سویه‌ی جدید IHU ویروس کرونا چیست و چقدر خطرناک است؟

امیر نیک‌رو

۱۸ دی ۱۴۰۰ | ۱۵:۰۰ زمان مورد نیاز برای مطالعه: ۵ دقیقه

در حالی که بیشتر جهان بر روی سویه‌ی امیکرون ویروس کرونا، جهش‌ها و گسترش سریع آن متمرکز شده است، نوع جدید دیگری از بیماری کووید-۱۹ هم به‌تازگی مورد توجه قرار گرفته است: سویه‌ی IHU که برای نخستین بار در فرانسه شناسایی شد و کارشناسان سازمان بهداشت جهانی همچنان آن را زیر نظر دارند.

سازمان بهداشت جهانی از عموم مردم خواسته است که در حال حاضر نگران نوع IHU نباشند. این نوع که با نام B.1.640.2 هم شناخته می‌شود، سویه‌ای جهش یافته از ویروس همه‌گیر کرونا (SARS-CoV-2) است که اواخر اکتبر در منطقه‌ی ماری در جنوب فرانسه شناسایی و برای نخستین بار ۴ نوامبر (۱۳ آبان) در یک پایگاه داده‌ی مشترک برای انواع بیماری‌ها اعلام شد که تا کنون ویژگی‌های آن عمدتا برای محققان ناشناخته باقی مانده است.

ویژگی‌های IHU

نام «آی‌اچ‌یو» (IHU) از نام مرکز تحقیقات بیماری‌های عفونی دانشگاه پزشکی مدیترانه (Institut Hospitalo-Universitaire Méditerranée Infection) که به شناسایی آن کمک کرد، برگرفته شده است.

بر اساس مقاله‌ای که ۲۹ دسامبر ۲۰۲۱ (۸ دی) توسط «دیدیر رائول» (Didier Raoult) بنیانگذار این مرکز و دیگر پژوهشگران در نشریه‌ی medRxiv بدون بررسی همتا منتشر شد، واریانت IHU برای نخستین بار در جنوب فرانسه در یک بیمار که به تازگی از کشور آفریقایی کامرون بازگشته بود، گزارش شده است.

از زمان کشف تا کنون، تنها ۲۰ نمونه از ابتلا به این سویه شناسایی و توالی‌یابی شده‌اند که تنها یک نمونه در اوایل دسامبر بوده است. تجزیه‌وتحلیل ژنتیکی این گونه نشان داد که ۴۶ جهش و ۳۷ حذف نسبت به ویروس اصلی سارس-کوو-۲ دارد که شبیه به نوع بسیار جهش یافته‌ی اُمیکرون (Omicron) است. از این تعداد ۱۴ جایگزینی اسید آمینه و ۹ حذف در پروتئین اسپایک وجود دارد که سارس-کوو-۲ از آن برای چسبیدن به سلول‌ها استفاده می‌کند.

اگرچه نوع IHU ظهور غیرقابل پیش‌بینی و گسترش فرامرزی انواع جدید بیماری کووید-۱۹ را نشان می‌دهد، اما هنوز برای حدس زدن درباره‌ی شیوه‌ی انتشار و یا علائمی که ایجاد می‌کند، خیلی زود است. «عبدی محمود» (Abdi Mahmud) مدیر حوادث کووید-۱۹ سازمان جهانی بهداشت (WHO) اعلام کرد که این سازمان از ماه نوامبر نوع IHU را زیر نظر گرفته است اما با وجود آنکه شناسایی این سویه دشوار نیست، شواهد اندکی از گسترش فراتر از حدود ۲۰ مورد مشاهده کرده است.

پیش‌زمینه‌ی سویه‌ی IHU

انواع کووید با جهش زیاد ممکن است رفتاری غیرمنتظره از خود نشان دهند. برای نمونه جهش‌های سویه‌ی امیکرون (§) به رشد سرایت‌پذیری بیشتر ویروس کرونا کمک کرد و همچنین آن را نسبت به اغلب درمان‌های آنتی‌بادی غیرقابل نفوذ کرد، زیرا ساختارهای ویروسی هدف آن درمان‌ها تغییر شکل داده بودند.

به گفته‌ی پژوهشگران «دانشگاه نورت‌ایسترن» (Northestern University) اگرچه برخی از انواع قبلی مانند دلتا ممکن است باعث بیماری شدیدتری شوند، اما ویروس‌ها به‌طور کلی جهش می‌یابند تا عفونی‌تر و کشنده‌تر شوند. برخی تحقیقات عنوان می‌کنند که امیکرون هم که نشان‌دهنده‌ی سویه‌ای با خطر انتقال بیشتر است اما احتمال کمتری برای فرستادن بیماران به بیمارستان دارد، ممکن است از این الگو پیروی کند.

آیا باید نگران باشیم؟

«توماس روسو» (Thomas Russo) رئیس مرکز بیماری‌های عفونی دانشگاه بوفالو نیویورک گفت: «بزرگ‌ترین نگرانی مردم این است که نوع IHU دارای جهش زیادی است. مردم اضولا با مشاهده‌ی تعداد جهش زیاد در ویروس نگران می‌شوند زیرا این نشان می‌دهد که ممکن است ویروس در برابر ایمنی با واکسیناسیون و ضدعفونی‌ها از خود مقاومت نشان دهد.»

