۵ نکته‌ی مهم برای بالا بردن کیفیت تصویر در عکاسی
خلاقیت هنری در بحث عکاسی موضوع بسیار مهمی است. ولی جدا از این موضوع، کیفیت عکس هم اهمیت بالایی دارد. برای بسیاری از افراد تازه‌کار که نگاهی حرفه‌ای و تخصصی به مقوله عکاسی ندارند، کیفیت عکس شاید اهمیت بالاتری داشته باشد. استفاده از تجهیزات به‌روز و قدرتمند طبعا بدیهی‌ترین روش برای بالا بردن کیفیت عکس است. ولی روش‌های دیگری برای انجام این کار وجود دارد که با رعایت این نکات، می‌توانید عکسهای باکیفیت‌تری را ثبت کنید. در این مقاله، به ارائه چندین نکته و ترفند برای بالا بردن کیفیت عکس می‌پردازیم.
برای شروع، یک فرض مهم را در نظر داشته باشید؛ برای ثبت هر عکس، یکی از حالات و تنظیمات دوربین بهترین و بهینه‌ترین کارایی را دارد. علاوه بر این، یک راه‌حل بسیار بهینه برای تنظیم و ویرایش عکس (بعد از ثبت) توسط نرم‌افزارها و تنظیمات خروجی گرفتن هم وجود دارد.
البته این نکته را هم باید در نظر داشته باشید که گاهی اوقات برای استفاده از بهترین تنظیمات برای عکاسی، باید کیفیت تصویر را کمی فدا کنید. به‌عنوان مثال، اگر به عمق میدان کمی احتیاج دارید، باید با دیافراگم F/1٫۴ عکس بگیرید، ولی بهترین حالت عکاسی دوربین شما در F/5٫۶ است. در این شرایط توصیه ما این است که کیفیت را کمی قربانی کرده و در با تنظیمات مناسب محیط عکس بگیرید.
با این حال، عموما آزادی عمل قابل توجهی در انتخاب تنظیمات دوربین خواهید داشت و دانستن بهترین و کارآمدترین ترکیب تنظیمات دوربین واقعا کار ساده‌ای نیست. چرا که تفاوت کیفیت‌ها چندان بالا نیست و تنها افراد حرفه‌ای قادر به تشخیص آن‌ها هستند.
با تمام این توضیحات، از اطلاعات و نکات زیر می‌توانید برای بالا بردن کیفیت عکسهای خود استفاده کنید. این اطلاعات را می‌توانید صرف‌نظر از سبک یا سوژه‌ی عکاسی به کار بگیرید. مقاله را با بحث درباره‌ی تجهیزات عکاسی شروع می‌کنیم.
۱- نقش دوربین در کیفیت تصویر
نقش دوربین در کیفیت تصویر قابل انکار نیست. برخی از لنز‌ها کیفیت بالاتری دارند، وضوح آن‌ها بالاتر است، عملکرد ISO بهترین نسبت به سایرین دارند و برخی هم شارپ و شفاف‌تر هستند.
استفاده از تجهیزات بهتر و قوی‌تر قطعا نتایج بهتری به همراه دارد. ولی هدف اصلی ما در این مقاله، تشویق شما برای خرید این تجهیزات نیست. هدف ما این است که از همان تجهیزات فعلی خودتان بتوانید بهترین استفاده را کرده و با کیفیت بالاتری عکاسی کنید. اگر واقعا دوربین و لنز شما ضعیف است و حتی با بهترین تکنیک‌ها هم نمی‌تواند عکس دلخواه شما را ثبت کند، چاره‌ای جز تغییر آن‌ها ندارید. ولی در این مقاله فرض را بر این می‌گذاریم که تجهیزات شما قابل قبول هستند.
درباره‌ی نقش تجهیزات در بالا بردن کیفیت عکس، تنها یک توصیه داریم؛ از سه‌پایه استفاده کنید. البته در برخی محیط‌ها (مانند عکاسی هوایی، عکاسی خیابانی، عکاسی زیر آب و…) استفاده از سه‌پایه ممکن نیست. با این حال، این توصیه بسیار جدی را فراموش نکنید؛ تا ممکن از سه‌پایه استفاده کنید! تأثیری که سه‌پایه در بالا بردن کیفیت عکاس‌های شما دارد، از تمام نکاتی که در آینده به آن‌ها می‌پردازیم بیشتر است.
