۹ روش عالی برای مقابله با حسادت در کودکان
حسادت در کودکان بسیار رایج است و معمولا با تولد فرزند جدید خانواده، بیشتر می‌شود. برای اینکه حسادت در کودکی باعث ایجاد مشکلات روانی در بزرگسالی نشود، در ادامه با دیجی‌کالا مگ همراه باشید و چند راهکار برای مقابله با این حسادت را بخوانید.
حسادت در کودکان چرا اتفاق می‌افتد؟
حسادت یک احساس منفی است و زمانی ایجاد می‌شود که کودک در نزدیکان خود متوجه رفتارهای نامناسب یا توجه نابرابر می‌شود. در کودکان، حسادت زمانی ایجاد می‌شود که والدین یا پرستاران، به یک کودک دیگر توجه بیشتری نشان می‌دهند. بیشتر کودکان رابطه‌ی عمیقی با مادر خود دارند و تمام توجه مادر را می‌خواهند. هر چیزی یا هر کسی که توجه مادر را به خود جلب کند، باعث ایجاد حسادت در کودکان می‌شود.
حسادت در کودکان یک احساس رایج است و یکی از نخوشایندترین احساساتی است که یک کودک می‌تواند در سال‌های ابتدایی زندگی خود تجربه کند. یک کودک حسود ممکن است احساس کند که توجه و عشق مادر و پدر را از دست داده است و دچار ترس و اضطراب شود. این حسادت ممکن است به احساس خشم و عصبانیت نسبت به خواهر و برادر یا هر فرد دیگری که باعث کاهش توجه والدین به او شده، منجر شود. کودکان به دلیل حسادت ممکن است دچار تنش‌هایی با کودکان دیگر شوند.
برای اینکه درباره‌ی حسادت در کودکان و نحوه‌ی مقابله با آن بیشتر بدانید، ابتدا باید علت ایجاد حسادت و نشانه‌های حسادت در کودکان را بشناسید.
اشتباهات والدین که باعث حسادت در کودکان می‌شود
گاهی اوقات رفتار نادرست والدین یکی از مهم‌ترین محرک‌های ایجاد حسادت در کودکان است. کودکان دوست دارند والدین را تحت تأثیر قرار دهند و توجه بیشتری از سمت آن‌ها دریافت کنند. اگر والدین به مرور زمان نسبت به یک کودک دیگر توجه بیشتری نشان دهند، باعث ایجاد حس حسادت در کودک می‌شوند.
کاهی اوقات این رفتار اشتباه والدین، کاملا ناخواسته است. مثلا توجه آن‌ها نسبت به کودکی که نیازهای بیشتری دارد، بیشتر می‌شود. اما بیشتر این اشتباهات قابل پیشگیری است. در ادامه به چند نمونه از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
۱. توجه بیشازاندازه
اگر کودکان را به توجه بیش از حد عادت دهید، کودک احساس می‌کند که در محیط خانه، همه‌چیز در اختیار و تحت سلطه‌ی او است. وقتی فرزند جدیدی به خانواده اضافه می‌شود، کودک احساس می‌کند که قدرت خود را از دست داده است. در این صورت کودک احساس ناامنی می‌کند. کودکان ممکن است فرزند جدید خانواده را عامل اصلی ناامنی خود بدانند و احساس حسادت در آن‌ها شعله‌ور شود.
کودکان وقتی توجه و مراقبت همیشگی را دریافت نکنند ممکن است دچار افسردگی شوند و حتی در بزرگسالی دچار مشکلات بیشتر و عقده‌های درونی خواهند شد.
۲. مراقبت بیشازاندازه
اگر بیش از اندازه از کودک خود مراقبت کنید و با ورود یک کودک جدید یا ایجاد یک شرایط جدید، نتوانید به این مراقبت‌ها ادامه دهید، کودک ممکن است احساس کند که تنها رها شده است. این کودکان ممکن است خجالتی و کم‌رو بار بیایند و دچار ترس و اضراب از محیط خارج از خانه شوند. همین کودکان وقتی با کودک دیگری که اعتماد به نفس بیشتری دارد مواجه می‌شوند، دچار حسادت خواهند شد.
