حمام کردن نوزاد هر چند وقت یکبار باید انجام شود؟
حمام کردن کودک تجربه‌ای ارزشمند برای والدین است. فرصت استحمام کودک زمان بسیار خوبی برای برقراری ارتباط، بدون حواس پرتی است؛ زیرا عضو کوچک جدید خانواده شما از احساس آب گرم روی پوست خود لذت می‌برد. با این حال، این رسم رایج والدین اغلب با سؤالات، و گاهی اوقات اضطراب، در مورد اینکه چه زمانی و چگونه آن را به خوبی انجام دهیم همراه است.
در اینجا چند سوال متداول از والدین درباره موضوعات مربوط به زمان حمام کردن نوزاد، دفعات حمام کردن، ایمنی و موارد دیگر وجود دارد که تلاش می‌کنیم به آن‌ها پاسخ بدهیم.
چه زمانی باید نوزاد تازه متولد شده را حمام کرد؟
امروزه نظر پزشکان درباره زمان اولین حمام کودک شما تغییر کرده است. در حالی که اکثر موسسات برای حمام کردن نوزادان، یک یا دو ساعت پس از تولد را پیشنهاد می‌دهند، امروزه بسیاری از آن‌ها نظرشان در این مورد تغییر کرده است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) توصیه می کند که اولین حمام نوزاد را تا ۲۴ ساعت پس از تولد به تعویق بیندازید – یا اگر به هر دلیلی این صبر کردن مقدور نیست، حداقل ۶ ساعت صبر کنید.
چرا صبر کنید؟ در اینجا چند دلیل برای به تعویق انداختن اولین حمام نوزاد را با شما در میان می‌گذاریم:
- دمای بدن و قند خون: نوزادانی که فوراً حمام می‌شوند ممکن است بیشتر در معرض سرماخوردگی و هیپوترمی باشند. استرس حمام زودهنگام همچنین می تواند برخی از نوزادان را در معرض افت قند خون (هیپوگلیسمی) قرار دهد.
- پیوند مادر و کودک و شیردهی: بردن نوزاد برای حمام کردن، می‌تواند تماس پوست به پوست و پیوند مادر با کودک و موفقیت در شیردهی زودهنگام را مختل کند. یک مطالعه نشان می‌دهد که افزایش ۱۶۶ درصدی در موفقیت شیردهی در بیمارستان پس از اجرای ۱۲ ساعت تاخیر در اولین حمام نوزاد در مقایسه با مواردی که در دو ساعت اول حمام کردند، اتفاق افتاده است.
- پوست خشک: ورنیکس، یک ماده سفید مومی است که قبل از تولد پوست نوزاد را می‌پوشاند، این ماده به عنوان یک مرطوب کننده طبیعی عمل می‌کند و ممکن است خواص ضد باکتریایی داشته باشد. آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه می‌کند که بهتر است ورنیکس را برای مدتی روی پوست نوزاد باقی بگذارید تا از خشک شدن پوست ظریف آن‌ها جلوگیری شود. این امر مخصوصاً برای نوزادان نارس مهم است، زیرا پوست آن‌ها به شدت مستعد آسیب است.
بهترین ساعت برای حمام کردن نوزاد
بهتر است حمام کردن نوزاد بخشی از مراسم شبانه شما باشد، چرا که پزشکان حمام روزانه را برای نوزادان توصیه نمی‌کنند. قرار گرفتن بیش از حد در معرض آب می‌تواند رطوبت پوست آن‌ها را از بین ببرد و آسیب‌های پوستی مانند اگزما را برای نوزاد ایجاد کند. همچنین، حمام نکردن به موقع و کافی کودک می‌تواند اگزما را تشدید کند و به عفونت‌های دیگر منجر شود.
دکتر اسکات گرانت (Scott Grant)، در بیمارستان کودکان مرکز پزشکی دیترویت میشیگان می‌گوید: «حمام کردن یک کار پر از ظریف‌کاری و البته حلال بسیاری از مشکلات کودک است. اما به تنهایی و بدون علم به نحوه حمام کردن و استفاده از مواد مناسب حمام، می‌تواند آسیب زننده هم باشد. لوسیون‌های حاوی رنگ‌ها یا معطرها، می‌تواند با پوست نوزاد واکنش نشان دهد و اگزما را بدتر کند.