گفتنی است اُمیکرون هم که به سرعت در سراسر جهان گسترش یافت دارای ۵۰ جهش است. به گفته‌ی دکتر روسو همچنین نگرانی‌هایی وجود دارد که جهش‌ها ممکن است ویژگی‌های بیولوژیکی را از نظر امکان سرایت بیشتر از انواع دیگر تغییر دهند.

آزمایش‌ها نشان می‌دهد که سویه‌ی جدید IHU دارای جهش N501Y است که برای نخستین بار در نوع آلفا ویروس کرونا دیده شد و کارشناسان معتقدند می‌تواند آن را قابل انتقال‌تر کند. به گفته‌ی دانشمندان IHU همچنین جهش E484K را دارد که می‌تواند به این معنی باشد که این نوع در برابر واکسن‌ها مقاوم‌تر خواهد بود.

همه اما نگران سویه‌ی IHU ویروس کرونا نیستند. عبدی محمود مدیر حوادث WHO تأکید کرد که در حالی که IHU تحت نظر این سازمان بوده است اما از اولین باری که شناسایی شد، با وجود آنکه فرصت زیادی برای سرایت و مبتلا کردن جامعه داشته، فعالیت زیادی نداشته است.

هرچند به عقیده‌ی پژوهشگران اصلی، هنوز خیلی زود است که بر اساس موارد اندک ابتلا و بررسی شده، رفتار ویروس و ویژگی‌های ویروسی اپیدمیولوژیک یا بالینی آن را حدس بزنیم.

پوشیدن ماسک در مکان‌های عمومی تا حد زیادی از ابتلا به بیماری تنفسی کووید-۱۹ جلوگیری می‌کند.
Credit: Kamil Krzaczynski/AFP via Getty Images

آیا IHU خطر ابتلای بیشتری از امیکرون دارد؟

این‌طور به‌نظر نمی‌رسد. «آمش ای. آدالجا» (Amesh A. Adalja) متخصص بیماری‌های عفونی و پژوهشگر ارشد مرکز ایمنی و سلامت جان هاپکینز گفت: «سویه‌ی IHU پیش از امیکرون شناسایی شده است اما برخلاف آن، به‌طور سراسری گسترش نیافته است.»

برای مقایسه، نوع امیکرون برای نخستین بار در ۹ نوامبر (۱۷ مهر) یعنی پس از IHU شناسایی و در ۲۴ نوامبر (۲ آبان) به WHO گزارش شد و ۲۶ نوامبر (۴ آبان) بود که سازمان بهداشت جهانی، پیش از انتشار ویروس در سراسر جهان آن را به‌عنوان یک سویه‌ی نگران‌کننده اعلام کرد. این جهش از آن زمان تا کنون به سرعت جهان را طی کرده و سطوح سرایتی قابل توجهی را به ثبت رسانده است.

هر آنچه از ویروس کرونا امیکرون باید بدانید

هم‌اکنون بر اساس داده‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) اکنون نوع امیکرون مسئول بیش از ۹۵ درصد موارد کووید-۱۹ در آمریکا است و رکورد تعداد موارد بیماری در سراسر جهان را به دنبال داشته است. به گفته‌ی دکتر روسو هم‌کنون هر سویه‌ای از کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ باید بتواند از سویه‌ی امیکرون پیشی بگیرد اما به‌نظر می‌رسد که IHU با توجه به تعداد کمی موارد گزارش شده، سرکوب شده است.

شیوه‌ی محافظت در برابر IHU

به گفته‌ی دکتر آدالجا جهش‌پذیری ویروس‌ها امری طبیعی است و به دنبال آن ویروس‌ها بیشتر خواهند شد اما بیشتر گونه‌ها هیچ تهدید بزرگی ایجاد نمی‌کنند. بنابراین برای عموم خیلی زود است که درباره‌ی سویه‌ی IHU ویروس کرونا نگران باشند.

با این وجود او با بیان اینکه که همچنان انواع بیشتری از ویروس ظاهر خواهند شد، افزود: «تا زمانی که جهان را واکسینه نکنیم یا به درجه‌ی قابل قبولی از مصونیت عمومی نرسیم، احتمال پیدایش انواع جدید وجود دارد و ما هم به ردیابی آن‌ها ادامه می‌دهیم. بیایید امیدوار باشیم که امیکرون آخرین نوع نگران‌کننده‌ای باشد که در این همه‌گیری باید با آن مقابله کنیم، اما ممکن است این طور نباشد.»

متخصصان همچنان تأکید دارند که با زدن واکسن در برابر کووید-۱۹، دریافت دوز بوستر (تقویتی) در زمانی که واجد شرایط هستید و ادامه دادن به روش‌های شناخته شده برای کاهش خطر ابتلا به کووید-۱۹ مانند پوشیدن ماسک در اماکن عمومی، فاصله‌گذاری اجتماعی تا حد امکان و رعایت بهداشت مناسب دست، می‌توانید از خود در برابر سویه‌ی امیکرون، IHU و دیگر انواع کووید-۱۹ محافظت کنید.