۳. استبداد والدین و کنترل بیش‌ازحد
کنترل بیش‌از حد کودک و مستبد بودن در محیط خانه یکی دیگر از اشتباهات والدین است که باعث حسادت در کودکان می‌شود. در نظر گرفتن قوانین سخت‌گیرانه و خشن بدون توضیح دادن علت آن‌ها، می‌تواند تأثیر بدی روی کودک داشته باشد. کودک در این شرایط با اعتمادبه‌نفس کم رشد می‌کند و احساس می‌کند که نسبت به هم‌سالان و خواهر و برادر خود، کم‌ارزش‌تر تلقی می‌شوند.
۴. مقایسه کردن با دیگران
یکی دیگر از اشتباهات خطرناک والدین، مقایسه کردن کودکان با دیگران است. اگر عادت دارید که کودک خود را با همسالانش یا با خواهر و برادرش مقایسه می‌کنید، مطمئن باشید که باعث ایجاد حس حسادت در او می‌شوید. مقایسه کردن باعث ایجاد حسادت، رقابت منفی و از دست دادن اعتماد به نفس می‌شود. این اشتباه فقط مخصوص کودکان نیست. والدین در برخورد با فرزندان خود در هر سنی که باشند، با مقایسه کردن آن‌ها می‌توانند باعث ایجاد حسادت در فرزندان شوند.
۵. ایجاد رقابت ناسالم
وادار کردن بچه‌ها به انجام فعالیت‌های مشابه و مقایسه کردن نتیجه‌ی کار باعث ایجاد یک رقابت ناسالم و منفی در فرزندان می‌شود. هیچ دو نفری مثل هم نیستند. یکی از فرزندان شما ممکن است مهارت‌ها و استعدادهای بیشتری داشته باشد. وادار کردن بچه‌ها به انجام دادن فعالیت‌های یکسان و توقع داشتن از آن‌ها برای گرفتن نتایج یکسان باعث ایجاد رقابتی ناسالم می‌شود که فقط استرس، فشار روانی و حسادت را به دنبال دارد.
۶. ترتیب تولد
گاهی اوقات والدین بر اساس ترتیب تولد، به کودکان توجه می‌کنند. مثلا به فرزندان کوچک‌تر توجه بیشتری نشان می‌دهند. این یکی از رایج‌ترین دلایل ایجاد حسادت در کودکان است. بسیاری از فرزندان اول، با به دنیا آمدن فرزند دوم و خواهر و برادر جدید خود دچار حسادت می‌شوند. با به دنیا آمدن فرزند جدید، فرزند بزرگ‌تر ممکن است احساس کند که برای همیشه توجه و محبت شما را از دست داده است و دیگر جایی در خانه ندارد. این احساس باعث ایجاد حسادت می‌شود.
نشانه‌های حسادت در کودکان و بزرگسالان
در دوران کودکی، زمانی که فرزندانتان در حال بازی با یکدیگر هستند، ممکن است متوجه علائم حسادت شوید. حسادت در کودکان نشانه‌های واضحی دارد. کودک حسود ممکن است کودک دیگر را بزند و طوری رفتار کند که انگار فقط یک بازی است.
علائم رایج حسادت در بزرگسالان و کودکان ممکن است به صورت زیر باشد؛
- شکایت های نادرست از شخصی که به آن‌ها حسادت می‌کنند.
- خشم
- اضطراب
- رفتار مالکانه
- حساسیت بیش از حد
- ممکن است وقتی از دیگران تعریف می‌شود رفتاری آزرده، بی‌حوصله، بی‌توجه نشان دهد یا حتی از موقعیت خارج شود.
- سوء‌تفاهم در مورد نیت دیگران
- قلدری کردن در برابر دیگران
- کوچک جلوه دادن دستاوردهای دیگران
- تقلید از شخصی که به او حسادت می‌کنند و دوری از آن‌ها
در بزرگسالی، حسادت آشکارتر است زیرا بزرگ‌ترها معمولا درباره‌ی دیگران صحبت می‌کنند و گاهی تلاش می‌کنند مانع پیشرفت او شوند. حسادت می‌تواند روابط بزرگسالان را مختل کند و بسیاری از آن‌ها ممکن است در زندگی خود احساس خوشبختی نکنند. ترس و اضطراب انباشته شده در طول سال‌ها ممکن است خطر ابتلا به برخی اختلالات روانی را افزایش دهد. شما باید به فرزندتان کمک کنید تا در دوران کودکی به دور از حسادت رشد کند تا از این عواقب در آینده در امان بماند.
