راهنمای کامل نظافت و نگهداری شومینه
شومینه به خانه گرما، جذابیت و ظرافت می‌بخشد و معمولا به عنوان ویژگی خاص در دکوراسیون اتاق شناخته می‌شود. شومینه برای حفظ زیبایی و همچنین ایمنی، به نگهداری و تمیزکاری مستمر احتیاج دارد. با تمیزکردن صحیح شومینه می‌توانید از میزان گرد و غبار و ذرات معلق در هوا کم کنید، بوی دود را از بین ببرید و خطر آسیب آتش‌سوزی را کاهش دهید.
در این مطلب از دیجی‌کالا مگ راهنمای کامل نظافت و نگهداری شومینه را در اختیار شما قرار دادیم. با اجرای قدم به قدم موارد ذکر شده در این مطلب می‌توانید پاییز و زمستان امسال از گرمای دلچسب شومینه نهایت استفاده را بکنید.
آماده‌سازی برای تمیزکاری شومینه
مراحل تمیزکردن محفظه آتش در شومینه
روش تمیزکردن ابزار شومینه
روش تمیزکردن درهای شیشه‌ای شومینه
روش تمیز کردن دودکش شومینه
همه چیز درباره‌ی کرئوزوت (Creosote) در دودکش
نگهداری از شومینه
نکات مهم برای شروع به کار شومینه
آماده‌سازی برای تمیزکاری شومینه
پیش از رسیدن روزهای سرد سال، لازم است خاکسترهای باقی‌مانده از زمستان گذشته را از شومینه حذف کنید. البته توصیه می‌شود در تابستان یا بهار محفظه‌ی آتش را تمیز کنید تا برای اولین شب‌های خنک پاییزی آماده شوید. اما هنوز هم دیر نشده و می‌توانید قبل از خنک‌تر شدن هوا به این کار بپردازید. چون این کار ممکن است باا کثیفی و آلودگی همراه باشد، پیشنهاد می‌کنیم که از لباس‌های کهنه همراه با عینک حفاظتی، دستکش و ماسک استفاده کنید.
مراحل تمیزکردن محفظه آتش در شومینه
حالا که لباس مناسب را پوشیده‌اید و اقدامات محافظتی را انجام داده‌اید، بدون از دست دادن وقت به سراغ مراحل تمیزکاری می‌رویم.
مرحله ۱: محافظت از محیط اطراف محفظه آتش
همانطور که گفتیم چون این کار ممکن است به‌همراه خاک و دوده باشد، لباس‌های کهنه بپوشید و اقداماتی را برای جلوگیری از تنفس دوده و خاکستر انجام دهید. مطمئن شوید که از عینک محافظ، ماسک و دستکش استفاده کنید. مبلمان و سطح اطراف شومینه را با پارچه‌های مخصوص یا پلاستیک بپوشانید.
مرحله ۲: تمیزکردن خاکستر و زباله‌ها
این مرحله را با از بین بردن تکه‌های چوب سوخته و جداکردن میله‌های آهنی و بخش‌های دیگر و گذاشتن آنها در کناری شروع کنید. با استفاده از یک جاروی کوچک و بیلچه‌ی شومینه، خاکستر و ذرات را به یک سطل زباله‌ی کوچک منتقل کنید. سپس می‌توانید با یک جاروی دستی، خاکستر را از دیواره‌ها و کف شومینه جارو کرده و در سطل بریزید. برای از بین بردن هرگونه گرد و غبار باقی‌مانده از دیوارها و کف می‌توانید از جاروبرقی استفاده کنید.
مرحله ۳: تمیزکاری عمیق شومینه و اطراف آن
با ترکیب یک فنجان وایتکس، شش قاشق غذاخوری تری‌سدیم فسفات و حدود ۴ لیتر آب گرم، شومینه را به طور کامل و دقیق بشویید و تمیز کنید. فراموش نکنید که باید در زمان ریختن محلول به داخل سطل بزرگ، از دستکش استفاده کنید. دیوارها و کف محفظه‌ی آتش و بخش‌های لکه‌دار نزدیک شومینه را با محلول اسپری کرده و اجازه دهید ۵ دقیقه باقی بماند. سپس با استفاده از برس‌های زبر، دیوارها و کف شومینهی آغشته به محلول بکشید. سپس با آب بشویید و اجازه دهید خشک شود.
روش تمیزکردن ابزار شومینه
بعد از تمیز کردن محفظه‌ی آتش، نوبت به ابزار شومینه می‌رسد. درست است که این ابزار دائم با آتش و دوده در ارتباط نبوده‌اند اما حسابی کثیف شده‌اند و نیاز به تمیزکاری دارند. پس طبق مراحل زیر پیش بروید تا این لوازم را هم برق بیاندازید.
