اولین پریود در دختران نوجوان؛ سن منارک چه ارتباطی با سلامتی‌‌تان دارد؟
به اولین پریود در دختران نوجوان «منارک» (Menarche) می‌گویند. منارک مهم‌ترین علامت بلوغ است و ورود به دوران بزرگسالی را نشان می‌دهد. بعد از منارک، خونریزی قاعدگی تقریبا هر ۲۱ تا ۳۵ روز یک‌بار اتفاق می‌افتد و هر بار ۲ تا هفت روز طول می‌کشد. البته لازم است به یاد داشته باشید که هر زنی قاعدگی را به‌شکل متفاوتی تجربه می‌کند. در این مقاله از دیجی‌کالا مگ درباره‌ی سن شروع اولین قاعدگی و تاثیر آن روی وضعیت سلامتی زنان صحبت می‌کنیم. ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.
سن شروع اولین پریود یا منارک
علائم قبل از اولین پریود
ارتباط سن شروع اولین پریود با سلامتی و طول عمر
زمان مراجعه به پزشک
سن شروع اولین پریود یا منارک
سن منارک در قرن گذشته رو به کاهش بوده است. به گفته‌ی محققان، بهبود وضعیت تغذیه احتمالا در بروز اتفاق نقش دارد. در حال حاضر، اکثر دختران بین ۱۲ تا ۱۳ سالگی (یعنی تقریبا ۲ سال پس از شروع رشد سینه‌ها و ۶ ماه تا یک سال پس از مشاهده‌ی ترشحات واژن) اولین قاعدگی خود را تجربه می‌کنند. اما ژنتیک و محیط هر ۲ در شروع قاعدگی نقش دارند و منارک بسته به سابقه‌ی خانوادگی، رژیم غذایی و نژاد ممکن است کمی زودتر یا دیرتر اتفاق بیفتد.
قبل از منارک، معمولا بدن دچار تغییر و تحول می‌شود، از جمله: رشد سینه‌ها، جهش رشد قدی، چرب شدن پوست و ایجاد آکنه و رشد مو در زیر بغل و ناحیه‌ی تناسلی. ممکن است بدن شما پس از شروع قاعدگی هم به رشد خود ادامه دهد، اما معمولا بیشتر تغییرات را تا زمان منارک پشت سر می‌گذارید.
چه چیزی باعث منارک زودرس می‌شود؟
اگر قاعدگی قبل از ۹ سالگی شروع شود، به آن «منارک زودرس» می‌گویند. دلیل این اتفاق دقیقا مشخص نیست و حتی در بیشتر موارد علت خاصی برای آن پیدا نمی‌شود. منارک زودرس می‌تواند به سابقه‌ی خانوادگی شما مربوط باشد. با این حال، بعضی از مشکلات مرتبط با مغز، تخمدان‌ها یا غده‌ی تیروئید هم می‌توانند به تولید بیش از حد هورمون‌های جنسی منجر شوند و سن منارک را کاهش دهند.
علت منارک دیررس چیست؟
به فقدان عادت ماهانه «آمنوره» می‌گویند. آمنوره‌ی اولیه زمانی اتفاق می‌افتد که تا سن ۱۵ سالگی پریود نشوید، اما آمنوره‌ی ثانویه به این معنی است که قاعدگی را تجربه کنید و بعدا حداقل به‌مدت سه ماه خونریزی نداشته باشید.
استفاده از داروهای ضدبارداری هورمونی، مصرف بعضی از داروهای ضدافسردگی، ضدروان‌پریشی یا ضدآلرژی، استرس شدید و ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) در بروز آمنوره‌ی ثانویه نقش دارد. اما پی بردن به علت آمنوره‌ی اولیه یا منارک دیررس همیشه آسان یا ممکن نیست.
سابقه‌ی خانوادگی ممکن است همراه با سوءتغذیه، کم‌خونی و بیماری‌های خودایمنی در منارک دیررس نقش داشته باشد. بعضی از بیماری‌های تخمدان هم که باعث کاهش تولید هورمون می‌شوند می‌توانند روی سن شروع قاعدگی تاثیر بگذارند. همچنین مشخص شده است که بین ورزش شدید با بلوغ دیررس ارتباط وجود دارد. به نظر می‌رسد که این ورزش‌ها به کمبود گنادوتروپین (هورمون‌های دخیل در رشد جنسی) و کاهش تولید استروژن منجر می‌شوند و از این طریق سن اولین پریود را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
علائم قبل از اولین پریود
علائم اولین پریود شبیه‌ی سایر خونریزی‌های قاعدگی است، به این معنی که دختران نوجوان ممکن است قبل از خونریزی یا در حین آن موارد زیر را تجربه کنند:
- کرامپ (درد شکم، کمر یا پاها)
- نفخ (احساس پر بودن یا متورم شدن شکم)
- خستگی
- نوسانات خلقی
- آکنه
- درد سینه یا بافت قفسه‌ی سینه
همه‌ی این علائم بخشی از سندرم پیش از قاعدگی (PMS) هستند. با این حال، بعضی از زنان ممکن است هیچ‌یک از آن‌ها را احساس نکنند و فقط خود خونریزی را تجربه کنند.
