هنگام معذرت خواهی حتماً این ۸ نکته را رعایت کنید
شاید تا به حال برای شما هم اتفاق افتاده باشد که انتظار یک عذرخواهی محترمانه داشته باشید، ولی مخاطب شما عذرخواهی خیلی بدی از شما کند. تا جایی که این عذرخواهی اصلاً تأثیری در رفع دلخوری شما نداشته باشد و شاید هم حتی ناراحتی شما را بیشتر کرده باشد.
- ببخشید، ولی فکر نمی‌کردم اینقدر حساس باشی.
- ببخشید رفیق، فکرشو نمی‌کردم این مشکل پیش‌پاافتاده اینقدر بزرگ بشه.
- بابت این اتفاق متأسفم. ولی خودتم می‌دونی که واقعاً من مقصر نبودم
احتمالاً شما هم در طول زندگی خودتان چند مرتبه مجبور شده باشید عذرخواهی‌های خیلی جدی و تأثیرگذاری داشته باشید. عذرخواهی کردن ممکن است خیلی سخت باشد، به خصوص زمانی که واقعاً معتقد هستید مرتکب اشتباهی شده و یا اینکه کسی را رنجانده‌اید. در این زمان شما واقعاً بایت اشتباه خود احساس پشیمانی میکنید و به‌دنبال بهترین کلمات برای بیان ناراحتی و پشیمانی خودتان هستید.
مسئله اینجا است که بیان اشتباه و پشیمانی کار آسانی نیست. به‌خصوص زمانی که انجام این کار مستلزم اقرار به این موضوع است که شما فرد عزیزی را آزرده خاطر کرده‌اید. در این شرایط شما احتمالاً می‌خواهید عذرخواهی کنید، ولی نمی‌دانید که دقیقاً این کار را چطور باید انجام داد. شاید حتی دغدغه این موضوع را داشته باشید که هنگام عذرخواهی کردن کلمات و جملات اشتباهی را انتخاب کنید و همین منجر به بدتر شدن شرایط شود.
با این حال، خبر خوب اینکه یاد گرفتن عذرخواهی محترمانه و عذرخواهی مؤثر آن‌قدر که به نظر می‌رسد هم کار دشواری نیست. در این مقاله قصد داریم فرایند انجام این کار را به شما آموزش دهیم. در ادامه ۸ نکته مهم را مرور می‌کنیم که انجام دادن آنها برای انجام یک عذرخواهی محترمانه لازم و ضروری است.
۱- بدانید چرا عذرخواهی میکنید
برای اینکه بخوانید عذرخواهی مؤثر و خوبی داشته باشید، در وهله اول خودتان باید به‌خوبی بدانید که چه اشتباهی مرتکب شده‌اید و ایراد کار کجا بود. حس پشیمانی را می‌توان یکی از اصلی‌ترین اجزای یک عذرخواهی محترمانه و مؤثر دانست. ولی مادامی که خودتان هم به خوبی ندانید که از انجام چه کاری پشیمان هستید، عذرخواهی محترمانه نیز کار آسانی نخواهد بود و انجام آن نیز تأثیرگذار نیست.
مرور اشتباهی که انجام شده شاید حس خوبی به همراه نداشته باشد. به‌خصوص زمانی که خودتان هم به‌خوبی میدانید که با کارهای خودتان فردی را ناراحت کرده و آزردید. اگر احساس تقصیر میکنید و یا اینکه از خودتان ناامید شده باشید، شاید حتی فکر کردن به موضوع و دلیل ناراحتی هم برای شما دشوار باشد و ترجیح دهید آن را در ذهن خودتان مرور نکنید. ولی یادتان باشد، فرقی نمی‌کند که چقدر احساس بدی و ناراحتی نسبت به این موضوع داشته باشید، مخاطب شما احتمالاً احساس بدتری دارد!
«بابت هرکاری که انجام دادم متأسفم» این مثال ممکن است خیلی ساده باشد، ولی کماکان مؤثر است. با این حال، روش‌های پیچیده و کامل‌تری برای عذرخواهی نیز وجود دارد.
این مثال را در نظر بگیرید:
هم‌خانه و یا هم اتاق شما احساس خوبی ندارد و ناراحت شده است. ولی مطمئن نیستید که از چه چیزی ممکن است ناراحت باشد. بعد از کمی فکر کردن به موضوع متوجه جعبه بزرگی در ورودی خانه می‌شوید و یادتان می‌آید که به او قول داده بودید در چینش و تغییر دکوراسیون خانه به او کمک خواهید کرد تا فضای کافی برای نصب کتابخانه‌ی جدیدی که هم‌اتاق شده خریده نیز باز شود. عذرخواهی زیر شاید روش مناسبی برای شرایط فوق باشد.
