حاشیه‌ها و گزارش نشست‌های روز دهم جشنواره فیلم فجر ۱۴۰۰؛ ضد و خائن‌کشی
جشنواره فیلم فجر ۱۴۰۰ روز چهارشنبه ۲۰ بهمن‌ماه با اکران و برگزاری نشست خبری دو فیلم «ضد» به کارگردانی امیرعباس ربیعی و فیلم «خائن‌کشی» به کارگردانی مسعود کیمیایی در خانه جشنواره پیگیری شد.
در بخش سودای سیمرغ فیلم ضد به مدت ۱۱۲ دقیقه ساعت ۱۳ در سالن اصلی اکران و نشست رسانه‌ای آن ساعت ۱۵ برگزار شد. فیلم خائن‌کشی هم به مدت ۱۱۸ دقیقه ساعت ۱۶ در سالن اصلی نمایش داشت. در بخش اکران آثار مستند بلند و داستانی اثر «دبستان پارسی» به مدت ۷۵ دقیقه در سالن ۳-۲ نمایش داده شد.
تشکیل کمیته ویژه شفاف‌سازی آرا
طی روزهای اخیر مسأله ایجاد شبهه در آرای مردمی شرایط را پیچیده‌تر از قبل کرده است. در این وضع رییس سازمان سینمایی هم در نامه‌ای خطاب به مسعود نقاش‌زاده (دبیر جشنواره) درخواست کرده با توجه به اظهارات بعضی از صاحبان آثار و تشکیک در شفافیت آرا مردمی، برای صیانت از حقوق همه فیلم‌های شرکت‌کننده در جشنواره در این زمینه شفاف‌سازی انجام شود.
روز سه‌شنبه هفته جاری در خبرها خواندیم عباس نادران تهیه‌کننده فیلم «شادروان» گفته مدارکی در دست دارد که نشان می‌دهد رأی‌گیری دچار اختلال بوده و از دبیر جشنواره و رییس سازمان سینمایی تقاضا دارد که با پیگیری تخلف‌ها از بی‌اعتبار شدن جشنواره و سیمرغ مردمی جلوگیری کنند. به جز عباس نادران، محمدرضا منصوری تهیه کننده فیلم «دسته دختران» هم انتقاد مشابهی را مطرح کرده بود.
در پاسخ دبیر چهلمین جشنواره فیلم فجر درپی نامه رییس سازمان سینمایی عنوان کرد: «صیانت از آرای مردمی و صحت نتایج نظرسنجی برای ما اصل است. در پی برخی ابهامات و پرسش‌ها درباره صحت و دقت نظرسنجی مردمی درباره فیلم‌های بخش مسابقه سینمای ایران، روز گذشته به دستور دبیر جشنواره فجر کمیته‌ای متشکل از مدیر امور سینماها، مدیر کمیته نمایش، مدیر روابط عمومی، مدیر حراست سازمان سینمایی، مدیر فناوری اطلاعات جشنواره و مدیر مؤسسه سمفا برای بررسی موضوع و رسیدگی به پرسش‌های مطروحه توسط برخی از صاحبان آثار، تشکیل و مقرر شد ادعاهای مطروحه بررسی و گزارش نتایج آن در اسرع وقت به دبیر جشنواره ارائه شود.»
غیاب حاشیه‌ساز کیمیایی
مسعود کیمیایی کارگردان فیلم سینمایی خائن‌کشی که روز چهارشنبه در جشنواره فیلم فجر اکران شد به دلیل برخی اعتراضات در نشست خبری فیلم حاضر نشد و این مساله یکی از حواشی مهم روز دهم جشنواره بود.
به گزارش ایسنا از صبح چهارشنبه خبرها حاکی از این بودند که مسعود کیمیایی برای نشست خبری در جشنواره حاضر نخواهد شد و از آنجا که در تمام دوره‌های گذشته هیچ نشستی بدون حضور کارگردان فیلم برگزار نمی‌شد، این اطمینان خاطر حاصل شده بود که فیلم خائن‌کشی نشست مطبوعاتی نخواهد داشت، اما پس از پایان تیتراژ و زمانی که هنوز چراغ‌های سالن روشن نشده بود اعلام شد که سالن هر چه سریع‌تر باید برای برگزاری نشست و حضور خبرنگاران و عکاسان آماده شود.
