HDMI 2.1 چیست و چرا برای خرید تلویزیون جدید باید به آن دقت کنید؟

تکنولوژی HDMI 2.0 و برادر تازه از راه رسیده‌اش، HDMI 2.0b همچنان رایج‌ترین استاندارد در تلویزیون‌های کنونی بازار به حساب می‌آیند. اما در سال ۲۰۲۱ و فراتر از آن، سهم این دو تکنولوژی از بازار قرار است کاهش یابد و صنعت به سراغ تازه‌ترین و بهترین ورژن ممکن می‌رود: HDMI 2.1.

از آنجایی که HDMI 2.1 هنوز در ابتدای راه است، احتمالا سؤالات بسیار زیادی در ذهن کاربران باقی مانده باشد. برای مثال شاید نگران شده باشید که تلویزیون 4K گران‌قیمتتان به همین زودی تاریخ مصرف گذشته شده باشد؛ یا شاید نگران باشید که به‌زودی مجبور به خرید انبوهی از کابل‌های HDMI جدید می‌شوید. بعد هم نوبت به به سؤالاتی بنیادین‌تر و عمیق‌تر می‌رسد؛ HDMI 2.1 چیست؟ چه می‌کند؟ و چرا به آن نیاز دارم؟

در این مقاله به تمام سؤالات شما پاسخ می‌دهیم و اگرچه موضوع مد نظرمان اندکی فنی است، اما تمام تلاشمان را کرده‌ایم تا به زبانی ساده همه‌چیز را توضیح دهیم تا هم کاربران ناآشنا و هم خوره‌های تکنولوژی از آن سر در بیاورند. بیایید کار را با بزرگترین سؤالات آغاز کنیم.

آیا تلویزیون جدید من قرار است تاریخ مصرف گذشته شود؟

قطعا خیر. اگر تلویزیون شما از رزولوشن 4K UHD پشتیبانی می‌کند و دامنه داینامیک بالا (HDR) دارد یا فقط همان 4K، هنوز خیلی مانده تا دستگاهی تاریخ مصرف گذشته به حساب آید.

این موضوع حقیقت دارد که HDMI 2.1 انبوهی از گزینه‌های تازه را پیش روی مشتریان می‌گذارد، اما حداقل تا چند سال آتی قرار نیست شاهد بهره‌گیری تولیدکنندگان از تمام مزایای آن باشیم. تغییرات هیجان‌انگیز هستند، اما تا زمانی  که تکنولوژی‌هایی مانند تلویزیون‌های 8K یا تلویزیون‌های 4K با نرخ به‌روزرسانی ۱۲۰ هرتز از راه نرسند، اساسا از تمام پتانسیل‌های HDMI 2.1 استفاده نکرده‌ایم.

سخن نهایی اینکه اگر در یکی دو سال اخیر تلویزیونی جدید خریده‌اید، می‌توانید نفسی از سر آسودگی بکشید و نیازی به نگرانی نیست.

آیا هنوز می‌توان تلویزیونی جدید و بدون HDMI 2.1 خرید؟

در گذشته پیشنهاد ما این بود که «حتی یک لحظه هم در خرید تلویزیون جدید تردید نکنید». HDMI 2.1 هنوز بسیار دور از دسترس بود. اما با اخبار و محصولاتی که به‌تازگی شنیده و دیده‌ایم، شرایط عوض شده. HDMI 2.1 یکی از نقاط تمرکز نمایشگاه CES 2021 بود و حالا می‌توان تلویزیون‌های مجهز به تکنولوژی HDMI 2.1 را با قیمت مشابه تلویزیون‌های HDMI 2.0 طی سال گذشته خرید.

بنابراین اگر اکنون به فکر خرید یک تلویزیون جدید افتاده‌اید و به بودجه لازم دسترسی دارید، بهتر است به سراغ یک مدل مجهز به HDMI 2.1 بروید تا کارکرد طولانی‌مدت دستگاه را برای خودتان تضمین کرده باشید.

آیا HDMI 2.1 نیاز به یک کابل HDMI جدید دارد؟

بله. همن‌طور که در ادامه‌ی این مقاله بیشتر و مفصل‌تر توضیح خواهیم داد، این استاندارد تازه می‌تواند سه برابر داده بیشتر نسبت به استاندارد کنونی را از طریق کابل HDMI انتقال دهد. به این ترتیب و برای استفاده حداکثری از توانایی‌های HDMI 2.1 باید از کابل Ultra High Speed Certified HDMI استفاده کنید.

