همه چیز درباره‌ی امتیازهای سینمایی؛ از IMDb تا متاکریتیک

یکی از راه‌های انتخاب بهترین فیلم‌ها و سریال‌هایی که ارزش تماشاکردن دارند توجه به امتیازات آن‌ها است. امتیازات منتقدان در سایت‌هایی چون راتن تومیتوز (Rotten Tomatoes) و متاکریتیک (Rotten Tomatoes)، امتیاز کاربران در سایتی مثل IMDb و امتیاز تماشاگران که تحت عنوان امتیاز سینمااسکور (CinemaScore) شناخته می‌شود از جمله این شاخص‌ها در نظر گرفته می‌شوند.

گرچه احتمالا پس از مدتی پیگیری این امتیازها متوجه می‌شوید بهترین شاخص برای شما به عنوان مخاطب کدام یک است اما به صورت کلی گاهی این امتیازها با یکدیگر در تضاد قرار دارند. برای مثال ممکن است تعجب کنید چطور گاهی میان امتیاز کاربران سایت IMDb و منتقدان، چنین تفاوت نظر عمیقی وجود دارد؟ در بعضی موارد نظر تماشاگرانی که فیلم را در سالن دیده‌اند و بلافاصله پس از دیدن فیلم به آن امتیاز داده‌اند با نظر مخاطبان IMDb متفاوت است و گاهی خود امتیازها در دو سایت متاکریتیک و راتن تومیتوز با هم متفاوت به نظر می‌رسند چرا که نمرات این دو سایت دو معنای متفاوت را بازتاب می‌دهند.

همه این مسائل نشان می‌دهد بررسی دقیق‌تر امتیازات سینمایی‌ برای علاقه‌مندان به این حوزه ضروری است. در این مقاله سعی می‌کنیم این شاخص‌ها را بیشتر بررسی کنیم و معنای دقیق‌تر هر یک را شرح دهیم.

امتیاز راتن تومیتوز

سایت راتن تومیتوز از معروف‌ترین وبسایت‌هایی است که برای بررسی نظر منتقدان آثار سینمایی و تلویزیونی (منتقدان و نویسندگان سینمایی انگلیسی‌زبان) مورد استفاده قرار می‌گیرد و سال ۱۹۹۸ تاسیس شده. این سایت آثار را تحت عنوان «تازه‌ی تضمین‌شده» (Certified Fresh)، «تازه» (Fresh) و «گندیده» (Rotten) تقسیم‌بندی می‌کند.

هنگامی که در این وبسایت به صفحه مشخص‌شده برای هر یک از فیلم‌های سینمایی وارد می‌شوید دو شاخص توجه‌تان را به خود جلب می‌کند. «تومیتومتر» (Tomatometer) و «امتیاز مخاطب» (Audience Score)؛ دو شاخصی که کاملا با یکدیگر متفاوت‌اند.

تومیتومتر که سمت چپ تصویر قرار گرفته با یک درصد و یک آیکون خاص مشخص شده و هم‌زمان در بخش پایینی ذکر شده که این درصد از مجموع چه تعداد نقد به دست آمده است. عددی که به عنوان شاخص تومیتومتر ذکر می‌شود در واقع نمره فیلم نیست بلکه متوسطی است از میزان رضایت منتقدان. این شاخص از طریق بررسی مجموع نقدها (تعداد نقدهای مثبت و منفی) به دست می‌آید و نشان می‌دهد چند درصد منتقدان فیلم مذکور را پسندیده‌اند. اینکه چه نقدی مثبت یا منفی است را کارکنان سایت براساس نمره‌ای که منتقد به فیلم داده و در مواردی که نمره‌ای در کار نیست براساس محتوای نقد، تعیین می‌کنند.