این اتفاق ابتدا با تعجب و واکنش‌هایی همراه و حتی تصور شد که شاید کیمیایی خود را به نشست فیلمش رسانده است، اما با حضور بازیگران و برخی از عوامل فنی در جایگاه مشخص شد که او نیامده و با توجه به انصراف خودش و پسرش، پولاد کیمیایی، از جشنواره تشکیل این نشست خبری جای سؤال و تعجب داشت. علی اوجی در همان ابتدا تاکید کرد که کنفرانس مطبوعاتی فیلم به احترام اهالی رسانه برگزار شده و مسعود کیمیایی هم با وجود تمایل برای حضور، به دلیل جراحی امکان آمدن پیدا نکرده است. او دو بار در طول نشست از تمایل کیمیایی به حضور در نشست صحبت کرد و هر دو بار مهران مدیری به صحبت‌های او واکنش نشان داد و با تأکید بر این که اوجی دروغ می‌گوید، توضیح داد که پیشنهاد برگزاری نشست از طرف خودش بوده تا نبود مسعود کیمیایی کاملا مشخص شود، چرا که او به هر حال اعتراض‌هایی داشته که همه از آن آگاه‌اند.
نشست رسانه‌ای ضد؛ فیلم سیاسی از واقعه هفت تیر
نشست رسانه‌ای فیلم سینمایی «ضد» با حضور عوامل فیلم در خانه جشنواره برگزار شد. محمدرضا شفیعی (تهیه کننده)، امیرعباس ربیعی (کارگردان)، مهدی نصرتی (بازیگر)، هاشم مرادی مدیر فیلمبرداری، حسین تراب‌نژاد ، لیلا زارع (بازیگر)، مهدی سعدی (تدوینگر)، نادر سلیمانی (بازیگر)، محمدرضا شجاعی (طراح صحنه و لباس)، علی عدالت دوست (صدابردار)، لیندا کیانی (بازیگر)، مرتضی کوهزادی (طراح گریم) و مهشید جوادی (بازیگر) در این نشست حضور داشتند.
در ابتدای این نشست محمدرضا شفیعی گفت: «این فیلم در سال ۹۵ کلید خورد. فکر می‌کنم به واقعه هفتم تیرماه آنچنان که باید بها ندادند چرا که مهم‌ترین فرصت انقلاب بود و به صورت جهانی اهمیت داشت. در این واقعه ۷۰ و چند نفر را به شهادت رساندند و سازمان منافقین تا امروز به‌صورت رسمی مسؤولیت این اقدام را بر عهده نگرفته است و دلایل مختلفی دارد. یکی از دلایلی که این گروهک منافقین ترور را برعهده نگرفت، در واقع علت تروریستی‌شدن نام سازمانشان بود. حقیقت‌هایی برای ساخت فیلم لازم بود و پرونده‌های مفتوح در دستگاه‌های امنیتی لازم بود تا بررسی شوند و قصه این فیلم رخ دهد. در نهایت تصمیم گرفتیم این اثر را تولید کنیم. فیلم اواخر سال ۱۳۹۹ تولید شد و سال ۱۴۰۰ به پیش‌تولید رسید.»
در ادامه‌ی این نشست لیلا زارع گفت: «اینکه تا چه میزان از خروجی کار راضی هستم را مخاطب باید بگوید اما این اثر را عاشقانه کار کردم. وجه انسانیت و عاشقانه این نقش را دوست داشتم گرچه فرجام سختی داشت اما سختی را به جان خریدم و امیدوارم نتیجه رضایت‌بخش باشد. من نقش‌های زیادی را بازی کردم که به شخصیت اصلی‌ام نزدیک بود.»
زارع درباره گریم خود بیان کرد: «اگر بشاش‌تر در فیلم نمایش داده شدم، خوشحالم. به هر حال من بازیگر هستم و داخل و خارج فیلم چهره مجزا دارم.»
در ادامه مرتضی کهزادی طراح گریم گفت: «سعی کردیم گریم لیلا زارع را بشاش نشان دهیم.»