« من تازه یادم اومد که قول داده بودم در چینش وسایل جدید کمکت می‌کنم. خیلی عذرمی‌خوام. اخیراً خیلی سرم شلوغه و این موضوع را کاملاً فراموش کرده بودم. می‌دونم که می‌خواستی هرچه زودتر این کار انجام بشه. الان می‌تونم کمکت کنم و با هم انجامش بدیم؟»
گاهی اوقات نیز شما نمی‌دانید که دقیقاً چه چیزی باعث ناراحتی شده است. البته این موضوع هم طبیعی است و زمانی که مخاطب خودتان را به‌خوبی نمی‌شناسید بیشتر اتفاق می‌افتد. در چنین شرایطی، هیچ ایرادی وجود ندارد که از او بپرسید چه چیزی باعث رنجش او شده است. ولی یادتان باشد، راه‌های مختلفی برای پرسیدن درباره این موضوع وجود دارد، ولی برخی از آنها بهتر از بقیه هستند.
بنابراین، به جای پرسیدن موارد زیر:
- « خب، این دفعه دیگه چیکار کردم؟»
- «امروز مشکلت چیه؟»
سعی کنید از جملات زیر استفاده کنید:
- «به‌نظرم رابطه ما اخیراً کمی تغییر کرده، آیا من کاری کردم که باعث ناراحتی و تغییر رفتار تو شده؟»
- «فکر می‌کنم کمی از من ناراحت و آزرده خاطر باشی و من دوست دارم شرایط رو درست کنم. ولی واقعاً نمی‌دونم چه‌کار کردم که باعث شده بین ما فاصله شکل بگیره؟
بعد از پرسیدن این سوالات، حتماً صحبت‌های او به دقت گوش کنید تا مشکل را متوجه شوید.
۲. حرف خودتان را با «متأسفم» شروع کنید
معذرت‌خواهی‌هایی که شامل توجیه کردن شرایط و یا شرط گذاشتن هستند، معمولاً کارایی کافی را ندارند. به همین منوال، یادتان باشد که هرگز از ترکیب «متأسفم» و «ولی» استفاده نکنید.
وقتی تلاش میکنید کارهای خود را منطقی جلوه دهید، عملاً یعنی اینکه طرف مقابل را مقصر میدانید. به عبارت دیگر، شما واقعاً بابت انجام کارتان متأسف نیستید، چراکه فکر نمی‌کنید کار اشتباهی انجام داده باشید. همین امر باعث می‌شود تا عذرخواهی محترمانه و مؤثر نباشد. در برخی موارد، حتی یک توجیه صادقانه و ساده هم می‌تواند عذرخواهی مؤثر شما را تحت‌تأثیر قرار داده و از میزان مؤثر بودن آن بکاهد.
برای مثال، تصور کنید که قصد دارید از یک همکار باید انجام ندادن کار گروهی خودتان عذرخواهی کنید:
«متأسفم که سهم خودم از پروژه را تا زمان مقرر به پایان نرساندم. اما واقعیت این است که نمی‌توانم با این حجم از کار ادامه دهم».
در مثال فوق اگرچه دلیل شما کاملاً منطقی و صادقانه است. ولی بخش‌هایی از یک عذرخواهی مؤثر در جمله‌ی شما غایب هستند که باعث می‌شود تأثیر کلام شما کاهش پیدا کند.
بنابراین، به جای مثال بالا، شما می‌توانید جمله‌ی زیر را به همکار خود بگویید:
«متأسفم که سهم خودم از پروژه را تا زمان مقرر به پایان نرساندم. می‌دانم که این کار باعث می‌شود اعتبار شما هم خدشه‌دار شود، پس این موضوع را به همه توضیح می‌دهم تا آنها هم متوجه شوند که این تأخیر تقصیر من بود. حجم کاری من در ماه گذشته خیلی زیاد بود و واقعاً توان انجام آنها را نداشتم. ولی دفعه‌ی بعد حتماً زودتر اطلاع‌رسانی می‌کنم و یا اینکه پیش از رسیدن به موعد مقرر، درخواست کمک می‌کنم».
