چشم هابل چگونه پس از یک ماه خاموشی دوباره به کیهان روشن شد؟
پس از گذشت چندین هفته از تعلیق عملیات علمی تلسکوپ فضایی هابل، سرانجام در روزهای گذشته مشکل آن برطرف شد و فعالیت همیشگی خود را از سر گرفت تا امید را به دانشمندان و علاقه‌مندان این ابزار علمی مهم بشر بازگرداند.
۱۳ ژوئن (۲۴ خرداد) امسال بود که هابل به‌عنوان شاخص‌ترین تلسکوپ فضایی فعال، ناگهان دچار توقف شد. علت این توقف یک اشکال در رایانه‌ی داخلی تلسکوپ بود که باعث شد همه‌ی سیستم‌های تلسکوپ در «حالت ایمن» (Safe Mode) قرار بگیرند و عملیات علمی ارزشمند آن متوقف شود.
با وجود تلاش فراوان تیم بازیابی هابل، این تلسکوپ برای بیش از یک ماه غیرفعال بود. پس از آزمایش‌های گسترده، مهندسان ناسا تشخیص دادند که مشکل رایانه‌ی داخلی با واحد کنترل نیرو (APU) مرتبط است که وظیفه‌ی تأمین نیروی رایانه را بر عهده دارد.
بدین ترتیب در ۱۶ جولای (۲۵ تیر) تیم ناسا بخش از کار افتاده را با واحد پشتیبان جایگزین کرد و سپس ۱۷ جولای (۲۶ تیر) ناسا اعلام کرد که تلسکوپ را دوباره به فعالیت‌های علمی بازگردانده و همه‌ی ابزارهای آن دوباره راه افتاده‌اند.
«بیل نلسون» (Bill Nelson) مدیر ناسا گفت: «هابل یک نماد است که به ما بینش باورنکردنی نسبت به جهان در سه دهه‌ی گذشته می‌دهد. من به تیم هابل افتخار می‌کنم. از اعضای فعلی گرفته تا تیم گذشته که برای ارائه‌ی دانش و پشتیبانی خود وارد عمل شدند. به لطف فداکاری و کار متفکرانه‌ی آن‌ها هابل همچنان به ساخت میراث ۳۱ ساله‌ی خود ادامه می‌دهد و افق دید ما را نسبت به جهان گسترش می‌دهد.»
کهکشان بزرگ مارپیچی ARP-MADORE0002-503 (سمت راست) و کهکشان در حال ادغام ARP-MADORE2115-273 (سمت چپ)
Credit: NASA, ESA, STScI, Julianne Dalcanton (UW) Image processing: Alyssa Pagan (STScI)
شاید هیجان‌انگیزترین بخش پس از فعالیت دوباره، عکس‌های تازه‌ای باشد که این تلسکوپ تهیه کرده است و خبر از سلامت آن دارد. عکس‌های اولیه‌ای که هابل پس از آغاز به کار دوباره فرستاده است، بخشی از برنامه‌ی دانشگاه واشنگتن در سیاتل به سرپرستی «جولیان دالکانتون» (Julianne Dalcanton) است.
این عکس‌ها بازوهای مارپیچی کشیده و غیرمعمول یک کهکشان را در مجموعه‌ی دو کهکشان در حال برخورد، با وضوح بالا نشان می‌دهد. دیگر اهداف اولیه‌ی هابل هم شامل خوشه‌های ستاره‌ای کروی و شفق‌های قطبی در سیاره‌ی غول‌پیکر مشتری بود.
تلسکوپ فضایی هابل برای نخستین بار در سال ۱۹۹۰ راه‌اندازی شد و پس از ۳۱ سال ارائه‌ی تصاویر عالی از فضا خیلی برای چالش آماده نیست اما خوشبختانه امیدها برای بازیابی تلسکوپ از بین نرفت.
اکنون هابل فعالیت خود را ادامه خواهد داد تا اطلاعات جدیدی درباره‌ی جهان به ما ارائه بدهد. همه‌ی عملیات علمی از دست رفته طی مدت خاموش بودن هابل، مانند هفته‌ی میدان عمیق (Deep Field) در حال برنامه‌ریزی دوباره هستند.
با وجود نگرانی‌های فزاینده در رابطه با این خاموش شدن مرتبط با قدمت هابل، ناسا اطمینان دارد که این تلسکوپ برای سال‌ها به فعالیت خود ادامه خواهد داد. این آژانس فضایی همچنین در حال برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی تلسکوپ فضایی جیمز وب در اواخر سال ۲۰۲۱ است که قصد دارد جانشینی برای هابل باشد.
عکس کاور: طرحی ترکیبی از تلسکوپ فضایی هابل در مدار زمین
Credit: NASA, Vadim Sadovski
منابع: Gizmodo, SciTechDaily