NIKON D3500 + 18-105mm f/3.5-5.6 @ 70mm, ISO 100, 1.6 seconds, f/6.3
۲- انتخاب بهترین حالت نوردهی
در این بخش به تنظیمات مربوط به نوردهی (Exposure) دوربین می‌پردازیم. ولی یادتان باشد که این نکات برای شرایط ایدئال هستند. منظور از شرایط ایدئال این است که هیچ محدودیتی در انتخاب سرعت شاتر و سایر تنظیمات نداشته باشید، قصد عکاسی از اجسام ثابت داشته باشید و اینکه از سه‌پایه استفاده می‌کنید.
۲-۱- دیافراگم و فوکوس
قبل از شروع، باید نقطه «هدف» دیافراگم لنز خودتان را بشناسید. لنز شما در این نقطه شارپ‌ترین عکس‌ها را ثبت می‌کند. این نقطه در بیشتر دوربین‌ها و لنزهای مدرن امروزی چیزی بین F/4 تا F/8 است. ولی بهتر است خودتان امتحان کرده و مطمئن شوید. با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت هم می‌توانید نقدهای مختلفی را پیدا کرده و از آن‌ها کمک بگیرید.
DC-S1R + LUMIX S 24-105/F4 @ 26mm, ISO 100, 1/320, f/5.6
فرض را بر این می‌گیریم که این نقطه در لنز شما F/5٫۶ است. هنگام عکاسی هدف ما این است که تصاویر به وضوح و شفافی این مقدار باشند. ولی این نقطه همیشه بهترین انتخاب برای عکس شما نیست. بسته به شرایط و هدفتان از عکاسی، باید نقطه بهینه را انتخاب کنید.
برای اولین مثال، تصویر کنید که می‌خواهید عکسی با عمق میدان کم داشته باشید. در این حالت کار شما آسان است. تنها دیافراگم را تنظیم کرده و عمق میدانی که می‌خواهید را انتخاب کنید. در این حالت نباید نگران «نقطه هدف» لنز خودتان باشید. چراکه اولویت اول شما عمق میدان است و کمی کیفیت بالاتر احتمالاً فرق چندانی ایجاد نمی‌کند.
NIKON D7000 + 105mm f/2.8 @ 105mm, ISO 100, 1/40, f/3.2
ولی عکس کم عمق همیشه هدف شما نخواهد بود. اگر می‌خواهید که تمام تصویر واضح باشد، باید تلاش بیشتری داشته باشید. به‌خصوص زمانی که بخواهید بین عمق تصویر و دیفرکشن (پراش) تعادلی پیدا کنید. این کار بزرگ و پیچیده‌ای است، ولی به آن سختی که فکرش را می‌کنید هم نیست.
در ادامه یک روش بسیار بهینه و کارآمد به شما معرفی می‌کنیم که با استفاده از آن می‌توانید هم پس‌زمینه و هم پیش‌زمینه واضح و شفافی داشته باشید.
اگر قصد عکاسی اصولی داشته باشید، با استفاده از روش فاصله دوبرابر فوکوس می‌کنید. سپس از نمودارها برای تعیین اینکه کدام حالت دیافراگم از نظر ریاضی برای بهترین کیفیت عکس ایدئال است، کمک می‌گیرید. روش کار شما احتمالا به شکل زیر خواهد بود.
۱- تصویر خود را کادربندی کنید
۲- نزدیک‌ترین شیء را شناسایی کنید که می‌خواهید در عکس شما واضح باشد.
۳- روی چیزی که در فاصله ۲ برابر با شیء انتخابی شما قرار دارد فوکوس کنید. به‌عنوان مثال، اگر نزدیک‌ترین شی در عکس شما یک گل در ۱ متری است، روی چیزی در فاصله ۲ متری فوکوس کنید.
۴- از نمودار زیر برای انتخاب واضح‌ترین حالت دیافراگم استفاده کنید تا متوجه شوید کدام حالت دیافراگم می‌تواند تعادل خوبی بین عمق میدان و پراش (دیفرکشن) را ایجاد کند.
برای نمایش در ابعاد بزرگ‌تر، روی عکس کلیک کنید
یک عکاس باتجربه معمولا می‌تواند فاصله مناسب برای فوکوس و دیافراگم مناسب را خودش به خوبی حدس بزند. ولی اگر تازه‌کار هستید، بهتر است از این جدول و نمودارها استفاده کنید. البته این نمودار خیلی بزرگ و پیچیده به نظر می‌رسد، ولی شما کافی است تا تنها به مقادیر مربوط به لنز خودتان توجه کنید.
