۴ خاصیت جالب ژلاتین برای سلامتی که نمی‌دانستید
احتمالا همه‌ی شما با ژلاتین آشنا هستید و اگر آشپز یا قناد باشید، حتما چندین بار از آن در تهیه‌ی غذاهای مختلف استفاده کرده‌اید. ژلاتین در واقع نوعی پروتئین با کاربردهای فراوان است و از آن به دلیل خواص دارویی، درمانی و آشپزی استفاده می‌کنند. این ماده از منابع مختلف حیوانی و چند نوع گیاه مشتق می‌شود.
برخی افراد از ژلاتین به دلیل فواید زیادش برای سلامتی استفاده می‌کنند؛ برخی از کاربردهای ژلاتین برای بهبود سلامت بدن عبارت است از: پیری پوست، آرتروز، پوکی استخوان، ناخن‌های ضعیف و شکننده، مدیریت وزن و اسهال. هرچند که شواهد علمی کمی وجود دارند که واقعیت این موضوع را اثبات کنند.
در این مطلب از دیجی‌کالا مگ همراه ما باشید تا با فواید، عوارض و کاربردهای این ماده بیشتر آشنا شویم.
ژلاتین چیست؟
خواص ژلاتین چیست؟
عوارض ژلاتین چیست؟
طرز استفاده از پودر ژلاتین
اگر بیش از حد ژلاتین مصرف کنم چه اتفاقی می‌افتد؟
نحوه‌ی نگهداری از ژلاتین
منابع ژلاتین
با پودر ژلاتین چی درست کنیم؟
ژلاتین چیست؟
شاید برایتان سوال شود که «ژلاتین از چی درست میشه»؛ ژلاتین در واقع نوعی محصول ساخته شده از کلاژن نیمه هیدرولیز شده است که از استخوان‌ها، مفاصل و دیگر انواع بافت پیوندی حیوانات گرفته می‌شود. به طور معمول، ژلاتین از گاو و خوک تهیه می‌شود، اما منابع دیگری هم مثل مرغ، ماهی، جلبک و سایر موجودات دریایی وجود دارند.
ژلاتین شفاف و بی‌مزه است که معمولا به همین دلیل از آن برای ساخت کپسول‌های دارویی یا افزودنی در برخی غذاها استفاده می‌شود. ژلاتین به غذاهایی مثل ژله، کیک بافتی پایدار و جویدنی مانند می‌دهد.
از آنجایی که ژلاتین از کلاژن (نوعی پروتئین) به دست می‌آید، می‌توان گفت که این ماده به طور کامل از پروتئین‌ها و آمینواسیدها تشکیل شده است؛ البته آمینواسیدهای موجود در آن بسته به منبع سازنده‌ی آن متفاوت خواهند بود. اما به طور معمول، ژلاتین حاوی پرولین، هیدروکسی پرولین و گلیسین است که سه آمینواسید اصلی موجود در کلاژن هستند.
یک قاشق غذاخوری از ژلاتین حاوی مواد مغذی زیر است:
| ماده‌ی مغذی | مقدار |
| کالری | ۲۳ |
| پروتئین | ۶ گرم |
| کلسیم | ۴ میلی‌گرم |
| آهن | ۰/۰۸ میلی‌گرم |
| منیزیم | ۱/۵ میلی‌گرم |
| فسفر | ۳ میلی‌گرم |
| پتاسیم | ۱ میلی‌گرم |
| سدیم | ۱۴ میلی‌گرم |
| مس | ۰/۲ میلی‌گرم |
| کولین | ۳ میلی‌گرم |
| سلنیوم | ۳ میکروگرم |
| فولات | ۲ میکروگرم |
خواص ژلاتین چیست؟
مکمل‌های ژلاتین باید توسط یک فرد متخصص مثل پزشک یا داروساز به شما تجویز شوند. هیچ نوع از مکمل‌های ژلاتین برای پیشگیری، بهبود یا درمان بیماری مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.
در بیشتر موارد، ژلاتین به دلیل ترکیبات پروتئینی و آمینواسیدی‌اش مورد استفاده قرار می‌گیرد. مطالعات زیادی روی انواع مختلف ژلاتین برای بررسی ویژگی‌های آن از جمله اثرات آنتی‌اکسیدانی، ضد فشار خون، ضد سرطان، ضد پیری پوست (آسیب‌های پوست ناشی از نور خورشید) و کاهش دهنده‌ی کلسترول انجام گرفته است. البته این ویژگی‌ها به طور کامل توسط تحقیقات رده بالا تایید نمی‌شوند، زیرا بیشتر مطالعات در محیط آزمایشگاهی انجام شده‌اند و نه روی انسان.
