با انواع آچار و کاربرد آن‌ها آشنا شوید
آچار، ابزاری کوچکی که همه ما حداقل یک نوع آن را در خانه‌هایمان دیده‌ایم، دارای انواع زیادی است که هر کدام برای کار مخصوصی طراحی شده است. شاید تا حالا به این فکر نکرده باشیم که چرا آچارهای مختلفی وجود دارد و چه چیزی باعث تمایز آن‌ها می‌شود؟ اما اگر کمی دقت کنیم، خواهیم دید که انتخاب آچار مناسب، می‌تواند زمان و تلاش ما را به شکل چشمگیری کاهش دهد. اگر کنجکاوید بدانید چرا و چگونه باید از هر نوع آچار استفاده کرد، همراه ما باشید.
آچار تخت
آچار تخت یکی از ساده‌ترین و پراستفاده‌ترین انواع آچار است که در بیشتر جعبه‌ابزارهای خانگی و صنعتی یافت می‌شود. این آچار با دو دهانه باز که به طور موازی طراحی شده‌اند، برای باز و بسته کردن پیچ‌ها و مهره‌هایی با اندازه‌های استاندارد استفاده می‌شود. دهانه‌های این آچار در دو سر آن قرار دارند و معمولاً دارای سایزهای مختلفی هستند که کاربر را قادر می‌سازد تا بدون تغییر ابزار، پیچ‌ها یا مهره‌های مختلف را باز و بسته کند. طراحی تخت این آچار باعث می‌شود که در فضاهای باز و قابل دسترس به راحتی قابل استفاده باشد، اما در مکان‌هایی با دسترسی محدود ممکن است عملکرد چندان مناسبی نداشته باشد.
کاربردهای آچار تخت بسیار گسترده است و از آن در تعمیرات خودرو، صنایع ساختمانی و حتی کارهای روزمره خانگی استفاده می‌شود. به دلیل عدم چسبندگی کامل به مهره یا پیچ، گاهی اوقات خطر لغزش وجود دارد که در این موارد استفاده از آچار رینگی ترجیح داده می‌شود. با این حال، قیمت مناسب و سهولت استفاده، آچار تخت را به یکی از محبوب‌ترین ابزارها تبدیل کرده است.
آچار رینگی
این آچار به جای دهانه باز، دارای یک حلقه بسته در هر سر خود است و معمولاً به شکل شش‌ضلعی یا دوازده‌ضلعی طراحی می‌شود. این حلقه باعث می‌شود که آچار به طور کامل دور مهره یا پیچ قرار بگیرد و از لغزش یا آسیب به مهره جلوگیری کند، به همین دلیل در کارهایی که نیاز به دقت و فشار بالا دارند، بسیار کاربردی است.
آچارهای رینگی در اندازه‌های مختلف ساخته می‌شوند و معمولا به صورت مجموعه‌ای در بازار وجود دارند تا کاربران بتوانند برای انواع مختلف پیچ و مهره از آن استفاده کنند. جنس این آچارها معمولاً از فولاد آلیاژی ساخته می‌شود که استحکام بالایی دارد و در برابر فشار و خوردگی مقاوم است. برخی مدل‌ها با پوشش کروم عرضه می‌شوند تا در برابر زنگ‌زدگی و خط و خش مقاومت بیشتری داشته باشند.
کاربردهای آچار رینگی بسیار گسترده است و شامل تعمیرات خودرو، کارهای صنعتی و حتی پروژه‌های خانگی می‌شود. به دلیل طراحی حلقه‌ای، این آچار در فضاهای باریک و محدود که دسترسی دشوار است، عملکرد بسیار خوبی دارد. توجه داشته باشید که برای استفاده از این آچار نیاز است که پیچ یا مهره به طور کامل در دسترس باشد، چرا که حلقه بسته اجازه نمی‌دهد آچار از طرفین روی پیچ قرار گیرد.
آچار ترکیبی
این آچار ویژگی‌های آچار تخت و آچار رینگی را در یک ابزار ترکیب کرده است. این آچار به گونه‌ای طراحی شده که یک سر آن دهانه باز و تخت و سر دیگر آن حلقه بسته (رینگی) باشد. این ترکیب باعث می‌شود کاربران بتوانند به راحتی از دو نوع کاربرد در یک ابزار استفاده کنند و نیاز به حمل چندین آچار جداگانه نداشته باشند.
