درمان سرفه خشک با ۱۶ راهکار خانگی
درمان سرفه خشک به علت بروز آن بستگی دارد. معمولاً سرفه خشک در اثر سرماخوردگی، آنفولانزا، کووید-۱۹ (کروناویروس ۲۰۱۹)، آسم، رفلاکس اسید (برگشت اسید معده به مری) و سموم محیطی مانند دود سیگار بروز می‌کند. سرفه‌ها به دو دسته‌ی خشک (غیرمولد) و مرطوب (مولد) تقسیم می‌شوند. به سرفه خشک سرفه غیرمولد می‌گویند، چون برخلاف سرفه مرطوب قادر به حذف مخاط، خلط یا محرک‌ها از ریه‌ها یا مجرای بینی نیست.
سرفه خشک بسیار آزاردهنده است و هم در کودکان و هم در بزرگسالان رخ می‌دهد. پزشک ممکن است برای درمان سرفه خشک بزرگسالان و کودکان دارو تجویز کند یا استفاده از روش‌های خانگی را پیشنهاد دهد که در بعضی موارد می‌توانند به اندازه‌ی داروها مؤثر باشند. در این مقاله از دیجی‌کالا مگ با ما همراه شوید تا در مورد درمان‌های دارویی و راهکارهای خانگی برای تسکین سرفه‌های خشک اطلاعات بیشتری کسب کنید.
داروهای بدون نسخه برای درمان سرفه خشک
معمولاً داروهای بدون نسخه (OTC) می‌توانند به کاهش سرفه‌های شما کمک کنند، به‌ویژه زمانی که سرما خورده‌اید. در بیشتر موارد استفاده از قطره‌های خوراکی برای رفع سرفه کافی است. همچنین می‌توانید قطره‌های حاوی منتول را به دستگاه‌ی بخور اضافه کنید تا سرفه‌هایتان سریع‌تر قطع شود.
دکسترومتورفان (Dextromethorphan) یک داروی OTC است که اغلب برای درمان سرفه خشک استفاده می‌شود. به خاطر داشته باشید که بسیاری از داروهای ضدسرفه OTC ضداحتقان هستند که در صورت داشتن سرفه خشک ممکن است به چنین اثری نیاز نداشته باشید.
داروهای تجویز شده توسط پزشک برای درمان سرفه خشک
سرفه خشک می‌تواند از عوامل مختلفی ناشی شود، از جمله آلرژی، محرک‌های محیطی، عفونت‌ها و حتی بعضی از داروها (مانند مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین که برای درمان پرفشاری خون استفاده می‌شوند).
سرفه مزمن ممکن است نشانه‌ی اولیه‌ی یک بیماری بالقوه جدی باشد، مثل آپنه‌ی خواب، بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)، مزوتلیوما و سرطان ریه. هرگز سرفه خشک مداوم را نادیده نگیرید، حتی اگر خفیف باشد. پزشک می‌تواند به پیدا کردن علت و درمان سرفه خشک مزمن کمک کرده و در صورت نیاز داروهای زیر را تجویز کند:
- آلرژی‌های فصلی؛ در صورت ابتلا به تب یونجه ممکن است در زمان افزایش گرده‌ی گیاهان و کپک‌ها از مصرف روزانه‌ی آنتی هیستامین خوراکی برای جلوگیری از آلرژی و درمان سرفه خشک حساسیتی سود ببرید.
- آسم؛ اگر سرفه شما مرتبط با آسم است، استفاده از داروهای آسم (از جمله برونکودیلاتورهای طولانی اثر و کورتیکواستروئیدهای استنشاقی) می‌تواند بروز حملات را کاهش دهد.
- عفونت؛ اگر به یک عفونت مثل پنومونی (سینه‌پهلو) مبتلا باشید، پزشک برای شما آنتی بیوتیک تجویز می‌کند.
- رفلاکس اسید؛ اگر سرفه با رفلاکس اسید معده همراه باشد، ممکن است پزشک یک مسدود‌کننده‌ی اسید تجویز کند.
- حساسیت فصلی چه علت و علائمی دارد و چگونه می‌توان آن را درمان کرد؟
- سرفه آلرژیک چیست و چه تفاوتی با آسم، سرماخوردگی و کرونا دارد؟
درمان خانگی سرفه خشک
برای درمان سرفه خشک در خانه توصیه‌های زیادی وجود دارد و به همین دلیل احتمالاً برای یافتن بهترین راهکار مجبور هستید که چند مورد از آن‌ها را امتحان کنید. به خاطر داشته باشید که تحقیقات کافی در مورد همه‌ی این روش‌ها وجود ندارد و بعضی از آن‌ها برای نوزادان و کودکان مناسب نیستند.