در برخی نمونه‌های نادر، شاید استفاده از کابل‌های Certified High-Speed HDMI کنونی روی دیوایس‌های مجهز به HDMI 2.1 امکان‌پذیر باشد، اما از آن‌جایی که مقدار اطلاعاتی که می‌توان از این خط لوله دیجیتال رد کرد روز به روز افزایش می‌یابد، پیشنهاد ما این است که همراه با دیوایس جدید و متکی بر HDMI 2.1 خود، یک کابل تازه هم بخرید. اگر چنین کابلی به نظر گران‌قیمت می‌رسد باید بگوییم که جای نگرانی است و تفاوت قیمت چندانی نسبت به کابل‌های استاندارد High-Speed HDMI وجود ندارد.

آیا HDMI 2.1 با دیوایس‌های قدیمی‌تر سازگار است؟

بله. این امکان فراهم شده که هر دستگاه قدیمی‌تری که از استاندارد‌های قبلی HDMI پشتیبانی می‌کند را به تلویزیون یا نمایشگر مجهز به HDMI 2.1 متصل کرده و به‌راحتی با آن کار کنید. کابل‌های Ultra High Speed HDMI هم این سازگاری با دیوایس‌های قدیمی‌تر را دارند. برای مثال در آینده می‌توانید کنسول ایکس باکس وان خود را به یک تلویزیون 8K و HDMI 2.1 متصل کرده و بازی‌ها را به آسانی به اجرا در آورید. ابعاد یا نوع اتصال پورت‌های کابل یا جک‌های روی تلویزیون‌ها هیچ تفاوتی نسبت به قبل نکرده است.

آیا می‌توان HDMI 2.0b را به صورت نرم‌افزاری به HDMI 2.1 ارتقا داد؟

در تئوری بله. در عمل احتمالا نه. جف پارک، مدیر تکنولوژی در سازمان HDMI LA می‌گوید که گرچه چیپ‌های پریمیومی در بازار وجود دارند که امکان ارتقای آن‌ها از طریق فرمورهای خاص مهیا شده، اما این چیپ‌ها به‌شدت گران‌قیمت هستند و به‌ندرت از سوی تولیدکنندگان  استفاده می‌شوند. به احتمال بسیار فراوان، تلویزیون مبتنی بر HDMI 2.0b شما هم از چنین چیپست نادری برخوردار نشده.

چرا به ورژن جدید HDMI نیاز داریم؟

چه باور کنید و چه نه، دیوایس‌های سرگرمی خانگی مخصوص مصرف‌کنندگان همین حالا به سقف توانایی‌های پهنای باند ۱۸ گیگابیت بر ثانیه‌ای HDMI 2.0b رسیده‌اند. برای مثال بیایید به بررسی یک دیسک بلوری 4K Ultra HD بپردازیم؛ رزولوشن تصویر 4K به تنهایی بخش اعظمی از پهنای باند را اشغال می‌کند و بعد باید رنگ ۱۰ بیتی، نمونه‌برداری رنگی ۴:۴:۴، نرخ ۶۰ فریم بر ثانیه، دالبی اتموس، صدای فراگیر و چند کاناله DTS:X، متادیتای HDR و چیزهایی از این دست را هم به معادله اضافه کنیم تا محتوا به بهترین شکل روی تلویزیون به نمایش درآید. تمام این داده‌ها به آسانی به محدودیت ۱۸ گیگابیت بر ثانیه‌ای نزدیک می‌شوند.

اگر بزرگراه دیجیتالِ در دسترس شما که قرار است تمام اطلاعات صوتی و ویدیویی را منتقل کند دیگر فضایی نداشته باشد، چطور می‌توان به بهبود محصولات پرداخت؟ پاسخ ساده است، نمی‌توان چنین کاری کرد. بنابراین باید بزرگراهی بزرگتر و عریض‌تر ساخت و این دقیقا همان کاری است که سازمان HDMI با استاندارد جدید HDMI 2.1 به انجام رسانده.

