آیا شاخص توده‌ی بدنی معیار دقیقی برای سلامتی است؟
شاخص توده‌ی بدنی یا BMI یکی از فاکتورهای ارزیابی سلامت بدن و وزن مناسب است. این شاخص در بسیاری از مراکز سلامت یا حتی نمودارهای رشد، به عنوان یک معیار برای بررسی سلامت کلی بدن و وزن مناسب افراد در نظر گرفته می‌شود؛ اما آیا معیار خوب و دقیقی است؟ در ادامه با دیجی‌کالا مگ همراه باشید تا درباره‌ی شاخص توده‌ی بدنی و نحوه‌ی اندازه‌گیری ان بیشتر بخوانید.
شاخص توده‌ی بدنی چیست؟
شاخص توده‌ی بدنی (BMI) یک ابزار استاندارد ارزیابی سلامت در اکثر مراکز درمانی است. اگرچه این معیار برای چندین دهه به‌عنوان معیار سنجش سلامت بر اساس اندازه‌ی بدن استفاده شده است؛ اما به دلیل ساده‌سازی بیش از حد از معنای واقعی سالم بودن، به طور گسترده انتقاد شده است.
در واقع، بسیاری ادعا می‌کنند که BMI یک معیار قدیمی و نادرست است و نباید در محیط‌های پزشکی و تناسب اندام استفاده شود.
BMI مخفف عبارت body mass index به معنای شاخص توده‌ی بدنی است. BMI در سال ۱۸۳۲ توسط یک ریاضیدان بلژیکی به نام Lambert Adolphe Jacques Quetelet ابداع شد.
او مقیاس BMI را برای تخمین سریع میزان اضافه‌وزن و چاقی در یک جمعیت معین ایجاد کرد تا به دولت‌ها کمک کند تا درباره‌ی منابع مالی و بهداشتی تصمیم بگیرند.
جالب است بدانید که ابداع‌کننده‌ی این معیار،اظهار داشته است که BMI در بررسی انفرادی افراد مفید نیست، بلکه برای ارائه‌ی تصویری کلی از سلامت کلی یک جمعیت مفید است. با این وجود، به طور گسترده‌ای از آن برای اندازه‌گیری سلامت افراد استفاده می‌شود.
مقیاس BMI بر اساس یک فرمول ریاضی است که با تقسیم وزن بر حسب کیلوگرم بر مجذور قد بر حسب متر، تعیین می‌کند که آیا وزن فرد در محدوده‌ی «سالم» است یا خیر.
فرمول محاسبه شاخص توده‌ی بدنی
شاخص توده‌ی بدنی= وزن (برحسب کیلوگرم) ÷ قد (برحسب متر به توان ۲)
یک فرمول دیگر برای محاسبه شاخص توده‌ی بدنی وجود دارد که بر اساس واحدهای پوند برای وزن و اینچ برای قد است.
شاخص توده‌ی بدنی= (وزن (برحسب کیلوگرم) ÷ قد (برحسب متر به توان ۲))× ۷۰۳
برای محاسبه شاخص توده‌ی بدنی می‌توانید از ماشین‌حساب‌های آنلاین هم که مخصوص این کار طراحی شده‌اند استفاده کنید.
بعد از محاسبه‌ی شاخص توده‌ی بدنی با فرمول‌های بالا، عدد به‌دست‌آمده با یک جدول معیار که وزن نرمال را مشخص می‌کند، مقایسه می‌شود.
این جدول را در ادامه مشاهده می‌کنید.
| مقدار شاخص توده‌ی بدنی | دسته‌بندی | ریسک آسیب به سلامت |
| کمتر از ۱۸٫۵ | کمبود وزن | زیاد |
| از ۱۸٫۵ تا ۲۴٫۹ | وزن نرمال | کم |
| از ۲۵ تا ۲۹٫۹ | اضافه‌وزن | کم تا متوسط |
| از ۳۰ تا ۳۴٫۹ | چاقی دسته ۱ | زیاد |
| از ۳۵ تا ۳۹٫۹ | چاقی دسته ۲ | خیلی زیاد |
| ۴۰ و بیشتر | چاقی دسته ۳ | بی‌نهایت زیاد |
بر اساس این محاسبه، اگر شما در رده وزنی «عادی» قرار نگیرید، متخصص مراقبت‌های بهداشتی ممکن است تغییراتی برای بهبود شرایط سلامت و سبک زندگی شما پیشنهاد دهد.