همانطور که ابتدا هم گفتیم، مطابق نظر آکادمی اطفال آمریکا (AAP)، نوزادان تازه متولد شده نباید اولین حمام خود را تا ۲۴ ساعت پس از تولد انجام دهند. به تعویق انداختن حمام نوزاد می تواند فواید مختلفی داشته باشد، از جمله:
- کمک به کودک شما برای ثابت نگه داشتن دمای بدن و جلوگیری از هیپوترمی
- کمک به تثبیت قند خون کودک
- بهبود موفقیت در شیردهی در صورت شیردهی
- کمک به مرطوب کردن پوست کودک
- حفظ باکتری های مفید روی پوست کودک شما
چند پیشنهاد برای شروع حمام خانگی
هنگامی که کودک شما به خانه می آید و برای حمام آماده می‌شود، باید به حمام با اسفنج حمام اکتفا کنید. به این معنا که به جای آغشته کردن بدن کودک به مواد شوینده و کشیدن برس‌های حمام روی بدن او، بدن را با یک اسفنج نرم و آب ولرم شستشو دهید. همچنین باید تا زمان بهبودی برش‌های ختنه نوزاد پسر، به حمام اسفنجی اکتفا کنید.
چند بار در هفته کودکم را حمام کنم؟
نظر کارشناسان این است که والدین می‌توانند با خیال راحت نوزادان خود را سه بار در هفته حمام کنند. گفته می‌شود، هیچ قانون سفت و سختی در مورد اینکه چند بار باید نوزاد خود را حمام کنید وجود ندارد. AAP خاطرنشان می‌کند که درست است که سه حمام در هفته باید برای یک نوزاد کافی است، اما اگر می‌خواهید کودک خود را حتی کمتر حمام کنید هم حتی خوب است! به طور کلی، می‌توانید وقتی کودکتان کثیف است یا اگر متوجه شدید که «پنیرک» در چین‌های پوستش می‌نشیند، او را به حمام ببرید. دکتر گرانت می‌گوید: «بدیهی است که با افزایش سن و تحرک بیشتر، ممکن است که نوزادان نیاز به حمام اضافی داشته باشند. اما به طور کلی تا زمانی که ناحیه پوشک در هر تعویض پوشک به درستی تمیز شود، تبعیت از قانون ۳ بار حمام در هفته کافی است.
نظافت کودک در فواصل هر حمام
تعویض به موقع پوشک نوزاد و همچنین شستشو پس از هر بار تعویض پوشک یک نظافت مهم برای فرزند شماست. این تاکید را در نظر داشته باشید که دستمال‌های مرطوب بهداشتی کودک برای نظافت پس از تعویض کافی نیست و حتی می‌تواند باعث عفونت در مجاری ادرار و اندام تناسلی نوزاد شود. دکتر گرانت توصیه می‌کند: «مطمئن باشید که ناحیه پوشک را به‌خوبی تمیز می‌کنید، به‌ویژه پس از مدفوع بین چین‌های پوست نوزاد را با آب بشویید. به عنوان مثال، برای تمیز کردن صحیح فرج، مطمئن شوید که از جلو به عقب با استفاده از یک دستمال مرطوب بدون عطر پاک کنید و چین‌ها را برای پاک کردن از مدفوع با دستمال مرطوب تمیز کرده و سپس آبکشی کنید.
به طور خلاصه، حمام کردن نوزاد بیش از سه بار در هفته کافی است، زیرا در هر بار تعویض پوشک، ناحیه پوشک را کاملا پاک می‌کنید و روزانه از مرطوب‌کننده‌های بدن استفاده می‌کند. تا زمانی که بند ناف از بین نرود، کودک شما برای حضور وان نوزاد آماده نخواهد شد و بهتر است در فاصله افتادن ناف و همچنین بهبود زخم ختنه نوزاد پسر از حمام با اسفنج استفاده کنید.
