راهنمای خرید کارت گرافیک؛ هر آنچه باید بدانید
اگر به دنبال اسمبل کردن کیس گیمینگ یا کیس مناسب نرم‌افزارهای تخصصی در زمینه‌هایی مانند تدوین فیلم و طراحی مدل‌های سه‌بعدی هستید، بهره‌گیری از کارت گرافیک مناسب اهمیت بسیار زیادی پیدا می‌کند. به زبان ساده برای این نوع کاربردها، کارت گرافیک اهمیت بیشتری نسبت به پردازنده دارد. اما در این میان فرایند خرید کارت گرافیک مناسب برای بسیاری از کاربران بسیار گیج‌کننده و دشوار است. برای خرید یک کارت گرافیک، باید متغیرهای متعددی مانند نوع مانیتوری که استفاده می‌کنید تا سایز کیس و تنظیمات موردنظر برای بازی‌ها را لحاظ کنید و همین متغیرها پیچیدگی خرید را افزایش می‌دهند.
در ادامه به صورت جامع و به زبان ساده به مهم‌ترین معیارهایی که باید برای خرید کارت گرافیک توجه کنید، می‌پردازیم.
نکات کنکوری
- مقداری بودجه را برای خرید CPU مناسب نگه دارید. اگر بخش قابل توجهی از بودجه‌ی خود را برای کارت گرافیک باکیفیتی هزینه کنید و نتوانید CPU مناسبی را بخرید، اگرچه سیستم شما ممکن است در بنچمارک‌ها خوب ظاهر شود، اما واقعیت این است که در محیط بازی‌ها احتمالا نمی‌توانید فریم‌ریت بالایی را دریافت کنید.
- هماهنگی با رزولوشن مانیتور. بسیاری از کارت گرافیک‌های معمولی موجود در بازار، مشکلی با اجرای بازی‌های مختلف با رزولوشن ۱۰۸۰p و فریم‌ریت بین ۳۰ تا ۶۰ فریم در ثانیه ندارند. اما اگر به دنبال اجرای بازی با رزولوشن ۴K یا نزدیک به این رزولوشن به همراه تنظیمات گرافیکی بالا هستید، باید از کارت گرافیک‌های پرچم‌دار و رده‌بالا بهره ببرید. بنابراین قبل از خرید این نوع کارت گرافیک‌های گران‌قیمت، از ویژگی‌های مانیتور خود مطمئن شوید تا بتوانید از حداکثر قابلیت یک کارت گرافیک بهره ببرید.
- در نظر گرفتن رفرش ریت مانیتور. اگر مانیتور شما از رفرش ریت ۳ رقمی پشتیبانی می‌کند، پس برای بهره‌گیری از این مشخصه باید کارت گرافیک قدرتمندی خریداری کنید. از سوی دیگر اگر مانیتور شما رزولوشن ۱۰۸۰p و رفرش ریت ۶۰ هرتز ارائه می‌دهد و تا مدت‌ها قصد تعویض آن را ندارید، پس خرید یک کارت گرافیک بسیار قدرتمند و گران‌قیمت برای چنین مانیتوری اصلا منطقی نیست.
- اطمینان بابت پاور و فضای کیس. قبل از اینکه در بازار به دنبال یک کارت گرافیک مناسب بگردید، اول باید ببینید آیا در کیس کامپیوتر شما فضای خالی کافی برای آن وجود دارد یا نه. از سوی دیگر کافی بودن توان پاور هم برای کارت گرافیک اهمیت بسیار زیادی دارد که باید به آن هم توجه کنید.
- چندان روی اورکلاک کردن حساب نکنید. اگر به دنبال عملکرد بهتری هستید، کارت گرافیک قدرتمندتری خریداری کنید. معمولا کارت گرافیک‌ها در صورت اورکلاک شدن معجزه نمی‌کنند و در بیشتر اوقات بین ۵ تا ۱۰ درصد عملکرد بهتری ارائه می‌کنند. بنابراین انتظارات خیلی زیادی از کارت گرافیک اورکلاک شده نداشته باشید.
انویدیا یا AMD؟
شرکت‌های انویدیا و AMD سال‌هاست که بازار کارت گرافیک‌ها را در دست گرفته‌اند. اگرچه اینتل هم اخیرا راهی این بازار شده تا به رقیبی برای این دو شرکت تبدیل شود، اما کارت‌های گرافیک ساخت اینتل هنوز به طور گسترده راهی بازار نشده‌اند و البته مشخص نیست که چه زمانی به بازار ایران راه پیدا می‌کنند. بنابراین در این مطلب به کارت گرافیک‌های اینتل نمی‌پردازیم.
