چگونه مصرف پلاستیک را کاهش دهیم؟ (به مناسبت روز جهانی بدون پلاستیک)

تقریبا در هر فروشگاهی که پا بگذاریم چند مدل کیسه‌ی پلاستیکی وجود دارد که می‌توانیم به‌راحتی خریدهایمان را در آن‌ها بگذاریم. فرقی ندارد از یک خرده فروش خرید می‌کنیم یا یک فروشگاه برند بزرگ و مشهور، کالاهایی که خریده‌ایم در کیسه‌های پلاستیکی مختلف دریافت می‌کنیم و با آن‌ها به خانه برمی‌گردیم. اما بعد از برگشت به خانه چه اتفاقی می‌افتد؟ خریدها را به‌سرعت از کیسه‌های پلاستیکی خارج کرده و کیسه‌ها را دور می‌اندازیم. اصلا به این موضوع فکر کرده‌اید که سالانه چه مقدار کیسه‌ی پلاستیکی دور می‌ریزیم و این کار چه تأثیری بر محیط زیست دارد؟ تا به حال به زندگی بدون کیسه‌ی پلاستیکی و بدون پلاستیک فکر کرده‌اید؟

امروز در دیجی‌کالا مگ می‌خواهیم به بهانه‌ی روز جهانی بدون کیسه‌ی پلاستیک (۳ July) کمی درباره‌ی تأثیر پلاستیک بر اکوسیستم محیط زیست و سلامتمان صحبت کنیم و چند راهکار برای جایگزینی با کیسه‌ی پلاستیکی را بررسی کنیم.

تأثیرات منفی پلاستیک بر اکوسیستم محیط زیست

آلودگی پلاستیکی جهانی به معنای واقعی کلمه یک فاجعه‌ی انسانی و محیط زیستی است. مصرف جهانی کیسه‌ی پلاستیکی در مقیاس جهانی ۵۰۰ میلیار کیسه است. فکر کنید چه مقدار از این کیسه‌های پلاستیکی وارد آب‌ها می‌شوند و چه تأثیرات منفی و مخربی بر انسان و محیط زیست می‌گذارند.

اکوسیستم دریایی بیشترین آسیب را از آلودگی پلاستیکی دریافت می‌کند. ۳۱ گونه از پستانداران دریایی با پلاستیک‌های بلعیده شده شناسایی شده‌اند و بیشتر از ۱۰۰ گونه از پرندگان دریایی هم مصنوعات پلاستیکی را به جای غذا بلعیده‌اند.

بیشتر از ۲۵۰ گونه‌ی دریایی در بین پلاستیک‌های رها شده در آب‌ها گرفتار شده‌اند و حدود ۸% از گونه‌های شیر دریایی با پلاستیک‌ها خفه شده و جنازه‌ی آن‌ها پیدا شده است! ذرات پلاستیکی رها شده در طبیعت که با نام میکروپلاستیک شناخته می‌شوند، آسیب‌های جدی‌ای به گونه‌های مختلف جانوری و انسان وارد می‌کند. در مطلب آثار منفی کیسه‌های پلاستیکی بر اکوسیستم و سلامت انسان می‌توانید اطلاعات بیشتری درباره‌ی این آسیب‌ها دریافت کنید.

روز جهانی بدون کیسه‌ی پلاستیکی چه روزی است؟

طبق تحقیقات انجام شده هر کیسه‌ی پلاستیکی فقط ۲۵ دقیقه بعد از خرید استفاده می‌شود و سپس دور انداخته می‌شود. ممکن است با دور انداختن کیسه دیگه به آن فکر نکنیم ولی باید بدانید اگر فراموششان کنیم بی‌اثر نمی‌شوند. کیسه‌های پلاستیکی برای اینکه کاملا پوسیده شوند به ۱۰۰ تا ۵۰۰ سال زمان نیاز دارند. این یعنی تا ۵۰۰ سال در محیط زیست باقی مانده و به آن آسیب می‌زنند.

در گوشه و کنار جهان سواحل بزرگ اقیانوس‌ها را می‌بینیم که پر از پلاستیک هستند یا انبوه زباله‌های پلاستیکی را می‌بینیم که روی هم جمع شده‌اند و بعضی از آن‌ها که به بزرگی یک جزیره هستند، روی آب شناور مانده‌اند و به‌راحتی کیسه‌های پلاستیکی یا ذرات ریز پلاستیک از آن‌ها جدا شده و در آب رها می‌شوند.

روز جهانی بدون کیسه‌ی پلاستیکی به ما بهانه‌ای می‌دهد تا به خودمان و دیگران یادآوری کنیم که هر اقدام ما علیه طبیعت و هر کیسه‌ی پلاستیکی که دور می‌اندازیم می‌تواند زندگی شخص دیگری را در گوشه‌ای از دنیا تحت تاثیر قرار دهد و یا حتی به نسل‌های بعدی آسیب برساند.

