۱۰ مستند خاطره‌انگیز درباره‌ی دوران طلایی هالیوود
دوران طلایی هالیوود دوره‌ای بود که پنج استودیوی بزرگ فیلم‌سازی یعنی پارامونت، متروگلدن‌مایر، فاکس، آرکی‌او پیکچرز و برادران وارنر در آن صنعت سینما را کنترل می‌کردند. در این دوران، بسیاری از بهترین فیلم‌های تاریخ ساخته شدند. بازیگران شناخته‌شده‌ای مانند هامفری بوگارت، جیمز کاگنی، گریس کلی، کلارک گیبل و کری گرانت در این دوران بیشتر نقش‌های اصلی را ایفا می‌کردند. در همین دوره بود که چهارچوب‌هایی ماندگار برای ساخت فیلم‌های بی‌نقص ایجاد شد و در همین عصر بود که بازیگران می‌توانستند اجراهایی عالی را در مقابل دوربین کارگردان‌های بزرگ از خودشان به نمایش بگذارند. هنوز هم بحث‌های پایان‌ناپذیری در مورد زمان دقیق شروع و پایان عصر طلایی هالیوود وجود دارد، اما بیشتر مورخان توافق دارند که این دوره از اواسط دهه ۱۹۱۰ آغاز شده و تا دهه ۱۹۶۰ ادامه داشته است. تاکنون، داستان‌های زیادی درباره‌ی این دوره‌ی شگفت‌انگیز نوشته شده است و فیلم‌هایی هم درباره‌ی این دوره ساخته شده‌اند، اما هر کسی که به دنبال اطلاعات دقیق‌تر است باید به سراغ مستندها برود؛ مستندهایی شامل فیلم‌های واقعی، مصاحبه‌هایی با افراد دست‌اندکار و روایت‌های آرامش‌بخش. این ۱۰ مستند نوستالژیک درباره‌ی دوران طلایی هالیوود یک‌بار دیگر به ما یادآوری می‌کنند که سینما نخستین قدم‌های خود را تا چه اندازه بی‌نقص و محکم برداشته است.
۱۰. نبرد بر سر همشهری کین (The Battle Over Citizen Kane)
- سال تولید: ۱۹۹۶
- کارگردان: توماس لنون، مایکل اپستین
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
داستان‌های پشت صحنه‌ی هالیوود نشان داده‌اند که بسیاری از فیلم‌های تحسین‌شده از طریق فرآیندهای دشوار به وجود آمده‌اند. «همشهری کین» (Citizen Kane) نیز از این قاعده مستثنی نبود. اگر چه از این فیلم به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های تمام دوران یاد می‌شود، اما مراحل ساخت آن برای همه‌ی دست‌اندکاران ناخوشایند بود. در مستند «نبرد بر سر همشهری کین» به بررسی این هرج و مرج پرداخته می‌شود و بیش از هرچیز این مستند به طور خاص بر روی نزاع بین کارگردان فیلم، اورسن ولز و غول رسانه‌ای، ویلیام راندولف هرست، تمرکز دارد. این فرد ثروتمند احساس می‌کرد که فیلم در حال بدنام کردن او است، بنابراین تلاش کرد تا فرآیند تولید را مختل کند.
علاوه بر این که ویلیام هرست احساس می‌کرد که شخصیت چارلز فاستر کین بیش از حد شبیه به او است، دلیل دیگری برای این نزاع شناخته شده نیست. بنابراین، «نبرد بر سر همشهری کین» با ارائه بسیاری از تصاویر دست اول به خوبی موفق می‌شود حال و هوای پشت صحنه‌ی یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینما را به تصویر بکشاند. به عنوان مثال در این مستند فاش می‌شود که چارلز فاستر کین تنها بر اساس هرست نیست، بلکه شخصیتی ترکیبی است که بر اساس افراد دیگری مانند جوزف پولیتزر، غول خدمات شهری شیکاگو، ساموئل اینسل، ناشر شیکاگو تریبون، رابرت آر. مک‌کورمیک و حتی خود ولز ساخته شده است. همچنین فاش می‌شود که هرست در آن زمان سران چهار استودیوی دیگر را اغوا کرد تا نگاتیو «همشهری کین» را خریداری کرده و آن را به دلخواه خود تغییر دهند. این داستان به قدری جذاب است که مخاطبان احساس می‌کنند در حال تماشای فیلمی نماما جدید هستند. این مستند توانست نامزد دریافت جایزه‌ی اسکار بهترین مستند شود.