۲-۲- تنظیم مقدار ISO
در این مرحله کار شما آسان است. مقدار ISO را در حالت پایه بگذارید.
خیلی از ترفندهایی مرتبط با بالا بردن کیفیت عکس سعی دارند تا در حد ممکن نور بیشتری در لنز جمعآوری کنند. هرچه نور بیشتری جمع شود،کیفیت عکس بالاتر می‌رود. با کمترین میزان ISO ممکن، شما می‌توانید از سرعت شاتر آرام‌تری برای جمعآوری نور بیشتر استفاده کنید و در عین حال از نوردهی بیش از حد تصویر هم اجتناب کنید.
برخی دوربین‌های جدید دارای مقدار «LO» هستند که چیزی کمتر از ISO پایه است. توصیه ما می‌کنیم از آن‌ها استفاده نکنید. آن‌ها به محدوده دینامیکی عکس آسیب می‌زنند. استفاده از ISO پایه دوربین بهترین انتخاب است.
۲-۳- شرعت شاتر و ETTR
برای مرحله‌ی بعد، سرعت شاتر را بر اساس تکنیک ETTR (Exposes to the right) تنظیم کنید. این تکنیک سعی دارد تا جای ممکن نور جذب کند. ولی در عین حال نوردهی عکس بیش از حد نباشد و به بخش‌های مهم تصویر آسیبی نرسد.
تکنیک ETTR هرگز به معنای گرفتن عکسهای خیلی پرنور و شفاف نیست. این تکنیک سعی دارد تا تمام جزئیات هایلایت‌ها را به تصویر بکشد.
روش‌های مختلفی برای این تکنیک وجود دارد. ساده‌ترین روش، استفاده از هیستوگرام (Histogram) دوربین است. در این روش از هیستوگرام کمک می‌گیرید تا متوجه شوید هیچ‌کدام از کانال‌های رنگی بیش از حد نور نداشته باشند. عکسی را ثبت کنید. سپس هیستوگرام آن را بررسی کنید. اگر هیچ‌کدام از هیستوگرام‌ها در سمت راست نمودار جمع نشده‌اند، همچنان می‌توانید مقدار نوردهی را افزایش دهید.
۳- سایر تنظیمات دوربین
تمام نکات بالا که مربوط به نوردهی تصویر بودند اهمیت بسیار بالایی دارند. ولی با این حال، تنظیمات دیگری هم وجود دارند که استفاده از آن‌ها می‌تواند به بالا بردن کیفیت عکس کمک کند.
۳-۱- قابلیت قفل آینه
هر چقدر هم که تنظیمات نوردهی را به‌خوبی انجام داده باشید، لرزش‌های احتمالی دوربین می‌تواند تمام تلاش شما را نقش‌برآب کند. بخش از این لرزش‌ها را می‌توانید با استفاده از سه‌پایه کاهش دهید. بخش کوچک دیگری مربوط به لحظه‌ای می‌شود که دکمه شاتر را می‌فشارید. با استفاده از کنترل از راه‌‌دور یا استفاده از قابلیت self-timer، از این لرزش‌ها هم می‌توانید اجتناب کنید. به‌عنوان مثال، دوربین خود را به نحوی تنظیم کنید که ۲ ثانیه بعد از فشردن دکمه شاتر عکاسی کند. در این حالت احتمالا دوربین در حالت ثابت‌تری است.
ولی بخش دیگری از لرزش، مربوط به حرکت آینده در داخل دوربین می‌شود. این آینه‌ها با سرعت زیادی حرکت کرده و نور را به داخل لنز می‌فرستند. همین حرکت هم می‌تواند باعث ایجاد لرزش کوچک و تار شدن تصویر شود. به همین خاطر، برخی دوربین‌ها به ویژگی قفل آینه مجهز هستند. در این حالت، آینه بالا رفته و مکث کوچکی می‌کند تا لرزش کاملا برطرف شود، سپس عکس گرفته می‌شود.
۳-۲- عکاسی ۱۲ بیت یا ۱۴بیت
بین انتخاب فرمت‌های JPEG یا RAW هیچ تردیدی نیست که حتما باید از فرمت RAW استفاده کنید. ولی امروزه برخی دوربین‌ها امکان انتخاب بین نسخه‌های ۱۲-Bit Raw و ۱۴-Bit Raw را هم در اختیار کاربران خود قرار می‌دهند.