تاریخچه‌ی روز جهانی بدون کیسه‌ی پلاستیکی

این روز توسط گروه Bag Free World با هدف رها شدن جهان از کیسه‌های پلاستیکی یک بار مصرف ایجاد شد و به‌سرعت در سراسر جهان طرفداران خود را پیدا کرد. این موضوع مهمی در راه افزایش حمایت و حفاظت از محیط زیست است. فعالین این حوزه با تشویق افراد به جایگزینی گزینه‌های سازگارتر با محیط زیست به جای کیسه‌ی پلاستیکی، سعی می‌کنند هر روز از تعداد کیسه‌های رها شده در طبیعت را کاهش دهند.

اگر ما می‌توانیم یک روز از کیسه‌های پلاستیکی استفاده نکنیم، حتما در روزهای دیگر سال هم می‌توانیم.

در این روز فعالیت محیط زیست و دولت‌ها با هدف افزایش آگاهی از خطرات و مضرات محصولات پلاستیکی برای محیط زیست، حیوانات و انسان‌ها کمپین‌های مختلفی برگزار می‌‌کنند. پس اگر می‌خواهید در مسیر آگاهی بخشی قدم بردارید می‌توانید مطالب مربوط به این سبک زندگی سالم و جدید را با دوستانتان به اشتراک بگذارید تا آن‌ها هم این روش را یاد بگیرند.

چطور زندگی بدون کیسه‌ی پلاستیکی را شروع کنیم؟

برای تغییر سبک زندگی و شروع زندگی بدون کیسه‌ی پلاستیکی باید جایگزین‌های سازگار با محیط زیست برای پلاستیک پیدا کنید. برای اینکه بتوانید به بهترین شکل این جایگزینی را انجام دهید لازم است ابتدا لیستی از موارد استفاده‌تان از کیسه‌ی پلاستیکی تهیه کنید. سپس با توجه به نوع کالای دریافتی، یک گزینه‌ی سازگار را جایگزین کنید.

مثلا در زمان خرید از سوپرمارکت و میوه‌ فروشی از کیسه‌ی پلاستیکی استفاده می‌کنید، حالا می‌دانید که باید برای چه موقعیت‌هایی جایگزین پیدا کنید. معمولا خریدهای سوپرمارکتی سنگین هستند پس نیاز به یک کیسه‌ی محکم دارند. برای این کار می‌توانید از چند کیسه‌ی پارچه‌ای استفاده کنید. میوه‌ها را می‌توانید در کیسه‌های توری بریزید که هم وزنی به میوه اضافه نمی‌کنند و هم می‌توانید آن‌ها را در اندازه‌های کوچک بدوزید. با این کار می‌توانید حتی چند دانه پیاز را هم در یک کیسه‌ی جداگانه بگذارید.

از دیگر جایگزین‌های مناسب برای کیسه‌های پلاستیکی، استفاده از پاکت‌های کاغذی است. پدر و مادرهای ما به خاطر دارند که در گذشته تقریبا همه‌ی خریدها را با پاکت کاغذی تحویل می‌گرفتند. این روزها دوباره از پاکت‌های کاغذی استقبال شده است اما مصرف آن بسیار کم است و به تعداد انگشت‌شماری کسب‌وکار وجود دارند که محصولات خود را با پاکت کاغذی به مشتری تحویل می‌دهند.

راه‌های دیگر برای کاهش مصرف پلاستیک

حتما می‌دانید که پلاستیک مصرفی ما فقط محدود به کیسه‌های پلاستیکی نمی‌شود. تقریبا هر نوشیدنی و خوراکی‌ که می‌خریم در یک بسته‌بندی پلاستیکی قرار دارد. ممکن است فکر کنید راهی برای حذف این پلاستیک‌ها وجود ندارد اما باید بدانید که با یک تغییر کوچک در نحوه‌ی خرید می‌توانید استفاده از پلاستیک را در زندگی‌ خود به صفر نزدیک کنید. امروز بهانه‌ی خوبی داریم که به مناسبت روز جهانی بدون کیسه‌ی پلاستیک درباره‌ی تغییر سبک زندگی عادی به سبک دوست‌دار طبیعت بیشتر با هم صحبت کنیم. پس اگر آماده هستید با هم راه‌های حذف پلاستیک از زندگی روزمره را بررسی می‌کنیم.