برخی از کشورها مقیاس BMI را برای نشان دادن بهتر اندازه و قد جمعیت خود اتخاذ کرده‌اند؛ به‌عنوان مثال، نشان داده شده است که مردان و زنان آسیایی در مقایسه با غیرآسیایی‌ها، با شاخص توده‌ی بدنی پایین‌تر، بیشتر در معرض خطر بیماری قلبی هستند.
اگرچه این معیار می‌تواند تصویری فوری و کلی از سلامت فرد بر اساس وزن فرد به متخصص مراقبت‌های بهداشتی بدهد؛ اما عوامل دیگری مانند سن، جنس، نژاد، ژنتیک، توده‌ی چربی، توده‌ی عضلانی و تراکم استخوان را در نظر نمی‌گیرد.
به طور خلاصه، BMI یا شاخص توده‌ی بدنی معیاری است که با کمک قد و وزن محاسبه می‌شود. این عدد اگر بین ۱۸٫۵ تا ۲۴٫۹ باشد، نرمال در نظر گرفته می‌شود و افراد در این شرایط، بر اساس این معیار، کمتر در معرض خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها قرار دارند. اگر این عدد بالاتر یا کمتر از این مقدار باشد، ممکن است فرد در معرض ابتلا به انواع بیماری‌ها باشد.
آیا شاخص توده‌ی بدنی معیار خوبی برای سلامتی است؟
با وجود نگرانی‌ها مبنی بر اینکه BMI به‌درستی تشخیص نمی‌دهد که آیا یک فرد سالم است یا نه، بیشتر مطالعات نشان می‌دهند که خطر ابتلا به بیماری مزمن و مرگ زودرس در یک فرد با BMI کمتر از ۱۸٫۵ (فرد دچار کمبود وزن) یا ۳۰ و بیشتر (افراد چاق) افزایش می‌یابد.
به‌عنوان مثال، یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ روی ۱۰۳ هزار و ۲۱۸ مرگ نشان داد افرادی که BMI برابر با ۳۰ یا بیشتر داشتند (چاق)، ۱٫۵ تا ۲٫۷ برابر بیشتر در معرض خطر مرگ قرار داشتند.
مطالعه‌ی دیگری که روی ۱۶ هزار و ۸۶۸ نفر انجام شد نشان داد که افرادی که بر اساس شاخص توده‌ی بدنی در دسته‌بندی چاق قرار داشتند، در مقایسه با افرادی که در گروه عادی قرار داشتند، ۲۰ درصد بیشتر در معرض خطر مرگ ناشی از مشکلات و بیماری‌های قلبی بودند.
محققان همچنین دریافتند افرادی که در رده «کم وزن» و «به شدت چاق» یا «بسیار چاق» بودند به ترتیب به طور متوسط ۶٫۷ سال و ۳٫۷ سال زودتر از افرادی که در رده‌ی « شاخص توده‌ی بدنی طبیعی» بودند جان خود را از دست دادند.
مطالعات دیگر نشان داده‌اند که BMI بیشتر از ۳۰ به‌طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به مشکلات مزمن مانند دیابت نوع ۲، بیماری قلبی، مشکلات تنفسی، بیماری کلیوی، بیماری کبد چرب غیرالکلی و مشکلات حرکتی را افزایش می‌دهد.
علاوه بر این، کاهش ۵ تا ۱۰ درصدی در BMI یک فرد با کاهش نرخ سندرم متابولیک، بیماری قلبی و دیابت نوع ۲ مرتبط است.
با توجه به اینکه بیشتر تحقیقات نشان می‌دهد که خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن در میان افراد چاق افزایش می‌یابد، بسیاری از متخصصان سلامت می‌توانند از BMI به عنوان یک تصویر کلی از میزان سلامت یک فرد و قرار داشتن او در معرض خطر، استفاده کنند؛ با این حال، شاخص توده‌ی بدنی نباید تنها ابزار تشخیصی قابل استفاده باشد.
به طور خلاصه، اگرچه BMI به دلیل ساده‌سازی بیش از حد معیارهای سلامت انتقاد شده است، اکثر تحقیقات از توانایی آن برای تخمین خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن، به‌ویژه خطر مرگ زودهنگام و سندرم متابولیک حمایت می‌کنند.
