راهنمای کامل پرورش و نگهداری از گیاه ادریسی در خانه
این روزها موقع قدم زدن در خیابان‌ها و پارک‌ها، شاید گیاه ادریسی را که به زیبایی گل داده دیده باشید. این درختچه را در باغچه‌ها می‌کارند و بهار، فصل گل‌دهی آن است. در ادامه با دیجی‌کالا مگ همراه باشید تا در مورد گیاه ادریسی و روش‌های نگهداری از آن بیشتر بخوانید.
گیاه ادریسی چیست؟
گیاه ادریسی شامل ده‌ها گونه‌ی مختلف می‌شود و برای چندین دهه است که نام این گیاه در فهرست محبوب‌ترین گیاهان زینتی برای تزئین باغچه‌ها قرار دارد. گونه‌های مختلف گیاه ادریسی از نظر شکل ساقه‌ها، برگ‌ها و گل‌آذین‌ها با یکدیگر متفاوت هستند. علاوه بر این، گل‌های گیاه ادریسی از نظر رنگ بسیار متنوع هستند و می‌توانید آن‌ها را در رنگ‌های سفید، طیف‌های مختلف آبی و صورتی، عنابی، قرمز و حتی سبز کم‌رنگ مشاهده کنید.
گیاه ادریسی درختچه‌ای است که باید آن را در پاییز یا اوایل بهار بکارید تا بتواند به خوبی ریشه‌زایی کند. این گیاه رشد سریعی دارد و به طور میانگین در یک سال ۶۰ سانتی‌متر و حتی بیشتر رشد می‌کند. البته اگر می‌خواهید از گیاه ادریسی نگهداری کنید، به این نکته توجه داشته باشید که این گیاه برای انسان و حیوان سمی است.
نگهداری از گیاه ادریسی
بسیاری از گونه‌های ادریسی گیاهان مقاومی هستند که می‌توانند با بسیاری از شرایط اقلیمی سازگار شوند و رشد خوبی داشته باشند. اگر گیاه ادریسی در خاکی کاشته شود که زهکشی مناسبی دارد و حاوی مقدار زیادی از ترکیبات آلی است، باید به خوبی رشد کند. این گیاه یک درختچه‌ی همه‌کاره است؛ منطقه‌ی وسیعی که می‌تواند در آن رشد کند از ساحل‌هایی با خاک ماسه‌ای شروع می‌شود و تا مناطق جنگلی سایه‌دار ادامه دارد.
البته از آن‌جا که فراهم کردن شرایط ایده‌آل برای رشد گیاه ادریسی در فضای بسته و در گلدان می‌تواند کار دشواری باشد، بهتر است این گیاه را در باغچه بکارید.
مهم‌ترین نکاتی که باید در نگهداری از گیاه ادریسی رعایت کنید عبارتند از: آبیاری منظم، حفظ رطوبت به ویژه در اقلیم گرم و خشک و یک نوبت کوددهی در بهار.
نور
نگهداری از گیاه ادریسی در مکانی که بیش از حد سایه دارد می‌تواند گل‌دهی گیاه را کاهش دهد. گیاه ادریسی در سایه‌ی درختان بلند و برگ‌ریز (خزان‌کننده) به خوبی رشد می‌کند. به ویژه اگر این گیاه در مکانی نیمه‌سایه کاشته شود که آفتاب صبحگاهی را دریافت کند و در گرمای بعد از ظهر در سایه قرار بگیرد رشد بهتری خواهد داشت. البته گیاه ادریسی در مکان کاملاً آفتابی هم رشد می‌کند اما ممکن است در روزهای گرم تابستان به آبیاری بیشتری نیاز داشته باشد.
خاک
به طور کلی، گیاه ادریسی می‌تواند با انواع مختلفی از خاک‌ها سازگار شود اما در خاکی حاصلخیز و غنی از گیاخاک بهترین عملکرد را خواهد داشت. یکی از ویژگی‌های قابل توجه گیاه ادریسی این است که می‌توانید رنگ گل‌های آن را با تنظیم pH خاک کنترل کنید. پرورش گیاه ادریسی در خاک اسیدی با pH ۶ و کمتر از آن باعث می‌شود گیاه گل‌های آبی بدهد و در خاک خنثی تا قلیایی با pH ۷ و بیشتر از آن این گیاه گل‌های صورتی می‌دهد.