استفاه از کیسه‌های پارچه‌ای

همان‌طور که کمی قبل‌تر اشاره کردیم کیف‌های پارچه‌ای و کیسه‌های توری بهترین جایگزین برای کیسه‌های پلاستیکی هستند. تهیه‌ی این کیسه‌ها اصلا سخت نیست و می‌توانید آن‌ها را به‌راحتی در خانه تهیه کنید. فقط باید چند متر پارچه‌ی کتان و توری پارچه‌ای بخرید. پارچه‌ی کتان را به شکل یک مستطیل بزرگ، به اندازه‌ای که دوست دارید کیسه‌ی پارچه‌ای شما باشد، برش بزنید. کناره‌های پارچه را به هم بدوزید تا شکل کیسه بگیرد. سپس با یک نوار پارچه‌ای یا بندهای کتان آماده، دسته‌های کیسه را بدوزید.

برای تهیه‌ی کیسه‌های توری هم باید کمی توری پارچه‌ای بخرید. این توری‌های ساده را می‌توانید از پارچه فروشی‌ها یا فروشگاه‌هایی که لوازم توری پنجره می‌فروشند تهیه کنید. درست است، این‌ها همان توری‌های پارچه‌ای است که در تابستان به پنجره می‌چسبانیم تا حشرات وارد نشوند. توری را به اندازه‌‌ی کیسه‌ی فریزر یا کیسه‌ی پلاستیکی مخصوص میوه برش بزنید و کناره‌ها را بدوزید تا شکل یک کیسه‌ی واقعی را به خود بگیرد. به همین راحتی می‌شود مصرف پلاستیک در هنگام خرید را به صفر رساند.

استفاده از لیوان شخصی به جای لیوان کاغذی

همیشه یک لیوان کوچک در کیف دستی‌ خود داشته باشید تا اگر قرار شد بیرون از خانه نوشیدنی بخورید بتوانید از لیوان خودتان استفاده کنید. با این کار جلوی استفاده از لیوان کاغذی یا پلاستیکی را می‌گیرید. شاید فکر کنید یکی دو لیوان کاغذی آسیبی به طبیعت نمی‌زند، اما اگر تعداد لیوان‌هایی که در یک سال استفاده می‌کنید را حساب کنید می‌بینید که همین کارِ کوچک می‌تواند تأثیر مثبت بزرگی داشته باشد.

استفاده از لیوان نوشیدنی فلاسکی

اگر شما هم اهل قهوه نوشیدن هستید حتما وقتی بیرون از خانه هستید یا وقتی صبح‌ها در حال رفتن به محل کار خود هستید، یک لیوان قهوه‌ی بیرون‌بر می‌خرید. این قهوه‌ها در لیوان‌های کاغذی که در پلاستیکی دارند به شما تحویل داده می‌شود و لیوان پس از تمام شدن قهوه راهی سطل زباله می‌شود. اگر شما یک لیوان فلاسکی مخصوص به خود را همراه داشته باشید می‌توانید بدون اضافه کردن ذره‌ای پلاستیک به طبیعت، با خیالی آسوده هر قدر که می‌خواهید بیرون از خانه قهوه بنوشید.

از نی‌های ماندگار استفاده کنید

نی‌های پلاستیکی قاتل پرندگان و آبزیان هستند. وقتی آن‌ها نی پلاستیکی را می‌خورند راه دستگاه گوارششان مسدود شده و به شکل دردناکی می‌میرند. این فقط یکی از آسیب‌هایی است که نی‌های پلاستیکی به اکوسیستم وارد می‌کنند. برای جلوگیری از این اتفاقات می‌توانید از نی‌های فلزی یا نی‌های بامبو استفاده کنید. وقتی برای صرف غذا به رستوران یا کافه می‌روید چند نی با خود به همراه داشته باشید و از آن‌ها استفاده کنید.

مواد خوراکی را با بسته‌بندی شیشه‌ای بخرید

اولین مزیتی که این انتخاب دارد این است که ماده‌ی غذایی بدون تأثیرات سمی پلاستیک را مصرف می‌کنید. مواد غذایی وقتی در مجاورت پلاستیک قرار دارند آلوده می‌شوند و پس از مصرف می‌توانند مواد سمی را به بدن ما وارد کنند. مزیت دوم به دست آوردن شیشه‌های مختلف است. شیشه‌های مربا و خیارشو می‌توانند تبدیل به محل نگهداری حبوبات و ادویه‌ها شوند، می‌توانید از آن‌ها به‌عنوان لیوان نوشیدنی‌های رنگارنگ استفاده کنید یا به‌عنوان گلدان روی میز پذیرایی بگذارید.

شیشه‌هایی مثل شیشه‌ی نوشابه هم می‌توانند گزینه‌ی مناسبی برای نگهداری گیاهانی مثل پتوس باشند. این گیاهان می‌توانند در آب هم رشد کنند و سالیان سال در همان شیشه بمانند. همچنین می‌توانید در شیشه‌های نوشابه آبلیمو، آبغوره و چاشنی‌های مختلف بریزید و در یخچال نگهداری کنید. از شیشه‌ها می‌توانید استفاده‌های مختلفی داشته باشید، در مطلب ۲۵ ایده‌ی خلاقانه برای استفاده‌ی مجدد از شیشه‌های خالی روش‌های مختلف استفاده را توضیح داده‌ایم.