سر تخت این آچار برای باز و بسته کردن پیچ‌ها در فضاهای باز مناسب است، در حالی که سر رینگی به دلیل چسبندگی کامل به پیچ یا مهره، برای کارهایی که نیاز به دقت و فشار بیشتر دارند، طراحی شته است. کاربرد آچار ترکیبی در صنایع خودروسازی، تعمیرات مکانیکی و حتی کارهای خانگی به دلیل تطبیق‌پذیری بالا بسیار متداول است. کاربر می‌تواند ابتدا از سر تخت برای چرخاندن سریع پیچ یا مهره استفاده کند و سپس با استفاده از سر رینگی، کار را با دقت بیشتری به پایان برساند.
آچار آلن
آچار آلن که به نام‌های دیگری مانند آچار شش‌ضلعی نیز شناخته می‌شود، در بسیاری از صنایع و فعالیت‌های روزمره بسیار کاربرد دارد. این آچار به شکل یک میله شش‌ضلعی طراحی شده و برای پیچ‌هایی با شیار شش‌ضلعی داخلی مناسب است. این ابزار اغلب در اندازه‌های کوچک و در قالب مجموعه‌ای عرضه می‌شود که شامل سایزهای مختلف بوده و کاربردهای اصلی آن در مونتاژ مبلمان و وسایل خانه، تعمیرات دوچرخه و همچنین دستگاه‌های صنعتی است. علاوه بر این، در صنایع خودروسازی و هوافضا نیز برای اتصال قطعات با دقت بالا به کار می‌رود. یکی از مزایای آچار آلن، امکان استفاده با نیروی دست و ابزارهای کمکی مانند دسته‌های T یا L برای افزایش گشتاور است.
آچار فرانسه
آچار فرانسه یکی از پرکاربردترین انواع آچارهای قابل تنظیم است و توانایی باز و بسته کردن پیچ‌ها و مهره‌هایی با اندازه‌های مختلف را دارد. این آچار دارای یک فک ثابت و یک فک متحرک است که با چرخاندن یک پیچ تنظیم، فاصله بین دو فک تغییر می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود آچار فرانسه بسیار انعطاف‌پذیر باشد و به عنوان جایگزینی برای مجموعه‌ای از آچارهای سایز ثابت عمل کند.
آچار فرانسه معمولاً از فولاد مقاوم ساخته می‌شود و فک‌های آن به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند فشار زیادی را تحمل کنند. در برخی از مدل‌ها، فک‌ها دارای علامت‌هایی هستند که اندازه پیچ یا مهره را نشان می‌دهند و به شما کمک می‌کنند تا تنظیم دقیقی انجام دهید.
کاربردهای آچار فرانسه بسیار گسترده است و از تعمیرات خانگی و لوله‌کشی گرفته تا صنایع خودروسازی و ساختمان‌سازی به کار می‌رود. این آچار به خصوص در مواقعی که دسترسی به ابزارهای متعدد ممکن نیست، بسیار مفید است. با این حال، برای پیچ‌ها و مهره‌هایی که نیاز به گشتاور دقیق دارند، ممکن است به دلیل احتمال لغزش یا آسیب به لبه پیچ، مناسب‌ترین گزینه نباشد. در نتیجه، بهتر است از آچار فرانسه برای کارهای عمومی و غیرحساس استفاده شود.
آچار جغجغه‌ای
آچار جغجغه‌ای یکی دیگر از انواع آچار است که می‌تواند بدون نیاز به برداشتن آچار از روی پیچ، تنها با حرکت دست به جلو و عقب، پیچ را باز یا بسته کند. آچار جغجغه‌ای معمولاً با سری‌های قابل تعویض عرضه می‌شود تا شما بتوانید باز و بسته کردن پیچ‌ها و مهره‌هایی با اندازه‌های مختلف از آن استفاده کنید.
آچار گشتاور (ترکمتر)
آچار گشتاور که به آن ترکمتر نیز گفته می‌شود، ابزاری پیشرفته و دقیق است که برای اندازه‌گیری و اعمال مقدار معینی از گشتاور به پیچ‌ها و مهره‌ها طراحی شده است. این آچار در صنایعی که اتصال قطعات باید با دقت بسیار بالا انجام شود، مانند خودروسازی، هوافضا و صنایع نظامی، به کار می‌رود.
