راهنمای پرورش و نگهداری از گیاه فیکوس آفریقایی (لیراتا)
گیاه فیکوس آفریقایی بسیار پرطرفدار بوده و مراقبت از آن آسان است. به همین دلیل انتخاب مناسبی برای افرادی که به دنبال داشتن گل و گیاه در منزلشان هستند به شمار می‌رود. فیکوس آفریقایی یکی از زیباترین و محبوب‌ترین گیاهان فضای داخلی است که برگ‌های بزرگش آن را به گزینه‌ی جذابی برای گیاه خانگی تبدیل کرده است. همچنین به دلیل اینکه این گیاه بلند است برای دکوراسیون هم مناسب به شمار می‌رود. فیکوس آفریقایی به مراقبت کمی نیاز دارد بنابراین در صورتی که تنها چند نکته‌ی ساده را در رابطه با آن رعایت کنید داخل منزلتان به خوبی رشد می‌کند.
فیکوس آفریقایی گیاه است یا درخت؟
از نظر فنی فیکوس آفریقایی هم درخت است و هم گیاه و این مساله به شیوه‌ی رسیدگی به آن‌ها و آراستنشان بستگی دارد. فیکوس لیراتا عضوی از خانواده‌ی فیکوس و گونه‌ی لیراتا است. با وجود اینکه ممکن است هنگام رشد آن‌ها در فضای بسته هیچ گلی را روی آن‌ها مشاهده نکنید اما آن‌ها جزو گیاهان گل‌دار از خانواده‌ی انجیری‌ها هستند. احتمالا متوجه رابطه‌ی نزدیک آن‌ها با درخت‌های فضای بسته مانند درخت کائوچو (فیکوس الاستیکا) و درخت انجیر سنتی شده‌اید.
فیکوس آفریقایی می‌تواند در شرایط فضای بیرون تا حدود ۱۲ متر رشد کند و در شرایط آب و هوایی استوایی بهترین میزان رشد خود را دارد. اما نگران نباشید در منزل بسته به اندازه‌ی گلدانی که گل را در آن قرار داده‌اید بیشتر از ۳ متر رشد نمی‌کنند. میزان رشد آن‌ها بین ۰.۶ تا ۱.۵ متر متفاوت است.
حواستان باشد که فیکوس آفریقایی صمغ شیره‌ای‌ای را تولید می‌کند که حاوی مقدار کمی کریستال کلسیم اکسالات است. این صمغ در صورت خوردن برای حیوانات خانگی و انسان‌ها سمی است اما در حالت کلی هنگام جا به جایی فیکوس آفریقایی از جایی به جای دیگر نیازی به پوشیدن دستکش نیست. اما در صورتی که پوست حساسی دارید هنگام هرس کردن یا تکثیر فیکوس لیراتا از دستکش استفاده کنید زیرا صمغ آن می‌تواند منجر به ایجاد حساسیت پوستی شود.
| نام گیاهی | فیکوس لیراتا |
| ارتفاع | در فضای بسته ۳ متر و در فضای باز بالای ۱۲ متر |
| تابش آفتاب | تابش غیر مستقیم نور در تمام روز یا تابش مستقیم نور در صبح با سایه‌ی عصر |
| نوع خاک | خاک کاملا خشک با رطوبت متوسط |
| pH خاک | بین ۶ تا ۷ |
| سمی بودن برای حیوانات خانگی | در صورت خوردن صمغ بله |
فیکوس آفریقایی را کجا بگذاریم؟
فیکوس آفریقایی برای زنده ماندن به گرما و رطوبت بالا نیاز دارد. نگهداری این گیاه در فضای بسته آن را از دمای شدید محافظت می‌کند، اما حقیقت این است که این گیاه در فضای باز شرایط استوایی بهترین میزان رشد را خواهد داشت. برای دستیابی به بیشترین میزان رشد آن در فضای بسته باید تمام روز در مقابل تابش غیر مستقیم نور خورشید باشند. قرار دادن آن‌ها در مقابل پنجره‌ی جنوبی ایده‌ی بسیار خوبی است، زیرا فیکوس آفریقایی در تمام روز تابش نور آفتاب را دریافت می‌کند.
فیکوس لیراتا می‌تواند چند ساعت در صبح مقابل تابش مستقیم نور آفتاب باشد البته به شرطی که به آرامی در این شرایط قرار بگیرد. برای تابش مستقیم نور خورشید در صبح در صورتی که پرده‌ها را کنار می‌زنید یا گلدان را در مقابل ایوان قرار می‌دهید بهتر است پنجره یا قسمتی که رو به شرق است را انتخاب کنید.
نکته: در صورتی که متوجه شدید برگ‌های این گیاه در حال سوختن و قهوه‌ای شدن هستند زمان قرار دادن آن در مقابل آفتاب مستقیم را کاهش دهید.
مراقبت از فیکوس آفریقایی
خاک
فیکوس لیراتا به خاکی نیاز دارد که متوسط تا سریع خشک شود و همچنین باید در گلدانی کاشته شود که زود خشک می‌شود، هوا در آن جریان دارد و برای گیاهان خانگی طراحی شده است. این ترکیبات شامل موادی مانند پرلیت برای بهبود تخلیه‌ی آب هستند که باعث می‌شود هوا آزادانه‌تر تا ریشه جریان داشته باشد.
