راهنمای کامل نگهداری و پرورش گیاه دمالاغی
گیاه دمالاغی یا سدوم مورگانیانوم یکی از انواع ساکیولنت است که ظاهری جذاب و متفاوت دارد. این گیاه به مراقبت کمی نیاز دارد و برای کسانی که مشغله‌ی زیادی دارند مناسب است.
گیاه دمالاغی چیست؟
گیاه دمالاغی یا سدوم مورگانیانوم گونه‌ای ساکیولنت پرطرفدار است که ردیف‌هایی از برگ‌های گوشتی، اشکی‌شکل و به رنگ سبزآبی دارد. گیاه دمالاغی بومی مکزیک و هندوراس است. در زیستگاه بومی، گیاهان بالغ رشدی آهسته اما دائمی دارند و بعد از گذشت ۶ سال از عمرشان، ممکن است طول ساقههای آویزان گیاه به ۱۲۰ سانتی‌متر هم برسد. البته میانگین طول این ساقه‌ها نزدیک به ۶۰ سانتی‌متر است.
معمولاً از دمالاغی به عنوان گیاه آپارتمانی و در گلدان‌های آویز نگهداری می‌شود. اگر در فضای بسته و داخل گلدان از گیاه دمالاغی نگهداری می‌کنید، می‌توانید در طول سال برای کاشت و تکثیر این گیاه اقدام کنید، اما اگر می‌خواهید در فضای باز و داخل باغچه گیاه را پرورش دهید، بهتر است اوایل بهار گیاه را بکارید. گیاه دمالاغی به ندرت در فضای بسته شکوفا می‌شود اما فصل گل‌دهی این گیاه اواخر تابستان است و گل‌هایی به رنگ قرمز یا صورتی می‌دهد.
نگهداری از گیاه دمالاغی
با در نظر گرفتن همه‌ی شرایط لازم، اگر چند نکته‌ی ساده را رعایت کنید، نگهداری و پرورش ساکیولنت‌های دمالاغی کار آسانی خواهد بود. مانند بیشتر ساکیولنت‌ها، اگر در نگهداری از آن‌ها کمی سهل‌انگاری کنید و آبیاری گیاه را یک یا دو نوبت فراموش کنید، باز هم به خوبی رشد می‌کنند. در واقع، بدترین اشتباهی که می‌توانید در نگهداری از دمالاغی مرتکب شوید، زیاده‌روی در آبیاری است.
هنگامی که می‌خواهید به دمالاغی دست بزنید، باید این کار را با احتیاط انجام دهید. برگ‌های نوک‌تیز و چشم‌نواز این گیاه که ساقههای آن را پوشانده‌اند به راحتی و با کوچک‌ترین تماس از گیاه جدا می‌شوند. به همین دلیل، بعد از اینکه مکانی آفتاب‌گیر را برای قرار دادن یا آویزان کردن گلدان دمالاغی انتخاب کردید، می‌توانید به معنای واقعی کلمه گیاه خودتان را فراموش کنید.
نور
اگرچه دمالاغی می‌تواند مکان‌های نیمه‌سایه را تحمل کند اما مانند بسیاری از ساکیولنت‌ها با دریافت مقدار زیادی نور و گرمای خورشید به بهترین شکل رشد می‌کند. اگر می‌خواهید در فضای بسته از دمالاغی نگهداری کنید، کنار پنجره‌ای آفتاب‌گیر را انتخاب کنید که گیاه بتواند در طول روز چندین ساعت نور کافی دریافت کند.
اگر می‌خواهید گلدان گیاه را در فضای باز قرار دهید یا آن را در باغچه بکارید، مکانی را انتخاب کنید که نور صبحگاهی را کاملاً دریافت کند اما در ساعات بعدازظهر کمی سایه داشته باشد. بعدازظهرها نور شدیدتر از آن است که گیاه بتواند آن را تحمل کند و باعث سوختن برگ‌های گیاه می‌شود.
خاک
برای اینکه ساکیولنت دمالاغی به خوبی رشد کند، باید گیاه را در خاکی بکارید که ماسه‌ای باشد و زهکشی مناسبی داشته باشد. فرقی نمی‌کند که می‌خواهید در فضای باز نگهداری کنید یا در فضای بسته، اگر می‌خواهید دمالاغی را داخل گلدان بکارید، از خاک‌های مخصوص کاکتوس یا ساکیولنت که بافت درشت‌تری دارند استفاده کنید.