براساس درصد رضایت منتقدان سه آیکون مختلف در کنار درصد نمایش داده می‌شود. آیکون یک گوجه درون دایره‌ای زرد رنگ با عنوان Certified Fresh بهترین آثار را از نظر منتقدان نمایش می‌دهند. این فیلم‌ها رضایت ۷۵ درصد یا بیش از ۷۵ درصد منتقدان را جلب کرده‌اند، برای آثاری که اکران گسترده داشته‌اند حداقل ۸۰ نقد و برای آثاری که اکران محدود را تجربه‌ کرده‌اند حداقل باید ۴۰ نقد منتشر شده باشد (برای سریال‌ها یک فصل، حداقل ۲۰ نقد) و در کل مجموعه نقدها باید شامل ۵ نقد یا بیش از ۵ نقد باشد که توسط منتقدان برجسته سایت که جایگاه و کیفیت کارشان تحت عنوان «تثبیت‌شده، تاثیرگذار و پربار» توصیف شده‌، نوشته شده باشند؛ طبق چنین شرایطی یک فیلم می‌تواند درون این دسته‌بندی جا بگیرد.

• ۷ فیلم که در سه سال اخیر از منتقدان امتیاز کامل گرفته‌اند

این عنوان برای فیلم محفوظ می‌ماند به این شرط که در ادامه و با افزایش تعداد نقدها طی ماه‌ها یا شاید سال‌های آینده درصد رضایت اولیه‌ی بیش از ۷۵ درصدی فیلم، به زیر ۷۰ درصد سقوط نکند.

در صورتی که فیلم دارای چنین شرایطی نباشد اما به هر حال حداقل رضایت ۶۰ درصد منتقدان یا بیشتر را ایجاد کرده باشد با آیکون یک گوجه قرمز ساده مواجه خواهیم شد. با این اوصاف ممکن است فیلمی رضایت ۸۰ درصد منتقدان را هم جلب کند اما چون شرایط Certified Fresh را ندارد (تعداد منتقدان محدودتر بوده و منتقدان شناخته‌شده کمتری به فیلم امتیاز داده‌اند) صرفا با همین آیکون نمایش داده شود.

در نهایت فیلم‌هایی که رضایت کمتر از ۶۰ درصد منتقدان را در پی داشته‌اند با آیکون سبز و تحت عنوان گندیده نمایش داده می‌شوند.

اگر روی شاخص تومیتومتر کلیک کنید قادر خواهید بود اطلاعات جزیی‌تری از جمله امتیاز متوسط منتقدان به فیلم (متفاوت با درصد رضایت) را ببینید. همچنین می‌توانید به جای درصد رضایت کل منتقدان که به شکل پیش‌فرض نمایش داده می‌شود، درصد رضایت منتقدان برجسته (Top Critics) سایت را هم بررسی کنید.

اما درصد رضایت مخاطبان از چه قرار است و با چه مکانیزمی تعیین می‌شود؟ این درصد هم مثل درصد رضایت منتقدان بازتاب‌دهنده تعداد نقدهای مثبت از کل نقدهایی است که مخاطبان به ثبت رسانده‌اند. وبسایت راتن تومیتوز برای آثار در حال اکران از کاربران تقاضا می‌کند که پیش از ثبت نمره، خرید بلیت را تایید کنند. از طریق این فرایند تایید، راتن تومیتوز مطمئن می‌شود که صرفا تماشاگران واقعی یا دست کم کسانی که بلیت خریده‌اند پس به احتمال بسیار زیاد به تماشای فیلم رفته‌اند، به فیلم نمره‌ خواهند داد و از همین زاویه شاخص مد نظر به شاخص قابل اتکاتری تبدیل می‌شود.

اگر روی این شاخص کلیک کنید می‌توانید میانگین امتیازات مخاطبان به فیلم و همچنین شاخص کل مخاطبان را هم ببینید. تفاوت شاخص کل مخاطبان با مخاطبان تایید‌شده در نکته پیش‌گفته مربوط به خرید بلیت است. شاخص کل مخاطبان از امتیاز مجموعه مخاطبانی تشکیل شده که به فیلم نمره‌ داده‌اند حتی اگر از جمله تماشاگران اثر نبوده باشند و فرایند تایید خرید بلیت را پیش از امتیازدهی طی نکرده باشند. این شاخص کمتر قابل اطمینان و بیشتر قابل دستکاری است.

