چرا ورزش و فعالیت بدنی برای سلامت مغز اهمیت دارد؟
سلامت مغز یکی از هزاران فایده‌ی ورزش برای بدن است. بسیاری از ما انرژی مثبت و احساسات خوب بعد از ورزش را تجربه کرده‌ایم. این احساسات نشاط‌آور فقط روی جسم ما تأثیر نمی‌گذارند بلکه ذهن ما را هم تحت تأثیر قرار می‌دهند. بعد از ورزش، احساس سلامتی و آرامش می‌کنیم و اعتماد به نفس و هوشیاری ما بیشتر می‌شود.
تجربه نشان داده است افرادی که منظم ورزش می‌کنند، برای روبه‌رو شدن با موقعیت‌های چالش‌برانگیز و عوامل استرس‌زا در زندگی آمادگی بیشتری دارند. این افراد سبک زندگی سالم و فعال را انتخاب کرده‌اند و انگیزه‌ی زیادی برای حفظ سلامتی خودشان دارند.
شما هم اگر این احساسات خوب را تجربه نکرده‌اید یا نمی‌توانید زندگیتان را به خوبی مدیریت کنید یا انگیزه‌ی کافی برای رسیدن به موفقیت‌های جدید ندارید، سبک زندگیتان را تغییر دهید و ورزش کنید. ورزش مستقیما روی سلامت مغز شما تاثیرگذار است.
برای آشنایی بیشتر با تاثیرات ورزش روی سلامت مغز، با دیجی‌کالا مگ همراه باشید.
عملکردهای مغز
مغز یک سیستم پیچیده و جذاب است که از طریق اعصاب محیطی با همه‌ی اجزای بدن در ارتباط است. مغز از بیش از یک میلیارد سلول عصبی تشکیل شده است و مرکز عملیاتی بدن است. پردازش و انتقال اطلاعات، تنظیم هورمون‌ها، دریافت پیام‌های ورودی از اندام‌های حسی و فعال‌سازی سیستم دفاعی بدن تنها بخشی از عملکردهای بسیار مهم و حیاتی مغز هستند.
مغز از طریق دستگاه عصبی غیر ارادی، عملکردهای اندام داخلی مانند ضربان قلب، تنفس و گوارش را کنترل می‌کند. شما در کنترل این عملکردهای بسیار مهم و حیاتی هیچ نقشی ندارید و این عملکردها بدون هماهنگی شما انجام می‌شوند.
نکته‌ی جالب این است که مغز، همزمان با کنترل این عملکردهای غیر ارادی، عملکردهای ذهن مانند تفکر که آگاهانه فعال می‌شوند را هم کنترل می‌کند.
فواید ورزش برای سلامت مغز
ورزش منظم می‌تواند در حفظ سلامت مغز مؤثر باشد. فواید زیر بخشی از تأثیرات مثبت ورزش روی مغز هستند.
۱. تقویت شبکه‌ی عصبی مغز
ورزش کردن باعث تقویت شبکه‌ی عصبی مغز می‌شود و از این طریق به ارتباط قوی‌تر میان دو نیم‌کره‌ی مغز کمک می‌کند. یکی از نتایج مثبت این تأثیرات، بهبود حافظه و هماهنگی و تعادل بیشتر است.
۲. بهبود سطح تمرکز و دقت ذهن
ورزش کردن و هر نوع فعالیت جسمانی نسبتاً شدید، قلب را تحریک می‌کند تا خون بیشتری را به قسمت‌های مختلف بدن پمپاژ کند. افزایش سرعت جریان خون باعث می‌شود تا اکسیژن و مواد مغذی بیشتری به همه‌ی اندام‌ها از جمله مغز برسد.
اکسیژن، حافظه را تقویت می‌کند و سرعت پاسخ‌دهی شبکه‌ی عصبی را افزایش می‌دهد. در نتیجه مغز می‌تواند واکنش بهتری به محرک‌ها نشان دهد.
علاوه بر این، هنگام ورزش و حرکت دادن بدن، ذهن با عضلات درگیر در ارتباط است. در واقع ذهن با وظیفه‌ی فعلی خودش ارتباط برقرار می‌کند. اگر ذهن به صورت منظم در این موقعیت قرار بگیرد، توانایی مغز برای تمرکز افزایش می‌یابد.
بر خلاف باور عمومی، انجام همزمان چند کار بدون کاهش کیفیت کار امکان‌پذیر نیست و برای مغز هم مضر است. اگر کارهای زیادی برای انجام دادن دارید، بهترین راهکار انجام جداگانه‌ی آن‌ها با زمان مشخص و تمرکز کافی است. با این راهکار، خستگی و فشار بیش از حد را احساس نمی‌کنید. شما می‌توانید در یک زمان فقط یک کار را به خوبی انجام دهید.
