تلسکوپ فضایی هابل به رکورد یک میلیارد ثانیه حضور در فضا رسید
تلسکوپ فضایی هابل که چشم بشر را به ژرفای کیهان باز کرده، حالا به یک نقطه عطف بزرگ رسیده است: یک میلیارد ثانیه حضور در فضا.
رصدخانه‌ی معروف هابل در ۲۴ آوریل ۱۹۹۰ (۴ اردیبهشت ۱۳۶۹ خورشیدی) با شاتل فضایی دیسکاوری به فضا پرتاب شد. هابل یک روز بعد در مدار زمین مستقر شد و مأموریت خود را برای کاوش در گستره‌ی کیهان، ازجمله کهکشان‌های دوردست، ابرنواخترها، سحابی‌ها و سیارات فراخورشیدی آغاز کرد. در ۱ ژانویه ۲۰۲۲ (۱۱ دی ۱۴۰۰) این تلسکوپ رسما به ۱ میلیارد ثانیه در فضا رسید که حدود ۳۱.۷ سال است.
مقامات ناسا در بیانیه‌ای با اعلام این نقطه عطف تلسکوپ گفتند: «برای بیش از سه دهه، هابل اکتشافات علمی پیشگامانه و تصاویری نمادین از فضا را در اختیار ما قرار داده است.»
تلسکوپ فضایی هابل مأموریت مشترک ناسا و اژانس فضایی اروپا است. بین سال‌های ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۹، فضانوردان برای انجام مأموریت‌های تعمیرونگهداری، پنج بار توسط شاتل فضایی از هابل بازدید کردند. در این مأموریت‌ها سیستم‌های روی تلسکوپ، مانند باتری‌ها، ژیروسکوپ‌ها و دیگر ابزارهای علمی تعمیر شدند و ارتقا یافتند.
این تلسکوپ که فراتر از جو زمین قرار دارد، در طول بیش از ۳۰ سال فعالیت خود بیش از ۱.۵ میلیون رصد انجام داده است که به گفته‌ی ناسا، به نوبه‌ی خود به هزاران مقاله‌ی علمی منجر شده است.
برخی از مهم‌ترین مشاهدات هابل شامل کمک به تعیین سن کیهان (۱۳.۸ میلیارد سال یا سه برابر سن زمین) و سرعت انبساط عالم، کشف پنجمین قمر پلوتو، یافتن سیاهچاله‌های کلان‌جرم در مرکز بیشتر کهکشان‌های بزرگ، مطالعه‌ی اثر عدسی گرانشی که به اخترشناسان برای ترسیم توزیع ماده‌ی تاریک در جهان کمک کرده و همچنین ثبت برجسته‌ترین تصاویر فراژرف از کیهان است.
مقامات ناسا افزودند: «ما فقط می‌توانیم تصور کنیم که یک میلیارد ثانیه‌ی آینده چه اکتشافاتی را به همراه خواهد داشت، زیرا تلسکوپ‌های جدیدی مانند تلسکوپ فضایی جیمز وب که به‌تازگی به فضا پرتاب شد و تلسکوپ فضایی آینده، نانسی گریس رومن، بر پایه‌ی کاوش‌های هابل ساخته شده‌اند و با هابل همکاری می‌کنند تا درک ما را از کیهان گسترش دهند.»
هابل در سال ۲۰۲۱ چالش‌های زیادی را پشت سر گذاشت و برای مدتی طولانی در حالت خواب قرار داشت اما هر بار با تلاش تیم مأموریت بازیابی شد. با وجود این مشکلات، ناسا و آژانس فضایی اروپا همچنان به عملکرد آن برای ثبت داده‌های علمی ارزشمند امیدوارند. به همین دلیل هم ناسا در ماه‌های گذشته طی قراردادی با انجمن تحقیقات نجومی دانشگاه‌ها (AURA) و مؤسسه‌ی علمی تلسکوپ فضایی (STScI) مأموریت هابل را تا سال ۲۰۲۶ میلادی (۱۴۰۵ خورشیدی) تمدید کرد.
بدین ترتیب حمایت از برنامه‌ی علمی هابل با پشتیبانی از محصولات و خدمات مورد نیاز برای مهندسی این سامانه‌ی علمی، شامل توسعه‌ی سیستم زمینی، عملیات علمی، مدیریت اعطای بودجه‌ی تحقیقاتی علمی و حمایت عمومی و پشتیبانی از آرشیو داده‌های مأموریت در آرشیو میکولسکی با برنامه‌ریزی مشخصی ادامه خواهد یافت.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از تلسکوپ فضایی هابل در فضا
Credit: Encyclopedia Britannica
منابع: Live Science, NASA