فیکوس آفریقایی به خاکی که PH آن بین شش و هفت است نیاز دارد زیرا نباید خاک خیلی اسیدی باشد که این مساله به مرور زمان پس از تجزیه‌ی خاک رخ می‌دهد. باید PH خاک را با یک ph سنج اندازه بگیرید.
آب
زمان‌های آب دادن به اندازه‌ی گیاه، اندازه‌ی گلدان و شرایط محیطی بستگی دارد. توصیه می‌شود به جای اینکه طبق زمان‌بندی به گل خود آب بدهید با انگشت هر چند روز یک‌بار خاک را بررسی کنید. باید زمانی به فیکوس آفریقایی آب بدهید که نیمه‌ی بالایی خاک گلدان به صورت کامل خشک باشد (۲.۵ سانتی‌متر بالایی خاک گل در گلدان را بررسی کنید).
از بی آب ماندن فیکوس آفریقایی خود نترسید. با دنبال کردن این دستور از مشکلات بالقوه با آب دادن بیش از حد که منجر به ایجاد لکه‌های قهوه‌ای روی برگ یا افتادن برگ‌های نارس می‌شود جلوگیری کنید. با وجود اینکه این گیاهان آب و هوای مرطوب را دوست دارند، اما باید از مرطوب کردن آن‌ها با بطری آب اجتناب کنید زیرا منجر به ایجاد مشکلات بالقوه در رابطه با رشد آن‌ها می‌شود.
کود شیمیایی
در فصل‌های بهار و تابستان باید از کود شیمیایی طبق یک روال منظم برای فیکوس‌های آفریقایی استفاده کرد. توصیه می‌شود از کودی که نیتروژن بیشتری دارد برای تقویت برگ‌ها و رشد ریشه و همچنین از کودی که فسفر و پتاسیم دارد استفاده کنید.
برای جلوگیری از استفاده‌ی بیش از اندازه از کود شیمیایی دستورالعمل‌های روی بسته‌بندی را مطالعه کنید. برای مراقبت بهینه از فیکوس آفریقایی باید به مرور زمان گیاه خود را پیوند زده و جا به جا کنید تا به آن فضای رشد کردن بدهید (حتما از کود شیمیایی به اندازه‌ی گلدان جدید خود استفاده کنید). جا به جایی یک بار در سال ایدئآل است.
انواع فیکوس آفریقایی
فیکوس آفریقایی استاندارد (فیکوس لیراتا) رایج‌ترین و راحت‌ترین گونه‌ی در دسترس است. اما در صورتی که به دنبال مدل جمع و جورتری هستید انواع کوچک‌تر بامبینو که تنها ۶۰ تا ۱۲۰ سانتی‌متر ارتفاع دارند را بررسی کنید. علاوه بر این مدل‌های چند رنگ متنوع هم مانند واریگاتا با برگ‌های سبز و کرم هم در دسترس هستند که البته پیدا کردنشان دشوارتر است و اغلب گران‌تر هستند.
آفت‌های رایج
فیکوس آفریقایی در معرض چند مشکل آفت داخلی قرار دارد. آفت‌های خانگی اصلی‌ای که با آن‌ها مواجه می‌شوید خستر آرد پوش (حشره‌ای ریز سفید آپارتمانی) و تارهای عنکبوت است. این آفت‌ها به گیاه می‌چسبند و از برگ‌ها و ریشه‌ی آن تغذیه می‌کنند و همین مساله منجر به بروز مشکل در رشد گیاه می‌شود.
هنگام رخ دادن این اتفاق به علامت‌های سفید توجه کنید. بهترین راه حل این است که گیاه را ایزوله کرده و آفت‌ها را با اسپری طبیعی یا روغن مخصوص گل و باغبانی پاک کنید. برای گرفتن بهترین نتیجه ممکن است نیاز باشد این فرایند را چند بار انجام دهید.
چگونه گیاه فیکوس آفریقایی را تکثیر کنیم؟
تکثیر فیکوس آفریقایی در بهار و تابستان بهترین نتیجه را می‌دهد. مانند گیاهان جنگلی یا آپارتمانی (بسته به نوع گیاهی که خریده‌اید و چگونگی هرس کردن آن) فیکوس‌های لیراتا هم بهترین تکثیرشان به صورت برش شاخه‌ای است. دلیل این موضوع این است که شاخه‌ی نرم سبز تازه رشد کرده بسیار شبیه ریشه است. کارشناسان توصیه می‌شکنند از یک هورمون ریشه استفاده کنید که به راحتی در مغازه‌های گل فروشی در دسترس است.
در ایتدا برگ‌های نیمه‌ی پایینی را حذف کرده و برگ‌های بالا را به صورت افقی ببرید؛ این کار مانع از رشد گیاه شده و انرژی آن را به سوی رشد ریشه سوق می‌دهد. با وجود اینکه افراد بسیاری تلاش می‌کنند تکثیر را از برگ‌های جدا انجام دهند، اما این برش‌ها هیچگاه منجر به رشد یک گیاه کامل نخواهد شد. این در حالی است که مقدار کوچکی از بافت ریشه‌ی انتهای برگ ریشه‌هایی را ایجاد می‌کند که بتوانند در آب یا خاک زنده بمانند. این روش برای ایجاد یک گیاه جدید جواب نمی‌دهد.
منبع: Reader’s Digest