۱. عسل برای درمان سرفه خشک
در بزرگسالان و کودکان بالای ۱ سال می‌توان از عسل برای درمان سرفه های خشک در خانه استفاده کرد. عسل دارای خواص ضدمیکروبی و ضدالتهابی است و به کاهش سوزش گلو کمک می‌کند. نتایج یک مطالعه نشان داد که عسل به اندازه‌ی دیفن هیدرامین برای درمان سرفه خشک کودکان مؤثر است، اما در مقایسه با دکسترومتورفان تأثیر کمتری دارد.
برای درمان سرفه خشک با عسل می‌توانید هر روز چند بار آن را به‌تنهایی مصرف کنید یا داخل چای یا آب گرم بریزید. عسل می‌تواند قند خون را بالا ببرد و به همین دلیل اگر لازم است مراقب سطح قند خون‌تان باشید، بهتر است از راهکار دیگری استفاده کنید. به دلیل خطر ابتلا به بوتولیسم، هرگز به کودکان زیر ۱ سال عسل ندهید.
۲. ریشه‌ی شیرین بیان
اعتقاد بر این است که چای ریشه‌ی شیرین بیان خلط را از بین می‌برد و سرفه را کاهش می‌دهد. برای تهیه‌ی این چای باید ۲ قاشق غذاخوری از ریشه‌ی شیرین بیان را به‌مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه در ۲۴۰ میلی‌لیتر آب جوش قرار دهید تا دم بکشد. به‌طور کلی چای ریشه‌ی شیرین بیان بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود، اما استفاده‌ی طولانی‌مدت ممکن است باعث افزایش شدید فشار خون، بی‌نظمی قاعدگی، خستگی، سردرد، احتباس آب و اختلال نعوظ شود.
۳. مرزنجوش برای درمان سرفه خشک
مرزنجوش نوعی پونه‌ی کوهی است که از دیرباز در طب سنتی برای تسکین طیف وسیعی از بیماری‌ها کاربرد داشته است. این گیاه حاوی ترکیبات گیاهی ضدالتهابی است که می‌توانند به کاهش سرفه مرتبط با آسم، برونشیت، سرماخوردگی و سیاه‌سرفه کمک کنند.
راجع به این گیاه فوق العاده بیشتر بخوانید : ۹ خواص مرزنجوش و طریقه مصرف این گیاه جادویی
برای تهیه‌ی چای مرزنجوش، ۳ تا ۴ قاشق چای‌خوری مرزنجوش خشک را در ۲۴۰ میلی‌لیتر آب داغ دم کرده و سه بار در روز میل کنید. استفاده از مرزنجوش برای بیشتر افراد بی‌ضرر است، اما ممکن است سرعت لخته شدن خون را کم کند و خطر کبودی و خونریزی بینی را در افرادی که از داروهای ضدانعقاد (رقیق‌کننده‌ی خون) استفاده می‌کنند، افزایش دهد.
۴. زردچوبه
زردچوبه حاوی ترکیبی به نام کورکومین است که گفته می‌شود خواص ضدویروسی، ضدباکتریایی و ضدالتهابی خفیف دارد. قرن‌ها است که در طب آیورودا از زردچوبه برای درمان آرتریت و بیماری‌های تنفسی استفاده می‌شود. با این حال، بسیاری از این ادعاها توسط تحقیقات تأیید نمی‌شوند. بعضی از محققان درمان سرفه خشک با زردچوبه را پیشنهاد میدهند و معتقدند که مصرف خوراکی آن علائم آسم را کاهش می‌دهد.
وقتی زردچوبه همراه با فلفل سیاه مصرف می‌شود، جذب کورکومین بهبود می‌یابد. شما می‌توانید یک قاشق چای‌خوری زردچوبه و یک هشتم قاشق چای‌خوری فلفل سیاه را به آب پرتقال یا چای گرم اضافه کرده و بنوشید.
زردچوبه هم به‌شکل ادویه و هم به‌صورت کپسول در دسترس است. فقط به یاد داشته باشید که زیاده‌روی در مصرف کپسول زردچوبه ممکن است باعث ناراحتی معده، اسهال و حالت تهوع شود.