۹. دختر ۲۷ (Girl 27)
- سال تولید: ۲۰۰۷
- کارگردان: دیوید استن
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۶ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷ از ۱۰
چندین دهه پیش از تشکیل جنبش‌های حمایت از زنان در آمریکا، بازیگری به نام پاتریشیا داگلاس جلو آمد و یکی از فروشندگان شرکت فیلم‌سازی متروگلدن‌مایر را به تجاوز جنسی متهم کرد. به گفته‌ی داگلاس، او و ۱۲۰ زن دیگر در ماه می ۱۹۳۷ توسط شرکت متروگلدن‌مایر به یک مهمانی دعوت شدند، به این بهانه که قرار است به عنوان هنرور در یک صحنه‌ی یکی از فیلم‌های این شرکت نقش‌آفرینی کنند. مستند «دختر ۲۷» که یکی از بهترین مستندهای نسبتا مدرن درباره‌ی دوران طلایی هالیوود است داستان سواستفاده‌ی جنسی از داگلاس را به شکلی بی‌پرده و خشن روایت می‌کند و مخاطبان را با یکی از فجایع انسانی پشت صحنه‌ی هالیوود آشنا می‌کند.
آن چه در مورد «دختر ۲۷» غم‌انگیز بود، این است که چنین جنایاتی سال‌ها است که اتفاق می‌افتد و تنها طی چند سال اخیر اقداماتی برای جلوگیری از آن انجام شده. تلاش داگلاس برای عدالت دلخراش بود، زیرا او توسط یک دادستان منطقه‌ای که دوست رئیس شرکت متروگلدن‌مایر بود نادیده گرفته شد. بعدتر هم شرکت متروگلدن‌مایر کمپینی راه انداخت و به واسطه‌ی آن داگلاس را بدنام کرد. به طور کلی، این مستند تصویری دقیق و غم‌انگیز از سختی‌های زندگی زنان در هالیوود را به تصویر می‌کشاند. دیوید استن که به خاطر کارهایش در «آلفرد هیچکاک تقدیم می‌کند» (Alfred Hitchcock Presents)، «تپه‌های خیابان بلوز» (Hill Street Blues) و «امپراتوری بوردواک» (Boardwalk Empire) شناخته شده است کارگردانی این مستند را بر عهده داشت و از همین‌رو مخاطبان می‌توانند مطمئن باشند که دقت کافی در ساخته شدن این مستند صورت گرفته است.
۸. اسکاتی و تاریخ مخفی هالیوود (Scotty and the Secret History of Hollywood)
- سال تولید: ۲۰۱۷
- کارگردان: مت تیرنار
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۵ از ۱۰۰
- امتیاز متاکریتیک: ۶۷ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۶.۷ از ۱۰
«اسکاتی و تاریخ مخفی هالیوود» داستان می‌خانه‌داری به نام اسکاتی باورز را روایت می‌کند که به مدت حدود چهار دهه برای نخبگان هالیوود امکانات رفاهی فراهم می‌کرد. باورز صبر کرد تا بیشتر مشتریانش فوت کنند و سپس در کتاب خود، «خدمات کامل»، رازهایی را فاش کرد که تا پیش از آن کسی از آن‌ها آگاهی نداشت. بعد از انتشار کتاب خاطرات اسکاتی، مستندی بر اساس آن ساخته شد که «اسکاتی و تاریخ مخفی هالیوود» نام گرفت. از آن جا که وقتی باورز کتاب خود را منتشر کرد، هیچ‌کدام از مشتری‌های او زنده نبودند تا بتوانند از خودشان دفاع کنند، می‌توان کتاب او را صرفا چیزی برخواسته از ذهن خودش نامید. خود باورز اما ادعا می‌کند که قصدش فقط این بوده که به مشتریانش آسیب نرساند. اگرچه وقتی پای صحبت کردن درباره‌ی حقایق در میان باشد، نمی‌توان از «اسکاتی و تاریخ مخفی هالیوود» به عنوان مستندی دقیق و قابل اتکا یاد کرد، با این حال تماشای آن بسیار لذت بخش است و می‌توان این مستند را یکی از بهترین مستندهای نوستالژیک درباره‌ی دوران طلایی هالیوود نامید. آن چه این مستند را از همتایان خود جدا می‌کند این نکته است که مستند تیرنار نگاه قضاوت‌کننده‌ای به شخصیت‌های لذت‌طلب این فیلم ندارد و حتی از آن‌ها تمجید می‌کند. در نهایت به نظر می‌رسد که در حال تماشای یکی از فیلم‌های معمولی مارتین اسکورسیزی هستیم.