همچنین باید گلدانی انتخاب کنید که به تعداد کافی سوراخ زهکشی داشته باشد تا مطمئن شوید که رطوبت اضافی کاملاً تخلیه می‌شود و به ریشه‌ی گیاه آسیب نمی‌رساند. می‌توانید از گلدان‌های سفالی استفاده کنید که به خروج رطوبت اضافی خاک کمک می‌کنند.
اگر می‌خواهید دمالاغی را کنار سایر گیاهان در یک گلدان بزرگ یا داخل باغچه بکارید، همگی این گیاهان باید از گونه‌هایی باشند که زهکشی مناسب خاک را ترجیح می‌دهند چرا که رطوبت اضافی خاک می‌تواند باعث از بین رفتن این گیاه بشود. می‌توانید خاک باغچه را با اضافه کردن مقداری ماسه از نظر زهکشی اصلاح کنید. علاوه بر این، اگرچه دمالاغی درباره‌ی pH خاک خیلی سخت‌گیر نیست اما در خاک‌هایی با pH خنثی تا قلیایی بهتر رشد می‌کند.
آب
وقتی نوبت به آبیاری ساکیولنت دمالاغی می‌رسد، هرچه کمتر بهتر است. مانند بسیاری از ساکیولنت‌ها، دمالاغی هم بعد از سازگار شدن با شرایط نگهداری در برابر کم‌آبی مقاوم است. این گیاه در بهار و تابستان به آبیاری بیشتری نیاز دارد و در پاییز و زمستان باید نوبت‌های آبیاری را کاهش دهید.
بهترین الگو برای آبیاری دمالاغی این است که اگر در فضای بسته از این گیاه نگهداری می‌کنید، ماهی یک بار آبیاری با آب فراوان کافی است و اگر در فضای باز از گیاه خودتان نگهداری می‌کنید، فاصله‌ی بین دو نوبت آبیاری را کاهش دهید و این کار را هر دو تا سه هفته یک بار انجام دهید. به عنوان یک قانون کلی، بین دو نوبت آبیاری باید خاک گیاه کاملاً خشک شود. قبل از آبیاری گیاه، خاک را با انگشت بررسی کنید؛ هنگامی که بیشتر از ۳ سانتی‌متر از سطح خاک کاملاً خشک بود برای آبیاری اقدام کنید.
اگر از زهکشی مناسب خاک و گلدان مطمئن نیستید، آبیاری را کاهش دهید. دمالاغی آب را در برگ‌های گوشتی خود ذخیره می‌کند و می‌تواند در برابر کم‌آبی مقاومت کند اما در برابر آبیاری بیش از حد کاملاً آسیب‌پذیر است. اگر مشاهده کردید که برگ‌های دمالاغی مانند کشمش چروکیده شده‌اند، نشانه‌ی این است که گیاه به آبیاری نیاز دارد. از نظر بسیاری از پرورش‌دهندگان، اینکه برای آبیاری منتظر مشاهده‌ی این علامت باشید، بهتر از این است که در آبیاری زیاده‌روی کنید.
رطوبت و دما
اگرچه در مقایسه با سایر ساکیولنت‌ها دمالاغی هوای سرد را بهتر تحمل می‌کند، اما هوای گرم را ترجیح می‌دهد. فرقی نمی‌کند که در فضای بسته از گیاه نگهداری می‌کنید یا در فضای باز، سعی کنید دمای محیط را بین ۱۸ تا ۲۴ درجه‌ی سانتی‌گراد ثابت نگه دارید. اگر هنگامی که دما به پایین‌تر از ۵ درجه‌ی سانتی گراد می‌رسد دمالاغی در معرض هوای سرد قرار بگیرد، گیاه برای مدت کوتاهی زنده می‌ماند. بنابراین، قبل از اینکه دما تا این اندازه پایین بیاید، گیاه را به فضای بسته انتقال دهید و حتی در فضای بسته آن را از پنجره‌ها دور کنید.
در مورد رطوبت، دمالاغی نیاز خاصی ندارد. در واقع، رطوبت به میزان متوسط را ترجیح می‌دهد و در محیط‌هایی با رطوبت بیشتر از این ممکن است دچار پوسیدگی بشود. بنابراین لازم نیست برای افزایش رطوبت محیط اقداماتی انجام دهید.
