گوگل ۲۳ ساله شد؛ از موتور جست‌وجوی ساده تا غول اینترنتی
دانش قدرت است و در دوران دیجیتالی فعلی، شرکتی به اسم گوگل بیش از هر شرکت دیگری دانش جهان را شکل می‌دهد. به غیر از چین که گوگل در آن فیلتر است، طبق بررسی‌های صورت گرفته بیش از ۸۷ درصد از کامپیوترهای دسکتاپ و ۹۴ درصد از گوشی‌های موبایل از موتور جست‌وجوی گوگل استفاده می‌کنند.
برای اکثر سایت‌ها، حجم زیادی از ترافیک از نتایج جست‌وجو به دست می‌آید و تحقیقات نشان داده که پنج یا شش نتیجه‌ی اول در جست‌وجوی گوگل بیش از ۶۰ درصد از کلیک‌ها را به خود اختصاصی می‌دهند. به عبارت دیگر، گوگل به تنهایی می‌تواند ترافیک یک سایت را به طور قابل‌توجهی افزایش دهد.
به همین خاطر تبلیغات در گوگل بسیار سودآور بوده است و در سال ۲۰۲۰ این شرکت از طریق تبلیغات حدود ۱۵۰ میلیارد دلار درآمد کسب کرده است که ۸۰ درصد از کل درآمد این شرکت را تشکیل می‌دهد. گوگل در حال حاضر حدود ۱ تریلیون دلار ارزش دارد و تسلط مطلق آن بر وب منجر به تحت فشار قرار گرفتن این شرکت از طرف نهادهای قانونی برخی کشورها شده است.
این غول اینترنتی، ۴ سپتامبر ۱۹۹۸ به‌عنوان یک سایت معمولی و بی‌ادعا کار خود را شروع کرد. چند روز قبل تولد ۲۳ سالگی گوگل بود و به همین مناسب در این مطلب به چگونگی تبدیل این سایت به یک غول اینترنتی فراگیر می‌پردازیم.
۱۹۹۶؛ شکل‌گیری ایده‌های اولیه
ریشه‌ی این غول اینترنتی که امروزه با نام گوگل می‌شناسیم، به پایان‌نامه‌ی دکترای لری پیج برمی‌گردد. او با نوشتن این پایان‌نامه می‌خواست ارتباط ریاضی با اینترنت به‌خصوص در زمینه‌ی عملکرد ساختارهای پیوندی را بررسی کند. او سیستمی را طراحی کرد که اگر سایت‌های خاصی بیشتر از دیگر سایت‌ها مورد استناد قرار می‌گرفتند، پاداش بیشتری دریافت می‌کردند.
مدتی بعد یکی دیگر از دانشجوهای استنفورد به نام سرگی برین به این پروژه ملحق شد و این دو الگوریتم PageRank را توسعه دادند که سایت‌ها را نه فقط از طریق تعداد لینک‌های ذکر شده، بلکه از نظر کیفیت لینک‌ها هم رتبه‌بندی می‌کرد. این دو نفر برای موتور جست‌وجویی که در آن زمان فقط روی سرورهای استنفورد کار می‌کرد، نام BackRub را انتخاب کردند.
نکته‌ی قابل توجه این است که BackRub نخستین موتور جست‌وجو نبود و در آن زمان یاهو که آن هم توسط فارغ‌التحصیل‌های استنفورد تأسیس شده بود، به‌عنوان مهم‌ترین موتور جست‌وجو استفاده می‌شود. اما ایده‌ی پیج و برین برای استفاده از یک الگوریتم پیشرفته به منظور جست‌وجوی کل اینترنت و رتبه‌بندی سایت‌ها بر اساس کیفیت و کمیت لینک‌ها بسیار کارآمدتر از روش یاهو بود که از کارمندان خود برای فهرست‌بندی سایت‌ها استفاده می‌کرد. البته در آن زمان هیچ‌کس نمی‌دانست که روش گوگل بسیار بهتر است.
