اختلال ذخیره‌سازی چیست و چگونه باید درمان شود؟
اختلال ذخیره‌سازی یکی از بیماری‌های روانی جدی و واقعی است که باعث می‌شود کمک کردن به افرادی که چنین اختلالی دارند، سخت و ناامیدکننده باشد. افراد مبتلا به اختلال ذخیره‌سازی، تعلق خاطر و دلبستگی ناسالم به اشیاء و وسایل خود دارند؛ حتی اشیاء و وسایلی که دیگر به درد نمی‌خورند، ارزش مادی ندارند و… چطور می‌توان به آن‌ها کمک کرد؟ با دیجی‌کالا مگ همراه باشید.
اختلال ذخیره‌سازی یا اختلال احتکار چیست؟
اختلال ذخیره‌سازی به معنای وابستگی شدید به برخی اشیاء، وسایل و متعلقات است. افرادی که چنین اختلالی را تجربه می‌کنند، برای مرتب کردن وسایل خود مشکلی ندارند اما اگر قرار باشد چیزی را دور بیاندازند، حتی اگر آن وسیله دیگر کارایی نداشته باشد، دچار استرس می‌شوند. این رفتار و اختلال آن‌ها باعث می‌شود که در فضایی شلوغ و بی‌نظم، ناامن و حتی غیربهداشتی به زندگی ادامه دهند. این زندگی می‌تواند برای سلامت روحی، جسمی، برای روابط خانوادگی، روابط اجتماعی و حتی روابط کاری آن‌ها مشکلات فراوانی ایجاد کند.
اگر یکی از دوستان یا اعضای خانواده‌ی شما با این اختلال دست و پنجه نرم می‌کند، ممکن است برای کمک کردن به او دچار مشکل شده باشید و از اینکه نمی‌توانید کاری انجام دهید، ناامید شده باشید. زندگی با فردی که دچار اختلال ذخیره‌سازی است می‌تواند خسته‌کننده و آسیب‌زا باشد.
در ادامه بایدها و نبایدهایی در ارتباط با افراد مبتلا به اختلال ذخیره‌سازی را بخوانید تا بهتر بتوانید به عزیزان خود کمک کنید.
خلاصه‌ای درباره‌ی اختلال ذخیره‌سازی
اختلال ذخیره‌سازی یا اختلال احتکار اختلالی است که در آن فرد برای دور انداختن یا کنار گذاشتن وسایلش که دیگر سالم نیستند و کارایی ندارند دچار استرس و آشفتگی روانی می‌شود و برای دور انداختن آن‌ها مشکل دارد. افرادی که دچار این اختلال هستند به نگه داشتن وسایل خود احساس نیاز می‌کنند و خلاص شدن از وسایل کهنه و قدیمی ممکن است باعث شود که دچار اضطراب و نگرانی شوند.
اختلال ذخیره‌سازی یک مشکل جدی روانی است و می‌تواند به شرایطی خطرناک و ناامن در زندگی تبدیل شود که شامل آسیب رسیدن به سلامت فیزیکی و حتی ایجاد اشکال در بهداشت فردی است.
علائم این اختلال ممکن است کم تا شدید باشد. افرادی که دچار این اختلال هستند، وابستگی شدیدی به اشیای بی‌جان دارند و وقتی به دور انداختن آن‌ها فکر می‌کنند، دچار استرس شدید می‌شوند.
گاهی علائم اختلال احتکار می‌تواند به افسردگی (کمبود انرژی برای تمیز کردن و حفظ نظافت) یا علائم اختلال وسواس فکری عملی مرتبط باشد.
علائمی که مختص اختلال احتکار هستند
- خرید و جمع آوری اشیاء فارغ از ارزش و اهمیت آن‌ها
- احساس ناراحتی شدید از دور انداختن یا خلاص شدن از شر وسایل حتی اگر خراب شده باشند.
- جمع‌آوری وسایل تا جایی که نگهداری از آن‌ها غیرممکن شود (مانند قرار دادن روزنامه‌ها روی زمین یا هر سطح صاف دیگر).
- مهارت‌های سازمانی ضعیف
- بحث با دیگران که سعی می‌کنند به آن‌ها در پاک‌سازی کمک کنند.
اگر علائم اختلال ذخیره‌سازی افزایش پیدا کند، فرد ممکن است غیر از مشکلات دیگر، اضطراب و انزوا را هم تجربه کند. اگر در اطراف و نزدیکان شما کسی هست که علائم بالا را دارد، بهتر است که از پزشکان و متخصصان مربوطه برای درمان کمک بگیرید.