برای کاهش اسیدیته‌ی خاک و داشتن گل‌هایی به رنگ صورتی، می‌توانید در بهار مقداری کلسیم هیروکسید به خاک اضافه کنید. همچنین برای افزایش اسیدیته‌ی خاک و تبدیل گل‌های صورتی به گل‌های آبی، می‌توانید در بهار مقداری آلومینیم سولفات به خاک اضافه کنید. البته از آن‌جا که ممکن است سازگار شدن گیاه با pH جدید خاک مدتی طول بکشد، رنگ گل‌ها بلافاصله بعد از اضافه کردن این مواد به خاک تغییر نمی‌کند.
آب
گیاه ادریسی در طول فصل رشد به رطوبت دائمی نیاز دارد و در این مدت باید هر هفته یک تا دو بار به خوبی آبیاری شود. البته اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که میزان بارندگی در آن‌جا قابل توجه است، می‌توانید نوبت‌های آبیاری را کمتر کنید. در هر نوبت آبیاری، به اندازه‌ی آبیاری کنید تا خاک کاملاً خیس شود. البته نباید آب همه‌ی خاک را فرا بگیرد. اگر هر روز گیاه ادریسی را آبیاری کنید اما از مقدار کمی آب برای این کار استفاده کنید، این آبیاری کافی نیست چرا که آب به ریشه‌های گیاه نمی‌رسد و ریشه‌ها نمی‌توانند به سایر قسمت‌های گیاه آب‌رسانی کنند.
به ویژه وقتی هوا گرم است، باید مقدار آبی را که در هر نوبت آبیاری استفاده می‌کنید افزایش دهید تا رطوبت خاک به طور مداوم حفظ شود. البته باید خاک زهکشی مناسبی داشته باشد تا گیاه برای مدت زیادی در خاک کاملاً خیس قرار نگیرد. برای اینکه تشخیص دهید چه زمانی باید آبیاری انجام دهید، سطح رویی خاک را به عمق ۱۰ سانتی‌متر بررسی کنید. اگر متوجه شدید که این مقدار از خاک خشک شده است، برای آبیاری اقدام کنید.
در هوای بسیار گرم و وقتی که دمای هوا در طول روز از ۳۲ درجه‌ی سانتی‌گراد گرم‌تر می‌شود، ممکن است گیاه ادریسی در برگ‌های خود حالت پیچ‌خوردگی ایجاد کند و این تغییر باعث می‌شود که گیاه پژمرده به نظر برسد. گیاه با ایجاد این تغییر از خودش محافظت می‌کند و این حالت لزوماً به این معنی نیست که گیاه به آب نیاز دارد. اگر این تغییر را مشاهده کردید، هنگام غروب دوباره گیاهتان را بررسی کنید؛ اگر با کاهش دما حالت برگ‌ها بهبود پیدا کرده بود گیاه به آب نیاز ندارد، اما اگر همچنان برگ‌ها پیچ‌خورده هستند گیاه را آبیاری کنید.
دما و رطوبت
گیاه ادریسی دمای نسبتاً معتدل را ترجیح می‌دهد. در مناطقی با زمستان‌های به شدت سرد، اگر برای محافظت از گیاه ادریسی در برابر سرما اقدام مناسبی انجام نشود یا در مکانی قرار داشته باشد که بیش از اندازه در معرض آفتاب زمستانی قرار بگیرد، گیاه دچار مشکلی جدی می‌شود. این مشکل که خشکیدگی یا سرخشکیدگی نام دارد و به تدریج گسترش می‌یابد باعث مرگ گیاه خواهد شد.
از آن‌جا که گیاه ادریسی ترجیح می‌دهد در مکانی نیمه‌سایه رشد کند، بهترین راهکار برای محافظت از گیاه این است که در مکانی رو به شمال یا شرق کاشته شود که در زمستان تا اندازه‌ای دما در آن‌جا پایدار است. نباید گیاه را در قسمت‌های جنوبی یا غربی باغچه بکارید. در این مکان‌ها گرمای آفتاب زمستانی باعث متورم شدن زودهنگام جوانه‌ها می‌شود و این تغییر جوانه‌ها را در برابر سرما آسیب‌پذیرتر می‌کند.