۷. چارلی: زندگی و هنر چارلی چاپلین (Charlie: The Life and Art of Charles Chaplin)
- سال تولید: ۲۰۰۳
- کارگردان: ریچارد شیکل
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۵ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۹ از ۱۰
به کارگردانی و نویسندگی منتقد فیلم، ریچارد شیکل، «چارلی: زندگی و هنر چارلی چاپلین» بررسی گسترده‌ای از زندگی یکی از بزرگترین ستاره‌های دوران صامت سینما، چارلی چاپلین، ارائه می‌دهد؛ از زمان حضور این ستاره‌ی سینما به عنوان عضو گروه رقص «پسران لنکشایر» تا تصمیم او برای ترک صنعت فیلم‌سازی پس از عملکرد ضعیف فیلمی که آن را خیلی دوست داشت. در این مستند هیچ جزئیاتی از قلم نمی‌افتد. تماشای این مستند که تشکیل شده است از فیلم‌های آرشیوی، مصاحبه‌ها و کلیپ‌هایی از برخی از بهترین آثار این بازیگر، لذت‌بخش است. در این مستند که یکی از بهترین مستندهای قرن بیست‌ویکم درباره‌ی دوران طلایی هالیوود است نام‌های بزرگی نظرات خود را درباره‌ی این اسطوره‌ی سینمایی ارائه می‌دهند و تماشای این مستند حس تماشای یک جشنواره‌ی هالیوودی را در مخاطب ایجاد می‌کند. از جمله مصاحبه‌شوندگان می‌توان به وودی آلن، رابرت داونی جونیور، جانی دپ، مارتین اسکورسیزی و ریچارد آتنبرو اشاره کرد.
شیکل در این مستند با حقایق بازی نمی‌کند و ترجیح می‌دهد توجه مخاطب را بیش از هرچیز به نظرات نزدیکان درجه‌ی یک این هنرمند بزرگ جلب کند؛ کسانی مانند فرزندانش مایکل، جرالدین و سیدنی چاپلین و زندگینامه‌نویسانش جفری ونس و دیوید رابینسون.
۶. سرمایه‌داران و ستاره‌های سینما (Moguls and Movie Stars)
- سال تولید: ۲۰۱۰
- گوینده: کریستوفر پلامر
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۶ از ۱۰
با روایت کریستوفر پلامر، «سرمایه‌داران و ستارگان سینما» بینندگان را از دوران نوزادی سینما تا سال‌های بلوغ آن پیش می‌برد. این مستند که یکی از بهترین مستندهای نوستالژیک درباره‌ی دوران طلایی هالیوود است با روایت داستان سرمایه‌گذاران اولیه‌ی فیلم که با ورود به حوزه‌ای که هیچ‌کس دیگری به آن توجه نمی‌کرد، سود زیادی به دست آوردند، آغاز می‌شود. توسعه‌ی فیلم‌های مصوت، تأثیر جنگ جهانی دوم بر سینما، سانسور و تغییرات چشم‌انداز هالیوود در دهه ۶۰ میلادی هم از دیگر موضوعاتی هستند که در این مستند به آن‌ها پرداخته می‌شود. از آن‌جا که این مستند یک مجموعه‌ی تلویزیونی هفت قسمتی است، نه در روایت کردن بخش‌های جذاب عجله می‌کند و نه مهمانی‌های مهم بازیگران و کارگردان‌ها را نادیده می‌گیرد. این مستند شامل بخش‌هایی از هر فیلم پرفروش در هر دهه از دوران طلایی هالیوود است و همچنین زندگی بسیاری از ستاره‌های بزرگ را روایت می‌کند. بینندگان به ویژه از داستان‌های هامفری بوگارت، جیمز کاگنی و مرلین مونرو تحت تأثیر قرار خواهند گرفت. در این مستند با بستگان زنده‌ی مدیران استودیوهای مختلف هم مصاحبه می‌شود. تجربه‌ی تماشای این مستند اگر یکی از علاقه‌مندان به تاریخ هالیوود و دوران طلایی آن هستید برایتان تکرارناپذیر خواهد بود.