اما به هر حال، در ادامه چند مورد از فواید ژلاتین را برایتان توضیح می‌دهیم:
۱. بهبود زخم و سایر مشکلات پوستی
همان‌طور که می‌دانید، ژلاتین از کلاژن ساخته شده است؛ کلاژن فراوان‌ترین پروتئین موجود در پوست انسان است. به همین دلیل، برخی تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف ژلاتین می‌تواند به بهبود زخم‌ها و مشکلات پوستی کمک کند.
بر اساس یک بررسی تخصصی در سال ۲۰۲۱، ژلاتین می‌تواند یک گزینه‌ی عالی برای ترمیم زخم باشد. محققان بر این باورند که ژلاتین با پوست انسان بسیار سازگار است (البته آزمایش بالینی درباره‌ی این موضوع انجام نشده است). بیشترین مدارک موجود از اثر ژلاتین بر بهبود و ترمیم سریع‌تر زخم‌ها، برگرفته از مطالعات آزمایشگاهی است.
به طور کلی، مطالعات نشان می‌دهند که ژلاتین می‌تواند روند طبیعی پیری پوست را کندتر کند
یک‌سری از تحقیقات نشان داده‌اند که انواع خاصی از ژلاتین می‌تواند به کاهش علائم پیری پوست، از جمله خطوط ظریف و چین و چروک کمک کند.
یک مطالعه‌ی یک ساله بر روی موش‌ها، مشخص کرد که موش‌ها بر اثر تغذیه از ژلاتین دریایی باعث افزایش ضخامت پوست و تراکم کلاژن در آن شد. یک مطالعه‌ی دیگر مشخص کرد که ژلاتین ساخته شده از ماهی اقیانوس آرام می‌تواند اثر محافظتی از پوست در برابر نور مضر خورشید داشته باشد.
۲. سلامت استخوان‌ها
تحقیقات زیادی در این مورد وجود ندارد، اما از آنجایی که ژلاتین از کلاژن ساخته شده، حاوی مواد مغذی است و می‌تواند به سلامت استخوان‌ها کمک کند. در یک مطالعه، اثر ۲ مدل از ژلاتین بر روی تراکم استخوان‌ها (BMD) در موش‌ها را بررسی کرد. نتایج نشان داد که ژلاتین دریایی و خوک، تراکم استخوان‌ها را بهبود بخشیده و شکنندگی استخوان‌ها را در موش‌ها کاهش می‌دهد.
در یک مطالعه‌ی دیگر، تاثیر ژلاتین بر سلامت استخوان‌ها مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه، موش‌هایی که مبتلا به پوکی استخوان بودند، با ژلاتین ساخته شده از ماهی تیلاپیا درمان شدند. پوست این ماهی به جذب کلسیم و رشد استخوان در موش‌ها همراه بود؛ تصور می‌شود که دلیل این موضوع، وجود آمینواسیدها در ترکیبات ژلاتین است.
۳. سلامت مفاصل
برخی تحقیقات نشان می‌دهند که ژلاتین به درد مفاصل ناشی از آرتروز (بیماری مفاصل ناشی از ساییدگی و پیری) و سایر شرایط مربوط به آن می‌تواند کمک کند.
حدس زده می‌شود که ژلاتین به دلیل داشتن خواص ضد التهابی، می‌تواند درد مفاصل و علائم آن را تسکین دهد. برخی مطالعات قدیمی‌تر نشان می‌دهند که ژلاتین علائم آرتروز و روماتیسم مفصلی (یک بیماری خودایمنی که باعث از بین رفتن مایع سینوویال محافظ اطراف مفاصل می شود) را تسکین می‌دهد.
یک مطالعه‌ی آزمایشگاهی روی موش‌ها در سال ۲۰۲۰ نشان داد که ترکیب هیدروژل ژلاتین با ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA/یکی از انواع اسیدهای چرب امگا ۳) در کند کردن پیشرفت آرتروز بهتر از EPA به تنهایی عمل می‌کند. البته این نتیجه به دلیل این بود که ژلاتین باعث می‌شد EPA به تدریج آزاد شود و نه یک‌باره.
