دانشمندان سیاره‌ای عجیب شبیه توپ راگبی کشف کردند
دانشمندان در پژوهشی تازه یک سیاره‌ی فراخورشیدی فوق داغ کشف کرده‌اند که بر اثر نیروهای شدید جزر و مدی ستاره‌ی مادر، شکلی شبیه توپ راگبی به خود گرفته است.
بر اساس تحقیقات جدیدی که نتایج آن در نسخه‌ی ژانویه (دی) نشریه‌ی «استروفیزیکس اند ساینس» (Astrophysics and Science) منتشر شده است، یک سیاره‌ی فراخورشیدی در منظومه‌ی WASP-103 ظاهری شبیه توپ راگبی دارد. شکل عجیب سیاره‌ی فوق داغ WASP-103b که بیش از ۱۰۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد، از کشش این سیاره توسط نیروهای گرانشی ستاره‌ی مادر، ناشی می‌شود.
WASP-103b در سال ۲۰۱۴ کشف شد. این سیاره‌ی فراخورشیدی از نوع مشتری داغ درنظر گرفته می‌شود زیرا در مدت تنها یک روز زمینی به دور ستاره‌ی مرکزی می‌چرخد که سیاره را بسیار نزدیک به تابش و گرانش قوی ستاره قرار می‌دهد. طبق اعلام تیم پژوهشی دانشگاه ژنو، نیروهای جزر و مدی قوی القا شده در این سیاره، مانند جزر و مدی است که ماه در اقیانوس‌های روی زمین ایجاد می‌کند، اما قدرتی بسیرا بیشتر دارد.
«یان آلیبرت» (Yann Alibert) یکی از نویسندگان این مطالعه و استاد اخترفیزیک دانشگاه برن سوئیس گفت: «به‌دلیل نزدیکی زیاد به ستاره، ما قبلا احتمال می‌دادیم که جزر و مدهای بسیار بززرگی در این سیاره ایجاد می‌شود اما تاکنون نتوانسته بودیم این موضوع را تأیید کنیم.»
مشاهدات جدید WASP-103b توسط «ماهواره‌ی تعیین مشخصات سیارات فراخورشیدی» (CHaracterizing ExOPlanets Satellite) یا (CHEOPS) صورت گرفت که توسط آژانس فضایی اروپا در دسامبر ۲۰۱۹ (آذر ۱۳۹۸) به فضا پرتاب شد.
پژوهشگران همچنین از مشاهدات قبلی تلسکوپ فضایی هابل ناسا و تلسکوپ فضایی اسپیتزر که اکنون بازنشسته شده است، استفاده کردند تا اطلاعات را در چندین گذر (Transit) سیاره از روی ستاره‌ی مرکزی از دید زمین در اختیار داشته باشند.
«باباتونده آکینسانمی» (Babatunde Akinsanmi) دیگر نویسنده‌ی این مطالعه از دانشگاه ژنو گفت: «پس از مشاهده‌ی چندین گذر، ما توانستیم حدس خود را تأیید کنیم و این نخستین بار است که چنین تحلیلی انجام می‌شود.»
ساختار درونی سیاره‌ی فراخورشیدی WASP-103b
این گذرها همچنین به دانشمندان امکان داد تا ساختار درونی سیاره را مطالعه کنند، که به نظر آن‌ها شبیه مشتری در منظومه‌ی شمسی است و جرمی حدود ۱٫۵ برابر آن دارد. آن‌ها از پارامتر «عدد لاو» (Love Number) که نام خود را از «آگوستوس ادوارد هاف لاو» (Augustus E. H. Love) گرفته است، برای نشان دادن چگونگی توزیع جرم در WASP-103b استفاده کردند اما در عین حال تأکید کردند که برای تعیین این دقیق‌تر این عدد مشاهدات بیشتری نیاز است.
آکینسانمی گفت: «مقاومت یک ماده در برابر تغییر شکل به ترکیب آن بستگی دارد. ما جزر و مد روی زمین را فقط می‌توانیم در اقیانوس‌ها ببینیم زیرا بخش سنگی آن‌قدر حرکت نمی‌کند. بنابراین، با اندازه‌گیری میزان تغییر شکل سیاره، می‌توانیم تعیین کنیم که چه مقدار از آن سنگ، گاز یا آب تشکیل شده است.»
این تیم امیدوار است بتواند مشاهدات بیشتری با CHEPOS و همچنین با تلسکوپ تازه پرتاب شده‌ی جیمز وب انجام دهد تا عدد لاو این سیاره، تغییر شکل جزر و مدی مرتبط و ساختار داخلی آن را دقیق‌تر تعیین کند.
«مونیکا لندل» (Monika Lendl) دیگر نویسنده‌ی این مطالعه و استاد نجوم دانشگاه ژنو درباره‌ی فایده‌ی رصدهای آینده خاطرنشان کرد: «این مشاهدات اضافی، درک ما را از این مشتری داغ بهبود می‌بخشد و امکان مقایسه‌ی بهتر بین آن‌ها و سیاره‌های غول‌پیکر در منظومه‌ی شمسی را فراهم می‌کند.»
عکس کاور: طرحی گرافیکی از سیاره‌ی فراخورشیدی WASP-103b
Credit: ESA
منبع: Space
سلام بنظرم برای آموزش هاتون بهتره از فیلم استفاده کنین