۵. زنجبیل برای درمان سرفه خشک
زنجبیل دارای خواص ضدباکتریایی و ضدالتهابی است، سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و درد را تسکین می‌دهد. مدت‌ها است که از زنجبیل برای درمان حالت تهوع و ناراحتی معده استفاده می‌شود و علاوه بر آن شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این ادویه می‌تواند برای درمان سرفه مفید باشد. اعتقاد بر این است که زنجبیل با شل کردن عضلات صاف راه‌های هوایی، رفلکس سرفه را سرکوب می‌کند.
برای درمان سرفه خشک با زنجبیل می‌توانید از چای آن همراه با عسل استفاده کنید، ریشه‌ی زنجبیل را بجوید یا کپسول آن را از داروخانه تهیه کنید. از مصرف بیش از حد زنجبیل خودداری کنید، چون ممکن است باعث ناراحتی معده، سوزش سر دل یا اسهال شود.
۶. ریشه‌ی گل ختمی
از زمان های قدیم از ریشه‌ی گل ختمی برای تسکین گلودرد استفاده می‌شده است و امروزه می‌توان آن را در داروهایی که برای درمان سرفه تولید می‌شوند، یافت. تحقیقات نشان می‌دهد که شربت‌ها و قرص‌های مکیدنی حاوی عصاره‌ی ریشه‌ی گل ختمی می‌توانند در عرض ۱۰ دقیقه سرفه خشک خفیف را برطرف کنند.
ریشه‌ی گل ختمی خاصیت ضدباکتریایی دارد. همچنین با ترشح یک ماده‌ی چسبناک و ژل مانند به نام موسیلاژ سوزش گلو را تسکین می‌دهد و به دلیل داشتن فلاونوئید التهاب را کم می‌کند.
برای درمان سرفه خشک با گل ختمی می‌توانید از چای آن استفاده کنید. اگرچه تحقیقات کمی در مورد خطرات مصرف طولانی‌مدت گل ختمی وجود دارد، اما به‌طور کلی این گیاه بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود. ذکر این نکته ضروری است که گل ختمی ممکن است روی لخته شدن خون و قند خون تأثیر بگذارد.
۷. نعناع فلفلی برای درمان سرفه خشک
نعناع حاوی ماده‌ای به نام منتول است که با بی‌حس کردن پایانه‌های عصبی در گلو به کاهش درد و درمان سرفه کمک می‌کند. علاوه بر این، نعناع خواص ضدباکتریایی و ضدویروسی دارد و می‌تواند به کاهش احتقان کمک کند.
چند راه برای مصرف نعناع وجود دارد، از جمله نوشیدن چای نعناع یا مکیدن قرص‌های حاوی آن. سعی کنید چای نعناع را درست قبل از خواب بنوشید تا به درمان سرفه خشک شبانه کمک کند. علاوه بر این، می‌توانید از روغن نعناع برای آروماتراپی (رایحه‌درمانی) استفاده کنید.
۸. چای ماسالا
در هند از چای ماسالا برای درمان سرفه خشک و گلودرد استفاده می‌شود. چای ماسالا حاوی چند ماده‌ی آنتی اکسیدان از جمله میخک و هل است. همچنین برای تهیه‌ی آن از دارچین استفاده می‌شود که خواص ضدالتهابی دارد.
۹. کپسایسین برای درمان خانگی سرفه خشک
کپسایسین، ترکیبی که در فلفل چیلی یافت می‌شود، سرفه مزمن را کاهش می‌دهد. برای بهره‌مندی از خواص کپسایسین می‌توانید آن را به‌شکل کپسول مصرف کنید یا از چای فلفل کاین استفاده کنید. استفاده از کپسایسین برای درمان سرفه خشک کودکان توصیه نمی‌شود.
۱۰. آویشن
آویشن از زمان طاعون سیاه در اروپا مورد استفاده‌ی دارویی قرار گرفته است. این گیاه حاوی ترکیبی به نام تیمول است که اثرات ضداسپاسم دارد و می‌تواند به شل شدن عضلات صاف گلو کمک کند.
مصرف چای آویشن در حد اعتدال بی‌خطر است. شما می‌توانید با دم کردن ۳ تا ۴ قاشق چای‌خوری آویشن خشک‌شده در ۲۴۰ میلی‌لیتر آب جوش، چای آویشن درست کنید و داخل آن عسل بریزید تا تأثیرش برای کاهش سرفه بیشتر شود.