۵. تاب هانتر محرمانه (Tab Hunter Confidential)
- سال تولید: ۲۰۱۵
- کارگردان: جفری شوارز
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۸ از ۱۰۰
- امتیاز متاکریتیک: ۶۰ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۵ از ۱۰
این مستند بر اساس کتاب خاطراتی به همین نام ساخته شده است و داستان زندگی بازیگر، خواننده، نویسنده و تهیه‌کننده‌ی فیلم، تاب هانتر را روایت می‌کند. هانتر که به خاطر جذابیت و ظاهر پاکیزه‌اش شناخته شده بود، در دوران طلایی هالیوود یک چهره برجسته بود و در بیش از ۴۰ فیلم سینمایی نقش‌آفرینی کرد. او بعدها با افشای اخباری درباره‌ی زندگی شخصی‌اش خبرساز شد. در این مستند بینندگان داستان زندگی این هنرمند را مستقیماً از زبان خودش می‌شنوند. دو نکته‌ی بسیار مهم درباره‌ی این مستند وجود دارد؛ کارگردان، جفری شوارتز که چندین بار با این بازیگر مصاحبه کرده بود در استخراج اطلاعات مهارت داشت و علاوه بر این شخصیتی را پیدا کرده بود که مایل بود پاسخ‌های پنج دقیقه‌ای به سوالات ده ثانیه‌ای بدهد. هانتر اطلاعات جالب زیادی ارائه می‌دهد، به ویژه درباره‌ی رابطه‌ی شخصی‌اش با ستاره‌ی فیلم «روانی» (Psycho)، آنتونی پرکینز و ذهنیت پیچیده‌ی رئیس استودیوی برادران وارنر، جک وارنر. برای کمی جذابیت بیشتر، این فیلم همچنین شامل مصاحبه‌هایی با هنرمندان معاصر مانند کلینت ایستوود، جان واترز و دبی رینولدز است.
۴. ه را به نشانه‌ی هیچکاک بگیر: سایه‌ی یک نابغه (Dial H for Hitchcock: Shadow of a Genius)
- سال تولید: ۱۹۹۹
- کارگردان: تد هیمز
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۹ از ۱۰
با عنوانی که به طور خلاقانه‌ای از فیلم موفق آلفرد هیچکاک، «ام را به نشانه‌ی مرگ بگیر» (Dial M For Murder)، گرفته شده است، «ه را به نشانه‌ی هیجکاک بگیر» مستندی است که به توضیح فرآیند کاری یکی از بزرگترین فیلمسازان تمام دوران می‌پردازد؛ هنرمندی که سال‌های اوجش دقیقاً در دوران طلایی هالیوود قرار داشت. این مستند توضیح می‌دهد که چگونه او توانست تا این اندازه پرکار باشد و چگونه به ندرت مرتکب اشتباه می‌شد، با وجود این که خیلی کم استراحت می‌کرد. «ه را به نشانه‌ی هیچکاک بگیر» فقط برای سرگرمی نیست. این مستند بیشتر یک کلاس استادانه است که به فیلمسازان جوان آموزش می‌دهد چگونه می‌توانند مانند هیچکاک باشند. این مستند شامل فیلم‌های پشت صحنه‌ی زیادی است که نشان می‌دهد چگونه این کارگردان هر جنبه‌ای از فرآیند تولید را به دقت مدیریت می‌کرد. دور از صحنه، بینندگان می‌بینند که تمرکز بی‌نقص هیچکاک بر ارائه کردن درست خود چگونه به او و فیلم‌هایش کمک کرد تا به وضعیت افسانه‌ای برسند. با وجود این که کوین اسپیسی به عنوان راوی در این مستند حضور دارد، ممکن است خیلی نام این مستند را نشنیده باشید، اما هنوز هم تماشای آن ارزشمند است.
۳. صنعت نمایش به جنگ می‌رود (Showbiz Goes to War)
- سال تولید: ۱۹۸۲
- کارگردان: گیل گیبسون سداوی، نورمن سداوی
- امتیاز IMDb به فیلم: ۹ از ۱۰
چگونه هالیوود توانست در حالی که یک جنگ جهانی در جریان بود، به طور مداوم فیلم تولید کند؟ «صنعت نمایش به جنگ می‌رود» به این سوال پاسخ می‌دهد. این مستند ۹۰ دقیقه‌ای ساز و کار صنعت سینما در طول جنگ جهانی دوم را بررسی می‌کند، چالش‌ها را نشان می‌دهد و روش‌های خلاقانه‌ای را که برخی از شرکت‌‌های تولیدکننده‌ی فیلم برای ادامه دادن کار استفاده کردند، فاش می‌کند. «صنعت نمایش به جنگ می‌رود» با ارائه‌ی فیلم‌های خبری و کلیپ‌های انحصاری فراوان حس و حالی شگفت‌انگیز در مخاطبان ایجاد می‌کند. به طور غیرمنتظره‌ای، این مستند که یکی از بهترین مستندهای نوستالژیک درباره‌ی دوران طلایی هالیوود است به سمت نظریه‌های توطئه متمایل می‌شود. در برخی صحنه‌ها، پیشنهاد می‌شود که برخی از شخصیت‌های هالیوود ممکن است بر نتیجه‌ی جنگ تأثیر گذاشته باشند. همچنین به عقیده‌ی سازندگان این مستند برخی از فیلم‌های نمادین صرفاً برای شکل دادن به دیدگاه عمومی در مورد جنگ ساخته شده‌اند. بنابراین، انتخاب با بیننده است که چه چیزی را باور کند.