اگر برنامه‌ی ورزشی منظمی را دنبال کنید، کارهای خود را با تمرکز بیشتری انجام می‌دهید، آرامش بیشتری خواهید داشت و چون به موفقیت‌های بیشتری می‌رسید، احساس رضایت بیشتری را تجربه می‌کنید.
۳. کمک به پرورش تفکر مثبت
وقتی ورزش می‌کنید، محدودیت‌هایی را پشت سر می‌گذارید که فکر می‌کردید در انجام آن‌ها ناتوان هستید. در نتیجه احساس می‌کنید توانایی‌های بیشتری دارید و امید به موفقیت در شما بیشتر می‌شود. بنابراین ورزش کردن و فعالیت جسمانی منظم نه تنها قدرت بدنی و سطح انرژی شما را افزایش می‌دهد بلکه اعتماد به نفس را در شما تقویت می‌کند و باعث می‌شود عزت نفس بیشتری داشته باشید.
هنگام ورزش، هورمون‌هایی در بدن ترشح می‌شوند که باعث می‌شوند احساسات خوبی را تجربه کنید. بعضی از این هورمون‌ها روی سلول‌های قسمتی از مغز به نام هیپوکامپ تأثیر می‌گذارند که در بهبود حافظه و کاهش علائم افسردگی نقش دارد.
داشتن تفکر مثبت باعث می‌شود موقعیت‌های جدیدی را تجربه کنید، استرس را از خودتان دور کنید، با اعتماد به نفس بیشتری با چالش‌ها روبه‌رو شوید و در زندگی شخصی و اجتماعی به موفقیت‌های بیشتری برسید.
برای افکار و اظهار نظرهای منفی درباره‌ی خودتان وقت بگذارید. از نوشتن کمک بگیرید؛ در مقابل هر یک از افکار و اظهار نظرهای منفی، معادل مثبت آن‌ها در خودتان را بنویسید. این کار به ذهن شما کمک می‌کند به سمت افکار مثبت حرکت کند.
ورزش‌هایی که فواید بیشتری برای مغز دارند
بعضی از ورزش‌ها در سلامت مغز، تقویت ذهن و ایجاد آرامش ذهنی تأثیر بیشتری دارند. برای نمونه:
دویدن
با افزایش سن، به تدریج تغییراتی در شبکه‌ی عصبی و نورون‌ها ایجاد می‌شود که اختلال در عملکردهای مغز نتیجه‌ی این تغییرات است. نورون‌زایی فرآیندی است که در کاهش این اختلالات مؤثر است.
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که دویدن با افزایش نورون‌زایی باعث تقویت حافظه می‌شود. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد دویدن باعث اصلاح مجموعه‌ای از انتقال‌دهنده‌های عصبی می‌شود. نتیجه‌ی اصلاح این انتقال‌دهنده‌های عصبی، سلامت مغز و سایر اندام‌های بدن است.
فیتنس
تمرینات روزانه و مختصر فیتنس باعث بهبود سطح توجه و تمرکز بیشتر می‌شود.
مدیتیشن
تمرینات مدیتیشن توانایی مغز در انعطاف‌پذیری عصبی را افزایش می‌دهند، اختلالات عملکردی مغز که با افزایش سن مرتبط هستند را کاهش می‌دهند و باعث بهبود عملکردهای شناختی مغز می‌شوند.
یوگا
پژوهش‌ها، نتایج امیدوارکننده‌ای داشته‌اند. این پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مداخلات رفتاری مانند یوگا می‌توانند تأثیرات مخرب افزایش سن روی عملکردهای مغز مانند زوال عصبی را کاهش دهند و با تقویت شناخت عصبی از اختلال در عملکردهای شناختی مغز جلوگیری کنند.
بهترین تمرینات یوگا برای افزایش اعتماد به نفس
یوگا یکی از بهترین ورزش‌ها برای ذهن و بدن است که تمرینات آن ترکیبی از تنفس، حرکت بدن و تمرکز ذهن هستند. تمرینات تمرکزی یوگا فواید بسیاری برای حفظ سلامتی روحی و جسمی دارند. یوگا کمک می‌کند جسمی که در آن قرار دارید را بپذیرید و دوست داشته باشید.
در ادامه شما را با بعضی از تمرینات آسان یوگا آشنا می‌کنیم. این تمرینات ذهن و بدن شما را تقویت می‌کنند.
حالت کوه (تاد آسانا)
صاف بایستید و با منقبض کردن عضلات چهار سر ران، هر دو پا را روی زمین محکم کنید. دست‌ها را در طرفین بدن به سمت پایین نگه دارید. تا جایی که می‌توانید در دست‌ها کشش ایجاد کنید. شانه‌ها را کمی به عقب ببرید و قفسه‌ی سینه را به سمت آسمان بلند کنید. چشمانتان را ببندید و سعی کنید همزمان با نفس‌های عمیقی که می‌کشید تمرکز کنید.
