روش اصولی نگهداری از گیاه بگونیا چیست؟
اگر به دنبال گیاهی هستید که گل‌های رنگی زیبا تولید کند، رشد آن آسان باشد و حتی در سایه یا گلدان به خوبی رشد کند، گیاه بگونیا بهترین انتخاب است. بگونیا ۲۰۰۰ گونه دارد و می‌تواند تا بیش از ۱.۵ متر ارتفاع داشته باشد. این گیاه به صورت یک ساله و چند ساله و همچنین درختچه و بالارونده در دسترس است. گل‌های آن ا در رنگ‌های مختلف از جمله قرمز، سفید، صورتی و زرد هستند و ممکن است تک شکوفه یا دو شکوفه با گلبرگ‌های ظریف، چین‌دار و یا صاف باشند. بگونیا در باغچه‌ها، گلدان‌های بزرگ یا گلدان‌های کوچک به خوبی رشد می‌کنند. بگونیا گیاهی ارزشمند در بین گیاهان آپارتمانی و باغی است. این گیاه مجموعه‌ی متنوعی از اندازه، شکل و رنگ برگ و همچنین عادت‌های رشد بی‌شماری دارد و البته توانایی آن برای رشد در داخل و خارج از منزل را نباید نادیده گرفت.
آیا نگهداری از گیاه بگونیا کار ساده‌ای است؟ در بین علاقه‌مندان به گیاهان زینتی، برخی اعتقاد دارند که نگهداری از بگونیا ساده است و خود مجموعه‌ای بزرگ از این گیاه دارند. در مقابل، برخی دیگر معتقدند که بگونیا گیاه پر دردسری برای نگهداری است. پاسخ این سؤال را باید در حد وسط این دو گروه پیدا کرد؛ از آنجایی که تقریباً هیچ محدودیتی برای تولید انواع ارقام و هیبریدهای گیاه بگونیا وجود ندارد و ممکن است هر کدام برای نگهداری مشکلات خود را داشته باشد، انواع ساده‌تر و کلاسیکی نیز در این جنس وجود دارند. در این مقاله درباره این گیاه گلدار زیبا و روش نگهداری از گیاه بگونیا می‌خوانید.
گونه‌های بگونیا
نگهداری از گیاه بگونیا
تکثیر بگونیا با قلمه
تکثیر بگونیا با بذر
تعویض گلدان بگونیا
زمستان‌گذرانی
آفات و بیماری‌های رایج بگونیا
گونه‌های بگونیا
جنس بگونیا با نام علمی Begonia از خانواده Begoniaceae با دارا بودن بیش از ۲۰۰۰ گونه و بومی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری یکی از متنوع‌ترین جنس‌های گیاهان گلدار است. واضح است که روش مراقبت از این گیاه به دلیل تنوع در گونه‌ها، هیبریدها و ارقام یکسان نیست. در ادامه به برخی از انواع بگونیا اشاره می‌کنیم.
۱. بگونیای عروس (Semperflorens)
این گونه با نام بگونیای مومی (Waxy) نیز شناخته می‌شود. بگونیای عروس گل‌های زیبایی دارد. این گروه از بگونیا دارای ریشه فیبری است و به خاطر برآمدگی‌هایی از برگ‌های مومی و شکوفه‌های ریز رنگارنگشان ارزشمند هستند.
بگونیاهای مومی که معمولاً به صورت یکساله رشد می‌کنند، معمولاً به عنوان گیاه بستر استفاده می‌شوند زیرا به سرعت تکثیر می‌شوند، به مراقبت و نگهداری کمی نیاز دارند و در بیشتر فصل رشد با رنگ‌های زیادی که دارند، توجه همگان را به خود جلب می‌کنند. همچنین نگهداری از آن‌ها در گلدان و سبدهای آویز عالی است. گل‌های بگونیای عروس معمولاً به رنگ‌های قرمز، صورتی، زرد، گل‌بهی و قرمز گلی شکوفا می‌شود.
- زمان گل‌دهی: بهار تا پاییز
- نیاز به نور: نیمه سایه تا آفتاب کامل
- ارتفاع رشد: ۱۵ تا ۳۰ سانتی‌متر
۲. بگونیای عصایی
این نوع از بگونیا معمولا با نام بگونیای بال فرشته شناخته می‌شود. بگونیای عصایی گیاهی همیشه سبز و چند ساله است که عادت به رشد مستقیم و رو به بالا دارد. این گیاه دارای ساقه‌های چوبی با مفاصل بامبو مانند است. بگونیای عصایی به دلیل شکل چشم‌نواز و همچنین برگ‌ها و گل‌های جذابی که دارد، پرورش داده می‌شود. بگونیاهای بال فرشته از گیاهان آپارتمانی محبوب هستند.