گیاه ادریسی مکان‌هایی با رطوبت متوسط تا زیاد را ترجیح می‌دهد. آب‌وهوای خشک می‌تواند قهوه‌ای شدن و خشک شدن برگ‌های گیاه را به دنبال داشته باشد.
کود
اگر گیاه ادریسی را در خاکی کاشته‌اید که غنی از مواد مغذی است، احتمالاً گیاه شما به کوددهی نیازی ندارد. اگر برای تغذیه‌ی گیاه ادریسی از کودهایی استفاده کنید که حاوی مقدار زیادی نیتروژن هستند، گیاهی پرپشت‌تر و شاداب‌‌تر خواهید داشت. البته این تغییر تنها در ساقه‌ها و برگ‌ها ایجاد می‌شود و گل‌دهی گیاه کمتر خواهد شد.
اگر خاک حاصلخیز نیست، در بهار خاک اطراف گیاه را با یک لایه کمپوست غنی از ترکیبات آلی بپوشانید یا برای تغدیه‌ی گیاه از کودهای مناسب برای گل‌دهی درختچه‌ها استفاده کنید.
تکثیر گیاه ادریسی
گیاه ادریسی به ندرت بذر تولید می‌کند اما دو روش رایج برای تکثیر این گیاه وجود دارد. اگر در زمان مناسبی برای تکثیر گیاه به روش قلمه‌زنی ساقه‌ها اقدام کنید، قلمه‌ها ریشه‌هایی قوی‌تر و انعطاف‌پذیرتر خواهند داشت و کاشت این قلمه‌ها معمولاً به نتیجه‌ای مطلوب ختم می‌شود. روش دوم ریشه‌دار کردن ساقه‌ها بدون جدا کردن آن‌ها از گیاه مادر یا همان خواباندن است. اگر می‌خواهید فاصله‌ی بین درختچه‌ها را با درختچه‌های جدید پر کنید و باغچه‌ای با درختچه‌های متراکم‌تر داشته باشید، این روش دوم ترجیح دارد.
تکثیر با روش قلمه‌زنی
۱. در روزهای ابتدایی پاییز، ساقهای جدید با طول ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر که گل نداشته باشد انتخاب کنید. رنگ سبز ساقه‌های جدید روشن‌تر از ساقه‌های قدیمی است.
۲. با یک قیچی باغبانی تیز و کاملاً تمیز ساقه را از زیر یکی از گره‌ها قطع کنید. گره‌ی ساقه محلی است که برگ‌ها از آن‌جا رشد می‌کنند.
۳. توجه داشته باشید که نباید همه‌ی برگ‌های قلمه را از آن جدا کنید. برگ‌های پایین‌تر را جدا کنید و برگ‌های بالاتر را نگه دارید. برگ‌های باقی‌مانده را با دقت و به صورت افقی از وسط نصف کنید.
۴. انتهای قلمه را به هورمون ریشه‌زایی آغشته کنید.
۵. انتهای قلمه‌ها را داخل یک گلدان کوچک با عمق ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر قرار دهید و آن را با خاک گلدان پر کنید. البته این خاک باید مرطوب باشد. (می‌توانید از یک گلدان برای قرار دادن چند قلمه استفاده کنید.)
۶. با قرار دادن گلدان قلمه‌ها داخل یک کیسه‌ی پلاستیکی، یک گلخانه‌ی کوچک فراهم کنید. البته باید سوراخ‌های کوچکی در قسمت فوقانی کیسه ایجاد کنید تا گلخانه‌ی شما تهویه هم داشته باشد. باید گلدان را به گونه‌ای داخل کیسه‌ی پلاستیکی قرار دهید که همه‌ی قسمت‌های آن را بپوشاند اما با برگ‌ها تماس نداشته باشد.
۷. گلدان را در مکانی قرار دهید که در معرض نور مستقیم خورشید قرار نگیرد و تا اندازه‌ای خاک آن را مرطوب نگه دارید.