مرحله ۱: جدا کردن میله‌ها و ابزارها
ابزارهای شومینه را از محفظه‌ی آتش خارج کرده و به بیرون ببرید. برای تمیز کردن دوده، آنها را با یک حوله‌ی کهنه پاک کرده و با استفاده از برس سیمی تمیز کنید. از آب استفاده نکنید چون باعث زنگ‌زدگی و خوردگی خواهد شد. آب فقط زمانی باید استفاده شود که قصد دارید یک نقطه خاص را لکه‌گیری و تمیز کنید. در این حالت هم هرگز نباید آب را مستقیم روی سطح ابزارها، مخصوصا میله‌های آهنی اسپری نکنید.
مرحله ۲: جلا دادن با روغن گیاهی
برای حذف آلودگی و بازگرداندن درخشش ابزارهای شومینه، از یک توپ پشمی آغشته به روغن گیاهی استفاده کنید. روغن گیاهی را به خوبی به هر شاخک گریل بمالید. اگر ابزارها از جنس برنج هستند، به جای روغن گیاهی از روغن جلای برنجی استفاده کنید و با پارچه‌ی جیر یا فلانل روی آنها بکشید.
مرحله ۳: بازرسی دودکش
کوزئوت اصلی‌ترین عامل آتش‌سوزی در شومینهها و خانه‌ها است!
قبل از بازگرداندن ابزارها به داخل شومینه، ابتدا خاکستر را از محفظه آتش خارج کرده و دودکش را از لحاظ عملکرد صحیح بررسی کنید. پس از اتمام تمیزکاری و جلا دادن ابزارها، آنها را به درستی در جای خود بگذارید. این فرآیند باید چندین بار در سال (حداقل یک بار در هر فصل) یا حتی بیشتر انجام شود اگر شومینه به طور منظم استفاده شود. تمیز و خالی نگه‌داشتن ابزارها از خاکستر و گرد و غبار به بهبود عملکرد آن کمک کرده و خطر تجمع مضر کرئوزوت را از بین می‌برد.
در این مرحله میله‌ها را هم به خوببی بررسی کنید و ببینید آیا نیاز به تعویض دارند یا نه. از آنجایی که میله‌ها از مواد محکم و بادوام ساخته شده‌اند، نباید نیاز به تعویض داشته باشند، مگر اینکه مشکلی در طول تولیدشان ایجاد شده باشد.
روش تمیزکردن درهای شیشه‌ای شومینه
تمیز کردن درهای شیشه‌ای شومینه به ظاهر کار ساده‌ای است اما باید حسابی دقت کنید تا هم حسابی تمیز شوند و هم آسیب نبینند.
مرحله ۱: بررسی واشر لاستیکی در شومینه
اول از همه واشر لاستیکی در را بیرون بیاورید، بشویید و آن را از نظر ترک‌خوردگی بررسی کنید. اگر واشر شکسته یا فرسوده باشد باید آن را تعویض کنید.
مرحله ۲: تهیه‌ی محلول تمیزکننده
یک فنجان سرکه‌ی سفید، یک قاشق غذاخوری آمونیاک خانگی و سه فنجان آب را در یک بطری اسپری مخلوط کنید. در زمان استفاده از آمونیاک دقت کنید و مطمئن شوید در محیطی با تهویه‌ی مناسب حضور دارید.
مرحله ۳: اسپری کردن محلول و تمیزکردن شیشه
بعد از اسپری کردن محلول روی شیشه، حدود ۳۰ ثانیه صبر کنید و سپس با یک حوله یا تی شیشه‌شوی، شیشه‌ها را پاک کنید. در آخر هم با یک حوله‌ی بدون پرز یا دستمال میکروفایبر شیشه‌ها را را خشک و براق کنید.
مرحله ۴: تمیزکاری دوده‌های سرسخت
اگر لایه‌ی دوده بسیار ضخیم بود محلول سرکه و آمونیاک را روی شیشه اسپری کنید و سپس با یک اسفنج آغشته به جوش شیرین خشک، روی لکه بکشید تا تمیز شود. اسفنج را با حرکات کوچک دایره‌ای روی شیشه بکشید تا بهتر تمیز شود. جوش شیرین به عنوان یک ماده‌ی مناسب براای ساییدن‌های ملایم میتواند در تمیز کردن لکه‌های قدیمی دوده به خوبی عمل کند. وقتی لکه‌ها از بین رفتند، محل را با یک دستمال کهنه پاک کرده و با حوله یا دستمال میکروفایبر شیشه را برق بیندازید.