۴. سلامت روده
در یکی از مطالعات آزمایشگاهی، تاثیر پپتیدهای ژلاتین بر التهاب روده و میکروبیوم مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه نشان داده شد که ژلاتین با متعادل کردن سیتوکین‌های مختلف، التهاب را سرکوب می‌کند. در موش‌های آزمایشگاهی، ژلاتین توانست میکروبیوم روده را بهبود ببخشد و علائم کولیت از جمله التهاب روده را کاهش دهد.
عوارض ژلاتین چیست؟
زمانی که ژلاتین در مقدار معمول در غذاها مصرف شود، ایمن است. با این حال، اگر دوزهای بیشتری از ژلاتین را مصرف کنید، ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشد. دوزهای زیاد ژلاتین (۱۵ گرم در روز یا بیشتر) ممکن است باعث موارد زیر شود:
- گلودرد
- متورم شدن لثه
- ایجاد زخم در دهان
مهم است بدانید که اطلاعات کمی در مورد اثرات استفاده از ژلاتین به عنوان مکمل برای دوره‌های طولانی وجود دارد و درباره‌ی این مورد باید حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.
همچنین از آنجایی که ژلاتین معمولا از حیوانات تهیه می‌شود، برای استفاده توسط افرادی که وگان یا گیاه‌خوار هستند، مناسب نیست. افراد وگان و گیاه‌خوار باید به دنبال ژلاتین گیاهی باشند.
طرز استفاده از پودر ژلاتین
دوز مصرفی انواع ژلاتین متفاوت است؛ این موضوع به دلیل وجود اطلاعات و تحقیقات کم درباره‌ی آن است. اما در صورتی که می‌خواهید از پودر ژلاتین استفاده کنید، حتما به دستورالعمل‌ها و نکات نوشته شده روی بروشور راهنمای آن توجه کنید.
پودر ژلاتین در غذاهای مختلفی از جمله ژله، کیک و مارشمالو استفاده می‌شود. همچنین از آن می‌توان برای درست کردن برخی نوشیدنی‌ها و اسموتی‌ها، بستنی، سوپ و سس هم استفاده کنید.
اگر بیش از حد ژلاتین مصرف کنم چه اتفاقی می‌افتد؟
ژلاتین ماده‌ی سمی‌ای نیست، اما مصرف بیش از حد آن ممکن است مشکلاتی را برای شما ایجاد کند. ژلاتین برای اکثر افراد بی‌خطر است و محدودیت مصرف برای آن وجود ندارد. با این حال، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد در صورت مصرف بیش از ۱۵ گرم ژلاتین در روز ممکن است عوارض جانبی از جمله گلودرد، تورم لثه‌ها و زخم‌های دهان برای شما ایجاد شود.
از مکمل‌های ژلاتین به طور ایمن استفاده کنید. همیشه دستورالعمل‌های توصیه شده را دنبال کنید و بدون مشورت با پزشک اقدام به کاری نکنید.
نحوه‌ی نگهداری از ژلاتین
نگهداری صحیح مکمل‌ها به حفظ کیفیت آن‌ها کمک بسیار زیادی می‌کند. ژلاتین را باید در جای خشک و خنک (مانند انباری یا کابینت) و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کنید.
مکمل‌های ژلاتین را در یک ظرف در بسته نگهداری کنید و بسته‌های ژلاتین را پس از باز کردن به خوبی ببندید. همچنین به محض تمام شدن تاریخ انقضای ژلاتین، آن را دور بریزید.
منابع ژلاتین
از آنجایی که ژلاتین از کلاژن تهیه می‌شود و حاوی مواد مفید است، مصرف آن می‌تواند به بدن کمک کند. شما می‌توانید آن را از طریق مواد غذایی دریافت کنید.
ژلاتین را می‌توان در ژله، کیک، مارشمالو و برخی محصولات لبنی مختلف پیدا کرد. این ماده همچنین در برخی از آبنبات‌های نرم مثل آدامس و شیرینی‌هایی مثل راحت‌الحلقوم وجود دارد.