۱۹۹۸؛ تولد گوگل
پیج و برین نام BackRub را کنار گذاشتند و در سال ۱۹۹۷ نام گوگل انتخاب شد. گوگل از واژه‌ی گوگول گرفته شده که به معنای «یک عدد یک و صد صفر جلوی آن» است. این دو نفر در تاریخ ۱۷ سپتامبر ۱۹۹۷ دامنه Google.com را ثبت کردند ولی ۴ سپتامبر سال بعد این شرکت رسما کار خود را آغاز کرد. بنابراین بسیاری از رسانه‌ها، ۴ سپتامبر را به‌عنوان تولد رسمی گوگل در نظر می‌گیرند.
۲۰۰۰؛ یاهو استفاده از موتور جست‌وجوی گوگل را آغاز کرد
اگرچه در سال ۲۰۲۰ یاهو همچنان پیشتاز بازار موتورهای جست‌وجو بود، اما مدیران ارشد این شرکت متوجه شدند که رویکرد آن‌ها جوابگوی سرعت زیاد توسعه‌ی اینترنت نیست. در تاریخ ۲۶ ژوئن یاهو اعلام کرد که از این به بعد از موتور جست‌وجوی گوگل استفاده می‌کند. اما یاهو شکست را نمی‌پذیرفت و می‌گفت تا بازسازی کامل موتور جست‌وجوی خود، از همکاری گوگل بهره خواهد برد.
۲۰۰۲؛ گوگل پیشنهاد خرید ۳ میلیارد دلاری از طرف یاهو را رد کرد
در تابستان ۲۰۰۲ یاهو با پرداخت ۳ میلیارد دلار قصد داشت گوگل را تصاحب کند که با پاسخ منفی مدیران گوگل روبه‌رو شد. در آن زمان یاهو همچنان شرکت بزرگ‌تری محسوب می‌شد و درآمد سالانه‌ی آن به ۸۳۷ میلیون دلار می‌رسید ولی گوگل در سال فقط ۲۴۰ میلیون دلار درآمد کسب می‌کرد.
۱ آوریل ۲۰۰۴؛ گوگل جیمیل را معرفی کرد
زمانی که گوگل سرویس ایمیل خود را برای رقابت با هات‌میل مایکروسافت و سرویس ایمیل یاهو راه‌اندازی کرد، به دلیل تاریخ معرفی آن بسیاری تصور کردند که این یک شوخی است. جیمیل در تاریخ ۱ آوریل معرفی شد که در این روز معمولا شرکت‌ها دروغ‌های خلاقانه‌ای را مطرح می‌کنند. این سرویس با ارائه‌ی ظرفیت ۱ گیگابایت سروصدای زیادی ایجاد کرد. در آن دوران سرویس‌های ایمیل رایگان فقط چند مگابایت ظرفیت را ارائه می‌کردند.
در حقیقت، یاهو برای پاسخ به این سرویس گوگل، ظرفیت سرویس ایمیل رایگان خود را به فقط ۱۰۰ مگابایت رساند که نشان داد این شرکت مانند گوگل نمی‌تواند نظر کاربران را جلب کند.
۲۹ آوریل ۲۰۰۴؛ گوگل راهی بازار سهام شد
آوریل ۲۰۰۴ ماه بسیار مهمی برای گوگل محسوب می‌شود. این کمپانی در این ماه بعد از معرفی جیمیل، در تاریخ ۲۹ آوریل با ارزش ۲۷ میلیارد دلار راهی بازار سهام شد.
۸ فوریه ۲۰۰۵؛ گوگل مپ از راه رسید
اگر از جمله طرفداران سرسخت نرم‌افزارهای اپل نیستید و در چین زندگی نمی‌کنید، به احتمال زیاد گوگل مپ یکی از ابزارهای ضروری موجود برای زندگی روزمره‌ی شما محسوب می‌شود. این سرویس در سال ۲۰۰۵ مختص کامپیوترهای دسکتاپ بود اما بعد از همه‌گیری گوشی‌های هوشمند، شهرت گوگل مپ هم چندین برابر شد. طبق گزارش‌های منتشر شده، استیو جابز شخصا با مدیران گوگل تماس گرفت تا از طریق همکاری با اپل، اپلیکیشن گوگل مپ برای نخستین آیفون آماده شود.