روش تمیز کردن دودکش شومینه
تمیز کردن دودکش شومینه بسیار مهم است چون تجمع کرئوزوت میتواند خطر آتش‌سوزی را افزایش دهد. کوزئوت ماده‌ای است که از ترکیب دود، گاز و بخار آب به وجود می‌آید. اگر تصمیم دارید این کار را خودتان انجام دهید، باید نکات زیر را به دقت رعایت کنید.
نکات مهم ایمنی
- کار کردن روی پشت‌بام بسیار خطرناک است، بنابراین تمام تدابیر ایمنی را برای محافظت از خود به کار ببندید. استفاده از نردبان‌های ایمن، داشتن کفش‌های مناسب برای کار روی سطوح لغزنده و بستن کمربند ایمنی (هارنس) از مواردی است که باید در نظر بگیرید.
- هرچند استخدام یک متخصص دودکش‌پاک‌کن هزینه‌ی چندانی ندارد و معمولا مجهز به تمامی ابزارهای موردنیاز هستند، اما اگر می‌خواهید از کیفیت خدمات ارائه‌شده مطمئن شوید، آگاهی از مراحل و جزئیات این فرآیند به شما کمک می‌کند.
انتخاب یک دودکش‌پاک‌کن حرفه‌ای
اگر تصمیم به استخدام فردی برای این کار گرفتید، بهتر است به دنبال یک دودکش‌پاک‌کن حرفه‌ای باشید که آزمون‌های مرتبط با استانداردها و کدهای مربوط به طراحی دودکش‌ها را گذرانده باشد. همچنین او باید حتما بیمه و قرارداد جبران خسارت کارگری را از شرکتت کارفرما دریافت کرده باشد. این موضوع تضمین می‌کند که کار به‌درستی و با رعایت نکات ایمنی انجام می‌شود.
تمیز کردن دستی دودکش
اگر تمایل دارید دودکش را خودتان تمیز کنید، ابتدا باید برس‌های مناسب تهیه کنید. برای این کار از برس‌های بزرگ با سیم‌های محکم یا پرزهای پلاستیکی استفاده می‌شود.
مراحل تمیز کردن
اگر تصمیمتان برای انجام دادن این کار توسط خودتان جدی است، به روش زیر عمل کنید.
۱. بستن درهای شیشه‌ای و محافظت از محیط داخلی
ابتدا در شومینه را ببندید و محیط اطراف آن را با پارچه بپوشانید تا از ورود گرد و غبار و دوده به داخل خانه جلوگیری کنید.
۲. آماده‌سازی جاروبرقی
یک جاروبرقی قدرتمند آماده کنید تا بتوانید زباله‌های ناشی از تمیز کردن را جمع‌آوری کنید. اگر جاروبرقی صنعتی داشته باشید بهتر است چون برای جمع‌آوری ذرات معلق در هوا و زباله‌های ناشی از تمیزکاری بسیار مناسب است.
۳. تمیز کردن با برس
با استفاده از برس تمام قسمتهای قابل‌دسترسی دودکش را تمیز کنید. از ورودی دودکش شروع کرده و به سمت بالا حرکت کنید. سپس برای رسیدن به عمق بیشتر، طول میله را اضافه کرده و ادامه دهید. برس را با حرکات چرخشی تکان دهید تا کرئوزوت و دوده‌ها به‌خوبی جدا شوند.
۴. تمیز کردن محفظه‌ی آتش
پس از اتمام تمیزکاری دودکش، با جاروبرقی صنعتی محفظه آتش را هم تمیز کنید. فراموش نکنید که ناحیه‌ی دمپر و قفسه‌ی دود را هم جارو کنید، چون در این مناطق هم تجمع دوده و خاکستر وجود دارد.
چند بار دودکش را تمیز کنیم؟
بسته به میزان استفاده از شومینه و نوع سوختی که استفاده می‌کنید (چوب، گاز یا پلت)، لازم است دودکش شومینه حداقل یک‌بار در سال تمیز و بررسی شود. اگر شومینه بیشتر در فصل زمستان استفاده می‌شود، بهتر است تمیزکاری را در آغاز هر فصل سرد انجام دهید.