معایب و جنبه‌های منفی استفاده از BMI به عنوان معیار سلامتی
با وحود اینکه تحقیقات نشان می‌دهد که BMI پایین (زیر ۱۸٫۵) و بالا (۳۰ یا بیشتر) با افزایش خطر برای سلامتی همراه است، استفاده از آن ایرادهای زیادی دارد. در ادامه به چند نمونه اشاره می‌کنیم.
سایر معیارهای مرتبط با سلامت را در نظر نمی‌گیرد
BMI فقط با پاسخ‌های «بله» یا «خیر» به سؤال درباره‌ی اینکه آیا یک فرد وزن «طبیعی» دارد یا نه پاسخ می‌دهد؛ بدون در نظر گرفتن هیچ زمینه‌ای از سن، جنسیت، ژنتیک، سبک زندگی، سابقه‌ی پزشکی یا عوامل دیگر که می‌توانند روی وزن فرد تاثیر داشته باشند.
اگر تنها بر BMI تکیه شود ممکن است سایر معیارهای مهم سلامت مانند کلسترول، قند خون، ضربان قلب، فشار خون و سطوح التهاب را مد نظر قرار نگیرند و سلامت واقعی یک فرد، بیش از حدی که هست یا کمتر از مقداری که واقعا هست، در نظر گرفته شود.
علاوه بر این، با وجود اینکه زنان و مردان ترکیب بدنی متفاوتی دارند و مردان توده‌ی عضلانی بیشتر و توده‌ی چربی کمتری نسبت به زنان دارند، برای هر دو گروه، از یک فرمول برای محاسبه شاخص توده‌ی بدنی استفاده می‌شود.
همچنین با بالا رفتن سن، توده‌ی چربی بدن به طور طبیعی افزایش و توده‌ی عضلانی به طور طبیعی کاهش می‌یابد. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که BMI بالاتر از بازه‌ی ۲۳ تا ۲۹٫۹ در افراد مسن می‌تواند در برابر مرگ زودرس و بیماری از آن‌ها محافظت کند.
در نهایت، فقط استفاده از BMI به‌عنوان تنها معیار تعیین سلامت فرد، جنبه‌های دیگر سلامت، از جمله سلامت روانی و عوامل پیچیده جامعه‌شناختی مانند درآمد، دسترسی به غذای ارزان و سالم، مهارت‌ها و دانش غذایی و محیط زندگی را نادیده می‌گیرد.
همه‌ی وزن را یکسان در نظر می‌گیرد
اگرچه یک کیلوگرم عضله، وزنی برابر با یک کیلوگرم چربی دارد، عضله متراکم‌تر است و فضای کمتری را اشغال می کند. در نتیجه، فردی که بسیار لاغر به نظر می‌رسد و بر اساس معیار شاخص توده‌ی بدنی لاغر محسوب می‌شود اما توده‌ی عضلانی زیادی دارد ممکن است در ترازو سنگین‌تر باشد.
به‌عنوان مثال، یک فرد ۹۷ کیلوگرمی با قد ۱۷۵ سانتی‌متر، شاخص توده‌ی بدنی ۲۹٫۵ دارد که آن را به‌عنوان «اضافه‌وزن» طبقه‌بندی می‌کند.
علاوه بر این، دو نفر با قد و وزن یکسان می‌توانند کاملا متفاوت باشند. یکی ممکن است بدنساز با توده‌ی عضلانی بالا باشد، در حالی که دیگری ممکن است توده‌ی چربی بیشتری داشته باشد.
اگر فقط BMI در نظر گرفته شود، این محاسبه می‌تواند به‌راحتی افراد را با وجود توده‌ی چربی کم به‌عنوان «با اضافه وزن» یا «چاق» طبقه‌بندی کند؛ بنابراین، مهم است که علاوه بر وزن افراد، عضله، چربی و توده‌ی استخوانی را هم در نظر گرفت.
توزیع چربی در بدن را در نظر نمی‌گیرد
محل ذخیره‌ی چربی‌ها در بدن ممکن است تفاوت زیادی در وضعیت سلامت افراد ایجاد کند.