- زمان گل‌دهی: فصلی
- نیاز به نور: نیمه سایه
- ارتفاع رشد: تا ۴۵ سانتی‌متر
۳. بگونیای غده‌ای
بیشتر باغبانان با بگونیاهای غده‌ای آشنا هستند. این گروه از بگونیا مجموعه‌ای بزرگ و متنوع از گل‌های خوش رنگ و تابستانی با گلبرگ‌های مومی دارد. بگونیاهای غده‌ای با غده‌های ضخیم خود که آب و مواد مغذی را ذخیره می‌کنند مشخص می‌شوند. این گونه بگونیا عمدتاً به خاطر گل‌های پر زرق و برق پرورش داده می‌شود و برای کاشت در سبدهای آویزان، گلدان‌ها، باغچه‌ها و موارد دیگر ایده‌آل است.
- زمان گل‌دهی: تیرماه تا اوایل مهرماه
- نیاز به نور: نیمه سایه
- ارتفاع رشد: ۳۰ تا ۶۰ سانتی‌متر
۴. بگونیای ریشه افشان
این نوع بگونیا بیشتر به خاطر شاخ و برگش پرورش داده می‌شود و بسیاری از گونه‌های آن شبیه انواع بگونیای رکس هستند. این گروه بگونیا با برگ‌های بزرگ و اغلب رنگارنگ حاصل ریزوم‌های ضخیمی است که در امتداد سطح خاک رشد می‌کنند. این گروه صدها گونه و هزاران رقم و هیبرید را در بر می‌گیرد. گل‌های آن هم معمولاً سفید یا صورتی هستند.
- زمان گل‌دهی: فصلی
- نیاز به نور: نیمه سایه تا سایه‌ی کامل
۵. بگونیای رکس
بگونیای رکس زیرمجموعه وسیعی از بگونیاهای ریزوماتوز است و بیشتر از اینکه گیاه باغی باشد، به عنوان گیاهان آپارتمانی رشد داده می‌شود. جذابیت اصلی این گونه در شاخ و برگ‌های آن است. به همین دلیل آن را بگونیای نقاشی شده یا برگ فانتزی نیز می‌نامند. شاخ و برگ این گیاه با ترکیب رنگ‌ها و بافت‌های برجسته سه گانه زیبایی را ارائه می‌دهد که در محیطی با شرایطی ساده مانند گلدان پشت پنجره نیز رشد می‌کند.
گونه‌هایی مانند «پری» و «ملکه نقره‌ای» دارای برگ‌های متالیک هستند که با رنگ‌های سبز، بنفش، یا قرمز افشان نمایان می‌شوند. قد کوتاه بگونیاهای رکس آن‌ها را برای کشت به عنوان گیاهان تراریومی ایده‌آل می‌کند و نگهداری از آن‌ها به این روش باعث کاهش آبیاری می‌شود.
- زمان گل‌دهی: در تمام طول سال (در داخل خانه) و شکوفه‌های کوچک
- نیاز به نور: نیمه سایه
- ارتفاع رشد: ۱۵ تا ۵۰ سانتی‌متر
۶. بگونیای مشعل صورتی
بگونیای مشعل صورتی یک گیاه چند ساله پر جنب و جوش و گرمسیری است که گل‌های قرمز درخشان و شبیه شعله‌های آتش دارد. شاخ و برگ‌های آن نیز به همان اندازه چشم‌گیر هستند. بگونیای مشعل صورتی برگ‌های سبز و قلبی دارد که اغلب با قسمت زیرین مایل به قرمز مشخص می‌شوند.
- زمان گل‌دهی: بهار و پاییز
- نیاز به نور: نور روشن و غیرمستقیم
- ارتفاع رشد: ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر
نگهداری از گیاه بگونیا
بذر بگونیا یکی از کوچک‌ترین دانه‌های گیاهان گلدار است. تنها ۲۵ گرم از بذر بگونیا می‌تواند تا ۱میلیون نهال تولید کند که در محیط‌های خاص مشکلاتی را به دنبال دارد.
مراقبت از بگونیا در شرایط مساعد خاک نسبتاً آسان است. همچنین می‌توانید بگونیا را در داخل خانه پرورش دهید اما تامین نیازهای نور و رطوبت آن ممکن است چالش‌برانگیزتر باشد.
نور
بگونیا در محیط‌های گرم رشد می‌کند اما بسته به گونه آن، ممکن است به نور کامل یا کم خورشید نیاز داشته باشد. بیشتر بگونیاها زمانی که در منطقه‌ای با آفتاب صبح و سایه بعدازظهر کاشته شوند بهترین رشد را دارند. نور خورشید باید مناسب باشد تا خاک مرطوب و سالم باقی بماند. بگونیا را در زیر نور مستقیم خورشید در مناطقی که تابستان‌های سوزان را تجربه می‌کنند نکارید.