همچنین باید خاطرنشان کنیم اخیرا AMD و انویدیا به ترتیب کارت گرافیک‌های پرچم‌دار سری RX 7000 و RTX 4000 را راهی بازار کرده‌اند که البته در بازار ایران فعلا فقط RTX 4090 با قیمت نجومی به فروش می‌رسد و هنوز مدل‌های میان‌رده و پایین‌رده‌ی این سری از کارت گرافیک‌ها معرفی نشده‌اند. بنابراین واقعیت این است که بسیاری از کاربران توانایی خرید RTX 4090 را ندارند و به همین خاطر در این راهنمای خرید به مقایسه سری RX 6000 و RTX 3000 می‌پردازیم.
انویدیا برای سری RTX 2000 از فناوری ری تریسینگ یا همان رهگیری پرتو رونمایی کرد. بنابراین کارت‌های سری RTX 3000 از نسل دوم این فناوری استفاده می‌کنند. از سوی دیگر AMD در سال ۲۰۲۰ برای اولین بار برای سری RX 6000 به بهره‌گیری از این فناوری روی آورد و در این زمینه نسبت به انویدیا حرف کمتری برای گفتن دارد.
در نمودار بالا می‌توانید وضعیت اجرای ۶ بازی معروف و سنگین مبتنی بر فناوری ری تریسینگ را با استفاده از کارت گرافیک‌های مختلف مشاهده کنید. گفتنی است برای برخی کاربران این فناوری و جلوه‌هایی که بازی‌ها با استفاده از آن ارائه می‌دهند اهمیت بسیار زیادی دارد ولی از سوی دیگر برای برخی کاربران این مشخصه اهمیت چندان زیادی ندارد.
همچنین نباید فناوری DLSS را از قلم بیندازیم که در سری RTX 4000 نسل دوم آن به کار گرفته شده است. این فناوری با بهره‌گیری از یادگیری ماشینی، می‌توانید فریم‌ریت بازی را افزایش دهد تا با تجربه‌ی جذاب‌تری روبرو شوید. اگرچه کارت گرافیک‌های AMD هم از فناوری مشابهی استفاده می‌کنند، ولی واقعیت این است که انویدیا در این زمینه حرف بیشتری برای گفتن دارد.
چقدر بودجه کنار گذاشته‌اید؟
کارت گرافیک‌های موجود در بازار در انواع و اقسام بازه‌های قیمتی به فروش می‌رسند. به عنوان مثال کارت گرافیک GeForce RTX 3090 Ti GAMING OC 24G با قیمت حدود ۶۲ میلیون تومان به فروش می‌رسد که البته با توجه به تلاطم‌های بازار ارز، قیمت کارت گرافیک‌ها مانند دیگر قطعات با نوسانات زیادی همراه است. کارت گرافیک تازه‌نفس GeForce RTX 4090 AMP Extreme AIRO 24GB هم در بازار ایران حدود ۸۰ میلیون تومان قیمت دارد. چنین قیمتی برای ساکنان کشورهای پیشرفته و ثروتمند هم اصلا پایین نیست و طبیعتا در ایران فقط بخش محدودی از کاربران می‌توانند این مدل‌ها را خریداری کنند. واقعیت این است که اگر به خاطر حوزه کاری شما به چنین حد از توان سخت‌افزاری بالایی نیاز دارید، پس احتمالا درآمدتان هم بسیار بالا است و مشکلی با پرداخت این هزینه ندارید. اما در کل ۹۹ درصد کاربران نیازی به این حد از توان سخت‌افزاری ندارند.
از سوی دیگر می‌توانیم به مثلا RTX 3080 Ti GAMING OC 12G اشاره کنیم که حدود ۳۲ میلیون تومان قیمت دارد که نسبت به RTX 3090 Ti فقط حدود ۱۵ درصد ضعیف‌تر عمل می‌کند. کارت گرافیک RX 6900 XT هم در حال حاضر حدود ۴۰ میلیون تومان قیمت دارد و RX 6700 XT 12GB با قیمت حدود ۱۶ میلیون تومان به فروش می‌رسد. البته همانطور که گفتیم قیمت قطعات سخت‌افزاری در ایران مانند دیگر محصولات با سرعت زیادی تغییر می‌کند. بنابراین با توجه به بودجه‌ای که در اختیار دارید باید ببینید آیا هزینه‌ی کارت گرافیک موردنظر ارزش پرداخت مبلغ بیشتر را دارد یا نه.
برای خرید کارت گرافیک کدام مشخصه‌ها اهمیت بیشتری دارند؟
- ظرفیت حافظه کارت گرافیک: حیاتی. این مشخصه اهمیت بسیار زیادی دارد و به همین خاطر به دنبال خرید یک کارت گرافیک با حداقل حافظه ۶ گیگابایتی باشید و البته توصیه می‌کنیم برای اجرای بازی در رزولوشن ۱۰۸۰p از ظرفیت ۸ گیگابایت یا بیشتر استفاده کنید. همچنین اگر هم می‌خواهید بازی‌های مختلف را با بالاترین تنظیمات اجرا کنید، به حافظه بیشتری نیاز پیدا می‌کنید.