افرادی که چربی بیشتری در اطراف ناحیه شکم خود دارند و اندام آن‌ها به نام‌های اندروید یا سیب‌شکل شناخته می‌شوند، در مقایسه با افرادی که چربی‌های ذخیره‌شده‌ی آن‌ها در باسن و ران‌هایشان دیده می‌شود که به نام‌های ژینوئید یا گلابی‌شکل شناخته می‌شوند، بیشتر در خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن هستند.
به‌عنوان مثال، در بررسی ۷۲ تحقیق که شامل داده‌های بیش از ۲٫۵ میلیون نفر بود، محققان دریافتند افرادی که توزیع چربی سیب‌شکل داشتند، خطر مرگومیر بسیار بالاتری داشتند؛ در حالی که آن‌هایی که توزیع چربی گلابی‌شکل داشتند، خطر مرگومیر در آن‌ها کمتر بوده است.
در واقع، نویسندگان این بررسی تأکید کردند که BMI محل ذخیره چربی در بدن را در نظر نمی‌گیرد که می‌تواند فرد را به اشتباه به‌عنوان ناسالم یا در معرض خطر بیماری طبقه‌بندی کند.
ممکن است منجر به قضاوت وزنی شود
انتظار می‌رود که یک متخصص پزشکی، بهترین قضاوت خود را انجام دهد به این معنی که نتیجه BMI را در نظر گرفته و در عین‌حال بیمار خود را به‌عنوان فردی منحصر‌به‌فرد بررسی کند.
با این حال، برخی از متخصصان سلامت قبل از ارائه توصیه‌های پزشکی، فقط از BMI برای اندازه‌گیری سلامت فرد استفاده می‌کنند که می‌تواند منجر به سوگیری درباره‌ی وزن و توصیه‌های بهداشتی نه‌چندان مناسب شود.
کسانی که BMI بالاتری دارند اغلب گزارش می‌دهند که پزشکان آن‌ها فقط روی معیار BMI تمرکز می‌کنند، حتی اگر جلسه‌ی درمانی آن‌ها برای یک مشکل نامرتبط باشد. اغلب به مسائل پزشکی جدی توجه نمی‌شود یا به اشتباه به‌عنوان مشکلات مرتبط با وزن دیده می‌شوند.
مطالعات نشان داده‌اند که هر چه BMI یک فرد بالاتر باشد، به دلیل ترس از قضاوت شدن، بی‌اعتمادی به متخصص مراقبت‌های بهداشتی یا تجربه‌های منفی قبلی، احتمال کمتری دارد که در معاینات منظم سلامت شرکت کنند. این شرایط می‌تواند منجر به تشخیص دیرهنگام بیماری‌ها، درمان و مراقبت‌های دیرهنگام و بیهوده منجر شود.
ممکن است برای همه‌ی جمعیت‌ها مناسب نباشد
با وجود استفاده گسترده از BMI در بین همه‌ی بزرگسالان، این معیار ممکن است به‌درستی سلامت برخی از جمعیت‌های نژادی و قومی را منعکس نکند. به‌عنوان مثال، مطالعات متعدد نشان داده است که افراد آسیایی‌تبار در مقایسه با افراد سفیدپوست در معرض خطر بیماری مزمن حتی با BMI پایین‌تر هستند.
سازمان جهانی بهداشت دستورالعمل‌های مخصوصی برای BMI منطقه آسیا-اقیانوسیه ایجاد کرده است که اعداد جایگزین برای استانداردهای BMI را ارائه می‌کند:
| محدوده‌ی BMI | دسته‌بندی |
| کمتر از ۱۸٫۵ | کم‌وزن |
| ۱۸٫۵ تا ۲۲٫۹ | وزن نرمال |
| ۲۳ تا ۲۴٫۹ | اضافه وزن |
| ۲۵ یا بیشتر | چاق |
مطالعات متعدد نشان داده‌اند که این استانداردهای جایگزین، خطرات مرتبط با سلامتی را در میان جمعیت‌های آسیایی بهتر شناسایی می‌کنند. با این حال، تحقیقات بیشتری برای مقایسه این استانداردها نیاز است.