بعضی از افراد ممکن است تصور کنند که جمع کردن اشیاء و اختلال ذخیره‌سازی شبیه هم هستند اما در عین حال که شبیه هم به نظر می‌رسند، دو شرایط کاملا متفاوت‌اند. جمع‌آوری خرده‌ریز و اشیاء و نگهداری آن‌ها می‌تواند در نهایت به اختلال ذخیره‌سازی منجر شود. جمع کردن اشیاء به مرور زمان می‌تواند تمام وقت، فضا و فکر فرد را به خودش معطوف کند و منجر به اختلال احتکار شود.
چطور به فرد دارای این اختلال کمک کنیم؟ بایدها و نبایدها در ارتباط با این افراد
در برخورد با این افراد کارهای زیر را انجام دهید؛
۱. درباره‌ی این اختلال مطالعه کنید و آن را بشناسید. اختلال احتکار یک اختلال پیچیده است که ممکن است تصویر واقعی آن را در برنامه‌های تلویزیونی تابه‌حال ندیده باشید. با جست‌وجو در اینترنت می‌توانید درباره‌ی این اختلال و عواقبی که دارد، مطالعه کنید تا دید بازتری نسبت به آن داشته باشید.
۲. دوستان و نزدیکان خود را که مبتلا به این مشکل هستند تشویق کنید تا از کمک متخصصان برای درمان خود استفاده کنند. البته سعی کنید که دیگران را مجبور به انجام کاری نکنید. انجام دادن کاری که برخلاف میل آن‌ها است، راه درستی برای حل این مشکل نیست. اما می‌توانید آن‌ها را تشویق کنید که یک درمانگر پیدا کنند تا بتواند به آن‌ها کمک کند.
۳. روی خود آن‌ها تمرکز کنید نه اختلال ذخیره‌سازی. اختلال‌ذخیره‌سازی همیشه در مورد خود اشیاء و وسایل نیست بلکه باید سعی کنید متوجه شوید که چه عاملی باعث شده که دوست شما به ذخیره‌سازی روی بیاورد. گاهی یک عامل قابل حل یا یک بیماری زمینه‌ای باعث ایجاد این رفتار شده است.
۴. با آن‌ها همدلی کنید و به حرف‌هایشان گوش دهید. افرادی که با این اختلال زندگی می‌کنند معمولا از این می‌ترسند که مورد قضاوت قرار بگیرند. شما به‌عنوان حامی و پشتیبان عزیزان خود، باید کسی باشید که بتوانند به راحتی با شما حرف بزنند و ارتباط برقرار کنند بدون اینکه بترسند از اینکه مورد قضاوت قرار بگیرند.
۵. درباره‌ی رسیدگی به اشیاء و وسایلشان، تنها زمانی به آن‌ها کمک کنید که خودشان از شما درخواست کنند. به جای اینکه خودتان کاری را انجام دهید، به آن‌ها در مرتب کردن وسایل کمک کنید. اگر خودشان مایل بودند می‌توانید برای مراجعه به تراپیست یا درمانگر و برای حضور در گروه‌های حمایتی، آن‌ها را همراهی کنید.
۶. محدودیت‌ها و انتظاران معقولی از آن‌ها داشته باشید. این اختلال، یک شبه از بین نمی‌رود. بهبودی از این اختلال، یک فرایند طولانی‌مدت است و اگر بتوانید اهداف واقع‌بینانه برای آن در نظر بگیرید، طی کردن این فرایند بسیار راحت‌تر می‌شود.
۷. موفقیت‌های کوچک آن‌ها را جشن بگیرید. موفقیت چه بزرگ باشد چه کوچک، برای کسانی که با این اختلال دست‌وپنجه نرم می‌کنند، بسیار اهمیت دارد. تغییرات مثبت آن‌ها را یادآوری کنید و آن را قدر بدانید. این کار عزیزانتان را تشویق می‌کند تا بیشتر تلاش کنند و مسیر بهبودی از این اختلال را با سرعت و اشتیاق بیشتری طی کنند.
