۱۰ راهکار برای کمک به دوستیابی کودکان مبتلا به اوتیسم
پیدا کردن دوست برای بعضی از بچه‌ها می‌تواند کار نسبتا سختی باشد؛ به‌خصوص در دنیای امروزی که والدین به‌خاطر مشغله‌هایی که دارند، کمتر برای روابط اجتماعی فرزندان خود وقت می‌گذارند و بچه‌ها، کمتر می‌توانند با هم‌سن و سال‌های خود رابطه داشته باشند. این شرایط برای کودک اوتیسمی سخت‌تر است. اگر فرزند مبتلا به اوتیسم دارید، با این روش‌ها به او کمک کنید تا دوست پیدا کند.
۱. پیدا کردن گروه‌های حمایتی
پیدا کردن این گروه‌ها هم برای والدین و هم برای خود کودک مبتلا به اوتیسم اهمیت زیادی دارد. والدین در این گروه‌ها با افراد دیگری که شرایط مشابه خودشان را دارند، آشنا می‌شوند و روش‌هایی برای تربیت فرزند و برقراری ارتباط با او یاد می‌گیرند. این گروه‌ها فرصت خوبی است تا بچه‌ها هم شرکت کنند و دوست پیدا کنند.
از همین گروه‌ها می‌توانید با خانواده‌های دیگری که فرزند مبتلا به اوتیسم دارند آشنا شوید و دوستی‌های خانوادگی داشته باشید. این رفت‌و‌آمدها و دوستی‌ها هم برای والدین و هم برای بچه‌ها مفید است.
در این گروه‌ها بچه‌ها روابط اجتماعی را یاد می‌گیرند و تمرین می‌کنند. در روابط اجتماعی کودکان مبتلا به اوتیسم، اتفاقات غیرمنتظره، زیاد پیش می‌آید و این یکی از چالش‌های برقراری ارتباط با دیگران برای این دسته از کودکان است. بچه‌ها در گروه‌های اجتماعی و زیر نظر والدین می‌توانند انعطاف‌پذیری در رابطه را یاد بگیرند و کم‌کم وارد جامعه‌ی بزرگ‌تری شوند.
برای پیدا کردن این گروه‌های حمایتی چند راه دارید. یکی اینکه در شبکه‌های اجتماعی به دنبال این گروه‌ها که در نزدیکی شما هستند بگردید. روش دوم کمک گرفتن از مشاوران است. مطمئنا برای پیدا کردن روش تربیتی صحیح فرزند خود، به مشاور و پزشک مراجعه می‌کنید. مشاوران و پزشکان معمولا از وجود گروه‌های حمایتی اطلاع دارند و شاید خودشان، برگزارکننده‌ی یکی از همین گروه‌ها باشند.
بهتر است گروه‌هایی را انتخاب کنید که تحت نظر یک مشاور باشند. البته استفاده از تجربه‌ی دیگر والدینی که کودک مبتلا به اوتیسم دارند می‌تواند مفید و موثر باشد.
۲. پرداختن به سرگرمی‌های مورد علاقه
یک روش برای کمک به کودک مبتلا به اوتیسم این است که آن‌ها را به سرگرمی‌های مورد علاقه مشغول کنید. شرکت در کلاس نقاشی، موسیقی، بازی‌های گروهی، کتاب‌خوانی و… فرصتی برای بچه‌ها فراهم می‌کند تا با افرادی با علایق مشابه خود آشنا شوند.
این گروه‌ها و کلاس‌های آموزشی را می‌توانید در فرهنگ‌سراها، کتابخانه‌ها و مراکز مشاوره‌ی کودکان پیدا کنید. این کلاس‌ها فایده‌ی دوجانبه دارند. کودک شما هم یکی از مهارت‌های موردعلاقه‌اش را یاد می‌گیرد هم دوست پیدا می‌کند.
۳. تمرکز بر کیفیت به جای کمیت
فرزند شما حتی اگر یک دوست داشته باشد، باید بابت آن قدردان باشید. همان یک رابطه را تا جایی که می‌توانید غنی‌تر و نزدیک‌تر کنید. لازم نیست فرزند شما ده‌ها دوست داشته باشد تا باور کنید که روابط اجتماعی را یاد گرفته است. به جای کمیت، روی کیفیت روابط دوستی فرزند خود متمرکز باشید.
