یک برخورد کیهانی باعث ایجاد موج مکزیکی در کهکشان راه شیری شده است
داده‌های جدید «نقشه‌برداری آسمانی دیجیتال اسلون» و فضاپیمای «گایا» آژانس فضایی اروپا نشان می‌دهد که برخورد و کشیده شدن به یک کهکشان دیگر با ایجاد موجی شبیه به موج مکزیکی باعث ایجاد «پیچ و تاب» عجیب و شکلی شبیه چیپس سیب‌زمینی در کهکشان راه شیری شده است.
با توجه به دشواری مطالعه‌ی کهکشان راه شیری از درون آن، اطلاعات کمی درباره‌ی پیچ و تاب آن داریم، اما از نظر علمی کهکشان راه شیری زیرمجموعه‌ی خاصی از انواع کهکشان‌هاست که کهکشان مارپیچی میله‌ای نام دارند و دانشمندان در تقریبا ۵۰ تا ۷۰ درصد کهکشان‌های مارپیچی مانند کهکشان ما، خمیدگی‌های مشابهی را مشاهده کرده‌اند.
نتایج تازه حاکی از آن است که پیچش کهکشان ما ناشی از برهم‌کنش «تازه» با یک کهکشان دیگر است. هرچند این تصادف کیهانی ۳ میلیارد سال پیش روی داده اما در مقایسه با ۱۳٫۷ میلیارد سال سن کیهان، تازه محسوب می‌شود. به گفته‌ی دانشمندان حدود سه میلیارد سال پیش، یک قمر کهکشانی به نزدیکی ما رسیده و برهم‌کنش آن با کهکشان ما موجب شده تا جلوه‌ای موج‌دار را که هنوز هم در ستارگان راه شیری قابل مشاهده است، ایجاد کند.
«شینلون چنگ» (Xinlun Cheng) نویسنده‌ی اصلی این مقاله‌ی تازه و دانشجوی تحصیلات تکمیلی نجوم دانشگاه ویرجینیا در این زمینه گفت: «تصور معمول ما از یک کهکشان مارپیچی، یک صفحه‌ی مسطح و نازک است که به صورت ملایمی در اطراف مرکز می‌چرخد؛ اما واقعیت پیچیده‌تر از این است.»
با توجه به اینکه زمین در اعماق راه شیری قرار گرفته، ترسیم نقشه‌ی پیچ و تاب کهکشان ما برای دانشمندان دشوار است. حتی فضاپیماها در ابعاد کیهانی فقط کمی از سیاره‌ی ما فاصله گرفته‌اند و بیشتر آنها در حباب ستاره‌ی ما و اطراف سیاره‌ها باقی می‌مانند.
با این وجود، دانشمندان با مطالعه‌ی حرکت و موقعیت ستاره‌ها در سراسر کهکشان راه شیری، اطلاعاتی در مورد این پیچ و تاب کسب می‌کنند. نتایج جدید نشان می‌دهد که پیچ و تاب دیسک کهکشانی راه شیری هر ۴۴۰ میلیون سال یک بار موج می‌زند.
کهکشان راه شیری تنها کهکشان دارای پیچ و تاب نیست. این تصویر انحنای کهکشان ESO 510-G13 را نشان می‌دهد.
Credit: NASA/Space Telescope Science Institute
چنگ گفت: «تصور کنید که در یک بازی فوتبال در جایگاه قرار دارید و جمعیت موج مکزیکی را آغاز می‌کند. تمام کاری که شما می‌کنید این است که می‌ایستید و می‌نشینید، اما اثر آن موجی است که در اطراف استادیوم حرکت می‌کند. پیچ و تاب کهکشانی هم روند یکسانی دارد؛ ستاره‌ها فقط بالا و پایین می‌روند، اما موج در اطراف کهکشان حرکت می‌کند.»
دانشمندان این اطلاعات را با استفاده از «آزمایش تکامل کهکشانی رصدخانه‌ی نقطه‌ای آپاچی» (APOGEE) جمع آوری کردند که در دهه‌ی گذشته صدها هزار ستاره‌ی راه شیری را رصد کرده است. اپوجی (APOGEE) طیف ستاره‌ای یا طول موج‌های مختلف نور ساطع شده را به‌عنوان بخشی از کاوش خود جمع‌آوری می‌کند.
سپس منجمان داده‌های رصدهای انجام شده توسط ماهواره‌ی گایا (Gaia) را که فاصله‌ی کیهانی تا ستارگان سراسر کهکشان را اندازه می‌گیرد، به مجموعه داده‌های قبلی اضافه کردند. این دو مجموعه مشاهدات با هم نقشه‌ای سه‌بعدی از ستاره‌های راه شیری به همراه سرعت و خصوصیات شیمیایی آنها ارائه داد.
طبق اعلام دانشمندان، این مطالعه که در نشست انجمن نجوم آمریکا ارائه شد، ممکن است به منجمان کمک کند تا مدل‌های دقیق‌تری از برخورد کهکشان راه شیری با کهکشان آندرومدا (M31) در حدود ۴٫۵ میلیارد سال آینده ایجاد کنند.
عکس کاور: طرحی از پیچ و تاب کهکشان راه شیری
Credit: Stefan Payne-Wardenaar; Magellanic Clouds: Robert Gendler/ESO
منبع: Space