۱۱. سیر برای درمان خانگی سرفه خشک
سیرخواص ضدویروسی، ضدباکتریایی و ضدالتهابی خفیف دارد. همچنین مصرف منظم آن باعث کاهش فشار خون و تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. استفاده از سیر برای درمان سرفه خشک سرماخوردگی توصیه می‌شود، اما نتایج تحقیقات در مورد اثربخشی آن ضد و نقیض است.
۱۲. رایحه‌درمانی با اکالیپتوس برای درمان سرفه خشک
در رایحه‌درمانی از روغن‌های ضروری برای تسکین و التیام استفاده می‌شود. روغن اکالیپتوس به‌عنوان یک ضداحتقان عمل می‌کند و به همین دلیل می‌تواند در درمان سرفه خشک مؤثر باشد.
اکالیپتوس را به دیفیوزر، اسپریتزر یا استنشاق‌کننده‌ها اضافه کنید یا چند قطره از آن را داخل آب داغ ریخته و بخار آن را استنشاق کنید. اگر در طی شب سرفه باعث بیدار نگه داشتن شما می‌شود، معطر کردن اتاق با اکالیپتوس به بهبود خواب‌تان کمک می‌کند.
۱۳. بخور
با توجه به اینکه هوای خشک باعث بدتر شدن سرفه‌های خشک می‌شود، استفاده از دستگاه‌ی بخور یا رطوبت‌ساز می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند. اگر هوای خانه‌ی شما خشک است، یک رطوبت‌ساز در اتاق خود قرار دهید تا به کاهش سرفه‌های خشک در هنگام خواب کمک کند.
۱۴. استفاده از دستگاه‌ی تصفیه‌ی هوا برای درمان سرفه خشک
تصفیه‌کننده‌های هوا عوامل محرک سرفه مانند گرد و غبار و دود را از بین می‌برند. همچنین مواد آلرژی‌زا مانند شوره‌ی حیوانات خانگی و گرده‌ی گیاهان را کاهش میدهند. فرقی ندارد که سرفه شما از سموم محیطی ناشی شود یا یک بیماری زمینه‌ای، در هر صورت تنفس در هوای تمیز به درمان سرفه خشک و سوزش گلو کمک می‌کند.
۱۵. غرغره کردن آب نمک
غرغره کردن با آب نمک گرم سوزش گلو را تسکین می‌دهد، به از بین بردن باکتری‌های دهان و گلو کمک می‌کند و از این طریق برای درمان سرفه‌های خشک مفید است. برای انجام این کار، ۱ قاشق چای‌خوری نمک را در ۱ لیوان بزرگ آب گرم حل کرده و آن را چند بار در روز غرغره کنید. استفاده از این روش برای درمان سرفه خشک کودکان خردسالی که ممکن است آب نمک را ببلعد، توصیه نمی‌شود.
نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد که سه بار در روز غرغره کردن آب نمک می‌تواند طول مدت سرفه ناشی از سرماخوردگی را ۲/۴ روز و درمان گرفتگی صدا را ۱/۷ روز کاهش دهد. اگر شب‌ها با سوزش گلو از خواب بیدار می‌شوید، بلافاصله پس از مسواک زدن آب نمک غرغره کنید تا به بی‌حس شدن پایانه‌های عصبی در گلو کمک کند.
۱۶. اصلاح رژیم غذایی برای درمان سرفه خشک
گاهی اوقات، سرفه خشک واکنشی است که بدن نسبت به آلرژی‌های غذایی نشان می‌دهد. اگر متوجه شدید که بعضی از غذاها باعث سرفه کردن شما می‌شوند، آن‌ها را نخورید. تمام غذاها و نوشیدنی‌های مصرفی خود را بنویسید تا بفهمید که کدامیک از آن‌ها باعث سرفه می‌شود. بعضی شرایط احتمال سرفه کردن را افزایش میدهند:
- اگر مستعد ابتلا به علائم آلرژی تنفسی هستید، اجتناب از غذاهای حاوی هیستامین مثل گوشت دودی، شکلات، میوه‌های خشک و توت‌فرنگی به تسکین علائم شما کمک می‌کند.
- رفلاکس اسید معده هم می‌تواند باعث سرفه مزمن شود. در صورت ابتلا به این بیماری از مصرف غذاهای پرچرب، غذاهای اسیدی (از جمله گوجه‌فرنگی)، شکلات، کافئین و غذاهای تند بپرهیزید.