پس از آن لیندا کیانی، بازیگر این فیلم توضیح داد: «با توجه به سختی کار امیدوارم بتوانم نامزد نقش مکمل شوم. طبق صحبت‌هایی که با امیرعباس ربیعی داشتم تمام تلاشمان را کردیم تا با نقش زن‌های منافق در تلویزیون و سینما متفاوت باشد. ربیعی نگاه متفاوتی داشت و حتی تصویری که رقم خورد از تصور من دور بود و تلاشم بر این بود به ذهنیت او نزدیک شوم.»
امیرعباس ربیعی، کارگردان فیلم هم عنوان کرد: «هر فیلمی مضمون خود را می‌طلبد. این کار درباره انفجار حزب بود و چنین پایان‌بندی انتخاب شد تا به اینجا برسیم.»
شفیعی درباره اثرپذیری پایین نقش‌ها در فیلم «ضد» گفت: «شخصیت‌هایی که در داستان طراحی شده است و به‌غیر از شخصیت دکتر بهشتی و کلاهی، شخصیت واقعی و مابه‌ازای تاریخی در سکانس‌ها ندارند. شخصیت‌هایی که تخیل کرده‌ایم در حد تخیل باقی مانده‌اند و تنها دو نمونه که ذکر شد، طراحی شد.»
او ادامه داد: «می‌خواستیم شخصیت نفوذی در حزب را به تصویر بکشیم و فرد مدنظر حاضر نشده است ترور شهید بهشتی را در واقعیت انجام دهد و سایر اتفاقات تخیل و طرح داستان ما است.»
در ادامه کهزادی، طراح گریم این فیلم گفت: «از کلاهی تنها یک فریم عکس در دسترس بود و با همان یک فریم عکس که نامفهوم است، شبیه‌سازی کردیم و گریم انجام شد. به جز کلاهی و شهید بهشتی شخصیت واقعی دیگری نبود و تمام تلاشمان را کردیم شخصیت‌های دیگر داستان به‌درستی گریم شوند.»
شفیعی درباره قابل‌پیش‌بینی‌بودن نماها گفت: «چیزی که قابل پیش‌بینی نیست سرانجام شخصیت‌های داستانی بود و باید دید با حدس مخاطب مطابقت دارد یا خیر.»
ربیعی در بخش دیگری از این نشست گفت: «ما درباره ایدئولوژی سازمان منافقین فیلم نمی‌سازیم. در فیلم «لباس شخصی» هم درباره حزب توده و چیستی این حزب از ما سؤال می‌کردند. بیشتر درام قصه برای ما مهم است، قصه و داستان باید به قدری جذاب باشد تا مخاطب را به خود جلب کند. بررسی ایدئولوژی جذابیت کار را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»
او درباره‌ی شخصیت بیتا در فیلم افزود: «قطعا شخصیت بیتا هم تخیلی است و واقعیت ندارد.»
شفیعی در ادامه این بحث گفت: «دلیل کشته شدن بیتا استناد تاریخی ندارد و باید البته برای هر کدام از این شخصیت‌ها به تاریخ رجوع کنیم و لزومی ندارد برای همه شخصیت‌ها به سمت تاریخ برویم.»
نادر سلیمانی، بازیگر این فیلم درباره حضور در ضد گفت: «وقتی وارد این کار شدم اولین سؤالی که برایم مطرح شد این بود که چرا من را انتخاب کردند. منش محمدرضا شفیعی و امیرعباس ربیعی بسیار بالا بود و جواب من را نسبت به اینکه ذهنیت مخاطب از من به‌عنوان بازیگر طنز است، شکستند. بازیگر طنز می‌تواند اثر جدی کار کند و گویا اثر طنز مانند مهر روی پیشانی ما داغ شده است. آقای شفیعی به من گفت پتانسیل حضور در این کار را دارم و امیدوارم لطف او را جبران کنم. امیدوارم مخاطبان این کار را دوست داشته باشند. حضور در فیلم ضد برای من سخت بود اما همکاری با بازیگران خوب ما را به اینجا کشاند.»
ربیعی کارگردان فیلم درباره علت انتخاب شغل شخصیت بیتا به‌عنوان پزشک عمومی به جای پزشک زنان و زایمان بیان کرد: «پزشکان سال‌های گذشته و بیشتر در دهه شصت، اکثریت پزشک عمومی بوده‌اند. بنابراین شغل شخصیت بیتا پزشک عمومی بود که در بخش زنان ورود کرد. با یکی از مشاورین نزدیکمان که پزشک عمومی است در این باره صحبت کردیم و به دلیل تعداد کم پزشک زنان، او را پزشک عمومی معرفی کردیم.»