خرید محصولات فله به جای بسته‌بندی

یکی از روش‌های کاهش مصرف پلاستیک خرید به صورت فله است. یک بسته لوبیا، یک بسته صابون، یک بسته چای و کمی کلم بروکلی تازه حداقل چهار پاکت پلاستیکی به زباله‌های ما اضافه می‌کند. اما اگر سراغ خرید فله و باز برویم می‌توانید بدون نیاز به پلاستیک، تمام مواد را تهیه کنیم. برای خرید لوبیا می‌توانیم یکی از شیشه‌های سس بزرگی که در خانه داریم همراه خود ببریم و لوبیاها را داخل آن بریزیم. از شیشه برای خرید چای هم می‌توانیم استفاده کنید. صابون را در یک کیسه‌ی توری کوچک می‌گذاریم و کلم بروکلی را هم در کیسه‌ی پارچه‌ای قرار می‌دهیم. در آخر همه‌ی خریدها را در یک کیسه‌ی پارچه‌ای بزرگ می‌گذاریم. می‌بینید، زندگی بدون کیسه‌ی پلاستیک آن‌قدرها هم سخت نیست.

دیگر روش‌های کاهش تولید زباله

حالا که صحبت از زندگی بدون کیسه‌ی پلاستیک و تولید زباله‌ی کمتر شد بهتر است به روش‌های دیگری که برای کاهش زباله وجود دارد فکر کنیم. پلاستیک تنها چیزی نیست که به طبیعت آسیب می‌زند و نمی‌توانید با یک روز زندگی بدون کیسه‌ی پلاستیکی محیط زیستمان را نجات بدهیم. ما در تحریریه‌ی دیجی‌کالا مگ مطالبی در همین حوزه آماده و منتشر کرده‌ایم که می‌توانید از طریق لیست زیر به همه‌ی آن‌ها دسترسی داشته باشید؛

• راهنمای کامل سبک زندگی بدون پسماند برای تازه‌کارها
• زندگی بدون زباله را چطور و از کجا شروع کنیم؟
• ۱۲ کار ساده برای حفظ محیط زیست که همه می‌توانیم انجام دهیم
• چطور به‌راحتی در خانه کمپوست درست کنیم؟
• آشپزی بدون پسماند چیست و چطور انجام می‌شود؟
• هر آنچه درباره‌‌ی بازیافت زباله باید بدانید
• تفاوت بین بازیافت زباله (Recycling) و استفاده‌ی مجدد (Reusing) چیست؟

همچنین می‌توانید با خواندن مطلب با هم رالف (و خودمان) را نجات بدهیم! ببینید که چطور می‌توانید مواد آرایشی و بهداشتی طبیعی را با مواد شیمیایی و کارخانه‌ای جایگزین کنید تا هم به خودتان کمتر آسیب برسانید و هم به حیوانات و محیط زیست زندگی کم‌رنج‌تری هدیه بدهید.

مرور کلی

روز جهانی بدون کیسه‌ی پلاستیکی بهانه‌ی خوبی به ما داد تا دوباره با هم درباره‌ی مسائل محیط زیستی صحبت کنیم و ببینیم اقدامات کوچک ما چه تأثیرات بزرگی می‌تواند داشته باشد. اثر مرکب به ما می‌گوید هر تغییر کوچک در طولانی مدت تفاوت چشمگیری ایجاد می‌کند؛ تفاوتی که گاهی باورنکردنی است. بیل گیتس در کتاب «چگونه از فاجعه‌ی اقلیمی پیشگیری کنیم؟» درباره‌ی همین تغییراتی که از خانه‌های ما شروع می‌شود و زمین و نسل‌های بعدی را نجات می‌دهد صحبت می‌کند. این کتاب را می‌توانید در فیدیبو بخوانید یا نسخه‌ی چاپی آن را از دیجی‌کالا تهیه کنید.

نجات زمین به معنای نجات جان خودمان، گونه‌های زیستی و نسل‌های آینده است. زمین امانتی است که باید سالم و شاداب به آیندگان تحویل بدهیم، پس لازم است در این روزها که در یک قدمی فاجعه‌ی محیط زیستی قرار داریم بیشتر به رفتارها و انتخاب‌هایمان دقت کنیم تا بیشتر از این به تنها خانه‌امان آسیب نرسانیم. بی‌شک شما هم اقدامات کوچک و بزرگی در این رابطه انجام داده‌اید. از کارهایی که برای محافظت از محیط زیست می‌کنید برای ما بنویسید و اجازه دهید دیگران هم از تجربیات شما استفاده کنند. با هم می‌توانیم زمین را نجات بدهیم.