بهترین کتاب‌های فروغ فرخزاد که باید بخوانید
در این مطلب قصد داریم به معرفی ۸ کتاب فروغ فرخزاد بپردازیم و با هم سفری به دنیای شعر و اندیشه‌های این شاعر جسور داشته باشیم تا از دریچه‌ی کلمات او به عمق وجودش و جامعه‌ای که در آن می‌زیست نگاهی بیاندازیم.
فروغ فرخزاد شاعری است که نامش همواره با نوآوری و جسارتی بی‌نظیر در شعر فارسی گره خورده. فروغ به‌عنوان یک زن اسیر قید و بندهای سنتی نبود و و با زبان شاعرانه‌ی خود، صدا و دردهای مردمان، به‌خصوص زنان عصر خود را به گوش همه رساند. او با اشعاری که آینه‌ای تمام‌قد از جامعه‌ی آن روزگار و درون انسان معاصر بود، جایگاه ویژه‌ای در ادبیات معاصر ایران پیدا کرد.
آثار فروغ فرخزاد، صرفا مجموعه‌ای از کلمات نیستند؛ بلکه سفری است به درون روح و روان یک زن که با تمام وجودش می‌کوشید تا حقیقت زندگی را کشف کند. در اشعار او، عشق و تنهایی، امید و یاس، زندگی و مرگ، همگی در کنار هم قرار می‌گیرند و تصویر پیچیده‌ای از وجود انسان را به نمایش می‌گذارند.
آثار فروغ ویژگی‌های متمایزی دارند که یکی از آن‌ها صراحت و بی‌‌پرد‌گی او در بیان احساسات و تجربیات شخصی است. او بدون هیچ ترس و واهمه‌ای، به عمق وجود خود و جامعه‌ی اطرافش نفوذ کرد و زوایای تاریک و روشن زندگی را با تمام جزئیات به تصویر کشید. اشعار فروغ، انعکاسی از دغدغه‌های اجتماعی و سیاسی عصر او و در عین حال، بیانگر دغدغه شخصی‌اش برای یافتن هویت و معنای زندگی است.
لیست کتاب‌های فروغ فرخزاد
۱- اسیر
کتاب «اسیر» اولین مجموعه اشعاری است که فروغ فرخزاد در ابتدای فعالیت حرفه‌ای‌اش سرود. فروغ این کتاب را در سال ۱۳۳۱ و زمانی که تنها هجده سال داشت و تازه وارد زندگی مشترکش با پرویز شاپور شده بود منتشر کرد. او عشق و احساسات زنانه‌اش را در این مجموعه مشتمل بر ۴۴ شعر که در قالب چهارپاره (دوبیتی‌های پیوسته) سروده شده است به روشنی بیان می‌کند. بخشی از شعر اسیر:
تو را می‌خواهم و دانم که هرگز
به کام دل در آغوشت نگیرم
تویی آن آسمان صاف و روشن
من این کنج قفس، مرغی اسیرم
ز پشت میله‌های سرد تیره
نگاه حسرتم حیران به رویت
در این فکرم که دستی پیش آید
و من ناگه گشایم پر به سویت…
۲- دیوار
«دیوار» دفتر شعر دیگری از فروغ فرخزاد است که چهار سال پس از اولین اثرش در سال ۱۳۳۵ منتشر شد. این کتاب که یک سال پس از جدایی او از شاپور منتشر شد ۲۵ قطعه (ترکیبی از نیمایی و چهارپاره) از اشعار فروغ را در خود جای داده و بیشتر حول مضامین عشق و جدایی است که فروغ آن را به همسرش تقدیم کرد. بخشی از شعر رویا، یکی از شعرهای این دفتر:
با امیدی گرم و شادی‌بخش
با نگاهی مست و رویایی
دخترک افسانه می‌خواند
نیمه شب در کنج تنهایی:
بی‌گمان روزی ز راهی دور
می‌رسد شهزاده‌ای مغرور
می‌خورد بر سنگفرش کوچه‌های شهر
ضربه‌ی سم ستور باد پیمایش…
۳- عصیان
یک سال پس از انتشار کتاب «دیوار» فروغ فرخزاد در بیست‌وسه سالگی دفتر شعری به نام «عصیان» منتشر کرد. در این شانزده قطعه به خوبی می‌توان تغییر نگرش فروغ را به زندگی احساس کرد. بخشی از شعر عصیان بندگی:
بر لبانم سایه‌ای از پرسشی مرموز
در دلم دردیست بی آرام و هستی‌سوز
راز سرگردانی این روح عاصی را
با تو خواهم در میان بگذاردن، امروز
گر چه از درگاه خود می‌رانیم، اما
تا من اینجا بنده، تو آنجا، خدا باشی