همچنین، سیاه‌پوستان با وجود داشتن توده‌ی چربی کمتر و توده‌ی عضلانی بیشتر ممکن است به‌اشتباه به‌عنوان فرد با اضافه‌وزن طبقه‌بندی شوند. این ممکن است نشان دهد که خطر بیماری مزمن برای برخی از نژادها به‌ویژه در زنان سیاه‌پوست در شاخص‌های توده‌ی بدنی بالاتر از استاندارد، رخ می‌دهد.
یک تحقیق در سال ۲۰۱۱ نشان داد که زنان سیاه‌پوست از نظر متابولیکی بی‌ام‌آی‌هایی که ۳ کیلوگرم بر مجذورمتر‌مربع بالاتر از افرادی که سیاه‌پوست نیستند، سالم در نظر گرفته می‌شوند، که این موضوع مفید بودن BMI را برای همه گروه‌های نژادی و قومی زیر سوال می‌برد.
در نهایت، تکیه کردن تنها بر همین یک معیار، اهمیت فرهنگی اندازه‌ی بدن برای گروه‌های مختلف را نادیده می‌گیرد. در برخی فرهنگ‌ها، توده‌ی چربی بیشتر به‌عنوان وضعیت سالم‌تر و مطلوب‌تر تلقی می‌شود. متخصصان مراقبت‌های بهداشتی باید در نظر بگیرند که «سلامت» برای هر فرد چه معنایی دارد.
با توجه به اینکه تصمیمات بهداشتی مهم، مانند روش‌های جراحی و مداخلات کاهش وزن، بر اساس BMI و وزن است، مهم است که همه متخصصان سلامت از معیار BMI فراتر روند تا از انجام توصیه‌های مخصوص شرایط هر بیمار، اطمینان حاصل کنند.
به‌طور خلاصه، BMI فقط وزن و قد فرد را به‌عنوان معیار سلامتی در نظر می‌گیرد نه شرایط دیگر فرد مثلا سن، جنسیت، نژاد، ترکیب بدن، سابقه پزشکی و عوامل دیگر که همگی ممکن است بر وزن و وضعیت سلامتی فرد تأثیر بگذارند.
بهترین معیارهای جایگزین برای شاخص توده‌ی بدنی
با وجود بسیاری از ایراداتی که معیار BMIدارد، هنوز هم به‌عنوان یک ابزار ارزیابی اولیه استفاده می‌شود چون راحت، مقرون‌به‌صرفه و در همه‌ی مراکز مراقبت‌های بهداشتی قابل دسترسی است.
با این حال، جایگزین‌هایی برای BMI وجود دارد که ممکن است شاخص‌های بهتری برای سلامت فرد باشند؛ اگرچه هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند.
دور کمر
- تعریف
دور کمر بیشتر، بیشتر از ۸۵ سانتی‌متر در زنان یا بیشتر از ۱۰۱٫۶ سانتی‌متر در مردان، نشان‌دهنده‌ی تجمع چربی بدن در ناحیه شکم است که با خطر بالاتر برای ابتلا به بیماری‌های مزمن مرتبط است.
- فواید
اندازه‌گیری این معیار آسان است و فقط به یک نوار اندازه‌گیری یا متر منعطف نیاز دارد.
- جنبه‌های منفی
این معیار، انواع مختلف اندام‌ها (به‌عنوان مثال، سیبی‌شکل در مقابل گلابی‌شکل) و ساختار (مانند توده‌ی عضلانی و استخوانی) را در نظر نمی‌گیرد.
نسبت دور کمر به دور باسن
- تعریف
هر چه مقدار این نسبت بیشتر باشد (بیش از ۰٫۸۰ در زنان یا بیشتر از ۰٫۹۵ در مردان) نشان‌دهنده‌ی ذخیره‌ی چربی بیشتر در ناحیه‌ی معده است و با خطر بیشتر برای ابتلا به بیماری‌های قلبی و بیماری‌های مزمن در ارتباط است.
نسبت پایین (کمتر یا مساوی ۰٫۸۰ در زنان یا کمتر یا مساوی ۰٫۹۵ در مردان) نشان‌دهنده‌ی ذخیره‌سازی بیشتر چربی در ناحیه‌ی لگن است که شرایط بهتری برای سلامت فرد دارد.
- فواید
اندازه‌گیری این معیار هم آسان است و فقط به متر و ماشین حساب نیاز دارد.