۳- مسئولیت کارهای خود را بپذیرید
اعتراف به اشتباه کردن می‌تواند بخش زیادی از فرایند عذرخواهی محترمانه را پیش ببرد، ولی عذرخواهی خود را تنها محدود به همین مقدار نکنید. عذرخواهی صمیمانه همچنین شامل همدلی با فردی می‌شود که به او آسیب رسانده‌اید. بنابراین، خیلی مهم است که دردی و ناراحتی که با اعمالتان ایجاد کرده‌اید را بپذیرید (دقیقاً همین‌جا است که داشتن درک خوبی از اقدامات شما مفید خواهد بود)
عذرخواهی زیر را به‌عنوان یک مثال در نظر بگیرید
«من نباید در مورد نحوه پوشش شما نظر می‌دادم. من فقط در مورد فرهنگ و دین کشور شما کنجکاو بودم، ولی این بهانه‌ای برای اظهارنظر غیرمحترمانه من نیست. من فکرش را هم نمی‌کردم که این اظهارات چه احساسی ممکن است در شما ایجاد کند و بنابراین متأسفم که شما را آزار دادم و باعث ناراحتی شما شدم».
اگر کمی دقت کنید، متوجه خواهید شد که این عذرخواهی شامل توضیحاتی بود: «من در مورد فرهنگ و دین کشور شما کنجکاو بودم.»
تشخیص تفاوت بین توضیحات و توجیهات می تواند به شما کمک کند عذرخواهی صادقانه و مؤثرتری داشته باشید.
برخلاف مورد قبلی، در مثال زیر مقداری توجیه اشتباه وجود دارد که بهتر است از آنها اجتناب شود:
«متأسفم که در مورد نحوه پوشش شما نظری دادم. اما فقط کنجکاو بودم. نمی‌دانستم شما را اینقدر آزار می‌دهد».
برخلاف توجیه‌ها، توضیحات، بستر و زمینه‌ای مناسب برای اقدامات و یا حرف‌های شما فراهم می‌کنند. این بستر و زمینه باعث می‌شود که فرد مقابل شما باور کند شما قصد نداشتید او را برنجانید. همچنین می‌تواند تأکید کند که چگونه می‌خواهید از تکرار این وضعیت در آینده اجتناب کنید.
نکته: توضیحات خود را مختصر و دقیق ارائه کنید. این کار باعث می‌شود کمتر شبیه به یک بهانه به نظر برسند.
۴- روی تأثیر کارهایتان تمرکز کنید، نه قصد و نیت خودتان
به احتمال خیلی زیاد، شما قصد آزاد کسی را نداشتید.
با این حال، یادتان باشد، تأثیر حرف و یا کارهای شما اهمیت خیلی بیشتری از اهدافتان دارد.
تصور کنید که به دوست صمیمی خودتان در مورد یکی از دوستان مشترکتان دروغ گفتید. چراکه طبق نظر خودتان، می‌خواستید از او محافظت کنید. ولی مسئله اینجاست که با ارائه نکردن اطلاعات صحیح و دروغ گفتن، شما شانس تصمیم‌گیری آگاهانه در مورد رابطه را از او سلب کردید. شما در واقع هم به اعتماد او خیانت کردید، هم اینکه باعث شدید درد بیشتری را متحمل شود.
زمانی که از دوستتان عذرخواهی میکنید، ممکن است به این نکته اشاره کنید که فقط می‌خواستید از او محافظت کنید، ولی این کار اشتباه است و اثر معکوسی دارد. شما در واقع باید عذرخواهی خود را با تأکید روی تأثیر منفی کارتان انجام دهید، نه اینکه روی نیت خیر خودتان متمرکز باشید.
شخصی که به او ظلم کرده و یا باعث رنجش او شده‌اید سزاوار این شانس است که بتوانید احساسات خود را به اشتراک بگذارد. بنابراین تشخیص تأثیر اشتباه شما مستلزم گوش‌دادن همدلانه است. این کار ممکن است ناراحت کننده باشد، ولی گام مهمی برای نشان دادن پشیمانی است.
۵- قدم‌هایی را برای جبران بردارید
عذرخواهی مؤثر شامل برداشتم قدم‌هایی برای جبران و ترمیم وضعیت موجود است. این رفتار جبرانی و ترمیمی گاهی اوقات کاملاً واضح است. به مثال زیر توجه کنید.
شما ماشین خواهرتان را بدون اجازه قرض گرفته و آن را کاملاً کثیف کردید.عذرخواهی شما می‌تواند شامل پرداخت هزینه کارواش و یا تمیز کردن کل ماشین توسط خودتان باشد.
در مثال دیگری، ممکن است در انجام کاری خیلی عجله کرده باشید و اطلاعات غیرمعتبری را در گزارش خود درج کرده باشید. برای عذرخواهی محترمانه از انجام چنین اشتباهی، می‌توانید به سرپرست خود قول دهید که تا دیروقت مجدداً روی پروژه کار میکنید تا نسخه صحیح و بدون ایرادی را مجدداً ارائه کنید.