داروهای مسکن مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن و پدهای حرارتی ابزارهای ایدئالی برای تسکین کرامپ عضلانی و سایر دردهای مرتبط با پریود هستند. اما اگر کنار آمدن با این علائم دشوار است، باید با پزشک صحبت کنید. همچنین توصیه می‌شود که برای تسکین دردهای خود آسپرین مصرف نکنید، مگر اینکه پزشک برای شما تجویز کند. چون در افراد زیر ۱۸ سال استفاده از آسپرین با یک بیماری نادر به‌نام سندرم ری (Reye’s syndrome) مرتبط است.
به احتمال زیاد مقدار خون اولین پریود بسیار سبک است و خونریزی بعد از مدت کوتاهی قطع می‌شود. همچنین ممکن است رنگ خون اولین پریود قرمز، صورتی یا قهوه‌ای باشد یا در آن لخته‌ی خون مشاهده شود. پس از منارک، احتمالا خونریزی پریود به‌تدریج سنگین‌تر می‌شود. علاوه بر این، مدتی طول می‌کشد تا چرخه‌ی قاعدگی منظم شود. با این حال، هر شخصی ممکن است این وقایع را به‌شکل متفاوتی تجربه کند.
ارتباط سن شروع اولین پریود با سلامتی و طول عمر
سن شروع قاعدگی نمی‌تواند زمان یائسگی را مشخص کند. به عبارت دیگر، دیر پریود شدن به این معنی نیست که دیرتر از دیگران وارد دوران یائسگی می‌شوید و زود پریود شدن هم به معنی یائسگی در سنین پایین‌تر نیست. بیشتر زنان در حدود ۵۱ سالگی آخرین قاعدگی خود را پشت سر می‌گذارند، اما به‌طور کلی ژنتیک، سیگار کشیدن و عوامل دیگر روی سن یائسه شدن تاثیر دارند.
با این حال، کارشناسان می‌گویند سن اولین پریود می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد وضعیت سلامتی زنان در اختیار ما قرار دهد. در ادامه به تعدادی از این موارد اشاره می‌کنیم.
۱. خطر ابتلا به بیماری قلبی را پیش‌بینی می‌کند
اگر اولین قاعدگی شما خیلی زود (قبل از ۱۰ سالگی) یا کمی دیر (بعد از ۱۷ سالگی) شروع شود، باید مراقب باشید. چون دانشمندان دریافته‌اند زنانی که خونریزی قاعدگی آن‌ها خارج از محدوده‌ی سنی طبیعی شروع می‌شود، بیشتر از زنانی که اولین پریود خود را در سن ۱۳ سالگی تجربه می‌کنند، در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی، سکته‌ی مغزی و فشار خون بالا هستند. به گفته‌ی محققان، دلیل این ارتباط مشخص نیست و برای نتیجه‌گیری قطعی باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
۲. ممکن است روی وزن شما تاثیر بگذارد
تحقیقات نشان داده است که پریود شدن قبل از ۱۲ سالگی با افزایش چربی بدن در اوایل بزرگسالی و چاقی در اواخر زندگی مرتبط است. چاقی یک مشکل شایع و بسیار جدی است، چون احتمال ابتلا به سایر بیماری‌های مزمن مثل بیماری قلبی، مشکلات مفصلی و بعضی از انواع سرطان را بالا می‌برد.
۳. احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را پیش‌بینی می‌کند
در یک مطالعه روی بیش از ۱۵ هزار زن مشخص شد افرادی که بین سنین هشت تا ۱۱ سالگی پریود شده‌اند، ۷۰ درصد بیشتر از کسانی که اولین پریود آن‌ها از ۱۳ سالگی شروع شده است، در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار دارند. چاقی می‌تواند در شکل‌گیری این ارتباط نقش داشته باشد. چون همان‌طور که گفتیم، قاعدگی در سنین پایین با افزایش شاخص توده‌ی بدنی (BMI) در سنین بالاتر مرتبط است و BMI بالا یکی از عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ به شمار می‌رود.