خاک
بگونیا نسبتاً به هر خاک با زهکشی خوب مقاوم است. خاک این گیاه را مرطوب نگه دارید اما آن را بیش از حد متراکم و اشباع نکنید زیرا ممکن است باعث پوسیدگی آن شود. اگر باغچه یا محوطه باغ حاوی خاک غنی از مواد آلی نیست، آن را با کود غنی کنید. هنگام پرورش بگونیا در گلدان یا سبدهای آویزان، از مخلوط خاکی از خاک برگ، لوم باغی و ماسه درشت استفاده کنید تا به حفظ رطوبت و زهکشی خاک کمک کند. خاک مخلوط گلدانی در صورت در دسترس نبودن می‌تواند جایگزین خاک برگ شود.
آب
خاک را به طور مداوم مرطوب نگه دارید اما آن را غرقابی نکنید. اگر چند سانتی‌متر اول خاک خشک باشد، می‌توان فهمید که بگونیا به آب بیشتری نیاز دارد. قبل از آبیاری مجدد اجازه دهید خاک بگونیا کاملاً خشک شود زیرا محیط مرطوب یا خیس ممکن است باعث پوسیدگی ریشه آن شود. همچنین به جای برگ‌ها روی پایه گیاه آب بریزید زیرا مرطوب شدن شاخ و برگ باعث رشد قارچ می‌شود.
دما و رطوبت
بگونیا به دلیل محیط بومی خود در مناطق گرم و مرطوب رشد می‌کند. بسته به اینکه قصد دارید بگونیا را به صورت یکساله یا چند ساله نگهداری کنید، این گل‌ها در فضای باز در مناطقی که دمای آن بالای ۱۵ درجه سانتی‌گراد باقی می‌ماند یا در داخل اتاقی که آب و هوای آن کنترل می‌شود، رشد می‌کنند. استفاده از یک رطوبت‌ساز در داخل خانه می‌تواند به شبیه‌سازی آب و هوای مرطوب محیط بومی بگونیا کمک کند و رشد آن را به عنوان یک گیاه چند ساله آسان‌تر سازد.
کود
بگونیا به کود نیاز دارد. برای رشد بهتر این گیاه، آن را هر دو هفته یکبار با کود ۱۰-۱۰-۱۰ یا ۲۰-۲۰-۲۰ تغذیه کنید. استفاده از کود نیتروژن بالای ۱۰-۱۰-۵ در اوایل فصل و یک کود ماهیانه اضافی در طول فصل رشد هم می‌تواند در شکوفه دادن بگونیا و تحریک رشد جدید مؤثر باشد.
تکثیر بگونیا با قلمه
بگونیا می‌تواند به صورت یک ساله یا چند ساله رشد کند اما هنگام انتقال دادن گیاهان یکساله به داخل خانه، این گیاهان اغلب دچار شوک می‌شوند یا دچار رشد علفی می‌شوند. بنابراین تکثیر گیاهان جدید یک راه‌حل آسان و موثر در چنین شرایطی است. بگونیا بسته به گونه‌های مختلف روش تکثیر متفاوتی دارد اما اغلب استفاده از قلمه‌ها ساده‌ترین راه برای تکثیر گیاه است. در ادامه نحوه تکثیر بگونیا با استفاده از قلمه‌های ساقه یا برگ را می‌خوانید:
- در فصل بهار با استفاده از یک چاقوی تمیز یا قیچی باغبانی قلمه‌های ۱۰ سانتی‌متری را از زیر یک گره از ساقه بگونیا جدا کنید. برای این کار ساقه‌های بالغ را انتخاب کنید.
- برگ‌های پایینی را جدا کنید و در صورت تمایل هر قلمه‌ی بریده شده را در یک هورمون ریشه‌زایی فرو کنید.
- گلدانی را با خاک با زهکشی خوب پر کنید و از انگشتان یا وسیله‌ای برای ایجاد سوراخ‌های عمیق استفاده کنید.
- قلمه‌های ساقه را در هر سوراخ قرار دهید و به آرامی اطراف آن‌ها را با خاک پر کنید.
- برای حفظ و افزایش رطوبت، یک کیسه پلاستیکی را روی کل گلدان بدون تماس با ساقه یا برگ قرار دهید. اجازه دهید هوا در گیاه گردش کند.
- تا زمانی که قلمه‌ها ریشه‌دار شوند خاک آن را مرطوب نگه دارید. این اتفاق حدود سه تا چهار هفته طول می‌کشد. شش تا هشت هفته بعد، گیاهان را به گلدان اصلی خود منتقل کنید.