- جنبه‌های منفی
این معیار هم انواع مختلف اندام‌ها (به‌عنوان مثال، سیبی‌شکل در مقابل گلابی‌شکل) و ساختار (مانند توده‌ی عضلانی و استخوانی) را در نظر نمی‌گیرد.
درصد چربی بدن
- تعریف
درصد چربی بدن مقدار نسبی چربی بدن یک فرد است.
- فواید
این معیار بین توده‌ی چربی و توده‌ی بدون چربی بدن تمایز قائل می‌شود و معیار دقیق‌تری نسبت به BMI برای اندازه‌گیری خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط است.
- جنبه‌های منفی
ابزارهای ارزیابی مناسب (مانند اندازه‌گیری چین‌های پوست، آنالیز امپدانس بیوالکتریکی قابل حمل، و ترازوهای خانگی) معمولا مقدار زیادی خطا دارند. ابزارهای دقیق‌تر (مانند جذب سنجی اشعه ایکس با انرژی دوگانه و BodPod برای بسیاری گران و غیرقابل دسترس هستند.
تست‌های آزمایشگاهی
- تعریف
تست‌های آزمایشگاهی شامل اندازه‌گیری فاکتورهای مختلف خون و علائم حیاتی است که می‌توانند خطر بیماری مزمن را نشان دهند (مانند فشار خون، ضربان قلب، کلسترول، سطح گلوکز خون، التهاب.)
- فواید
این تست‌ها بررسی دقیق‌تری از سلامت متابولیک فرد ارائه می‌دهند و تنها به چربی بدن به‌عنوان اندازه‌گیری سلامت تکیه نمی‌کنند.
- جنبه‌های منفی
اغلب اوقات، یک نمونه‌ی آزمایشگاهی برای تشخیص یا نشان دادن خطر کافی نیست.
صرف‌نظر از ابزار ارزیابی استفاده شده، برای متخصصان مراقبت‌های بهداشتی مهم است که تنها به یک آزمایش اعتماد نکنند. به‌عنوان مثال، یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی ممکن است BMI و دور کمر یک فرد را اندازه‌گیری کند و اگر نگرانی ایجاد شود، ممکن است آزمایش خون هم درخواست کند.
مهم است که با هر بیمار به‌عنوان یک فرد متفاوت رفتار شود تا مشخص شود سلامتی برای هر فرد با هر ویژگی خاص خودش، چه معنایی دارد و این سلامتی باید از نظر جسمی، ذهنی، عاطفی و معنوی در نظر گرفته شود.
به‌طور خلاصه، سایر ابزارهای ارزیابی بدن را می‌توان به جای BMI استفاده کرد؛ مانند اندازه‌ی دور کمر، درصد چربی بدن و آزمایش خون. با این حال، هر کدام از این فاکتورها مزایا و معایب خاص خود را دارند.
جمع‌بندی
شاخص توده‌ی بدنی (BMI) یکی از ابزارهای بحث‌برانگیز برای ارزیابی سلامت است که برای تخمین چربی بدن و خطر ابتلا به برخی بیماری‌های مرتبط، طراحی شده است.
تحقیقات نشان داده است که شاخص توده‌ی بدنی خارج از محدوده‌ی نرمال می‌تواند احتمال ابتلا به برخی بیماری‌های مزمن را افزایش دهد. اما این معیار بسیاری از جنبه‌های مرتبط با سلامت و نقش آن‌ها در قد و وزن افراد را در نظر نمی‌گیرد؛ مثلا سن، جنسیت، توده‌ی چربی بدن، توده‌ی عضلانی، نژاد، ژنتیک و سابقه پزشکی.
علاوه بر این، در تحقیقات متعددی مشخص شده است که استفاده از شاخص توده‌ی بدنی به عنوان تنها معیار پیش‌بینی‌کنندهی وضعیت سلامتی، باعث سوگیری درباره‌ی وزن و نابرابری‌های مرتبط با سلامتی می‌شود.
اگرچه BMI می‌تواند به‌عنوان نقطه‌ی شروع برای ارزیابی وضعیت سلامت بدن مفید باشد، اما نباید تنها معیار برای اندازه‌گیری وضعیت سلامت افراد باشد. معیارهای جایگزین دیگری هم وجود دارند که همگی در کنار هم می‌توانند تصویر دقیق‌تری درباره‌ی شرایط فرد به متخصصان سلامت ارائه کنند.
منبع: Healthline