افزایش مقاومت به انسولین هم عامل دیگری است که می‌تواند ارتباط بین شروع قاعدگی در سنین پایین و ابتلا به دیابت نوع ۲ را توضیح دهد. چرا که افزایش زودهنگام هورمون‌های بلوغ باعث تغییر حساسیت به انسولین می‌شود و خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را در آینده تغییر می‌دهد.
۴. روی بارداری شما تاثیر دارد
پره‌اکلامپسی یکی از عوارض جدی بارداری است که با فشار خون بالا و آسیب‌دیدگی اندام‌ها (به‌خصوص کلیه‌ها) مشخص می‌شود و درمان نشدن آن می‌تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد. بر اساس تحقیقات، زنانی که قبل از سن ۱۰ سالگی پریود می‌شوند، سه برابر بیشتر از زنانی که اولین قاعدگی آن‌ها در ۱۳ سالگی شروع می‌شود، در معرض خطر ابتلا به پره‌اکلامپسی هستند.
۵. خطر ابتلا به سرطان سینه را تحت تاثیر قرار می‌دهد
شواهد نشان می‌دهد که هر چقدر بین سن شروع اولین پریود و یائسگی فاصله‌ی بیشتری وجود داشته باشد، خطر ابتلا به سرطان سینه بالاتر است. زنانی که قاعدگی خود را قبل از ۱۲ سالگی شروع می‌کنند، در مقایسه با زنانی که بعد از ۱۴ سالگی پریود می‌شوند، تقریبا ۲۰ درصد بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند.
در بعضی از تحقیقات هم مشخص شده است که شروع دیرهنگام یائسگی، برای مثال بعد از ۵۵ سالگی، ممکن است خطر ابتلا به سرطان سینه را در مقایسه با زنانی که قبل از ۴۵ سالگی به یائسگی می‌رسند، حدود ۳۰ درصد افزایش دهد. این یافته‌ها نشان می‌دهد که هر چقدر بدن شما استروژن و سایر هورمون‌های جنسی را برای مدت طولانی‌تری تولید کند، احتمال ابتلا به سرطان سینه بالاتر می‌رود.
۶. ممکن است بتواند طول عمر شما را پیش‌بینی کند
نتیجه‌ی یک تحقیق نشان داد زنانی که دیرتر از سایرین پریود می‌شوند و یائسگی را در سنین بالاتری تجربه می‌کنند، احتمالا تا ۹۰ سالگی عمر می‌کنند. به گفته‌ی محققان، زنانی که اولین پریود آن‌ها بعد از ۱۲ سالگی شروع می‌شود، کمتر از سایرین به بیماری عروق کرونر قلب یا دیابت مبتلا می‌شوند و آن‌هایی که بعد از ۵۰ سالگی وارد دورانی یائسگی می‌شوند، در مجموع از وضعیت سلامتی بهتری برخوردار هستند.
زمان مراجعه به پزشک
اگر دوران نوجوانی را پشت سر گذاشته و هنوز پریود نشده‌اید یا نمی‌توانید درد و سایر علائم سندرم پیش از قاعدگی را تسکین دهید، به پزشک مراجعه کنید. توصیه‌ی رایج این است که اگر تا سن ۱۵ سالگی منارک را تجربه نکردید یا به‌دلیل خونریزی شدید مجبور هستید هر یک تا ۲ ساعت یک‌بار پد بهداشتی خود را عوض کنید، حتما نزد پزشک بروید.
خونریزی که بیش از یک هفته طول بکشد، لکه‌بینی بین دوره‌های قاعدگی و ابتلا به مشکلاتی مانند سرگیجه، کرامپ عضلانی شدید و تپش قلب علائم دیگری هستند که باید درباره‌ی آن‌ها با پزشک صحبت کنید. علاوه بر این، اگر چرخه‌ی قاعدگی شما در ابتدا منظم بوده اما بعد از چند سال نامنظم شده است، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا ببینید که آیا دلایل زمینه‌ای وجود دارد یا خیر.
کلام پایانی
منارک یک نقطه عطف مهم در دوران بلوغ است که می‌تواند از نظر احساسی و ظاهری تاثیرات مختلفی روی دختران نوجوان داشته باشد. اگر شما یا فرزندتان در مورد این پدیده سوال یا نگرانی خاصی دارید، بهتر است با پزشک زنان مشورت کنید.
منابع: thehealthy, my.clevelandclinic, healthline