راهکارهایی برای مقابله با حسادت در کودکان
برای حل کردن مشکل حسادت در کودکان، ابتدا مطمئن شوید که خودتان نسبت به خواهر و برادر، دوست و همکار، همسایه و… احساس حسادت ندارید. برای دور کردن حسادت از فرزندتان، خودتان هم باید حسادت را کنار بگذارید. بچه‌ها از والدین الگو می‌گیرند و شما باید الگوی خوبی برای فرزندان باشید.
برای حل مشکل حسادت در کودکان، راهکارهای زیر را امتحان کنید.
۱. حسادت را به بلندپروازی تبدیل کنید
حسادت کودک را به یک جهت مثبت هدایت کنید. با این کار می‌توانید احساس ناخوشایند و منفی را از کودک دور کنید. به‌عنوان مثال، اگر کودک شما به همکلاسی‌اش حسادت می‌کند چون نمره‌های بهتری می‌گیرد، شما فرزند خود را تشویق کنید تا به جای داشتن حس منفی، تلاش خودش را بیشتر کند تا نمره‌های خودش افزایش پیدا کند. وقتی فرزندتان روی مطالعه و تلاش خودش متمرکز شود، احساس منفی برای کنار زدن رقیب خود را فراموش می‌کند. با این کار، تمرکز آن‌ها در جهت مثبت، تغییر مسیر پیدا می‌کند.
این‌ها برای بزرگسالان هم قابل اجرا است. سعی کنید حسادت را با یک انگیزه برای تلاش بیشتر تبدیل کنید.
۲. به حرف فرزندان خود گوش کنید
در بسیاری از مواقع، حسادت و رفتارهای غلط ناشی از آن، از یک مشکل عمیق‌تر و درونی‌تر ریشه می‌گیرد. بچه‌ها ممکن است یک مشکل بزرگ و عمیق داشته باشند که در قالب رفتارهای حسادت‌آمیز خودش را نشان می‌دهد. با آن‌ها صحبت کنید و بپرسید که چرا نسبت به یک فرد دیگر حسادت می‌کنند. سوال کنید و با دقت به پاسخ آن‌ها توجه کنید.
ممکن است مشکل اصلی فرزند شما، نداشتن اعتمادبه‌نفس باشد. ممکن است آن‌ها درباره‌ی جنبه‌های مثبت زندگی و مهارت‌هایشان تصور اشتباه دارند که باعث می‌شود نسبت به داشته‌های دیگران حسادت کنند. ویژگی‌های مثبت و داشته‌های فرزندان را به آن‌ها یادآوری کنید.
۳. داستان‌های اخلاقی بخوانید
داستان‌ها و حکایت‌های قدیمی مثلا حکایت‌های گلستان سعدی، پر از پند و اندرزهای اخلاقی هستند. حتی اگر دوست ندارید یک ویژگی بد اخلاقی کودک را به او یادآوری کنید و درباره‌ی آن نصیحت کنید، می‌توانید با خواندن شعرها و داستان‌های زیبا و اخلاقی، آن‌ها را غیرمستقیم راهنمایی کنید.
همیشه قبل از خواب یا هر زمان دیگری که مناسب است، وقتی برای مطالعه در نظر بگیرید و برای کودکان کتاب بخوانید. اگر خودشان توانایی خواندن دارند، کتاب‌های مناسب را در اختیارشان بگذارید. بعد از خواندن کتاب در مورد آنچه که از کتاب یاد گرفته‌اند، از بچه‌ها سؤال کنید.
۴. با مثال، توضیح دهید
یکی از بهترین روش‌ها برای اینکه به کودکان یاد بدهید تا احساس مثبت و رفتار خوبی نسبت به دیگران داشته باشند این است که خودتان الگوی خوبی باشید. اگر فکر می‌کنید الگوی خوبی نیستید، می‌توانید افراد دیگر خانواده مثلا پدربزرگ و مادربزرگ را به‌عنوان نمونه‌ی یک انسان خوب معرفی کنید. باید با مثال و نشان دادن الگو، رفتار درست را به کودکان یاد بدهید.