ژوئیه ۲۰۰۵؛ گوگل اندروید را تصاحب کرد
در اواسط ۲۰۰۵ گوگل در حوزه‌های مختلف سخت مشغول کار بود. در این دوران گوگل با پیشی گرفتن از یاهو تبدیل به مهم‌ترین موتور جست‌وجو در آمریکا شده بود و مانند دیگر غول‌های تکنولوژی، روند تصاحب استارت‌آپ‌های آینده‌دار و بهره‌گیری از تکنولوژی‌های آن‌ها را آغاز کرد.
در ژوئیه‌ی این سال، گوگل یک استارت‌آپ نرم‌افزاری به نام اندروید را تصاحب کرد. رقم این قرارداد هیچوقت فاش نشد اما یکی از مدیران ارشد گوگل از آن به‌عنوان «بهترین معامله‌ی تمام دوران» یاد می‌کند. در حال حاضر اندروید محبوب‌ترین سیستم‌عامل موبایل جهان است و نقش بزرگی در سهم بازار ۹۰ درصدی موتور جست‌وجوی گوگل ایفا می‌کند.
۲۰۰۶؛ گوگل یوتیوب را خرید
تصاحب یوتیوب یکی دیگر از مهم‌ترین خریدهای گوگل در تاریخ فعالیت این شرکت محسوب می‌شود. طبق جدیدترین گزارش‌های منتشر شده، فقط در سه‌ماهه‌ی دوم ۲۰۲۱، یوتیوب از طریق تبلیغات درآمد ۷ میلیارد دلاری برای گوگل به ارمغان آورده است.
۲۰۰۷؛ گوگل DoubleClick را تصاحب کرد
گوگل در آن زمان یک غول در حوزه‌ی تبلیغات بود اما بعد از خرید ۳٫۱ میلیارد دلاری DoubleClick، به بهره‌گیری از ردیاب‌های مبتنی بر کوکی‌های مرورگرها روی آورد.
۲۰۰۸؛ اولین گوشی اندرویدی عرضه شد
گوشی HTC Dream در سپتامبر ۲۰۰۸ معرفی شد و در اکتبر ۲۰۰۸ به دست کاربران رسید. جذابیت این گوشی به اندازه‌ی اولین آیفون نبود اما به‌عنوان اولین گوشی اندرویدی در تاریخ ماندگار شد.
۲۰۱۵؛ تأسیس هلدینگ آلفابت
در اواسط دهه‌ی ۲۰۱۰، گوگل یک شرکت فعال در حوزه‌های متنوع بود و به همین خاطر بنیان‌گذاران این شرکت تصمیم گرفتند ساختار آن را تغییر دهند. این دو مدیریت هلدینگ آلفابت را بر عهده گرفتند و گوگل به زیر مجموعه‌ی این هلدینگ منتقل شد و مدیریت گوگل هم بر دوش ساندار پیچای افتاد.
۲۰۱۶؛ آغاز ساخت گوشی‌های هوشمند
با وجود اینکه گوشی‌های پیکسل هیچوقت چندان پرفروش نبوده‌اند و به طور گسترده راهی بازار نشده‌اند، اما در هر صورت بخش مهمی از این شرکت را تشکیل می‌دهند و اهمیت زیادی برای این شرکت دارند. اگرچه گوگل در طراحی و ساخت گوشی‌های نکسوس هم نقش مهمی ایفا کرده بود، اما گوگل با سری پیکسل به طور همه‌جانبه وارد صنعت گوشی‌های هوشمند شد.