فرزند خود را با دیگر بچه‌های اطراف خود مقایسه نکنید. افراد، فارغ از بیماری‌هایی که دارند، ویژگی‌های شخصیتی متفاوتی دارند. بعضی از افراد دوست‌های متعدد و روابط سطحی دارند و بعضی دیگر روابط دوستانه‌ی محدود ولی عمیق را ترجیح می‌هند. برای افزایش تعداد دوستان فرزند خود، نگرانی نداشته باشید. در واقع تعداد کم دوستان او نباید باعث نگرانی شما شود یا فکر کنید چیز مهمی را از دست داده است.
۴. بازی‌های مبتنی بر مکالمه
بچه‌ها را تشویق کنید بازی‌های انجام دهند که آن‌ها را به مکالمه با دیگران و برقراری رابطه با افراد دیگر وادار می‌کند. این روزها بچه‌ها خیلی زود با بازی‌های کامپیوتری و آنلاین سرگرم می‌شوند و ساعت‌ها وقت خود را در اینترنت می‌گذرانند. شاید فکر کنید که فکر بدی نیست و بچه‌ها در آرامش بازی می‌کنند. ولی بازی‌های آنلاین، بچه‌ها را از برقراری روابط اجتماعی واقعی و موثر باز می‌دارد.
برای اینکه بچه‌ها به صحبت کردن، همکاری و تعامل با یکدیگر تشویق شوند، حتما از بازی‌هایی استفاده کنید که آن‌ها را به همکاری وادار می‌کند. می‌توانید از بچه‌های فامیل و آشنا دعوت کنید تا به منزل شما بیایند و با فرزندتان بازی کنند. در خانه‌های بازی و پارک‌ها هم می‌توانید برای آن‌ها هم‌بازی پیدا کنید.
مهارت‌های ارتباطی فرزند شما فقط با تمرین کردن بهبود پیدا می‌کند و این اتفاق با بازی‌های آنلاین هرگز نمی‌افتد.
۵. جدا کردن روابط خودتان از روابط فرزند
نکته‌ای که باید بدانید این است که روابط دوستانه‌ی خودتان را با روابط دوستانه‌ی فرزندتان گره نزنید. این دو باید از هم مجزا باشند. فرزندتان را مجبور نکنید که حتما با فرزندان دوستان خانوادگی شما دوست شود. بیشتر پدرها و مادرهایی که تلاش می‌کنند تا فرزندان دوستان خود را به دوست فرزندشان هم تبدیل کنند، شکست می‌خورند. فرقی نمی‌کند که فرزند شما اوتیسم داشته باشد یا نه؛ در هر صورت او خودش باید برای انتخاب دوست‌هایش نظر بدهد. او باید بتواند فردی را پیدا کند که علایق مشترک دارد و از بازی‌ها و فعالیت‌های یکسانی لذت می‌برند.
۶. کمک گرفتن از معلم و مدرسه
شما نمی‌توانید همه‌جا همراه فرزند خود بروید و مراقب او باشید. برای ساعاتی که در مدرسه حضور دارد می‌توانید از کمک معلم و مشاور مدرسه استفاده کنید. با معلم مدرسه صحبت کنید و در مورد روابط اجتماعی و مهارت‌های فرزندتان توضیح دهید. معلم‌ها می‌توانند نقش مهمی در ایجاد فرصت دوستیابی برای بچه‌ها داشته باشند.
معلمان مدارس با ایجاد گروه‌های درسی می‌توانند بچه‌ها را به همکاری و تعامل با هم تشویق کنند. بازی‌های گروهی در مدرسه فرصت خوب دیگری برای پیدا کردن دوست برای بچه‌هایی است که معمولا از دیگران کناره‌گیری می‌کنند و منزوی هستند.