مرتضی کهزادی طراح گریم در ادامه بحث بیان کرد: «ما در تحقیقاتمان به موضوع هفتم تیر به تفصیل پرداختیم و تاریخچه تمام وقایع را جمع‌آوری کرده‌ایم. نقش ناصر شخصیت مهدی افتخاری است که از نفوذی‌های سازمان منافقین است و مسؤول عملیات فرار برخی چهره‌ها است که در پادگان اشرف در نهایت فوت می‌کند. باید بگویم چیزی که در فیلم می‌بینید براساس واقعیت است.»
او ادامه داد: «ما به پشت‌پرده‌های انفجار طبیعتا از هر حیثی نمی‌توانستیم بپردازیم اما تا جایی که امکانش وجود داشت برای بررسی آن تلاش کردیم. این حرکت تروریستی در دنیا به‌شدت محکوم شد و به همین دلیل در آن وقت سازمان منافقین هیچ بیانیه‌ای نداد.»
شفیعی درباره‌ی ریتم فیلم سینمایی ضد اظهار کرد: «بعد از آماده شدن راف‌کات اولیه فیلم در پرداخت صحنه اتفاقاتی افتاد که زمان فیلم را زیاد کرده بود و ما برای رسیدن به ریتم قابل قبول مجبور به حذف برخی پلان‌ها شدیم و این ماجرا نقش برخی بازیگران مانند مهشید جوادی را کم کرد.»
مهدی نصرتی درباره نقش خود گفت: «تک‌تک عوامل و بازیگران فیلم در به ثمر رساندن این اثر نقش تلاش بی‌بدیلی داشتند. من در ابتدا سعی کردم با کمک تهیه‌کننده و کارگردان به شمایلی از نقش برسم تا بعد چیزی که در ذهنم است را ترسیم کنم.»
مهشید جوادی درباره نقش خود در این فیلم بیان کرد: «هر چیزی بهایی دارد و بهای من برای ورود به سینما شروع کردن با نقشی کوتاه بود.»
نشست خائن‌کشی بدون کارگردان
نشست خبری فیلم خائن‌کشی با حضور عوامل فیلم از جمله علی اوجی، تهیه‌کننده، مسعود سلامی، فیلم‌بردار، ستار اورکی، آهنگساز، محسن دارسنج، طراح چهره‌پردازی، سهیل دانش‌اشراقی، طراح صحنه، رضا یزدانی، مهران مدیری، سارا بهرامی، فرهاد آئیش، حمیدرضا آذرنگ و شکیب شجره بازیگران این فیلم برگزار شد.
اجرای این نشست برعهده پدرام کریمی بود. امیر آقایی بازیگر فیلم به دلیل ابتلا به ویروس کرونا و مسعود کیمیایی و پولاد کیمیایی در این نشست خبری غایب بودند.
علی اوجی درباره این فیلم گفت: «خیلی خوشحالم از اینکه خائن‌کشی اکران موفقی داشت. باید بگویم علت برگزاری این نشست بدون حضور کارگردانان فیلم به‌دلیل احترام به اهالی رسانه است. مسعود کیمیایی تحت عمل جراحی قرار گرفته بود و به همین علت نتوانست در نشست حضور پیدا کند. امیر آقایی نیز به دلیل ابتلا به کرونا نشست را از دست داد.»
مهران مدیری بازیگر این فیلم در ادامه گفت: «جراحی پای مسعود کیمیایی بهانه بود و او دوست نداشت در نشست حاضر باشد. اما همین امروز پایشان را جراحی کردند!»
اوجی درباره غیبت پولاد و مسعود کیمیایی در نشست خبری بیان کرد: «درباره حضور نداشتن پولاد کیمیایی اختلافاتی از پیش وجود داشت که به این ماجرا منجر شد. درباره مسعود کیمیایی هم باید بگویم او کارگردانی ۸۰ ساله با ۵۵ سال سابقه فیلم‌سازی است، از آنجا که جشنواره بسیار جوان است، طبیعی است که نخواهند در معرض قضاوت قرار بگیرند. شان این الماس‌های سینمای ایران باید حفظ شود و این مسأله تصمیم شخصی او بود.»