طراحی آچار گشتاور به گونه‌ای است که کاربر می‌تواند میزان گشتاور مورد نظر را تنظیم کند و هنگامی که این مقدار به پیچ اعمال شد، آچار با یک کلیک یا صدا کاربر را مطلع می‌کند. انواع مختلفی از این آچار وجود دارد، از جمله مکانیکی، دیجیتالی و هیدرولیکی. آچارهای دیجیتال معمولاً دارای صفحه نمایش هستند که دقت و کارایی بیشتری دارند.
آچار بوکس
آچار بوکس یک ابزار کارآمد و چندمنظوره است که به همراه سری‌های مختلف (بوکس‌ها) عرضه و برای باز و بسته کردن پیچ‌ها و مهره‌های مختلف استفاده می‌شود. این آچار دارای یک دسته اصلی و سری‌های قابل تعویض است که به دلیل طراحی شش‌ضلعی یا دوازده‌ضلعی خود، به طور کامل دور پیچ یا مهره قرار می‌گیرند و از لغزش جلوگیری می‌کنند.
یکی از مزایای اصلی آچار بوکس، توانایی کار در فضاهای محدود و دسترسی‌های دشوار است. با اتصال بوکس‌های مناسب، کاربر می‌تواند پیچ‌های با اندازه‌های مختلف را به راحتی باز یا بسته کند. این آچار اغلب در تعمیرات خودرو، صنایع سنگین و حتی پروژه‌های خانگی استفاده می‌شود.
آچار ضربه‌ای
آچار ضربه‌ای یکی از ابزارهای تخصصی است که با استفاده از نیروی ضربه، پیچ‌ها و مهره‌های بسیار سفت یا زنگ‌زده را باز و بسته می‌کند. این آچار دارای مکانیزمی است که نیروی مکانیکی یا پنوماتیک را به ضربه‌های سریع و متوالی تبدیل می‌کند. این عملکرد باعث می‌شود آچار ضربه‌ای نیروی کافی برای باز کردن پیچ‌هایی که با ابزارهای معمولی قابل باز کردن نیستند، فراهم کند.
این آچار در دو نوع دستی و برقی (یا بادی) موجود است. مدل‌های دستی معمولاً به صورت چکش‌خور طراحی می‌شوند، به این معنا که با ضربه چکش بر روی انتهای آچار، نیروی گشتاور به پیچ منتقل می‌شود. در مقابل، مدل‌های برقی و بادی مجهز به موتور هستند و نیروی ضربه را به صورت خودکار تولید می‌کنند. آچارهای ضربه‌ای برقی به دلیل کارایی و سهولت استفاده، در بسیاری از تعمیرگاه‌های خودرو و صنایع سنگین محبوبیت دارند.
آچار چرخ‌دنده
آچار چرخ‌دنده یکی دیگر از ابزارهای خاص است که در کارهای دقیق و حرفه‌ای به کار می‌رود. این آچار دارای یک سر رینگی با مکانیزم چرخ‌دنده‌ای داخلی است که عملکردی مشابه آچار جغجغه‌ای دارد، اما طراحی جمع‌وجورتری دارد. وجود مکانیزم چرخ‌دنده‌ای در سر آچار امکان چرخاندن پیچ‌ها را بدون نیاز به برداشتن آچار از روی آن فراهم می‌کند. از کاربردهای آچار چرخ‌دنده می‌توان به تعمیرات خودرو، کار با دستگاه‌های الکترونیکی و صنایع اشاره کرد.
آچار پنوماتیک
آچار پنوماتیک یکی از ابزارهای قدرتمند و حرفه‌ای است که با استفاده از نیروی هوای فشرده کار می‌کند. این آچار عمدتاً در صنایع سنگین، تعمیرگاه‌های خودرو و کارگاه‌های صنعتی به کار می‌رود و توانایی باز و بسته کردن پیچ‌ها و مهره‌ها را با سرعت و گشتاور بسیار بالا فراهم می‌کند. آچار پنوماتیک معمولاً به یک کمپرسور هوا متصل می‌شود که نیروی لازم را برای عملکرد آن تأمین می‌کند.