- اندازه: بسیار مهم. قبل از خرید کارت گرافیک باید ببینید که آیا در کیس کامپیوتر شما ظرفیت خالی به اندازه کافی وجود دارد یا نه. به همین خاطر به طول، عرض و ضخامت کارت گرافیک موردنظر توجه کنید. حتی اگر یک کارت گرافیک فقط دو اسلات از مادربرد را اشغال می‌کند، اما باید ببینید هیت سینک و فن استفاده شده برای آن چقدر بزرگ است. بنابراین اگر از مادربرد Mini-ITX استفاده می‌کنید، باید به دنبال خرید کارت گرافیک مینی باشید که معمولا طول آن ۲۰۵ میلی‌متر یا کمتر است. با این حال اگرچه برخی کارت گرافیک‌ها در دسته‌ی مینی قرار می‌گیرند، اما طول بیشتری دارند.
- توان حرارتی: مهم. توان حرارتی به زبان ساده می‌گوید که یک کارت گرافیک برای ارائه‌ی عملکرد مناسب، به چه مقدار برق نیاز دارد. اگر مثلا از پاور ۴۰۰ واتی استفاده می‌کنید و از پردازنده اورکلاک شده ۹۵ واتی بهره می‌برید و می‌خواهید یک کارت گرافیک ۲۵۰ واتی خریداری کنید، پس چاره‌ای جز خرید یک پاور جدید ندارید. به طور کلی پاور ۶۰۰ واتی برای بسیاری از کارت گرافیک‌ها کافی است ولی اگر به دنبال استفاده از کارت گرافیک‌های بسیار قدرتمند هستید، باید پاور دارای توان بیشتری را در نظر بگیرید.
- کانکتورهای تامین برق: مهم. تمام کارت گرافیک‌هایی که حرف زیادی برای گفتن دارند، صرفا با استفاده از ۷۵ وات تامین شده از طرف اسلات x16 PCIe نمی‌توانند کار کنند. به همین خاطر این کارت گرافیک‌ها به کانکتورهای تامین برق نیاز دارند که به دو شکل ۶ پین و ۸ پین ارائه می‌شوند. به عنوان مثال سری RTX 30 از کانکتور ۱۲ پین بهره می‌برند که با بهره‌گیری از رابط ۸ پین به ۱۲ پین می‌تواند از آن‌ها استفاده کرد. اگر پاور شما از کانکتورهای موردنیاز بهره نمی‌برد، بهتر است آن را تعویض کنید زیرا راهکارهای جایگزین برای حل این مشکل مناسب بلندمدت نیستند.
- پورت‌ها: حیاتی. برخی مانیتورها دارای پورت HDMI هستند و برخی دیگر از پورت DisplayPort بهره می‌برند. در این میان مدل‌های قدیمی از پورت DVI استفاده می‌کنند. در این میان باید به تعداد محدودی از مانیتورها هم اشاره کنیم که با استفاده از پورت USB-C سیگنال‌های DisplayPort را عبور می‌دهند. بنابراین قبل از خرید کارت گرافیک باید ببینید که مانیتور شما از کدام پورت بهره می‌برد تا دیگر نیازی به استفاده از رابط نداشته باشید.
- سرعت کلاک: تا حدی مهم. در میان کارت‌هایی که از پردازنده‌ی گرافیکی یا GPU یکسانی استفاده می‌کنند، برخی شرکت‌ها سرعت کلاک را تا حدی افزایش می‌دهند که این موضوع می‌تواند منجر به افزایش ۳ تا ۵ درصد فریم‌ریت بازی‌ها شود. البته سرعت کلاک به تنهایی اهمیت خیلی زیادی ندارد و در این میان باید به سرعت مموری، تعداد هسته‌ها و معماری استفاده شده هم اشاره کنیم. همچنین از سوی دیگر باید خاطرنشان کنیم اگر دو کارت از پردازنده‌ی گرافیکی یکسانی استفاده کنند، معمولا بهره‌گیری از فن بهتر تاثیر بیشتری نسبت به سرعت کلاک دارد.
- تعداد هسته‌ها: تا حدی مهم مانند سرعت کلاک. اگر دو کارت گرافیک از معماری یکسانی بهره می‌برند، در این صورت مقایسه‌ی تعداد هسته‌ها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. بنابراین بهتر است تعداد هسته‌های دو کارت گرافیک انویدیا یا AMD متعلق به دو نسل مختلف را با هم مقایسه نکنید. از سوی دیگر مقایسه‌ی تعداد هسته‌های دو کارت گرافیک متعلق به انویدیا و AMD غیرمنطقی‌تر است.