کود
اگرچه دمالاغی برای اینکه رشد خوبی داشته باشد به کوددهی نیاز ندارد و کوددهی ضروری نیست، اما این کار ضرری هم برای گیاه ندارد و روش مناسبی برای تغذیه‌ی گیاه با مواد مغذی است. برای تغذیه‌ی گیاه از کود سه بیست که حاوی مقادیر مساوی از نیتروژن، فسفر و پتاسیم است استفاده کنید و اوایل بهار که آغاز فصل رشد گیاه است کوددهی را انجام دهید.
البته بین گیاهان جوان‌تر و گیاهان بالغ ممکن است از نظر نیاز به مواد مغذی تفاوت‌هایی وجود داشته باشد. گیاهان جوان‌تر کودهایی با نیتروژن کمتر و گیاهان بالغ کود‌های کامل را ترجیح می‌دهند. همچنین برای کوددهی به گیاهان بالغ بهتر است از یک‌چهارم مقدار توصیه شده استفاده کنید.
هرس
اگر رشد دمالاغی به گونه‌ای است که گیاه ساقههای کمی دارد و کم‌پشت به نظر می‌رسد و از طرفی دیگر همین ساقههای کم هم دچار ریزش برگ شده‌اند، گیاه به هرس نیاز دارد. می‌توانید ساقه را از جایی نزدیک به سطح خاک جدا کنید. اما اگر دمالاغی شما چنین شرایطی ندارد، لازم نیست گیاه را هرس کنید. البته در بعضی موارد جدا کردن برگ‌ها به رشد انشعاب‌های جدید از یک ساقه کمک می‌کند.
تعویض گلدان
ساکیولنت دمالاغی گیاهی ترد و شکننده است و به همین دلیل هنگام تعویض گلدان باید تا جایی که می‌توانید احتیاط کنید و تنها زمانی که تعویض گلدان کاملاً ضروری است این کار را انجام دهید. دمالاغی گلدانی را می‌پسندد که ریشه‌ها تا حدودی فضای آن را پر کرده باشند. بنابراین، هر چند سال یک بار لازم است برای تعویض گلدان اقدام کنید.
تعویض گلدان را با احتیاط زیاد انجام دهید و مراقب باشید تا بسیاری از ساقه‌ها و برگ‌ها از گیاه جدا نشوند. همچنین اگر لازم است گلدان دمالاغی را عوض کنید، این کار را در ایام گرم‌تر سال انجام دهید تا بهترین نتیجه را کسب کنید.
هنگامی که خاک گلدان کاملاً خشک است تعویض گلدان را شروع کنید. به آرامی گیاه را از گلدان خارج کرده و خاک‌های قدیمی اطراف ریشه را جدا کنید. هنگام قرار دادن گیاه در گلدان جدید، ریشه‌ها را روی خاک پخش کنید. گلدانی سفالی که ارتفاع کمی دارد اما بزرگ‌تر از گلدان قبلی است بهترین گزینه خواهد بود. بعد از تعویض گلدان، یک هفته و حتی کمی بیشتر به گیاه فرصت دهید تا با شرایط جدید سازگار شود و بعد اولین نوبت آبیاری در گلدان جدید را انجام دهید.
زمستان‌گذرانی
فرقی نمی‌کند که از دمالاغی به عنوان گیاه آپارتمانی و در فضای بسته نگهداری می‌کنید یا اینکه شرایط اقلیمی محل زندگی شما مناسب بوده است و دمالاغی را در فضای باز پرورش می‌دهید، در طول زمستان یک بار آبیاری کافی است. همچنین در طول زمستان که گیاه رشد کمی خواهد داشت، از کوددهی به گیاه خودداری کنید.
تکثیر گیاه دمالاغی
از آن‌جا که دمالاغی به ندرت در فضای بسته گل می‌دهد، تکثیر این گیاه با کاشت بذر گزینه‌ی مناسبی نیست. اما مانند بسیاری از ساکیولنت‌ها، دمالاغی به راحتی با استفاده از برگ‌ها تکثیر می‌شود. به علاوه اینکه برگ‌های دمالاغی با کوچک‌ترین تماس از گیاه جدا می‌شوند و این کار شما را آسان‌تر می‌کند.