همه چیز درباره‌ی کرئوزوت (Creosote) در دودکش
در زمان سوختن چوب، بخار آب، دود و گازهایی تولید می‌شوند که باید از طریق شومینه و دودکش خارج شوند. با این حال، زمانی که این بخارات گرم به بالای دودکش می‌رسند و با هوای سرد بیرون برخورد می‌کنند، به مایع تبدیل شده و در نهایت کرئوزوت ایجاد می‌کنند. این ماده که به رنگ سیاه یا قهوه‌ای است، ممکن است به صورت چسبناک، شیشه‌ای یا خشک و پوسته‌پوسته باشد و به سطوح داخلی دودکش بچسبد.
خطرات تجمع کرئوزوت
اگر مقدار زیادی کرئوزوت در دودکش انباشته شود، میتواند آتش‌سوزی ایجاد کند. حتی اگر دودکش‌های مدرن برای تحمل دماهایی تا ۱۰۰۰ درجه‌ی سانتیگراد طراحی شده باشند، آتش‌سوزی ناشی از کرئوزوت میتواند دمایی تا حدود ۱۴۰۰ درجه‌ی سانتیگراد ایجاد کند. اگر این دما به ساختار چوبی اطراف دودکش منتقل شود یا دودکش نتواند در برابر این دما مقاومت کند، خطر آتش‌سوزی در خانه بالا می‌رود.
علاوه بر این، بعضی از آتش‌سوزی‌های ناشی از دودکش میتوانند بدون هیچ نشانه‌ای شعله‌ور شوند. ممکن است بعد از خاموش شدن آتش در شومینه، یک نقطه‌ی داغ کوچک در دودکش برای ساعت‌ها شعله‌ور بماند و در نهایت به آتش بزرگی تبدیل شود که به صورت مخفی در دودکش ادامه پیدا کرده و در جاهای دیگر گسترش یابد.
روش‌های حذف کرئوزوت
برای جلوگیری از بروز این خطرات، باید مطمئن شوید که تمامی کرئوزوت از دودکش حذف شده است. متخصصان دودکش‌پاک‌کن به دلیل تجربه‌ی زیاد و آشنایی با دودکش‌ها بهتر میتوانند تجمع کرئوزوت را از دوده‌های معمولی تشخیص دهند. اگرچه استفاده از خدمات متخصصان برای تمیز کردن دودکش‌ها بهترین روش برای حذف کرئوزوت است، اما شما می‌توانید از چوب‌های پاک‌کننده‌ی کرئوزوت یا محصولات دیگر استفاده کنید. این چوب‌ها با سوختن موادی آزاد می‌کنند که به نرم شدن و از بین بردن بخشی از تجمع کرئوزوت کمک می‌کنند.
نگهداری از شومینه
بعد از تمیز کردن شومینه و دودکش، باید به فکر نگهداری بهینه‌ی آن باشید تا در طول مدت استفاده بیشترین میزان گرما را دریافت کنید. همچنین مطمئن باشید که در فصل سرما خطری شما را تهدید نمی‌کند و تمیزکاری بعدی هم با مشکل روبه‌رو نمی‌شود. در این بخش بهترین راه‌های نگهداری و مراقبت از شومینه را به شما آموزش می‌دهیم.
نصب هشداردهنده‌های دود و مونوکسید کربن
شومینه، هرچند منبعی دلپذیر برای ایجاد گرما در خانه است، اما میتواند خطراتی برای سلامتی داشته باشد. یک شومینه که به درستی نصب و تهویه شده باشد معمولا مشکلی ایجاد نمی‌کند. با این حال، اگر دودکش یا سیستم تهویه مسدود شود، خطر مسمومیت با مونوکسید کربن به وجود می‌آید. مونوکسید کربن گازی بی‌بو و بی‌رنگ است و به همین دلیل شناسایی آن دشوار است. نصب یک هشداردهنده‌ی مونوکسید کربن در کنار شومینه اطمینان می‌دهد که اگر این گاز خطرناک در خانه منتشر شود، شما به سرعت از آن مطلع می‌شوید.
همچنین، دود هم میتواند یکی دیگر از خطرات سلامتی باشد. در حالت عادی، دود از طریق دودکش به خارج هدایت می‌شود. اما اگر دودکش مسدود شود یا آلاینده‌های خارجی در آن انباشته شوند، میتواند وارد خانه شود. برای جلوگیری از این اتفاق باید یک هشداردهنده‌ی دود نصب کنید تا از خطرات احتمالی آتش‌سوزی یا ورود دود به خانه جلوگیری کنند.