- ترافلاپس: مهم. ترافلاپس از نظر تئوری معیار خوبی برای عملکرد کارت گرافیک محسوب می‌شود. مانند مقایسه‌ی تعداد هسته‌ها، در این زمینه هم بهتر است عدد ترافلاپس دو کارت گرافیک متعلق به نسل یکسان را با هم مقایسه کنید و به همین خاطر مقایسه‌ی کارت گرافیک‌های مربوط به نسل‌ها یا برندهای مختلف چندان کاربردی نیست.
- سرعت حافظه: تا حدی مهم. مانند سرعت کلاک، حافظه‌ی سریع‌تر می‌تواند سرعت کلی یک کارت گرافیک را نسبت به رقیب خود افزایش دهد. به عنوان مثال GTX 1650 GDDR6 حدود ۱۵ درصد سریع‌تر از GTX 1650 GDDR5 است که این افزایش سرعت به لطف بهره‌گیری از حافظه سریع‌تر محقق شده.
کدام شرکت کارت گرافیک‌های بهتری تولید می‌کند؟
انویدیا و AMD پس از آماده‌سازی کارت گرافیک‌ها، پردازنده‌ی گرافیکی موردنظر را در اختیار شرکت‌های مختلفی قرار می‌دهند و به همین خاطر شرکت‌هایی مانند ایسوس، MSI و گیگابایت کارت گرافیک‌های مختلفی تولید می‌کنند. برخی کاربران بر این باور هستند که بین کارت گرافیک‌های این برندها تفاوت‌های قابل توجهی وجود دارد. اما واقعیت این است که حتی اگر یک مدل نسبت به رقیب ساخت شرکت متفاوت از سرعت کلاک بیشتر و فن بهتر بهره ببرد، تفاوت بین آن‌ها لزوما چندان محسوس نیست.
بنابراین اگر مثلا مشکل بودجه ندارید، می‌توانید مدل گران‌تر با فن بهتر بخرید. اما اگر می‌خواهید متحمل هزینه کمتری شوید، بهتر است گزینه‌ی ارزان‌تر را خریداری کنید.
کدام بازی‌ها را اجرا می‌کنید؟
طبیعتا بازی‌هایی مانند God of War و Assassin’s Creed برای اینکه به بهترین شکل اجرا شوند، نسبت به بازی‌هایی مانند League of Legends و Fortnite به کارت گرافیک‌های قدرتمندتری نیاز دارند. بنابراین اگر اهل اجرای بازی‌های سنگین نیستید، لازم نیست هزینه‌ی زیادی برای خرید کارت گرافیک بسیار قدرتمند متحمل شوید. بنابراین با توجه به نیازها و انتظارتی که دارید، در این زمینه انتخاب کنید.
هماهنگی پردازنده با کارت گرافیک
یکی از مهم‌ترین اشتباهات کاربران تازه‌کار این است که بعد از خرید یک کارت گرافیک قدرتمند، به دلیل کمبود بودجه، به ناچار یک CPU ضعیف‌تر از حد انتظار خریداری می‌کنند. در بیشتر اوقات، چنین کاری منجر به ایجاد گلوگاه در سیستم می‌شود و مثلا یک کارت گرافیک ۴۰۰ دلار وقتی که کنار یک پردازنده ۱۰۰ دلاری قرار می‌گیرد، برای اجرای بازی‌ها نمی‌تواند تمام توان خود را عملی کند. البته اگر مثلا قصد دارید در آینده پردازنده را تغییر دهید، چنین کاری مشکل‌زا نیست. اما در هر صورت حین خرید کارت گرافیک باید به این موضوع توجه کنید.
از نظر عملکرد کلی سیستم واقعیت این است که پردازنده، کارت گرافیک، رم و حافظه SSD همگی نقش مهمی در عملکرد کامپیوتر ایفا می‌کنند و بنابراین بهتر است بین تمام این قطعات یک تعادل مناسب ایجاد کنید.
سخن پایانی
در هر صورت با توجه به اینکه ده‌ها کارت گرافیک متفاوت در بازار به فروش می‌رسد، نمی‌توانیم صرفا چند مدل را به عنوان بهترین مدل‌های موجود در بازار معرفی کنیم. بعد از آشنایی با مهم‌ترین معیارهای خرید یک کارت گرافیک مناسب، حالا به راحتی می‌توانید مدل‌های مختلف را با هم بررسی کنید تا ببینید با توجه به بودجه‌ای که در اختیار دارید، خرید کدام مدل برای شما منطقی‌تر است.
خوشبختانه در دیجی‌کالا ده‌ها کارت گرافیک با قیمت‌های متنوع به فروش می‌رسد که برای بررسی و مقایسه‌ی آن‌ها می‌توانید از لینک زیر استفاده کنید.
منبع: Tom’s Hardware