سرگذشت تیره‌ی من، سرگذشتی نیست
کز سرآغاز و سرانجامش جدا باشی…
۴- تولدی دیگر
«تولدی دیگر» چهارمین دفتر شعر فروغ است که اولین بار در سال ۱۳۴۲ منتشر شد. این مجموعه که پس از «اسیر»، «عصیان» و «دیوار» منتشر شد، ۳۵ قطعه شعر در قالب نیمایی است و پختگی و بلوغ شعر فروغ را به خوبی نمایان می‌کند و بیشتر از دیگر آثارش به مساله زن و زنانگی در آن پرداخته است. فروغ کتاب «تولدی دیگر» را سال‌ها پس از جدایی‌اش منتشر کرد که در واقع برای او شروعی دوباره و بازگشتی قدرتمند به عرصه شعر محسوب می‌شد. بخشی از شعر تولدی دیگر:
همه‌ی هستی من آیه‌ی تاریکیست
که ترا در خود تکرارکنان
به سحرگاه شکفتن‌ها و رستن‌های ابدی خواهد برد
من در این آیه ترا آه کشیدم، آه
من در این آیه ترا
به درخت و آب و آتش پیوند زدم
زندگی شاید
یک خیابان درازست که هر روز زنی با زنبیلی از آن میگذرد…
۵- ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد
کتاب «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» آخرین دفتر شعری است که از فروغ فرخزاد در سال ۱۳۵۲ در حالی که هفت سال از مرگ دلخراش و زودهنگام او می‌گذشت منتشر شد. اولین شعر این کتاب هفت بخشی یعنی «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» که نام مجموعه اشعار از آن برداشته شده است، بلندترین سروده‌ی فروغ است که در آن به زیبایی غم‌ها و اندیشه‌های سرد و حتی نفرت‌هایش نشان داده شده است. بخشی از شعر ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد:
و این منم زنی تنها در آستانه فصلی سرد
در ابتدای درک هستی آلوده زمین
و یأس ساده و غمناک آسمان
و ناتوانی این دستهای سیمانی
زمان گذشت زمان گذشت
و ساعت چهار بار نواخت ساعت چهار بار نواخت
امروز روز اول دی ماه است
من راز فصل‌ها را می‌دانم
و حرف لحظه‌ها را می‌فهمم
نجات دهنده در گور خفته است
و خاک، خاک پذیرنده اشارتیست به آرامش…
۶- از نیما تا بعد
بیشتر اشعار فروغ فرخزاد در قالب شعر نیمایی سروده شده‌اند. قالب شعری که به این شاعر توانمند فضای کافی برای به تصویر کشیدن احساسات پرفراز و نشیبش را می‌داد. فروغ فرخزاد که خود از شاعران زن معروف ایران محسوب می‌شود به واسطه علاقه شخصی به این سبک، شاعران محبوبش را از دوران نیما یوشیج تا زمان حیاتش در کتابی جمع‌آوری کرد.
شاعرانی که بعد از نیما سبک‌های منحصربه‌فرد خود را از شعر نو پدید آوردند و آثار ماندگاری خلق کردند که الهام‌بخش شاعران بعدی شد. این کتاب که به اهتمام مجید روشنگر گردآوری شده است، شامل ۱۱۲ شعر برگزیده از ۱۳ شاعر معاصر ایران از جمله احمد شاملو، مهدی اخوان ثالث و سهراب سپهری به انتخاب فروغ فرخزاد است. علاوه بر اشعار برجسته، نوشته یا سخنی از آن‌ها هم در ابتدای آثارشان نقل شده است.
۷- اولین تپش‌های عاشقانه قلبم
فروغ فرخزاد دختری کم سن و سال بود که برای اولین بار عشق را در زندگی‌اش احساس کرد. او عاشق یکی از آشنایان خانوادگی، مردی بزرگ‌تر از خوش به نام پرویز شاپور شد. فروغ برای ابراز احساسات پاک و شیرینش از قلم شیوا و روان خود استفاده کرد و نامه‌های فراوانی برای شاپور نوشت. آن‌ها در نهایت با هم ازدواج کردند و صاحب پسری به نام کامیار شدند اما از آنجایی که روح سرکش و آزاد فروغ جایی در قید و بند زندگی با شاپور نداشت، ناچار از هم جدا شدند.