اگر تمایل دارید که تصاویری با حداکثر کیفیت را ثبت کنید، حتما از حالت ۱۴ بیتی استفاده کنید. البته فرق بین این دو حالت بسیار ناچیز است، ولی همین جزئیات در مجموع می‌توانند تأثیرگذار باشند. با این حال، یادتان باشد که حالت ۱۴ بیتی عکس‌هایی حجیم‌تر ثبت می‌کند و فضای بیشتری از شما اشغال می‌کند.
۳-۳- نوع فشرده‌سازی فایل RAW
اگرچه نکته‌ی قبل فرق چندان زیادی در کیفیت تصویر نداشت. اما نوع فشرده‌سازی فایل‌های RAW واقعا می‌تواند در کیفیت تصاویر تأثیرگذار باشد. بیشتر دوربین‌ها به شما امکان می‌دهند تا بین فایل‌های فشرده نشده، فشرده و loseless انتخاب کنید. البته برخی گزینه سوم را کرد‌ه‌اند.
در میان این ۳ حالت، گزینه‌ی Loseless بهترین عملکرد و بالاترین کیفیت را دارد. عکس‌هایی که با این فرمت ثبت می‌شوند هیچ مشکلی باید کاهش کیفیت ندارند؛ بنابراین اکیدا توصیه می‌کنیم که از این حالت برای بالا بردن کیفیت عکسهای خود استفاده کنید.
همان‌طور که گفتیم، برخی دوربین‌ها حالت Loseless ندارند. اگر دوربین شما تنها حالت‌های «Compressed» و «uncompressed» دارد، توصیه می‌کنیم حالت فشرده نشده را انتخاب کنید. عکسهای ذخیره شده در این حالت اگرچه فضای بیشتری برای ذخیره‌سازی احتیاج دارند، ولی تفاوتی در کیفیت آن‌ها هم وجود دارد.
۳-۴- کاهش نویز در حین نوردهی طولانی
اگر با سرعت شاتر طولانی عکاسی می‌کنید، خیلی مهم است که مراقب کاهش نویز در حین نوردهی طولانی (Long Exposure Noise Reduction) باشید.
با استفاده از این حالت، دوربین شما دو عکس متوالی می‌گیرد. عکس اول همان عکس دلخواه شما با نوردهی اصلی است. عکس دوم تیره‌تر است و پرده شاتر در آن بسته است و با همان میزان نوردهی ثبت شده است. دوربین شما سپس این ۲ عکس را به یکدیگر ادغام کرده و پیکسل‌های نویز دار را با همان پیکسل‌ها در نسخه تیره‌تر عکس جایگزین می‌کند.
این تنظیم می‌تواند در عکسهای RAW بسیار کارآمد باشد. زمان که از تکنیک‌های نوردهی طولانی استفاده می‌کنید، این حالت می‌تواند نقش بسیار چشمگیری در کاهش نویز تصویر داشته باشد. از آنجایی که دوربین شما باید ۲ عکس متوالی بگیرد، طبعا زمان بیشتری نیاز دارد. این صبر اضافه شاید برای شما هم سخت و نامطلوب باشد. ولی اگر واقعا می‌خواهید عکس‌هایی باکیفیت بیشتری ثبت کنید، چند ثانیه صبر اضافی واقعا اهمیت پیدا نمی‌کند.
۴- ترکیب کردن عکس
اگر تمام روش‌های فوق برای شما کافی نبود و کماکان انتظار کیفیت بالاتری از عکسهای خود دارید. شاید وقت آن باشد که چند عکس را با یکدیگر ترکیب کنید!
این کار را با روش‌های مختلفی می‌توان انجام داد. واضح‌ترین روش، استفاده از تکنیک پانوراما است. با این روش می‌تواند رزولوشن تصویر را تا حد باورنکردنی بیشتر کنید. در واقع هیچ محدودیتی در این روش نخواهید داشت. هرچقدر وقت بیشتری صرف کنید، کار شما بهتر و باکیفیت‌تر می‌شود.
عکاسی HDR روش مفید دیگری است. در محیط‌های با کنتراست بالا، بدون ترکیب کردن چند عکس این امکان را نخواهید داشت که هایلایت یا سایه‌های را هم‌زمان به‌خوبی ثبت کنید. عکاسی HDR رنج داینامیک (Dynamic Range) شما را افزایش داده و اگر آن را به‌خوبی انجام دهید، مقدار نویزها در سایه‌ها کاهش پیدا می‌کند.
روش‌های دیگری برای ترکیب عکس‌ها وجود دارند که خارج از حوصله این مقاله است. اگر به انجام این کار علاقه‌مند هستید، تکنیک Image Averaging هم می‌تواند برای شما مفید باشد.