می‌توانید با کارهایی مثل تشویق دیگران به خاطر کارهای خوبی که می‌کنند، به طور غیرمستقیم، کودک را به آن کار خوب تشویق کنید.
۵. به کودکان لذت بخشیدن را بیاموزید
بچه‌ها معمولا نسبت به کسی که به او حسادت می‌کنند، بخل و لجاجت دارند. اگر فرزند شما هم چنین احساسی دارد، به او درباره‌ی بخشیدن و محبت کردن بیاموزید. این کار کمک می‌کند که احساس ناامنی را فراموش کنند. کم‌کم کودکان از بازی کردن و دوستی با کسی که زمانی به او حسادت می‌کردند، لذت خواهند برد.
۶. فرزند خود را دوست داشته باشید
هرگز به کودک نگویید که دوستش ندارید. یکی از رفتارهای اشتباه والدین در زمانی که رفتار بدی از فرزند خود می‌بینند، این است که به او می‌گویند دیگر دوستت ندارم. به‌جای این کار به کودک یادآوری کنید که تحت هر شرایطی دوستش خواهید داشت و از او حمایت می‌کنید. به او اطمینان بدهید که همیشه عشق و توجه شما را خواهد داشت و هیچ‌چیزی مثلا ورود یک فرزند تازه نمی‌تواند مانع از این دوست داشتن شود.
راهنمایی پدرانه یا مادرانه، زمانی تأثیرگذار است که همراه با عشق و محبت باشد. سعی نکنید با خشونت یا بدرفتاری، کودک را از حسادت منع کنید.
۷. آن‌ها را مقایسه نکنید
هرگز کودک خود را با دیگران مقایسه نکنید چون این کار باعث می‌شود که ارزش‌های فرزند خود را نادیده بگیرید. این کار کودک را به این نتیجه می‌رساند که شما آن فرزند دیگر را بیشتر دوست دارید یا فکر می‌کنید که کودک دیگر، بهتر و بارزش‌تر است.
در کارهایی مثل انجام تکالیف مدرسه، ورزش، نمره و… کودک را با همسالانش یا با خواهر و برادرش مقایسه نکنید. هر فردی استعدادها و توانمندی‌های خاص خود را دارد. این مقایسه‌ها باعث نمی شود که فرزند شما بیشتر تلاش کند بلکه او را از تلاش کردن، ناامید می‌کند.
۸. نقاط قوت فرزندان را یادآوری کنید
هر کودک دوست دارد که از والدینش درباره‌ی ویژگی‌های مثبت خود بشنود. در مورد ویژگی‌های مثبت و نقاط قوت فرزند خود با او صحبت کنید. این کار اعتمادبه‌نفس کودک را افزایش می‌دهد. بهتر است که در هر فرزند، یک نقطه قوت مجزا پیدا کنید که متناسب با علاقه‌مندی‌ها و استعدادهای آن فرزند باشد و باعث مقایسه نشود.
۹. آن‌ها را به همکاری و رفاقت تشویق کنید
این روش یکی از بهترین روش‌ها برای کاهش حس حسادت در کودکان است. سعی کنید شرایطی فراهم کنید که دو کودکی که به هم حسادت می‌کنند، مجبور به رفاقت و همکاری شوند. از آن‌ها بخواهید کاری را با هم انجام دهند و از ارزش‌های هر کدام به صورت جداگانه قدردانی کنید. وقتی آن‌ها متوجه می‌شوند که شما از همکاری و رفاقت‌شان خوشحال هستید و توجه بیشتری به آن‌ها نشان می‌دهید، این رفتار توام با همکاری را تکرار می‌کنند.
جمع‌بندی
حسادت یکی از احساسات شایع در کودکان است؛ به‌خصوص در بچه‌هایی که خواهر و برادر دارند. کودکان تک‌فرزند هم ممکن است نسبت به دوستان یا بچه‌های اقوام خود حسادت کنند. باید تلاش کنید احساس منفی کودک خود را در جهت مثبت هدایت کنید. اگر شرایط از کنترل شما خارج شد، می‌توانید از کمک یک مشاور استفاده کنید. نادیده گرفتن حسادت در کودکان می‌تواند تأثیر منفی روی سلامت ذهن آن‌ها در آینده داشته باشد.
منبع: Momjunction