این ابزار دارای طراحی ارگونومیک است و در مدل‌های مختلف با قابلیت تنظیم گشتاور عرضه می‌شود. برخی از مدل‌های پیشرفته‌تر، مجهز به مکانیزم جغجغه‌ای داخلی هستند که امکان استفاده آسان در فضاهای محدود را فراهم می‌کند. جنس آچار پنوماتیک معمولاً از مواد سبک و مقاوم مانند آلیاژ آلومینیوم ساخته می‌شود تا در برابر فشار و ضربه مقاوم باشد و وزن آن برای کاربر سنگین نباشد.
آچار شلاقی
آچار شلاقی یا آچار لوله‌ای سنگین‌کار، ابزاری تخصصی برای باز و بسته کردن لوله‌ها و اتصالات بزرگ و سنگین است. این آچار مخصوص مشاغل صنعتی و لوله‌کشی طراحی شده و به دلیل طراحی خاصش، توانایی اعمال گشتاور بالا بر لوله‌های فلزی یا پلاستیکی را دارد. آچار شلاقی از دو فک تشکیل شده است: یکی ثابت و دیگری متحرک. فک‌ها دارای دندانه‌های مقاوم هستند که باعث ایجاد چسبندگی قوی به سطح لوله می‌شوند و از لغزش جلوگیری می‌کنند.
این آچار معمولاً از فولاد یا چدن باکیفیت ساخته می‌شود و دسته آن طول بلندی دارد که امکان اعمال نیروی بیشتر را فراهم می‌کند. برخی از مدل‌های آچار شلاقی به مکانیزم تنظیم سریع مجهز هستند، به‌طوری که کاربر می‌تواند اندازه دهانه را با سرعت تغییر دهد.
کاربردهای آچار شلاقی بیشتر در صنایع نفت و گاز، لوله‌کشی‌های ساختمانی و تاسیساتی است. به دلیل قدرت بالای این ابزار، استفاده نادرست از آن می‌تواند به سطح لوله آسیب بزند یا حتی موجب له شدن لوله‌های نازک‌تر شود. بنابراین، هنگام کار با آچار شلاقی باید دقت کرد که نیروی مناسب به لوله وارد شود.
در جدول زیر کاربرد هر آچار را به تفکیک مشاهده می‌کنیم.
| نام آچار | کاربرد دقیق |
| آچار تخت | باز و بسته کردن پیچ‌ها و مهره‌های شش‌ضلعی با اندازه مشخص، به‌ویژه در فضاهای محدود |
| آچار رینگی | باز و بسته کردن پیچ‌ها و مهره‌ها با گشتاور بیشتر و بدون لغزش، مناسب برای اتصالات محکم‌تر |
| آچار فرانسه | باز و بسته کردن پیچ‌ها و مهره‌ها با اندازه‌های مختلف به دلیل قابلیت تنظیم فک متحرک |
| آچار جغجغه‌ای | باز و بسته کردن پیچ‌ها در فضاهای محدود با امکان چرخش مداوم بدون برداشتن آچار از روی پیچ |
| آچار گشتاور (ترکمتر) | اعمال گشتاور دقیق به پیچ‌ها و مهره‌ها، جلوگیری از شل‌شدن یا سفت‌شدن بیش‌ازحد اتصالات |
| آچار بوکس | باز و بسته کردن پیچ‌ها و مهره‌ها با دسترسی کامل به دور پیچ و بدون خطر آسیب به لبه‌های آن |
| آچار ضربه‌ای | باز و بسته کردن پیچ‌های زنگ‌زده یا بسیار سفت با استفاده از نیروی ضربه‌ای متوالی |
| آچار چرخ‌دنده | باز و بسته کردن پیچ‌ها با حرکت سریع و مداوم در فضاهای محدود، مشابه آچار جغجغه‌ای |
| آچار پنوماتیک | باز و بسته کردن پیچ‌ها و مهره‌های بزرگ با سرعت و گشتاور بسیار بالا به کمک هوای فشرده |
| آچار شلاقی | چرخاندن لوله‌ها یا اتصالات سنگین با نیروی زیاد و بدون لغزش، مناسب برای لوله‌های صنعتی |