۲. هالیوود: جشن سینمای صامت آمریکایی (Hollywood: A Celebration of the American Silent Film)
- سال تولید: ۱۹۸۰
- کارگردان: کوین برانلا، دیوید گیل
- امتیاز IMDb به فیلم: ۹.۳ از ۱۰
«هالیوود: جشن سینمای صامت آمریکایی» شامل سیزده قسمت ۵۰ دقیقه‌ای است که تکامل سینما را از یک نمایشگاه تا یک هنر به تصویر می‌کشاند. هر قسمت این مستند که یکی از بهترین مستندهای کلاسیک درباره‌ی دوران طلایی هالیوود است به جنبه‌ای متفاوت از صنعتی که همه‌چیز را به خوبی اجرا می‌کرد، می‌پردازد. بعضی از قسمت‌ها بر روی فیلمبرداران تمرکز می‌کنند و بعضی دیگر بر روی هنرورها و سایر قسمت‌ها بر روی سایر عوامل متفاوت. این مجموعه مستند شامل مصاحبه‌هایی با ستارگانی مانند جان وین و داگلاس فیربنکس است که آن را به یک ادای احترام واقعی به هنرمندان دوران صامت سینما تبدیل می‌کند. برخی از مصاحبه‌ها تنها مصاحبه‌هایی هستند که توسط مطبوعات انجام شده‌اند و بنابراین می‌توان به آن‌ها لقب انحصاری داد. آن چه «هالیوود: جشن سینمای صامت آمریکایی» به بهترین شکل انجام می‌دهد، تجلیل از کار بدلکاران است. فیلم‌های دوران صامت به شدت به شوخی‌ها و بدلکاری‌های خطرناک متکی بودند، اما بدلکاران به ندرت اعتبار یا دستمزد مناسبی دریافت می‌کردند. این مجموعه مستند همچنین به همه یادآوری می‌کند که پیشگامان لزوماً قدیس نبودند. یکی از رسوایی‌های فراموش شده که در این مستند پوشش داده شده است، محاکمه‌ی قتل باستر کیتون و مربی چارلی چاپلین، روسکو آرباکل است.
۱. ساخت یک افسانه: بربادرفته (The Making of a Legend: Gone with the Wind)
- سال تولید: ۱۹۸۸
- کارگردان: دیوید هینتون
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۳ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۵ از ۱۰
«ساخت یک افسانه: بربادرفته» اثر دیوید هینتون بر میراث و چالش‌های تولید فیلم برنده اسکار ۱۹۳۹، «بربادرفته» تأکید می‌کند. رویدادهای این فیلم از نوشتن فیلم‌نامه و شروع فرآیند اقتباس آغاز می‌شوند و در مراسم اسکار پر زرق و برق ۱۹۴۰ به پایان می‌رسند. این مستند با بررسی بسیاری از سناریوهای چه می‌شد اگر؟ جذابیت خود را برای مخاطبان دو چندان می‌کند. این سناریوها ناشی از این واقعیت هستند که بسیاری از اعضای نهایی تیم سازنده‌ی فیلم «بربادرفته»، کسانی نبودند که در ابتدا برای کار بر روی فیلم انتخاب شده بودند. تهیه‌کننده‌ی فیلم، دیوید او. سلزنیک، هنگام هدایت تیم سازنده کار سختی داشت، بنابراین با سه کارگردان مختلف کار کرد. پس بیایید به این نکته فکر کنیم که چه می‌شد اگر هر یک از آن کارگردان‌ها پروژه را به پایان می‌رساندند؟ در این مستند همه‌ی سناریوهای ممکن بررسی می‌شوند. همین امر در مورد نقش‌های بازیگران هم صدق می‌کند؛ واکنش‌ها چگونه می‌بود اگر گری کوپر یا ارول فلین نقش قهرمان، رت باتلر، را به جای کلارک گیبل بازی می‌کردند.
منبع: movieweb