لوازم حمام اسفنجی نوزاد
این نکته را در نظر داشته باشید که هنگام حمام کردن نوزاد، هرگز نباید دستان خود را از روی او بردارید، در غیر این صورت با خطر افتادن او مواجه می‌شوید. آنچه برای حمام اسفنجی نوزاد نیاز دارید به شرح زیر است:
- مایع شستشوی بدن کودک
- دو عدد حوله نرم
- یک کاسه آب گرم (حدود ۱۰۰ درجه فارنهایت)
- چند توپ پنبه‌ای
- لوسیون
- پوشک
- یک لباس تمیز
هنگامی که تمام وسایل را تهیه کردید، آماده شروع کار شده‌اید. به یاد داشته باشید که حمام کردن یک تجربه جدید برای کودک شما خواهد بود و می‌تواند تجربه‌ای خوشایند برای والدین و کودک باشد. برخی از نوزادان این تجربه را دوست دارند، اما برخی دیگر ناراحتی خود را با صدای بلند ابراز می‌کنند.
مرحله ۱: صورت کودک خود را بشویید
برای شروع حمام کردن نوزاد صورت کودک خود را قبل از درآوردن لباس‌های او بشویید زیرا برخی از نوزادان وقتی برهنه و سرد هستند به راحتی مریض شده یا حتی سرمای زیاد آن‌ها را شوکه می‌کند. برای شروع، یک گلوله پنبه ای یا یک پارچه شستشو را در آب تمیز خیس کنید. برای به حداقل رساندن قطرات و آب اضافی آن را به طور کامل خیس نکنید. نیازی به استفاده از صابون برای شستشوی صورت نیست.
در شروع حمام کردن نوزاد، ابتدا پلک های کودک خود را از گوشه داخلی به بیرون پاک کنید. برای هر چشم از یک توپ پنبه‌ای استفاده کنید. با یک تکه پنبه مرطوب دیگر اطراف بینی آن‌ها را تمیز کنید. اگر از پارچه شستشو استفاده می‌کنید، برای جلوگیری از آلودگی، از گوشه‌ای تمیز از پارچه برای هر چشم و اطراف بینی استفاده کنید.
زمانی که دستمال را در سینک فرو می‌کنید، همیشه یک دست خود را روی کودک خود نگه دارید.
مرحله ۲: گوش کودک را تمیز کنید
از یک سواب پنبه‌ای مرطوب یا پارچه شستشو برای تمیز کردن قسمت بیرونی گوش ها استفاده کنید. داخل گوش‌ها را تمیز نکنید زیرا ممکن است پرده گوش نوزاد سوراخ یا باعث عفونت شود. لازم نیست زیاد نگران موم گوش باشید زیرا خود به خود خارج می شود.
مرحله ۳: پوست سر و موها را بشویید
برای شامپو کردن پوست سر و موهای کودک، از ستون فقرات او حمایت کنید و سر او را کمی عقب نگه دارید. سر آن‌ها را با آب گرم شسته و تنها به یک قطره شامپو اکتفا کنید. برخی از والدین در مورد شستن، مسواک زدن یا لمس کردن نقطه نرم کودک – آن شکاف کوچک بین استخوان‌های جمجمه که بسته نشده‌اند – دچار استرس می‌شوند. مطمئن باشید با شستن نقطه نرم کودک به او آسیبی نمی‌رسانید.
مرحله ۴: بدن آن‌ها را بشویید
اکنون می‌توانید لباس نوزاد خود را درآورید و او را صاف بخوابانید. مقداری شستشوی ملایم کودک را امتحان کنید – اما در آن زیاده روی نکنید، زیرا پوست نوزاد مستعد تحریک است. به دنبال محصولاتی باشید که عطر یا رنگ‌های اضافه‌ای ندارند که می‌توانند پوست حساس را تحریک کنند.