نامه‌های فروغ به پرویز قبل از ازدواج، در طول زندگی مشترک و بعد از طلاقشان توسط فرزند آن‌ها یعنی کامیار جمع‌آوری و در کتابی به نام «اولین تپش‌های عاشقانه قلبم» منتشر شد. از لحظه‌ی جوانه زدن بذر عشق در دل فروغ تا خزان جدایی، این کتاب شامل بهترین نامه‌های عاشقانه تاریخ ادبیات ایران است که احساسات و حال و روز فروغ را به خوبی نشان می‌دهد که با لحنی پر احساس و قلمی مختص خودش نوشته شده است.
۸- علی کوچیکه
کتاب «علی کوچیکه» شاید به تصور بسیاری یک داستان کودکانه باشد که با لحن آهنگین سروده شده است. اما این اشعار که در دهه چهل توسط فروغ فرخزاد سروده شده است، در واقع مضمونی سنگین و قابل تامل دارد که تنها به واسطه ریتم، کودکانه تلقی می‌شود. در واقع فروغ با سرودن این سعر تلاش کرده است به سادگی واقعیت‌های جامعه‌اش را بیان کند. بخشی از شعر علی کوچیکه:
علی کوچیکه
علی بونه‌گیر
نصف شب از خواب پرید
چشماشُ هی مالید با دَس
سه چار تا خمیازه کشید
پا شد نِشَس
چی دیده بود؟
چی دیده بود؟
خواب یه ماهی دیده بود
یه ماهی، انگار که یه کپه دو زاری
انگار که یه طاقه حریر
با حاشیه‌ی منجوق‌کاری
انگار که رو برگ گل ِ لال‌عباسی
خامه دوزیش کرده بودن
قایم موشک بازی می‌کردن تو چشاش
دو تا نگین گرد صافِ الماسی
همچی یواش
همچی یواش
خودشُ رو آب دراز می کرد
که بادبزن فرنگیاش
صورت آبُ ناز می‌کرد…
پرفروش‌ترین کتاب فروغ فرخزاد
آثار فروغ فرخزاد زیاد نیستند اما آنقدر تاثیرگذار و متفاوتند که همان تعداد اندک هم طرفداران زیادی دارند. در نتیجه جدا کردن بهترین اشعار یا کتاب‌های فروغ فرخزاد کار ساده‌ای نیست. همانطور که در بخش قبل معرفی کردیم، فروغ در دوران زندگی کوتاه خود پنج دفتر شعر «اسیر»، «دیوار»، «عصیان»، «تولدی دیگر» و «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» منتشر کرد که تمامی این اشعار در کتابی به نام «دیوان اشعار فروغ فرخزاد» گردآوری شده است. این کتاب یکی از پرفروش‌ترین آثار فروغ فرخزاد است که تمام اشعار او را در خود جای داده است.
بهترین کتاب فروغ فرخزاد
چهارمین کتاب شعر فروغ فرخزاد یعنی «تولدی دیگر» از جهات بسیاری نسبت به دیگر آثار او اهمیت و برتری دارد. این دفتر شعر مجموعه‌ای است که باعث شد فروغ در زمره‌ی یکی از بهترین شاعران زن ایرانی قرار بگیرد و جایگاه او را به‌عنوان یک زن تاثیرگذار در عرصه ادب و فرهنگ ایران تثبیت کرد. علاوه بر این همانطور که در بخش لیست کتاب‌های فروغ توضیح دادیم، این مجموعه شروعی قدرتمند برای این شاعر توانمند بود.
فروغ پیش از این مجموعه شعر زندگی پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته و تلخی‌ها و شیرینی‌های زیادی را چشیده بود. او در این مجموعه به گذشته‌اش نگاهی می‌اندازد و مثل کودکی تازه متولدشده در تلاش است تا زندگی جدیدی را در پیش بگیرد. علاوه بر این دفتر شعر «تولدی دیگر» تاثیر فراوانی بر شاعران دیگر داشت و به نوعی سبک جدیدی را در شعر نو بنیان نهاد.
منبع: دیجی‌کالا مگ