استفاده از چوب مناسب
یکی از نکات کلیدی در نگهداری شومینه، استفاده از چوب‌های مناسب است. چوب‌های سخت مثل بلوط، افرا و توس برای شومینه بهترین گزینه هستند. این چوب‌ها گرمای بیشتری تولید می‌کنند، مدت زمان بیشتری می‌سوزند و کرئوزوت کمتری نسبت به چوب‌های نرم، مثل سرو و کاج، تولید می‌کنند. برای استفاده از چوب در شومینه باید چوب به خوبی خشک شده باشد و میزان رطوبت آن کمتر از ۲۰ درصد باشد. به‌طور کلی، چوب باید برای ۶ تا ۱۲ ماه خشک شود. برای تسریع فرآیند خشک کردن، چوب‌ها را به قطعات کوچک‌تر تقسیم کنید.
اگرچه چوب‌های سخت گران‌تر از چوب‌های نرم هستند، اما در درازمدت با تولید گرمای بیشتر و تولید کرئوزوت کمتر، مقرون به صرفه‌تر هستند. حذف تجمع کرئوزوت و نگهداری صحیح شومینه برای ایمنی خانه‌ی شما ضروری است. استفاده از چوب‌های مناسب، نصب هشداردهنده‌های دود و مونوکسید کربن و تمیزکاری منظم دودکش از مواردی است که میتواند از بروز خطرات احتمالی جلوگیری کند.
نکات مهم برای شروع به کار شومینه
وقتی شومینه را روشن می‌کنید این نکات را در نظر داشته باشید و بررسی کنید تا مطمئن شوید که شومینه درست کار می‌کند.
- چند تکه چوب را آتش بزنید و ببینید آیا دود از دودکش خارج می شود یا نه.
- اگر به داخل اتاق رفت، قبل از پر کردن مخزن آتش از چوب، مشکل را تشخیص داده و برطرف کنید.
- انسداد در مجرای دودکش، تجمع بیش از حد کرئوزوت یا دوده، دمپر بسته و چوب مرطوب همگی از علت‌های شایع بروز حادثه با شومینه هستند.
- اقدامات احتیاطی ایمنی در ارتباط با شومینه را یاد بگیرید.
- فرش ها و اثاثیه‌ی قابل اشتعال را تا حد امکان از شومینه دور نگه دارید. اگر باید یک پتو در جلوی شومینه قرار دهید، مطمئن شوید که غیر قابل اشتعال است.
- در زمان تمیز کردن شومینهی هیزمی، حتما از ابزار مناسب استفاده کنید.
- آتش هرگز نباید بدون مراقبت رها شود. همیشه قبل از رفتن به رختخواب یا خروج از خانه آتش را خاموش کنید.
- یک در شیشه ای مقاوم در برابر حرارت و یک دمنده نصب کنید. در شیشه ای و دمنده برای ایمن کردن، کارآمدتر کردن و نگهداری آسان تر شومینه چوبی ضروری هستند. در شیشه ای کمک می کند تا حیوان خانگی یا کودک کنجکاو شما به آتش نزدیک نشود و جرقه ها یا اخگرها از شومینه در سراسر اتاق پخش نشوند. نصب یک فن و دمنده به توزیع گرما در یک منطقه بزرگتر کمک می کند و کارایی شومینه را افزایش می دهد.
منبع: HellaMaid
شومینههای گازی: بهرهوری بالاتری نسبت به شومینههای چوبی دارند و میتوانند بخش قابل توجهی از فضای اطراف را گرم کنند.
شومینههای چوبی: بهرهوری کمتری دارند و بیشتر برای ایجاد گرما و فضای دلنشین در یک محیط کوچک مناسب هستند.
شومینههای چوبی: برای ایجاد فضای سنتی و دلنشین مناسب هستند اما نیاز به دودکش و نگهداری بیشتری دارند.
شومینههای گازی: نصب و استفاده آسان‌تری دارند و بهرهوری گرمایشی بالاتری ارائه می‌دهند.
شومینههای الکتریکی: گزینه‌ای مناسب برای فضاهای کوچک و آپارتمان‌ها هستند و نیاز به دودکش ندارند.
از سوزاندن مواد نامناسب مثل پلاستیک، زباله و چوب‌های فرآوری شده در شومینه خودداری کنید.
به طور مرتب دودکش شومینه را تمیز کنید تا از انسداد آن و خطر آتش‌سوزی جلوگیری شود.
از حفاظ ایمنی برای جلوگیری از پرتاب جرقه و آتش به بیرون از شومینه استفاده کنید
گاز: گاز طبیعی و پروپان از سوخت‌های پاک و کارآمد برای شومینه هستند.
دودکش شومینه باید حداقل سالی یک‌بار توسط یک متخصص تمیز شود.
برای تمیز کردن شیشه شومینه می‌توانید از محلول آب و سرکه سفید استفاده کنید.