نبایدها در ارتباط با افراد مبتلا به این اختلال
۱. بدون اجازه‌ی آن‌ها به وسایلشان دست نزنید و آن‌ها را جابه‌جا نکنید. شاید فکر کنید که مرتب کردن اطراف می‌تواند به آن‌ها کمک کند اما باعث می‌شود که نسبت به درمان و بهبود شرایط خود، واکنش منفی نشان دهند. دور انداختن وسایل آن‌ها بدون اطلاعشان می‌تواند باعث آشفتگی روحی و روانی شود.
۲. انتظار پیشرفت سریع نداشته باشید. برای کسی که دچار این اختلال است، هر چیزی که در وسایلشان می‌بینید ارزش و اهمیت دارد حتی اگر خراب باشد و دور ریختن آن‌ها می‌تواند برایشان سخت باشد. اختلال احتکار یک بیماری پیچیده است و ممکن است چندین هفته و حتی چندین سال طول بکشد تا بتوانید پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در درمان آن‌ها مشاهده کنید.
۳. در این رفتار آن‌ها دخالت نکنید و به آن دامن نزنید. کسی که با چنین اختلالی مواجه است، کنترلی روی رفتار و عکس‌العمل‌های خود ندارد بنابراین شما می‌تواند در کنترل آن به آن‌ها کمک کنید. نباید با رفتار خود به انباشتن وسایل در خانه دامن بزنید. مثلا به آن‌ها هدیه‌ای ندهید که می‌دانید سرنوشتی مشابه سایر وسایل دارد و در نهایت به انبوه وسایلی که جمع کرده‌اند اضافه می‌کند.
۴. دنبال مرتب کردن وسایل آن‌ها نباشید. اگر همیشه در حال مرتب کردن وسایل افراد دچار این اختلال باشید، انگیزه‌ی آن‌ها برای حل مشکلشان کمتر می‌شود و دنبال کمک نمی‌روند. در نتیجه اختلال آن‌ها بدون درمان، ادامه پیدا می‌کند.
۵. از آن‌ها زیاد توقع نداشته باشید. فردی که دچار اختلال ذخیره‌سازی است برای تمیز کردن و مرتب نگه داشتن محیط اطراف خود با مشکل مواجه است. همچنین برای مراجعه به درمانگر هم ممکن است مشکل داشته باشد. درست مثل سایر انواع اعتیادها و مشکلات روانی، افراد دارای این اختلال هم تمایل به عقب‌نشینی از درمان دارند. از آن‌ها حمایت کنید و در عین حال، صبور باشید تا دوره‌ی درمان طی شود. از آن‌ها بیش از حد توانایی توقع نداشته باشید و برای بهبود پیدا کردن، به آن‌ها زمان بدهید.
کمک گرفتن از متخصصان برای درمان اختلال ذخیره‌سازی
کمک گرفتن از یک فرد متخصص برای حل این مشکل و درمان این اختلال، در ابتدا ممکن است چالش‌برانگیز به نظر برسد. شاید به‌راحتی نتوانید این افراد را راضی کنید که به متخصص و روان‌درمانگر مراجعه کنند. اما مراجعه به تراپیست مؤثرترین شیوه برای درمان بیماری‌های روحی است. حتی اگر مراجعه‌ی حضوری هم امکان‌پذیر نباشد، این روزها به لطف اینترنت می‌توانید از درمان‌ها و مشاوره‌های آنلاین استفاده کنید.
تکنیک‌های درمانی مختلف مثل رفتاردرمانی شناختی که به اختصار CBT هم نامیده می‌شود، روشی مفید و تاثیرگذار برای کمک به افرادی است که دچار اختلال ذخیره‌سازی هستند. با این روش، دلایل ایجاد این اختلال مورد بررسی قرار می‌گیرد و به افراد کمک می‌کند تا بر احساسات، افکار و رفتارهایی که باعث پریشانی آن‌ها می‌شود غلبه کنند.
جمع‌بندی
کمک کردن به کسی که دچار اختلال احتکار است، ممکن است در ابتدا بسیار ناامیدکننده باشد به همین دلیل شما باید مراقب خودتان هم باشید. قبل از هر چیز اختلال ذخیره‌سازی را بشناسید و سعی کنید با کمک متخصص، علت اصلی ایجاد آن را کشف کنید. در مراحل بعدی با کمی صبوری و حمایت همه‌جانبه می‌توانید به عزیزان خود کمک کنید تا این اختلال را درمان کنند و زندگی منظم و به دور از هر گونه استرس و آشفتگی را تجربه کنند.
منبع: Calmsage