در حمام کردن نوزاد از جلوی بدن آن‌ها به سمت پایین حرکت کنید. اطمینان حاصل کنید که بین چین‌های پوست را تمیز می‌کنید. توجه ویژه ای به چین‌های گردن داشته باشید که در آن شیر خشک یا شیر مادر جمع می‌شود. صابون را با یک پارچه مرطوب دیگر آبکشی کنید، کودک خود را خشک کرده و در حین حرکت با یک حوله دوباره ببندید. بخش زخم ناف را نشویید و سعی کنید آن را خشک نگه دارید.
کودک خود را روی شکمش بچرخانید و سرش را به یک طرف بچرخانید. شستشو، آبکشی و خشک کردن را تکرار کنید. در آخرین قسمت از حمام کردن نوزاد، پایین و اندام تناسلی آن‌ها را بشویید. اگر کودک شما ختنه نشده است، سعی نکنید پوست ختنه گاه را عقب برانید.
مرحله ۵: خشک کنید و لوسیون بزنید
نوزادان به سرعت سرد می شوند. سعی کنید قسمت‌هایی را که تازه شسته‌اید خشک کرده و با حوله بپوشانید تا نوزاد تا حد امکان گرم بماند. قبل از پوشیدن لباس و پوشک، می‌توانید بعد از حمام نیز از لوسیون استفاده کنید، به خصوص اگر کودک شما مستعد ابتلا به اگزما است.
نکات ایمنی حمام کردن نوزاد در وان حمام و سینک کودک
برای حمام کردن نوزاد از وان مخصوص نوزاد استفاده کنید. کمیسیون ایمنی محصولات مصرفی ایالات متحده یک وان حمام پلاستیکی محکم را توصیه می‌کند که دارای سطح شیب دار است که از سر خوردن کودک شما جلوگیری می‌کند. برای برخی از والدین حمام کردن نوزاد در حمام، وان پلاستیکی پوشیده از حوله تمیز یا سینک آسان‌تر است. (توجه: در صورت استفاده از سینک که ممکن است لغزنده باشد و شیرهای آب و دسته‌های آن بیرون زده باشد، بسیار مراقب باشید. همچنین در زمانی که کودکتان در آب است، شیر آب را بسته نگه دارید.)
هنگام حمام کردن نوزاد از نظارت لمسی برای نگهداری کودک و همچنین چک کردن دمای آب استفاده کنید. حوله و سایر وسایل حمام را در دسترس داشته باشید تا بتوانید همیشه نوزاد را در آغوش داشته باشد.
هرگز کودک را حتی برای یک لحظه در حمام تنها نگذارید. بیشتر غرق شدن کودکان در داخل خانه در وان حمام رخ می‌دهد و بیش از نیمی از مرگ و میرهای وان حمام مربوط به کودکان زیر یک سال است.
چند نکته درباره اولین حمام کودک یا حمام بیمارستانی
حمام کردن نوزاد بخشی از مراقبت‌های معمول در بیمارستان است. هدف از حمام اول حذف مایعات نامطلوب به عنوان خون و مکونیوم در بدن نوزاد و تامین آبرسانی به لایه شاخی پوست نوزاد به منظور حفظ یکپارچگی پوست، خاصیت عملکرد مانع و دمای بدن است. بحث‌های زیادی در مورد زمان انجام اولین حمام وجود دارد. سازمان بهداشت جهانی (WHO) گزارش می دهد که نوزادان را نباید در ۲۴ ساعت اول حمام کرد، بلکه باید منتظر ماند تا علائم حیاتی آن‌ها ثابت شود. با این حال، انجمن پرستاران بهداشت زنان، مامایی و نوزادان (AWHONN) توصیه می‌کند که اولین حمام را زمانی انجام دهید که ثبات قلبی-تنفسی به دست آید، به این معنی که تا ۲ ساعت پس از زایمان منتظر بمانید . در حالی که موسسه ملی سلامت و تعالی بالینی (NICE) می‌گوید که حمام کردن و سایر درمان ها باید زودتر از ۱ ساعت پس از تولد شروع شود تا تماس مادر و نوزاد قطع نشود.
منبع: Parents