درمان سرفه خشک کرونایی
سرفه یکی از علائم کووید-۱۹ است که می‌تواند تا هفته‌ها پس از برطرف شدن عفونت باقی بماند. معمولاً سرفه‌ای که در دوران نقاهت تجربه می‌کنید سرفه خشک مداوم است، با این حال ابتلا به سرفه مرطوب که با خلط زیاد همراه است توسط بعضی از بیماران گزارش شده است.
به گفته‌ی محققان سرفه‌های مداوم مرتبط با کووید-۱۹ از تأثیر ویروس کرونا بر عصب واگ که رفلکس سرفه را کنترل می‌کند، ناشی می‌شود. برهم‌کنش بین ویروس و عصب واگ راه‌ی هوایی و همچنین التهاب سیستم عصبی توسط ویروس از عوامل اولیه‌ی شروع سرفه در بیماران مبتلا به کرونا محسوب می‌شوند. فرض دیگر این است که بدن در مرحله‌ی بهبودی سعی می‌کند از طریق سرفه به پاکسازی ترشحات اضافی کمک کند.
درمان‌های خانگی
اگرچه سرفه ناشی از کووید-۱۹ مداوم و آزاردهنده است، اما معمولاً می‌توان آن را با چند روش خانگی درمان کرد. برای تسکین سرفه‌های خشک ناشی از ویروس کرونا راهکارهای زیر را امتحان کنید:
- بخور بدهید؛ 2 تا ۳ بار در روز استنشاق بخار به شل شدن مخاط و کاهش دفعات سرفه کمک می‌کند.
- به اندازه‌ی کافی استراحت کنید؛ برای اینکه سیستم ایمنی فرصت بهبودی داشته باشد، به اندازه‌ی کافی استراحت کنید و شب‌ها ۷ تا ۹ ساعت بخوابید.
- در هنگام خواب سر و قفسه‌ی سینه‌ی خود را بالاتر از پاها قرار دهید؛ این کار از انسداد راه‌های هوایی جلوگیری می‌کند و احتمال سرفه کردن را کاهش می‌دهد.
- آب فراوان بنوشید؛ هیدراته ماندن یکی از کارهای مهمی است که باید هنگام بهبودی از تمام بیماری‌های ویروسی، از جمله کووید-۱۹، انجام دهید.
- چای با عسل بخورید؛ نوشیدن چای زنجبیل گرم با عسل به درمان سرفه و گلودرد کمک می‌کند.
- از شیر زردچوبه استفاده کنید؛ شیر گرم حاوی زردچوبه به تسکین گلو کمک کرده و به‌عنوان یک خلط‌آور عالی عمل می‌کند.
- تنفس دیافراگمی انجام دهید؛ صاف بنشینید، یک دست را روی شکم و دست دیگر را روی سینه قرار دهید. به‌آرامی از راه‌ی بینی نفس عمیق بکشید تا شکم شما منبسط شود. سپس هوا را از راه‌ی دهان خارج کنید.
اگر سرفه‌های شما با درمان‌های خانگی فروکش نکرد، به پزشک مراجعه کنید تا در صورت لزوم برایتان دارو تجویز کند.
زمان مراجعه به پزشک برای درمان سرفه خشک
معمولاً سرفه خشک خودبه‌خود یا با درمان‌های خانگی بهبود می‌یابد، اما اگر با علائم زیر همراه بود لازم است با پزشک مشورت کنید:
- مشکل در تنفس
- خس خس سینه
- درد قفسه‌ی سینه
- کمردرد
- تب
- لرز
- سرفه خونی
همچنین اگر سرفه شما در عرض ۲ ماه به‌طور کامل برطرف نشد یا بدتر شد، برای درمان سرفه خشک مزمن به پزشک مراجعه کنید.
کلام پایانی درباره درمان سرفه خشک
اگر سرفه خشک خفیف و بدون عارضه (بدون تب، درد قفسه‌ی سینه یا سایر علائم نگران‌کننده) باشد، می‌توانید برای تسکین آن از روش‌های خانگی استفاده کنید. اگر سرفه‌های شما در عرض ۲ ماه از بین نرفت یا با گذشت زمان بدتر شد، به پزشک مراجعه کنید. پزشک علل زمینه‌ای را بررسی کرده و بهترین راهکار برای درمان سرفه خشک را توصیه می‌کند.
منابع: Verywellhealth, Healthline, Medicinenet