به صورت کلی، در چنین شرایطی می‌توانید بپرسید که «چه کاری می‌توانم انجام دهم تا اوضاع درست شود؟». سپس با انجام خواسته‌های طرف مقابل، به آنها نشان دهید که واقعاً از کارهای خودتان پشیمان هستید.
۶- زیاده‌روی نکنید
به‌صورت کلی، عذرخواهی باید متناسب با اشتباه باشد. جبران و یا غرامت بیش از حد و یا انجام رفتاری که فراتر از اشتباهی است که انجام داده‌اید، ممکن است به کاهش احساس گناه شما کمک کند، اما لزوماً هیچ سودی برای شخصی که در حق او اشتباه و یا ظلم کرده‌اید نخواهد داشت.
این زیاده‌روی ممکن است باعث شود که آنها شاید حتی به صداقت شما نیز شک کنند.
برای مثال، شما دوچرخه دوستتان را قرض می‌گیرید، ولی در وصل کردن قفل بی‌احتیاطی کرده و آن را از شما می‌دزدند. دوست شما یک لینک خرید همان مدل دوچرخه دست دوم از یک فروشگاه اینترنتی را برای شما ارسال می‌کند و از شما می‌خواهد که آن را به‌عنوان جایگزین خریداری کنید.
ولی در عوض شما یک مدل جدید کاملاً متفاوت (و چه بسا بسیار گران‌تر) را انتخاب میکنید تا نشان دهید چقدر متأسف هستید. وقتی دوچرخه جدید را به آنها می‌دهید، سعی نمی‌کنند ناامیدی و ناراحتی خود را پنهان کنند.
در حالی که ممکن است تصور کنید که گرفتن یک ژست تجملاتی و یا تکرار کردن مکرر عذرخواهی هر بار که آنها را می‌بینید می‌تواند نشان‌دهنده پشیمانی شدید شما باشد، ولی در واقع می‌تواند تأثیری منفی داشته باشد. عذرخواهی کردن بیش از حد می‌تواند مسخره و یا غیرصادقانه به‌نظر برسد. این نکته را به یاد داشته باشید، عذرخواهی برای تسکین درد فرد مقابل است، نه خود شما. اگر قصد دارید یک عذرخواهی مؤثر داشته باشید، این نکته را همیشه لحاظ کنید.
۷- طلب بخشش کنید
طلب بخشش را می‌توان بخش مهمی از عذرخواهی دانست. چراکه در این بخش به فردی که ظلم کرده‌اید اختیار و قدرت کافی در موقعیت انجام شده را می‌دهد. به عبارت دیگر، حین درخواست بخشش به آنها می‌گویید که تصور نمی‌کنید که به صورت خودکار شما را خواهند بخشید.
فرایند بخشش ممکن است زمان‌بر باشد. شاید هم لازم باشد برای بخشیده شدن کارهایی را (مثل اصلاح رفتارها، جبران صدمات و …) انجام دهید.
ولی یادتان باشد که هیچ تضمینی برای بخشیده شدن وجود ندارد. فرقی نمی‌کند که عذرخواهی شما چقدر محترمانه و صمیمانه باشد. با این حال، اگر واقعاً و به‌خوبی نشان دهید که از اعمال خود پشیمان شده‌اید و برای اراده شما برای تغییر شرایط موجود کاملاً جدی است، به احتمال زیاد بخشیده خواهید شد.
۸- بدانید که چه زمانی نباید عذرخواهی کنید
عذرخواهی می‌تواند آسیب‌های وارده به روابط را پس از اشتباهات و یا رفتارهای بی‌فکرانه التیام ببخشید. ولی عذرخواهی زمانی که هیچ اشتباهی انجام نداده‌اید، صرفاً به‌خاطر جلوگیری و اجتناب از درگیری، می‌تواند بر عزت‌نفس و احساس ارزشمندی شما تأثیر گذاشته و در نهایت به شما آسیب برساند.
این نکته را همیشه باید در نظر داشته باشید: اگر همسر، دوست، همکار، عضوی از خانواده و یا هرکس دیگری به صورت مرتب از شما انتظار دارد که برای کارهایی که انجام نداده‌اید خود را سرزنش کنید، آنها مسئولیت اشتباه‌‌های خود را نمی‌پذیرند و یا اینکه اشتباهات خودشان را جبران نمی‌کنند.
ممکن است پیش خودتان فکر کنید که اگر شما پیش‌قدم شده و اولین نفر عذرخواهی کنید، آنها هم تشویق می‌شوند که همین کار را انجام دهند، ولی همچنان توصیه ما این است که زمانی که مقصر نیستید، عذرخواهی نکنید و از پذیرش مسئولیت خودداری کنید.
منبع: healthline
با ملایمت باشه