۷. برنامه‌ریزی برای تفریح خانوادگی
برای روزهای تعطیل، برنامه‌ریزی کنید و یک تفریح خانوادگی همراه با خانواده‌های دیگر داشته باشید. خانواده‌هایی را انتخاب کنید که فرزند هم‌سن فرزند شما دارند و آن‌ها را به‌خوبی می‌شناسید. تفریح و گردش‌های خانوادگی فرصت خوبی برای دوستیابی کودکان مبتلا به اوتیسم است. آن‌ها در یک محیط امن و زیر نظر والدین خود می‌توانند مهارت‌های اجتماعی را تمرین کنند و یاد بگیرند.
۸. شرکت در رویدادهای اجتماعی
در رویدادهای اجتماعی مخصوص کودکان که گاهی اوقات برگزار می‌شود شرکت کنید. مثلا نمایشگاه کتاب، نمایشگاه نقاشی، پیاده‌روی‌های خانوادگی، ورزش‌های گروهی، اردوهای تفریحی و… در این رویدادها بچه‌ها روابط اجتماعی را از شما یاد می‌گیرند و با کسانی که سلایق مشابه آن‌ها دارند آشنا می‌شوند.
۹. آموزش مهارت‌های اجتماعی
قبل از اینکه فرزند خود را در موقعیت‌های اجتماعی قرار دهید و از او انتظار داشته باشید که دوست پیدا کند، ابتدا باید مهارت‌های اجتماعی را به او بیاموزید. این فهرستی از مهارت‌هایی است که فرزند شما برای دوست پیدا کردن به آن نیاز دارد:
- شروع کردن یک مکالمه‌ی ساده
- قرار گرفتن در یک مکالمه و استفاده از فرصت برای صحبت کردن
- صحبت کردن در مورد موضوعات مختلف که فقط به علایق کودک محدود نمی‌شود
- پیدا کردن یک موضوع برای صحبت کردن با یک فرد به جای صحبت کردن در مورد یک موضوع همیشگی
- توانایی فهم استعاره‌هایی که در کلام دیگران وجود دارد
- درک کردن و استفاده از لحن‌های مختلف برای نشان دادن احساسات مثلا اشتیاق، سوال و…
- داشتن ارتباط چشمی با فرد مورد نظر
- درک حریم شخصی
- توانایی انعطاف‌پذیر بودن در شرایط لازم
این مهارت‌های ابتدایی برای برقراری رابطه با دیگران است. کودکان اوتیسمی و غیراوتیسمی باید این مهارت‌ها را یاد بگیرند و بعد از آن در موقعیت‌های اجتماعی استفاده کنند. بعضی از این مهارت‌ها از طریق دیدن و شنیدن کسب می‌شوند. بعضی از مهارت‌ها را والدین باید برای کودک توضیح دهند. ممکن است کودک مبتلا به اوتیسم به توضیح و تمرین بیشتری برای پیدا کردن این مهارت‌ها نیاز داشته باشد.
وقتی یاد دادن این مهارت‌ها به فرزندتان را شروع می‌کنید، باید برای آن‌ها فرصتی برای تمرین ایجاد کنید. در واقع لازم نیست صبر کنید تا آموزش‌ها تمام شود. هم‌زمان می‌توانید به او آموزش دهید و با راهکارهایی که بالاتر اشاره کردیم، فرصت تمرین کردن را برای بچه‌ها فراهم کنید.
۱۰. ارائه‌ی مدل‌های تصویری مثل داستان‌های اجتماعی
کودکانی که مبتلا به اوتیسم هستند معمولا با دیدن و خواندن، بهتر یاد می‌گیرند. داستان‌هایی که در آن‌ها در مورد مهارت‌های اجتماعی صحبت شده، می‌توانند فرصت خوبی برای یادگیری آن‌ها باشند. بچه‌ها با کلماتی که می‌خوانند و تصاویری که می‌بینند، برقراری ارتباط با دیگران را یاد می‌گیرند.
ممکن است نتوانید کتاب مناسبی پیدا کنید. شاید فکر بدی نباشد که خودتان داستانی برای فرزندتان بسازید. یا حتی با کشیدن نقاشی، این مهارت‌ها را به بچه‌ها یاد بدهید. این توضیحات تصویری و در قالب داستان، مهارت‌های پایه‌ی پیدا کردن دوست را به کودک مبتلا به اوتیسم یاد می‌دهد؛ با شیوه‌ای که بیشترین بازدهی را دارد.
منبع: Lifehacker