۸. بعد از گذشت دو تا چهار هفته، رشد ریشه‌ها شروع می‌شود. می‌توانید برای بهبود رشد ریشه‌ها قلمه‌ها را به باغچه انتقال دهید. با این کار قلمه‌های کاشته‌شده در باغچه برای زمستان ریشه‌های مقاوم‌تری خواهند داشت.
تکثیر با روش خواباندن
۱. یک ساقه‌ی بلند از گیاه را به مقداری خم کنید که بیشتر آن با خاک تماس پیدا کند.
۲. برگ‌ها را از قسمتی از ساقه که با خاک تماس دارد جدا کنید.
۳. سعی کنید بدون اینکه ساقه را بشکنید آن را داخل خاک قرار دهید. همچنین می‌توانید نوک ساقه را هم داخل خاک قرار دهید.
۴. برای مهار کردن ساقه می‌توانید از یک آجر یا سنگ بزرگ استفاده کنید. البته باید مراقب باشید که ساقه آسیب نبیند.
۵. هر زمانی که گیاه مادر را آبیاری می‌کنید، ساقهای را که در خاک قرار داده‌اید هم آبیاری کنید.
۶. برای اینکه تشخیص دهید ساقه ریشه زده است یا نه، هر از چند گاهی آجر یا سنگ را از روی شاخه بردارید و به آرامی شاخه را تکان دهید. بعد از اینکه ساقه ریشه زد، دیگر لازم نیست آجر یا سنگ را روی آن قرار دهید.
۷. بعد از ریشه‌دار شدن ساقه، برای قوی‌تر شدن درختچه‌ی جدید، باید ساقه را از گیاه مادر جدا کنید.
۸. اگر قصد دارید درختچه‌ی جدید را به مکان دیگری انتقال دهید و می‌خواهید آن را از خاک خارج کنید، باید بعد از جدا کردن درختچه‌ی جدید از گیاه مادر چند هفته‌ای صبر کنید تا گیاه برای این جابه‌جایی به اندازه‌ی کافی قوی شده باشد.
زمستان‌گذرانی
بعضی از گونه‌های گیاه ادریسی نسبت به سرما حساس‌تر هستند و در زمستان جوانه‌های آن‌ها در معرض آسیب‌های ناشی از سرما قرار می‌گیرند. اگر در مناطق سردسیری با زمستان‌های بسیار سرد زندگی می‌کنید، از گیاه ادریسی خودتان در برابر بادهای سرد محافظت کنید. می‌توانید درختچه‌ها را با پارچه‌ی کنفی بپوشانید. همچنین اگر قبل از پوشاندن درختچه با پارچه‌ی کنفی ساقه‌های آن را به هم ببندید، این راهکار برای کمک به گیاه مؤثرتر خواهد بود. گیاه ادریسی برای اینکه در زمستان زنده بماند به این کمک نیاز دارد. وقتی متورم شدن جوانه‌ها شروع شد، پارچه‌ی کنفی را بردارید و اگر ساقه‌ها را به یکدیگر بسته‌اید آن‌ها را جدا کنید.
آفت‌ها و بیماری‌های رایج
آفت‌های شناخته‌شده‌ای که گیاهان را مورد هجوم قرار می‌دهند، به گیاه ادریسی هم آسیب می‌زنند. شته‌ها، بعضی از سوسکچه‌های خرطوم‌دار، بعضی از حشرات علفی، سوسک‌های ژاپنی و کنه‌های عنکبوتی از جمله‌ی این آفت‌ها هستند. همچنین سوسک‌های گل سرخ می‌توانند به گیاه ادریسی آسیب بزنند. این آفت‌ها از پهنک یا بخش فعال برگ‌ها تغذیه می‌کنند و وقتی برگی را رها می‌کنند چیزی به جز رگبرگ‌ها از آن باقی نمی‌ماند.
حشره‌کش‌های شیمیایی و انواع ضعیف‌تر صابون‌های حشره‌کش می‌توانند برای مقابله با بیشتر این آفت‌ها مؤثر باشند. البته نباید از این حشره‌کش‌ها و صابون‌ها در دوران گل‌دهی استفاده کنید. در دوران گل‌دهی باید با دقت زیاد آفت‌ها را از روی گیاه بردارید و آن‌ها را داخل سطلی که در آن مقداری آب‌‌صابون ریخته‌اید بیاندازید.