۲۰۱۸؛ گوگل بخش بزرگی از HTC را تصاحب کرد
در سال ۲۰۱۸ روند انتقال بخش بزرگی از HTC به گوگل نهایی شد و در ازای این قرارداد، گوگل توانست تعداد زیادی از مهندسین HTC را به خدمت بگیرد و بیش از پیش برای ساخت گوشی‌های پیکسل مستقل شد. باید خاطرنشان کنیم برای چند نسل نخست گوشی‌های پیکسل، شرکت HTC نقش مهمی داشت.
۲۰۲۰؛ افزایش فشار بر گوگل به دلیل انحصارگرایی
بسیاری از کاربران جهان (به غیر از افرادی که در چین زندگی می‌کنند)، بدون بهره‌گیری از سرویس‌های متنوع گوگل با مشکلات زیادی روبه‌رو می‌شوند. آیا یک شرکت باید چنین قدرت گسترده‌ای داشته باشد؟ نهادهای نظارتی در برخی کشورها با این قدرت مخالف هستند و در این زمینه شکایات مختلفی علیه گوگل تنظیم شده است. این نهادها می‌گویند که گوگل با بهره‌گیری از اقدامات ضد رقابتی جلوی پیشرفت موتورهای جست‌وجوی رقیب را می‌گیرد.
نکته این است اثبات رفتار غیراخلاقی گوگل تقریبا غیرممکن است زیرا تسلط گوگل بر این فضا به ماهیت منحصربه‌فرد موتورهای جست‌وجو برمی‌گردد. موتورهای جست‌وجو به الگوریتم‌ها متکی هستند و الگوریتم‌ها هم به داده‌ها نیاز دارند. هر چقدر افراد بیشتری از موتور جست‌وجوی گوگل استفاده کنند، این شرکت داده‌های بیشتری جمع‌آوری می‌کند و در نتیجه الگوریتم‌های آن هوشمندتر می‌شوند و سرویس‌های این شرکت بهتر می‌توانند نیازهای کاربران را برطرف کنند.
به عبارت دیگر، تسلط گوگل بر فضای موتورهای جست‌وجو را می‌توان به‌عنوان اثر گلوله برفی توصیف کرد؛ مردم می‌خواهند از آن استفاده کنند زیرا از موتورهای جست‌وجوی رقیب بهتر است و هرچقدر افراد بیشتری از آن استفاده کنند، عملکرد گوگل در این حوزه بهتر می‌شود.
۲۰۲۱؛ طراحی اولین چیپست موبایل
مدتی قبل گوگل خبر ساخت اولین تراشه‌ی اختصاصی خود را رسما اعلام کرد که قرار است برای گوشی‌های سری پیکسل ۶ استفاده شود. گوگل با این کار از نظر سخت‌افزاری کنترل بیشتری برای عملکرد گوشی‌های خود خواهد داشت. باید خاطرنشان کنیم گوگل حالا با این کار، از نظر فناوری طراحی تراشه‌های اختصاصی به اپل، سامسونگ و هواوی ملحق می‌شود.
گام‌های بعدی گوگل
در حالی که گوگل از طرف نهادهای نظارتی کشورهای مختلف تحت فشار قرار گرفته تا به رقبا اجازه‌ی رشد دهد، اما آیا چنین اتفاقی رخ خواهد داد؟ به‌عنوان مثال کدام پلتفرم در آینده‌ی نزدیک می‌تواند جایگزین یوتیوب شود؟ حتی اپل که بودجه‌ی بسیار هنگفتی را در اختیار دارد، همچنان برای توسعه‌ی رقیب گوگل مپ تقلا می‌کند.
به جرأت می‌توان گفت که گوگل در آینده‌ی نزدیک با مشکل جدی روبه‌رو نمی‌شود. البته این مطلب به معنای آن نیست که گوگل همواره بهترین تصمیم‌ها را می‌گیرد. این شرکت طی ۲۳ سال فعالیت خود اشتباهات متعددی مرتکب شده ولی شگفت‌انگیز بودن روند تبدیل گوگل از یک موتور جست‌وجوی ساده به یک غول اینترنتی همه‌فن‌حریف را نمی‌توانیم کتمان کنیم.
منبع: XDA-Developers
فوق العادس این گوگل