راتن تومیتوز برای مثبت در نظر گرفتن یک نقد از سوی مخاطبان، امتیاز مساوی یا بالاتر از ۳.۵ از ۵ را مثبت در نظر می‌گیرد و سپس درصد نقدهای مثبت از کل نقدها را نمایش می‌دهد.

همچون تومیتومتر سریال‌ها یا فیلم‌هایی که موفق شده‌اند ۶۰ درصد یا بیش از ۶۰ درصد رضایت مخاطبان را جلب کنند با یک سطل پاپکورن پر، نمایش داده می‌شوند. اما اگر میزان رضایت مخاطبان از آستانه ۶۰ درصد سقوط کند، با یک سطل واژگون روبرو خواهیم شد. این شاخص صرفا برای فیلم‌ها یا سریال‌هایی نمایش داده می‌شود که به صورت عمومی در دسترس قرار گرفته‌اند و همچنین به تعداد کافی از طرف مخاطبان امتیاز دریافت کرده‌اند.

امتیاز سینمااسکور

مجموعه سینمااسکور که در واقع یک موسسه تحقیقات بازار است و سال ۱۹۷۹ تاسیس شده هنوز هم یکی از محبوب‌ترین شاخص‌ها برای بررسی واکنش مخاطبان نسبت به آثار سینمایی است. تقریبا بسیاری از اوقات در شبکه‌های اجتماعی در کنار عناوین و تصاویر فیلم‌های سینمایی به این نمره برمی‌خوریم. سوال خیلی‌ها این است که نمره مذکور از کجا آمده؟

اگر بخواهیم توضیح این مساله را خلاصه کنیم باید گفت، امتیاز سینمااسکور محصول این کارت است که در تصویر می‌بینید؛ کارتی که در شب افتتاحیه فیلم به مخاطبان داده می‌شود.

سینمااسکور با عملکردی از نظر آماری قدرتمند و تنوع منطقه‌ای متوازن در شبکه گسترده‌ای از سالن‌های نمایش فیلم آمریکای شمالی (ایالات متحده آمریکا و کانادا) کارت مورد بحث را به مخاطبان می‌دهد و از آن‌ها می‌خواهد پیش از ترک سالن براساس آن به فیلم امتیاز بدهند. پس از آن، میانگینی از امتیازات تماشاگران به دست آمده و در پایان آخر هفته ابتدایی اکران فیلم، این امتیاز به شکل عمومی اعلام می‌شود. امتیاز سینمااسکور ۵ درجه دارد که از A آغاز شده و پس از B و C به D و F ختم می‌شود. گرفتن درجه A برای فیلم خبر بسیار خوبی است، B وضعیت نسبتا متزلزلی را نشان می‌دهد و C یعنی فیلمی که اصلا مورد علاقه تماشاگران نبوده. عموما شاخص‌‌های بدتر از C یعنی D و F برای ابراز نفرت شدید تماشاگران نسبت به اثر به کار می‌رود؛ فیلمی که از نظر آن‌ها بهتر است اصلا ساخته نمی‌شد. باید این را هم اضافه کنیم که براساس میانگین‌های به دست آمده شاخص نهایی می‌تواند با یک مثبت و منفی همراه شود (برای مثال +A یا -A).

• ۱۹ فیلمی که هیچوقت نباید ببینید

پس برخلاف سایت‌های ثبت امتیاز یا جمع‌آوری‌کننده نظرات منتقدان، امتیاز سینمااسکور از طریق یک رای‌گیری فیزیکی در محیط سالن‌ها به دست می‌آید. همانطور که اشاره شد رای‌گیری مربوط به هر فیلم دقیقا در شب افتتاحیه آن انجام می‌شود در نتیجه کسانی که در ادامه اکران برای چندمین‌بار به دیدن فیلم می‌آیند یا مخاطب کمتر پیگیر آن اثر سینمایی‌اند (لزوما در شب افتتاحیه به دیدن فیلم نمی‌روند) سهمی در این امتیاز نخواهند داشت. از طرف دیگر این هم مشخص می‌شود که امتیاز فوق کمتر بیانگر کیفیت کلی یک فیلم است بلکه بیشتر احساسات ابتدایی و هنوز تاحدودی نپخته تماشاگران را در شب اول دیدن اثر بیان می‌کند.