در صورت تکثیر با برگ بزرگ، برگ بالغ را با چاقوی تیز در جایی که به ساقه متصل شده، ببرید. انتهای برگ را به صورت نقطه‌ای برش دهید و روش تکثیر بگونیا از طریق قلمه ساقه را انجام دهید.
تکثیر بگونیا با بذر
کاشت بذر در سینی استارتر، گلدان یا کانتینر گزینه‌های تکثیر بگونیا با بذر هستند.
- از سینی استارتر برای کاشت بذرها استفاده کنید. سینی را در زیر نور غیر مستقیم خورشید قرار دهید تا به جوانه‌زنی کمک کند.
- بگونیا به هوای گرم، معمولاً حدود ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد نیاز دارد تا خاک مرطوب و سالم بماند.
- پس از حدود سه هفته، نهال‌ها باید ظاهر شوند.
- به دادن نور طبیعی به نهال‌ها ادامه دهید یا آن‌ها را در زیر نور لامپ رشد پرورش دهید. شب‌ها چراغ‌ها را خاموش کنید تا نهال‌ها استراحت کنند.
- هنگامی که نهال‌ها هر کدام دارای دو برگ شدند، محیط جدید آن‌ها را طوری مهیا کنید که فضایی برای رشد بیشتر داشته باشد.
- پس از یک ماه رشد کود اضافه کنید و بگونیاها را پس از آخرین یخبندان به محل نهایی خود پیوند دهید.
تعویض گلدان بگونیا
برای تعویض گلدان، صبر کنید تا خطر یخبندان از بین برود. گلدانی با سوراخ‌های زهکشی انتخاب کنید و آن را با خاک گلدان مخلوط با کمپوست پر کنید. گلدان را بسته به نوع نیاز نوری خاص بگونیا در جایی قرار دهید که آفتاب کامل یا سایه داشته باشد. با توجه به اندازه گیاه، ابتدا به دنبال گلدان‌های کوچکتر باشید و زمانی که نیاز به گلدان مجدد دارند، به تدریج یک اندازه آن را بالا ببرید. بگونیاهای گلدانی را در زمستان در آب و هوای سردتر که دما کمتر از ۱۰ درجه سانتی‌گراد است، به داخل خانه بیاورید.
زمستان‌گذرانی
مراقبت در زمستان به گونه بگونیا بستگی دارد. بگونیاهای غده‌ای برای حفظ رشد نیاز به آبیاری کمی دارند. آبیاری مکرر باعث رشد جدید یا پوسیدگی پیازهای آن‌ها می‌شود. در صورت ادامه رشد به هرس جوانه‌های ضعیف ادامه دهید و آبیاری را تا بهار متوقف کنید. غده‌های کپک زده یا پوسیده را هم جدا کنید. بگونیاهای فیبری یا ریشه‌دار در زمستان مانند سایر گیاهان آپارتمانی رشد می‌کنند، به این معنی که به نور غیر مستقیم خورشید، خاک سالم و مرطوب و آبیاری کم نیاز دارند. مواظب باشید که گیاهان با نور مستقیم یا حرارت زیاد نسوزند. مطمئن شوید که یخبندان نهایی فصل گذشته و بعد از آن، گیاهان را به بیرون از اتاق منتقل کنید. البته این کار را به تدریج انجام دهید تا گیاه بگونیا بتواند خود را با دمای جدید سازگار کند.
آفات و بیماری‌های رایج بگونیا
بگونیا در محیط مرطوب و بدون گردش هوای مناسب یا در خاک غرقابی، مستعد ابتلا به بیماری‌هایی از جمله پوسیدگی ساقه، سوختگی بوتریتیس و سفیدک پودری می‌شود.
وجود آفات ممکن است برای بگونیاها مشکل‌ساز باشد زیرا این گیاهان به صابون‌های حشره‌کش حساس هستند. بنابراین پیشگیری بسیار مهم است. شپشک‌های آردآلود، کنه‌های عنکبوتی، فلس‌ها و تریپس اغلب آفات بگونیا به شمار می‌روند.
کلام آخر
بگونیا یک انتخاب ایده‌آل برای آپارتمان‌نشینانی است که به دنبال جلوه دادن به فضای زندگی خود هستند. گونه‌های متنوع بگونیا، نیازهای نگهداری اندک و توانایی رشد در نور محدود، این گیاه را به یک گیاه محبوب در میان علاقه‌مندان به یک گیاهان آپارتمانی تبدیل کرده است. با آگاهی از نیازهای مراقبتی و پرورش بگونیا در خانه‌ی خود، می‌توانید از زیبایی و سرزندگی آن لذت ببرید و به راحتی فضای آپارتمان خود را طراوت ببخشید.
منابع: thespruce , hgtv , westcoastgardens