مهران مدیری درباره تجربه‌‌اش از حضور در جشنواره فیلم فجر اظهار کرد: «در فیلم درخت گردو باید بگویم آن نقش برای من نبود و بازی‌ام افتضاح بود که البته گذشت. درباره مسعود کیمیایی هم باید بگویم شیوه بازی گرفتن او فوق‌العاده است.»
او درباره‌ی احتمال دریافت سیمرغ بلورین در جشنواره فیلم فجر امسال عنوان کرد: «اگر سیمرغ را به من بدهند خوشحال خواهم شد. همه افراد جایزه گرفتن را دوست دارند و این حس به آدم دست می‌دهد که انگار کارش را درست انجام داده است.»
اوجی در ادامه درباره برگزاری نشست خبری خائن‌کشی بیان کرد: «وقتی کارگردان فیلم در نشست حضور ندارد کار تصمیم‌گیری برای من سخت می‌شود؛ اما من به دلیل احترام به اهالی‌رسانه که بی‌هیچ چشم‌داشتی به رونق سینمای ایران کمک می‌کنند، این نشست را برگزار کردم. تصمیم‌گیری برای برگزاری نشست بر عهده مسعود کیمیایی است.»
مهران مدیری در ادامه این بحث گفت: «ما باید به احترام رسانه نشست برگزار می‌کردیم وگرنه اینجا نبودیم. من از همه عوامل درخواست کردم که ما در نشست حضور پیدا کنیم تا اتفاقا نبودن مسعود کیمیایی به چشم بیاید.»
سهیل دانش‌اشراقی درباره‌ی طراحی صحنه در این فیلم گفت: «طراح صحنه فیلم مسعود کیمیایی بودن برای من افتخاری بزرگ است و دورانی خوب را در لحظه به لحظه خلق این اثر گذراندم. آقای کیمیایی به دکور اعتقاد نداشت و خلق فضای آن زمان برای ما بسیار سخت بود.»
اوجی در ادامه این بحث اظهار کرد: «مسعود کیمیایی هیچگاه در دکور کار نکرده بودند و این اولین تجربه کار ایشان در دکور بود و درنتیجه ۸۰ درصد کار در دکور فیلمبرداری شد. وقتی دکور آماده شد به او گفتم اگر دوست ندارید می‌توانیم خرابش کنیم اما دکور را پسندید.»
مدیری درباره‌ی شخصیت مسعود کیمیایی کارگردان فیلم اظهار کرد: «من اعتقاد دارم هر بازیگری در طول زندگی‌اش حداقل یک بار باید با مسعود کیمیایی کار کند. او انسان با دانشی است و بازیگر بسیار از او یاد می‌گیرد. من یواشکی کنار مانیتور می‌رفتم و قاب‌بندی یاد می‌گرفتم. مسعود کیمیایی سینما را واقعا بلد است.»
مسعود سلامی مدیر فیلمبرداری فیلم سینمایی خائن‌کشی درباره تجربه کار با مسعود کیمیایی و نمای کسوف در فیلم اظهار کرد: «کار کردن با مسعود کیمیایی تجربه‌ای دلنشین برای من بود. ۳ ماه در پیش‌تولید من کنار ایشان می‌نشستم و از سخنانش استفاده می‌کردم. قرار شد که من در این فیلم از سیاهی نترسم و تا حد امکان فیلم را در تاریکی انجام دهم. بزرگ‌ترین چالش برای من ترسیم کسوف در فضای فیلمبرداری بود که در تاریخ سینمای ایران سابقه نداشته و ما بسیار برای به تصویر کشیدنش تلاش کردیم.»
اوجی در پاسخ به این سؤال که آیا بخش‌هایی از فیلم حذف شده است، عنوان کرد: «فیلم تعمدا ۲۳۰ دقیقه است. مسعود کیمیایی در ۲ نسخه خائن‌کشی را فیلمبرداری کردند که نسخه اول ۱۲۰ دقیقه و سینمایی‌بود و نسخه دوم طولانی‌تر بود که برای پخش نسخه سریالی در نظر گرفتند.»