پس می‌شود اینطور موضوع را جمع‌بندی کرد: امتیاز سینمااسکور ابزاری است برای سنجش میزان رضایت مخاطبان مشتاق یک اثر یا قسمت جدید یک مجموعه سینمایی در آمریکای شمالی. طبیعتا بر همین اساس وقتی بلاک‌باسترها توقعات تماشاگران مشتاق خود را برآورده می‌کنند و از کمپین‌های تبلیغاتی موفق بهره می‌برند در این شاخص امتیاز مناسبی می‌گیرند چرا که اساسا همان هواداران مشتاق با انتظارات نسبتا شناخته شده، شب اول به تماشای فیلم‌ می‌آیند و براساس میزان برآورده‌شدن انتظارات قابل پیش‌بینی، به فیلم امتیاز می‌دهند.

شاخص سینمااسکور علاوه بر نکات گفته‌شده یک هدف جنبی دیگر هم دارد. براساس فعالیت‌های این مجموعه اطلاعات جمعیت‌شناختی مخاطبان شب افتتاحیه فیلم‌ها به دست می‌آید؛ اطلاعاتی که برای استودیوها اهمیت خاصی دارد و برای آن‌ها روشن می‌کند که دقیقا چه افرادی از چه گروه‌های سنی، جنسیتی و به چه دلایلی به دیدن فیلم‌شان آمده‌اند.

امتیاز متاکریتیک

متاکریتیک برخلاف شاخص‌های قبلی طیف گسترده‌تری از محصولات حوزه هنر و سرگرمی را پوشش می‌دهد. این شاخص برای بازی‌های ویدیویی، فیلم‌ها، آثار تلویزیونی و موسیقی به شیوه‌ای در مجموع یکسان محاسبه می‌شود. نکته مهم درباره متاکریتیک این است که این وبسایت از میانگین وزنی استفاده می‌کند یعنی بعضی از نقدها در شکل‌گیری نمره نهایی وزن و تاثیرگذاری بیشتری دارند.

در سازوکار متاکریتیک بعضی از منتقدان و نشریات به بعضی دیگر براساس کیفیت و جایگاه کلی‌شان ترجیح دارند. طبیعتا دادن وزن بیشتر به نویسندگان سینمایی با جایگاه‌های تثبیت‌شده و متعلق به نشریات مطرح، باعث می‌شود مجلات،‌ روزنامه‌ها یا وبسایت‌های کوچکتر و ناآشناتر و صداهای کمتر شنیده‌شده وزن کمتری در محاسبه امتیاز متا داشته باشند.

البته وبسایت متاکریتیک چندین‌بار در سال دست به ارزیابی مجدد نشریات و وبسایت‌های سینمایی می‌زند اما هرگز فاش نمی‌کند که دقیقا برای هر نویسنده و هر نشریه چه وزنی را در فرمول نهایی‌اش در نظر می‌گیرد.

البته همانطور که درباره راتن تومیتوز تشریح کردیم به دست آوردن بالاترین امتیاز در آن شاخص هم نیازمند حضور حداقلی تعدادی از نویسندگان و نشریات وزین بود. با این حال متاکریتیک با شاخص وزنی‌اش در عمل حتی بیشتر صدای منتقدان شناخته‌شده‌ را بازتاب می‌دهد و راتن تومیتوز سلیقه عمومی و گسترده‌تر طیف وسیع‌تری از منتقدان را به نمایش می‌گذارد.