با وجود مزایای مختلفی که این روش‌ها در اختیار عکاس قرار می‌دهند، استفاده از آن‌ها را چندان توصیه نمی‌کنیم. چراکه تغییر کوچکی در صحنه، تغییر نور، جابه‌جا شدن محیط یا تکان خوردن دوربین می‌تواند به عکس آسیب بزند. تنها در صورتی از تکنیک ترکیب عکس‌ها استفاده کنید که هیچ راه دیگری برای ثبت آن منظره یا عکس ندارید.
NIKON D800E + 105mm f/2.8 @ 105mm, ISO 100, 1/10, f/16.0
۵- ویرایش نرم‌افزاری عکس
این بخش می‌تواند یک مقاله مفصل و جداگانه باشد. ویرایش عکس بخشی جدانشدنی از فرایند عکاسی است. با این حال، در این مقاله قصد پرداختن به تکنیک‌ها و روش‌های مناسب برای ویرایش نرم‌افزاری عکس‌ها را نداریم. خیلی از این تکنیک‌ها بستگی به سلیقه و ذوق هنری خود شما دارد. بهتر است درباره‌ی آن‌ها مقالات جداگانه‌ای را مطالعه کنید. تنها چند نکته ضروری زیر در این زمینه را در نظر داشته باشید.
- پیش از شروع ویرایش، از دقت تنظیم رنگ مانیتور خودتان اطمینان پیدا کنید. به‌عنوان مثال، اگر رنگ آبی مانیتور شما زیاد باشد، باعث می‌شود عکس خود را طوری ویرایش کنید که رنگ آبی در آن کم‌رنگ است.
- برای ویرایش نرم‌افزاری عکس‌ها، حتما و الزاما از فایل‌های اصلی عکس، یعنی فرمت‌های RAW، DNG یا TIFF استفاده کنید.
- تصاویر JPEG به خودی خود کیفیت بدی ندارند. ولی اگر سعی کنید آن‌ها را با استفاده از نرم‌افزارهای مثل لایت‌روم یا فتوشاپ ویرایش کنید، بیشتر به عکس آسیب می‌زنید و ترکیب آن به هم میریزد.
- دقت کنید که وقتی از فضاهای رنگی (Color Spaces) بزرگ استفاده می‌کنید، به سایر رنگ‌ها آسیب نرسد. وقتی که ما رنگ‌ها را روی ناحیه وسیع‌تری پخش کنیم شروع به پخش‌شدگی می‌کنند که مثلا باعث تبدیل رنگ قرمز به حتی نارنجی می‌شود که به مذاق خوش نمی‌آید. بحث درباره‌ی فضاهای رنگی بسیار پیچیده و پیشرفته است.
- دقت کنید که عکسهای ۱۶ بیت در هر کانال استفاده می‌کنید و آن‌ها را به ۸ بیت کاهش ندهید. توصیه می‌کنیم از فایل‌های ۱۶-Bit ProPhoto TIFF استفاده کنید. فایل‌های ۸-bit ممکن است برخی رنگ‌ها در تصویر شما حذف شده با رنگ‌های اطراف ادغام شوند. ریسک چنین موضوعاتی در عکسهای JPEG بسیار بالاتر است.
NIKON D7000 + 105mm f/2.8 @ 105mm, ISO 3200, 1/100, f/2.8
جمع‌بندی
در این مقاله اطلاعات جامع و تخصصی زیادی درباره‌ی بالا بردن کیفیت عکس مطرح شد. ولی مهم‌ترین موضوع این است که عکاس‌ها هدف مشخصی از عکسهای خود داشته باشند. بالا بودن کیفیت عکس مهم‌ترین ویژگی یک عکس خوب نیست. یک عکس زیبا و حرفه‌ای ارزش بیشتری از عکسی دارد که از لحاظ فنی با کیفیت، واضح و شفاف باشد.
بنابراین، توصیه‌ی ما این است که قبل از پرداختن به موضوعات این‌چنینی، به اصول عکاسی تسلط پیدا کنید. اصولی مثل کادربندی، نوردهی، فوکوس و به‌خصوص فرایندهای ادیت و ویرایش روزانه عکس‌ها می‌تواند کاربرد و اهمیت بیشتری داشته باشد. وقتی به این اصول تسلط پیدا کردید، می‌توانید یک‌قدم فراتر گذاشته و روی کیفیت فنی عکسهای خود متمرکز شوید.
منبع: Photographylife