حالت الهه
بایستید، پای خود را دو برابر عرض شانه باز کنید و زانوهای خودتان را تا جایی که می‌توانید خم کنید. در واقع این حرکت شبیه تمرین اسکوات است با این تفاوت که پاها فاصله‌ی بیشتری با یکدیگر دارند و پنجه‌ها به سمت بیرون هستند. یک دست را روی قفسه‌ی سینه و دست دیگر را روی شکم بگذارید. نفس‌های عمیقی بکشید و تمرکز کنید.
حالت ایکس
شبیه حالت الهه بایستید اما زانوهای خودتان را خم نکنید. دست‌های خودتان را به طرفین باز کنید به طوری که بدن شما شکل حرف ایکس (X) را داشته باشد. سعی کنید تا جایی که می‌توانید در دست‌ها کشش ایجاد کنید. این حالت هم با نفس‌های عمیق و تمرکز همراه است.
فیتنس؛ انعطاف‌پذیری عصبی و هماهنگی بین عصب و عضله
مغز از دو نیم‌کره تشکیل شده است؛ نیم‌کره‌ی راست و نیم‌کره‌ی چپ. نیم‌کره‌ی چپ تحلیل‌گر است و افکار منطقی و استدلال‌ها را پشتیبانی می‌کند و نیم‌کره‌ی راست وظیفه‌ی درک احساسات، پشتیبانی از افکار خلاقانه و هنری را بر عهده دارد. در بیشتر افراد یکی از دو نیم‌کره‌ی مغز فعال‌تر است و این مسأله در علایق و استعدادهای افراد تأثیر ویژه‌ای دارد. اینکه افراد مهارت‌های متفاوتی دارند، یکی از نتایج همین تفاوت است.
افرادی که نیم‌کره‌ی راست در آن‌ها فعال‌تر است، معمولا تمایلات هنری بیشتری دارند و افرادی که نیم‌کره‌ی چپ در آن‌ها فعال‌تر است، در تفکر تحلیلی و محاسبات مهارت بیشتری دارند.
در گذشته این باور وجود داشت که مغز افراد بعد از سن ۳۵ سالگی توانایی لازم برای رشد نورون‌های جدید را ندارد. در نتیجه افراد بعد از سن ۳۵ سالگی توانایی لازم برای یادگیری مهارت‌های جدید را نخواهند داشت. امروزه به کمک پژوهش‌های نوین علمی این باور غلط از بین رفته است. این پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مغز قابلیت انعطاف‌پذیری عصبی و توانایی لازم برای رشد سلول‌های عصبی جدید را دارد. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این قابلیت و توانایی با انجام تمرینات ورزشی منظم تقویت می‌شوند. به ویژه تمریناتی که باعث هماهنگی بیشتر بین عصب و عضله می‌شوند، در ارتقای این قابلیت و توانایی بسیار مؤثر هستند. البته با افزایش سن، تقویت قابلیت‌ها و توانایی‌های مغز اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
بعضی از تمرینات فیتنس علاوه بر اینکه باعث هماهنگی بیشتر بین عصب و عضله می‌شوند و در بهبود عملکردهای شناختی مغز به ویژه تقویت حافظه مؤثرند، می‌توانند مسیرهای عصبی جدیدی را ایجاد کنند. هر مهارت جدیدی که یاد می‌گیریم به یک مسیر عصبی جدید نیاز دارد و اگر بخواهیم در آن مهارت به بالاترین سطح توانایی برسیم، باید با تکرار و تمرین شرایطی را ایجاد کنیم که مغز مسیر عصبی ایجاد شده را بهتر بشناسد و پیام‌های عصبی مربوط به آن را راحت‌تر انتقال دهد.
جمع‌بندی
ورزش کردن سرعت جریان خون را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود خون اکسیژن‌دار بیشتری به مغز برسد. در نتیجه انتقال‌دهنده‌های عصبی بیشتری ترشح می‌شوند. این انتقال‌دهنده‌های عصبی، پیام رسان‌هایی شیمیایی هستند که وظیفه‌ی انتقال پیام بین نورون‌ها را بر عهده دارند. وقتی ورزش می‌کنید بعضی از این مواد شیمیایی مانند سروتونین، دوپامین، نوراپی‌نفرین، اندورفین بیشتر ترشح می‌شوند. ترشح این مواد شیمیایی علاوه بر اینکه باعث کاهش استرس، تسکین درد و درک احساسات خوشایند می‌شود به تولید سلول‌های عصبی جدید هم کمک می‌کند و سلامت مغز را به دنبال دارد.
ورزش کردن با ایجاد این تغییرات در بدن تأثیرات مثبتی روی عملکردهای ذهنی می‌گذارد. اگر می‌خواهید ذهن قوی‌تری داشته باشید، باید ورزش را به برنامه‌ی روزانه‌ی خودتان اضافه کنید.
منبع: Emedihealth