کارکنان وبسایت متاکریتیک برای هر نقد امتیازی بین ۰ تا ۱۰۰ را در نظر می‌گیرند. برای مثال یک نقد ۴ ستاره از ۵ ستاره به معنای امتیاز ۸۰ خواهد بود. این امتیازها با توجه به وزن هر نشریه یا نویسنده درون فرمول قرار می‌گیرد و سپس با اندکی محاسبات بعدی، نتیجه نهایی که همان امتیاز متا است به دست می‌آید.

• ۸ فیلم بی‌نقص تاریخ سینما از نگاه منتقدان

علاوه بر نکات گفته‌شده متاکریتیک یک سیستم رنگی هم دارد که بازتاب‌دهنده سه سطح کیفی‌اند. نمرات ۰ تا ۳۹ با رنگ قرمز، نمرات ۴۰ تا ۶۰ با رنگ زرد و نمرات ۶۱ تا ۱۰۰ با رنگ سبز مشخص می‌شوند. با ورود به صفحه هر فیلم می‌توانید امتیاز منتقدان به آن را ببینید و همچنین بررسی کنید که چند منتقد نسبت به فیلم نظر مثبت (Positive)، چند منتقد نسبت به فیلم نظری میانه (Mixed) و چند منتقد نسبت به فیلم دیدگاه منفی (Negative) داشته‌اند.

فیلم‌هایی که نمره متا ۸۱ یا بالاتر را کسب کنند پس از ثبت ۱۵ نقد یا بیشتر به عنوان فیلم‌هایی در نظر گرفته‌ می‌شوند که متاکریتیک آن‌ها را در میان آثاری که «حتما باید ببینید» (Must-See) دسته‌بندی می‌کند. براساس آنچه متاکریتیک اعلام کرده تقریبا ۵ درصد از فیلم‌های سینمایی این وبسایت چنین جایگاهی را اشغال کرده‌اند.

طبیعتا بازدیدکنندگان سایت می‌توانند با ثبت‌نام در آن امتیاز و نقد خود را به ثبت برسانند اما این امتیاز در بخشی مجزا تحت عنوان امتیاز کاربران نمایش داده می‌شود.

امتیاز IMDb

یکی از اولین صفحاتی که پس از جست‌وجوی نام یک فیلم در موتور جست‌وجوگر گوگل به آن برمی‌خوریم صفحه آن فیلم در سایت IMDb است. بررسی این امتیاز یکی از سریع‌ترین و ساده‌ترین راه‌های برای درک میزان محبوبیت عمومی یک فیلم یا سریال به حساب می‌آید.

این امتیاز چطور محاسبه می‌شود؟ ماجرا چندان پیچیده نیست. همه کاربرانی که در این وبسایت ثبت‌نام کرده‌اند می‌توانند برای همه فیلم‌ها امتیاز و نقدشان را به ثبت برسانند و در شکل‌گیری امتیاز نهایی فیلم مشارکت کنند.

• ۴۰ سریال اکشن برتر تمام دوران بر اساس امتیاز IMDb

البته وبسایت IMDb مکانیزم‌هایی هم برای شناسایی فعالیت‌های مشکوک دارد. برای مثال گاهی کاربران به شکل هماهنگ تصمیم می‌گیرند به یک فیلم امتیازات پایین یا بالا بدهند. در این شرایط وبسایت ممکن است موقتا امکان امتیازدهی به فیلم را حذف کند یا وزن نمراتی را که طی یک دوره از فعالیت‌های مشکوک به ثبت رسیده در امتیاز نهایی به حداقل برساند. این مجموعه اقدامات برای قابل اعتمادترکردن این امتیاز به کار می‌رود تا این عدد بازتاب واقعی نظر کاربران باشد.

یک ویژگی جالب امتیاز وبسایت IMDb این است که با کلیک‌کردن روی امتیاز می‌توانید درصد و تعداد کسانی که از ۰ تا ۱۰ امتیاز مشخصی را به فیلم داده‌اند بررسی کنید و همچنین ببینید که به شکل متوسط مردان و زنان در گروه‌های سنی مختلف، ساکن ایالات متحده یا ساکن مناطق دیگر جهان چطور به فیلم امتیاز داده‌اند.