چاندرایان ۲ نخستین سال حضور در ماه را با موفقیت پشت سر گذاشت

آژانس فضایی هند اعلام کرد که چاندرایان ۲ مدارگرد ماه این کشور یک سال را در ماه گذرانده و ۴۴۰۰ دور پیرامون این قمر زمین چرخیده است.

سازمان پژوهش‌های فضایی هند (ISRO) در روز پنج‌شنبه در بیانیه‌ای ضمن اعلام این مطلب، گفت: «فضاپیما سالم است و عملکرد سیستم‌های آن طبیعی است. ‌همچنین سوخت کافی برای ادامه‌ی مأموریت تا حدود ۷ سال وجود دارد.»

این فضاپیما از زمان رسیدن به ماه در ۲۰ آگوست ۲۰۱۹ (۲۹ مرداد ۱۳۹۸) مشغول فعالیت در مدار ماه است. در ابتدا چاندرایان تلاش کرد که نخستین ماه‌نشین هند را بر روی سطح آن مستقر کند. به گفته‌ی ISRO، اگرچه استقرار این سطح‌نشین شکست خورد اما موجب آگاهی بیشتر برای مأموریت‌های آینده خواهد شد. همچنین مدارگرد چاندرایان ۲ به‌خوبی مأموریت خود را ادامه می‌دهد.

• اولین تصویر فضاپیمای چاندرایان ۲ از ماه

با گذشت یک سال از آغاز مأموریت، چاندرایان ۲ حدود ۴ میلیون کیلومتر مربع از ماه را نقشه‌برداری کرده است. یکی از مناطق هدف، منطقه‌ی «بالمر-کپتین» (Balmer-Kapteyn) بود که شامل دشت‌های ساخته شده از خاک ماه یا پوشش‌های سنگی (سنگ‌پوشه) بر روی یک سطح قدیمی‌تر از جنس بازالت است.

این منطقه تغییراتی را نشان می‌دهد که پس از سقوط شهاب‌سنگ‌ها به سطح ماه انجام شده است. مناطق پیرامون آن دارای یک سامانه‌ی دهانه‌ی برخوردی آشکار است که باعث ایجاد طوفان‌های تازه‌ی گرد و غبار می‌شود.

چاندرایان ۲ همچنین شکل‌های تکتونیکی ماه را که با نام دیواره‌های خرده‌سنگی ماه (Lunar Lobate Scarps) شناخته می‌شود شناسایی کرده است. تصور می‌شود که این ساختارها عوارضی جوان در ماه هستند اما با توجه به اندازه‌ی کوچکی که دارند، شناسایی آن‌ها دشوار است.

برای نمونه آژانس فضایی هند، یک نمونه را که این مدارگرد در اکتبر ۲۰۱۹ (مهر ۱۳۹۸ خورشیدی) در منطقه‌ی Mare Fecunditatis تصویربرداری کرده بود، معرفی کرد. «مدارگرد شناسایی ماه» (LRO) ناسا نیز چنین گسل‌های کوچکی را شناسایی کرده که نشان‌دهنده‌ی انقباض تدریجی سطح ماه در پی سرد شدن از حدود ۴٫۵ میلیارد سال پیش است.

به طور کلی، فضاپیمای هند به صورت پیوسته داده‌های علمی و با کیفیت بالا از سطح ماه تهیه می‌کند که به تفسیر ویژگی‌های زمین‌شناختی و همچنین به کشف نقاط فرود برای همه‌ی مأموریت‌های آینده‌ی همه‌ی کشورها در ماه کمک می‌کند. ناسا می‌خواهد تا سال ۲۰۲۴ دوباره انسان را به ماه بفرستد و سایر آژانس‌های فضایی نیز قصد دارند در سال‌های آینده مأموریت‌های رباتیک و سرنشین‌دار به ماه داشته باشند.

رادارهای مدارگرد چاندرایان ۲ هند
Credit: ISRO

رادارهای مدارگرد چاندرایان-۲ نیز همچنان به جمع‌آوری اطلاعات از یخ‌های قطبی ماه که یک منبع احتمالی برای مأموریت‌های آینده است، می‌پردازند. طبق اعلام آژانس فضایی هند، مسئولان این مأموریت بر پایه‌ی داده‌های گردآوری شده توسط LRO و چاندرایان ۱ به دنبال این هستند که یخِ آب در کجا و به چه شکلی در ماه وجود دارد.

این آژانس افزود: «مشاهدات سال اول چاندرایان ۲ عملکرد مطلوب محموله در مدار را نشان می‌دهد و به خوبی توانایی آن را برای کمک قابل توجه در زمینه‌ی علوم ماه ثابت می‌کند. عمر طولانی پیش‌بینی شده برای این مدارگرد ماه می‌تواند کمک زیادی به افزایش علاقه‌ی موجود در جامعه‌ی علمی برای حضور پایدار در ماه باشد.»

برخی از مطالعات دیگری که این فضاپیما انجام داده، شامل کشف نشانه‌های آرگون-۴۰ (که مشاهدات مأموریت‌های آپولو در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی را تأیید می‌کند) و نقشه‌برداری و کانی‌شناسی برخی مناطق ماه مانند «دریای آسایش» (Mare Tranquillitatis) است. طی مأموریت آپولو ۱۱ در سال ۱۹۶۹ (۱۳۴۷ خورشیدی) این ناحیه نخستین جایی بود که بشر بر روی ماه قدم گذاشت.

چاندرایان ۲ همچنین به طور غیرمستقیم فعالیت‌های خورشیدی را زیر نظر دارد و اطلاعاتی را برای دانشمندان فراهم می‌کند تا چگونگی اثر آب‌وهوای فضایی بر روی زمین را بررسی کنند. برای نمونه در تاریخ ۲۹ می (۹ خرداد ۱۳۹۹) آژانس فضایی هند گزارش داد که این فضاپیما موفق شده است دومین زبانه‌ی قدرتمند خورشیدی در سال ۲۰۲۰ را از روی مطالعه‌ی فلورسانس سطح ماه به کمک پرتو ایکس، شناسایی کند.

در اواخر سال گذشته هند متعهد شد که مأموریت جایگزین چاندرایان ۳ را آغاز کند، اگرچه زمان‌بندی این پروژه هنوز تأیید نشده است. گفتنی است نخستین مأموریت هند به ماه چاندرایان-۱ نام داشت که در اکتبر ۲۰۰۸ (مهر ۱۳۸۷) آغاز شد و در آگوست ۲۰۰۹ (مرداد ۱۳۸۸) پایان یافت.

منبع: Space