاطرات بصری در طول خواب است. بنابراین در یک محیط آزمایشگاهی، می‌توان عنکبوتها را در معرض محرک‌های بصری مختلف قرار داد تا مجبور به انجام الگوهای خاصی در چشم شوند؛ سپس می‌توان چراغ ها را خاموش کرد و به مشاهده‌ی این موضوع نشست که آیا همان الگو در طول خواب تکرار می‌شود یا خیر!
البته موارد مطرح شده به این معنی نیست که این رفتارها به طور قطع نشاندهندهی فاز REM در این نوع از عنکبوتها است اما عملکرد این موجوات کاملا مشابه با همان اتفاقی است که در خواب REM انسان دیده می‌شود! در پایان لازم به ذکر است که محققان خاطر نشان می‌کنند که بررسی این رفتارهای شبیه به خواب REM در سایر موجودات، می‌تواند درک ما از این حالت خواب را بیشتر به چالش بکشد تا زیر و بم‌های آن را به شکل دقیق‌تری بشناسیم.
منبع: arc TECHNICA