- اگر متوجه شدید که به تازگی تعدادی از برگ‌های گیاه ریخته است، این برگ‌ها را کنار بگذارید تا روی پوست آن‌ها پینه تشکیل شود. تشکیل پینه دو تا سه روز طول می‌کشد.
- گلدانی را با خاک مخصوص کاکتوس یا ساکیولنت پر کنید و برگ‌ها را روی خاک بگذارید. مطمئن شوید که برگ‌ها کاملاً باسطح خاک تماس داشته باشند.
- به طور منظم سطح خاک را مرطوب نگه دارید. برای این کار می‌توانید هفته‌ای یک بار آب را روی خاک اسپری کنید. مطمئن شوید که خاک دائماً مرطوب بماند اما نباید کاملاً خیس شود. تا زمانی که نشانه‌هایی از رشد گیاه ببینید، این مراقبت را ادامه دهید.
- بعد از رشد گیاه جدید، آبیاری را کاهش دهید و مانند همان گیاه قدیمی از آن مراقبت کنید. اگرچه گیاهان جوان تا زمانی که به اندازه‌ی کافی رشد نکرده‌اند بیشتر از گیاهان بالغ به آبیاری نیاز دارند، اما باید مراقب باشید در آبیاری زیاده‌روی نکنید.
گل‌دهی گیاه دمالاغی
گیاه دمالاغی، به ویژه زمانی که به عنوان گیاه آپارتمانی از آن نگهداری می‌شود، به ندرت گل می‌دهد و تا زمانی که گیاه کاملاً بالغ نشده است، به احتمال زیاد هرگز گل نمی‌دهد. دمالاغی گل‌های کوچکی به رنگ زرد، سفید یا قرمز دارد که در اواخر بهار یا اوایل تابستان شکوفا می‌شوند.
البته این گل‌ها ظاهر چندان خاص و جذابی ندارند اما اگر می‌خواهید آن‌ها را ببینید، پرورش‌دهندگان متوجه شده‌اند که قرار دادن گیاه در معرض هوای کمی خنک می‌تواند باعث تحریک آن به گل‌دهی شود. البته نباید هوا به اندازه‌ای سرد باشد که به گیاه آسیب بزند. همچنین علاوه بر اینکه دمالاغی برای گل‌دهی به نور زیادی نیاز دارد، باید کوددهی را هم به حداقل برسانید تا شرایط برای گل‌دهی این گیاه فراهم شود.
آفت‌های رایج
شته و شپشک آردی: اگر از دمالاغی به عنوان گیاه آپارتمانی نگهداری می‌کنید، ممکن است شته‌ها و شپشک‌های آردی این گیاه را مورد هجوم قرار دهند. از آن‌جا که ترد و شکننده بودن این گیاه مانع این می‌شود که بتوانید این آفت‌ها را از روی گیاه پاک کنید، هر چند روز یک بار و به مدت دو تا سه هفته روغن چریش رقیق‌شده را روی گیاه اسپری کنید تا آفت‌ها ناپدید شوند.
حلزون و لیسه: هنگامی که دمالاغی را در باغچه کاشته‌اید، این دو آفت می‌توانند مشکل‌ساز شوند. بهترین راه مقابله با این آفت‌ها این است که آن‌ها را بردارید و از گیاه دور کنید یا برای به دام انداختن آن‌ها طعمه‌گذاری کنید.
بیماری رایج
پوسیدگی ریشه: زیاده‌روی در آبیاری یا خاک متراکم با زهکشی ضعیف می‌تواند باعث بروز این بیماری شود.
مشکلات رایج
تغییر رنگ برگ‌ها به خاکستری یا سبز بسیار تیره: گیاه در معرض نور زیاد و شدید قرار گرفته است.
ایجاد لایه‌ای مومی شکل به رنگ سفید گچی روی برگ‌ها: نتیجه‌ی عملکرد طبیعی گیاه برای محافظت از خودش در برابر نور شدید است.
چروکیدگی برگ‌ها: گیاه به آبیاری کامل نیاز دارد.
شل شدن و ریزش ساقه‌ها: زیاده‌روی در آبیاری یا زهکشی نامناسب باعث پوسیدگی ریشه شده است.
شل شدن و ریزش برگ‌ها: نشانه‌ی این است که در آبیاری زیاده‌روی کرده‌اید.
منبع: Thespruce