گیاه ادریسی در معرض ابتلا به بیماری‌های قارچی و ویروسی از جمله کپک خاکستری، سفیدک سطحی و لکه قهوه‌ای قرار دارد. استفاده از قارچ‌کش‌ها می‌تواند راهکار مناسبی برای درمان این بیماری‌ها باشد اما گیاهان آلوده به لکه‌های ویروسی را از بین می‌برد.
مشکلات رایج در نگهداری از گیاه ادریسی
در ادامه رایج‌ترین مشکلاتی که در نگهداری از گیاه ادریسی با آن‌ها مواجه می‌شوید بیان می‌شود.
گیاه ادریسی گل نمی‌دهد
اینکه گیاه ادریسی در فصل گل‌دهی شکوفا نشود، می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد.هرس در زمان نامناسب، آسیب دیدن جوانه‌ها به دلیل قرار گرفتن در معرض سرمای غیرمنتظره در زمستان یا بهار و زیاده‌روی در کوددهی به گیاه از مهم‌ترین این دلایل هستند.
باید به این نکته توجه کنید که زمان مناسب برای هرس گیاه ادریسی بر اساس گونه‌ی گیاه و زمان جوانه‌زنی آن در طول سال متفاوت است و برای هرس همه‌ی آن‌ها یک زمان یکسان توصیه نمی‌شود. بنابراین مهم است گونه‌ای را که پرورش می‌دهید به خوبی بشناسید و زمان مناسب برای هرس آن را بدانید.
ریزش برگ
گیاه ادریسی معمولاً به دلیل کم‌آبی دچار ریزش برگ می‌شود و این اتفاق معمولاً در دوران گل‌دهی یا در اقلیم گرم و خشک رخ می‌دهد. برای اینکه گیاه با این مشکل مواجه نشود، حفظ رطوبت دائمی بسیار مهم است.
البته همیشه ریزش برگ‌ها نشانه‌ی این نیست که گیاه به آب نیاز دارد. ممکن است این اتفاق نتیجه‌ی راهکاری باشد که گیاه برای محافظت از خود در برابر گرما اجرا کرده است. درباره‌ی ایجاد این تغییر توسط گیاه و همچنین نکاتی که باید در این شرایط رعایت کنید در قسمت مربوط به آبیاری توضیح داده شد.
زرد شدن برگ‌ها
زرد شدن برگ‌ها می‌تواند نشانه‌ی زیاده‌روی در آبیاری، کم‌آبی یا زیاده‌روی در کوددهی باشد. اگر بروز این مشکل با زیاده‌روی در کوددهی یا کم‌آبی مرتبط باشد، آبیاری گیاه به گونه‌ای که خاک کاملاً خیس شود می‌تواند مشکل را حل کند. اما اگر زرد شدن برگ‌ها به دلیل زیاده‌روی در آبیاری باشد، باید آبیاری را به اندازه‌ای به تأخیر بیاندازید که همه‌ی خاک و به ویژه خاک اطراف ریشه کاملاً خشک شود. البته ممکن است گیاه نتواند این شرایط را تحمل کند اما چاره‌ی دیگری ندارید.
قهوه‌ای شدن نوک برگ‌ها یا حاشیه‌ی برگ‌ها
معمولاً این مشکل در شرایطی رخ می‌دهد که ریشه‌ی گیاه به دلیل زیاده‌روی در کوددهی آسیب دیده باشد. البته در بعضی موارد برای تغییر رنگ گل‌های گیاه ادریسی مقداری آلومینیم سولفات به خاک اضافه می‌کنند. اگر آلومینیم سولفات بیشتر از مقدار مجاز به خاک اضافه شود، می‌تواند باعث قهوه‌ای شدن نوک برگ‌ها یا حاشیه‌ی برگ‌ها شود.
اگر با این مشکل مواجه شدید، خاک را با آبی که فشار زیادی دارد آبیاری کنید تا کود و نمک اضافی از خاک خارج شود. قبل از آبیاری مجدد، یک تا دو روز صبر کنید تا سطح خاک خشک شود. به علاوه اینکه تا زمانی که گیاه به حالت طبیعی و سالم خود برنگشته است از کوددهی خودداری کنید.
منبع: Thespruce