همچنین می توانید ژلاتین را به برخی غذاهای خانگی یا غذاهای پخته شده اضافه کنید. برای تهیه‌ی غذاهای مختلف می‌توانید از پودر ژلاتین یا ورق ژلاتین (مربع‌های کوچک و نازک ژلاتین) استفاده کنید. همچنین دقت کنید که از یک برند معتبر و از یک فروشگاه قابل اعتماد خرید می‌کنید.
با پودر ژلاتین چی درست کنیم؟
برای درست کردن بسیاری از دسرهای خوشمزه می‌توان از ژلاتین استفاده کرد. در ادامه طرز تهیه‌ی یک مدل چیزکیک خوشمزه با این ماده را به شما آموزش خواهیم داد:
| مواد لازم | مقدار |
| بیسکوییت (ساقه طلایی یا پتی بور) | ۲۲۶ گرم |
| کره‌ی بدون نمک | ۶ قاشق غذاخوری |
| آب سرد | یک‌چهارم پیمانه |
| پودر ژلاتین بدون طعم | یک قاشق غذاخوری |
| پنیر خامه‌ای | ۴۵۳ گرم |
| پودر شکر | یک و یک‌دوم پیمانه |
| عصاره‌ی وانیل | ۲ قاشق غذاخوری |
| خامه‌ی پرچرب و سرد | ۲ پیمانه |
طرز تهیه
۱.
ابتدا بیسکوئیت‌ها را به خوبی داخل همزن خرد و یک‌دست کنید (می‌توانید آن‌ها را داخل زیپ‌بگ ریخته و با وردنه روی آن‌ها بکوبید تا کاملا خرد شوند). سپس کره‌ی آب شده را به آن اضافه کنید و دوباره خوب هم بزنید تا خمیری نرم به دست آید.
۲.
کف یک قالب کمربندی مقداری روغن اسپری کنید یا با براش در حد چرب شدن روغن بمالید. بیسکوئیت را کف قالب ریخته و به کمک انتهای لیوان یا لیسک، به خوبی آن را پهن کنید (کمی فشار دهید تا بافت آن متراکم شود).
۳.
داخل یک ظرف جدا، آب را ریخته و ژلاتین را به آن اضافه کنید. هم بزنید تا خوب مخلوط شوند و بافت غلیظی پیدا کند. اجازه دهید ۵ دقیقه بماند. سپس به مدت ۲۰-۳۰ ثانیه آن را داخل مایکروویو قرار دهید تا به مایع تبدیل شود.
۴.
در یک ظرف پنیر خامه‌ای را بریزید و شکر را از الک رد و به آن اضافه کنید. با همزن خوب هم بزنید تا مواد کاملا باهم ترکیب شوند و بافتی پف‌دار و خامه‌ای بگیرند. سپس وانیل را به مواد اضافه کنید و دوباره هم بزنید.
۵.
در این مرحله خامه را به مواد اضافه کنید و با سرعت متوسط همزن، هم بزنید. زمانی که خامه نزدیک به فرم گرفتن است، ژلاتین ولرم را به آن اضافه کنید و با سرعت تند همزن بزنید تا کاملا باهم ترکیب شوند.
۶.
حالا مواد آماده شده را روی پایه‌ی بیسکوییتی بریزید و روی آن را کاملا صاف کنید. روی ظرف را با سلفون بپوشانید. قالب را حداقل برای یک ساعت یا یک شب داخل یخچال قرار دهید. و تمام؛ چیزکیک جذاب شما آمادست و می‌توانید آن را هرطور که دوست داشتید تزئین کنید (با شکلات، خرده بیسکوییت، انواع میوه‌ها و…) و نوش جان کنید.
حرف آخر
ژلاتین یک ماده‌ی تشکیل شده از کلاژن است که حاوی پروتئین‌ها و آمینواسیدهای مختلف است. این ماده مصارف دارویی و درمانی دارد، اما اکثرا برای تهیه‌ی غذاهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ژلاتین می‌تواند به سلامت پوست، استخوان و مفاصل، روده و بهبود سریع‌تر زخم‌ها کمک کند؛ اما همگی این‌ها بر اساس مطالعات آزمایشگاهی به دست آمده‌اند و تا به حال روی انسان‌ها تحقیقی صورت نگرفته است. یکی دیگر از منابع ژلاتین، مکمل‌ها هستند که بدون تجویز پزشک نباید مصرف شوند.
منبع: Simplyrecipes, Verywellhealth