اوجی درباره هزینه‌های ساخت این فیلم بیان کرد: «شایعه‌هایی دیدم مبنی بر این که فیلم برای برند اول‌مارکت است اما این اثر کاملا با هزینه شخصی ساخته شده است که خود من هم یکی از افرادی بودم که سرمایه شخصی برای ساخت فیلم گذاشتم.»
فرهاد آئیش بازیگر شخصیت محمد مصدق نخست وزیر سابق ایران در این فیلم اظهار کرد: «من به لحاظ قیافه به دکتر مصدق شباهت دارم. در تئاتری که در نقش ایشان بازی کرده بودم نیز صدها ساعت فیلم دیدم و کتاب درباره او خواندم. نمی‌توان بدون شناخت از شخصیت‌های تاریخی که قبلا وجود خارجی داشته‌اند، فیلم بازی کرد. من ساعت‌ها ویدیوهای ایشان را نگاه کردم تا طرز راه رفتن و بیانشان را یاد بگیرم و تلاشم را کردم که به مصدق واقعی وفادار باشم.»
ستار اورکی، آهنگساز فیلم سینمایی خائن‌کشی درباره موسیقی این فیلم عنوان کرد: «ما موسیقی وکال ضبط کردیم اما چون سلیقه مسعود کیمیایی نبود، نتوانستیم آن را استفاده کنیم. تقریبا در تمامی لحظات ضبط، مسعود کیمیایی با من همراه بود.»
محسن دارسنج، طراح گریم این فیلم درباره چالش گریم بازیگران در خائن‌کشی عنوان کرد: «من طبق خواست مسعود کیمیایی کار کردم و با چالش خاصی برای کار در این فیلم روبه‌رو نبودم.»
مدیری درباره علت قبول نقش در خائن‌کشی بیان کرد: «همه ما در همه حرفه‌ها هرچه جلوتر می‌رویم بیشتر از قبل پخته می‌شویم چون تجربه کرده و یاد می‌گیریم اما از هدایت مسعود کیمیایی هم نمی‌توان غافل بود.»
حمیدرضا آذرنگ، بازیگر خائن‌کشی هم در ادامه درباره نقش خود در این فیلم عنوان کرد: «خیلی خوشحالم که این حسرت مثل بسیاری از حسرت‌های دیگر در دلم نماند و کنار مسعود کیمیایی این تجربه غزل‌آمیز را زندگی کردم.»
اوجی درباره پرداختن به داستان مهدی بلیغ آرسن‌لوپن ایرانی بیان کرد: «این که داستان درباره زندگی مهدی بلیغ است صرفا گمانه‌زنی مطبوعات بوده است. مسعود کیمیایی درباره بلیغ سناریو داشت اما من از او‌خواهش کردم که سناریو را دوباره بازنویسی کند و این بار مهدی بلیغ در کار نقشی نداشته باشد.»
مدیری درباره حضور در ژانر جدید با خائن‌کشی اظهار کرد: «من هم مثل همه دوست دارم حضور در ژانرهای مختلف را تجربه کنم و حس حضور در ژانرهای مختلف برایم لذت‌بخش است.»
اوجی درباره‌ی حضور نرگس محمدی همسرش در آثار سینمایی که او تهیه کرده است، تصریح کرد: «من زمانی که با نرگس محمدی ازدواج کردم، ایشان بازیگر بود. من با یک بازیگر ازدواج کردم. من ۹ فیلم تهیه کردم و از آن میان تنها در ۲ فیلم او ایفای نقش کرده است. وقتی چنین جواهری همسر من است وقتی جایی برای او امکان حضور باشد، قطعا از او استفاده خواهم کرد.»
شکیب شجره، بازیگر خائن‌کشی درباره حضور در این فیلم بیان کرد: «یک سری حکم تأیید گرفتن‌ها برای من شبیه به جایزه اسکار می‌ماند. برای مثال مثل تعریفی که استاد کیمیایی از من کردند و برای من ارزش بالایی دارد.»
رضا یزدانی یکی از بازیگران خائن‌کشی درباره تجربه همکاری با مسعود کیمیایی، عنوان کرد: «من از ۲۰ سال پیش همکاری با مسعود کیمیایی را آغاز کردم و این همکاری دیگر به شکل رفاقت تبدیل شده است. علی اوجی نیز عاشقانه برای ساخت این کار زحمت کشید و همه انرژی خود را گذاشت.»