گذشته از رزولوشن و نرخ فریم بالاتری که حسابی به مذاق استودیوهای فیلم‌سازی و بازی‌سازی خوش خواهد آمد، با HDMI 2.1 شاهد راه‌های ارتباطی بیشتری میان دو دستگاهی خواهیم بود که از طریق این استاندارد به یکدیگر متصل شده‌اند. در حال حاضر، بلوری پلیرها یا کنسول‌های بازی می‌توانند انبوهی از داده صوتی و تصویری را به تلویزیون شما بفرستند، اما این مکالمه‌ای عمدتا یک طرفه است. با تغییر ساختار جک‌ها و کابل‌های HDMI، سازمان HDMI توانسته نه‌تنها ترافیک بیشتری را در بزرگراه سرگرمی دیجیتال خود جای دهد، بلکه همان ترافیک به شکلی هوشمندانه‌تر هدایت می‌شود تا دیوایس‌های متصل به یکدیگر دیالوگی روان و بدون اختلال با یکدیگر داشته باشند.

بگذارید ساده‌تر بگوییم؛ اگر HDMI 2.0b یک بزرگراه شلوغ و پرترافیک باشد، HDMI 2.1 ابر بزرگراهی است که تنها اتومبیل‌های خودران در آن به حرکت در می‌آیند. این اتومبیل‌ها ارتباطی همیشگی با یکدیگر دارند و با همگام‌سازی سرعت و مسیر حرکت خود با یکدیگر، از ایجاد گلوگاه جلوگیری می‌کنند.

HDMI 2.1 قادر به انجام چه کارهایی است؟

همان‌طور که خودتان تا به این لحظه متوجه شده‌اید، HDMI 2.1 می‌تواند میزبان انبوهی از داده باشد و تشخیص‌اش دشوار نیست که این ظرفیت بالاتر چطور می‌تواند به نمایش ویدیوهایی با رزولوشن 8K یا حتی 10K منجر شود. اما رزولوشن بالاتر، تنها قابلیت هیجان‌انگیزی نیست که با HDMI 2.1 به دستتان خواهد رسید. اگر در این بخش (که اندکی فنی‌تر است) همراه ما بمانید، به‌خوبی متوجه خواهید شد چرا.

رزولوشن

همان‌طور که پیشتر هم اشاره کردیم، HDMI 2.1 می‌تواند به رزولوشن‌ها و نرخ فریم‌هایی بالاتر از همیشه منجر شود. با HDMI 2.0b اکنون امکان دستیابی به رزولوشن 4K با بیشینه نرخ فریم ۶۰ هرتز مهیا شده است. با HDMI 2.1 می‌توانیم به رزولوشن 4K با نرخ فریم ۱۲۰ هرتز، رزولوشن 8K با نرخ فریم ۶۰ هرتز و رزولوشن 10K برای موارد صنعتی و تجاری دست پیدا کنیم.

این خبری بسیار عالی برای گیمرها هم هست. زیرا هرچه نرخ فریم بالاتر باشد، بازی‌ها به شکلی روان‌تر و دلچسب‌تر به اجرا در می‌آیند. صنعت فیلم هم دلایل زیادی برای خوشحالی دارد و سازمان HDMI می‌گوید برخی کارگردانان هالیوودی به فیلم‌برداری ۱۲۰ هرتز تمایل نشان داده‌اند و می‌خواهند محتوایی با نرخ فریم بالاتر روی پرده نقره‌ای سینما و تلویزیون‌های خانگی به نمایش درآورند.

eARC

Audio Return Channel (یا به اختصار ARC) قابلیتی در HDMI 2.0b است که اجازه می‌دهد صوت میان تلویزیون و رسیور A/V یا ساندبار رفت و آمد کند. متاسفانه پهنای باند محدود HDMI 2.0b باعث می‌شود که صوت معمولا به شکل فشرده‌سازی شده و استریو در آید و کیفیت پایین‌تری داشته باشد.

با تکنولوژی Enhanced Audio Retunr Channel (یا به اختصار eARC) اما می‌توان به صدای فشرده‌سازی نشده از طریق اتصالات HDMI 2.1 دسترسی یافت. دالبی اتموس مثالی عالی برای این موضوع است. با ARC، اتموس تنها هنگام استفاده از Dolby Digital Plus کار می‌کند که یک سیگنال صوتی فشرده‌سازی شده است. eARC به دالبی اتموس اجازه می‌دهد که از طریق سیگنال صوتی TrueHD، به بالاترین عملکرد ممکن دست پیدا کند.

این اتفاق باعث می‌شود که سیستم‌های صوتی هم ساختاری ساده‌تر داشته باشند، زیرا کاربران می‌توانند همه‌چیز را به تلویزیون خود متصل کنند و تنها یک کابل HDMI به رسیور یا ساندبار خود بکشند. کابل‌ها و ریخت‌وپاش کمتر، صدای بهتر.

HDR داینامیک

دامنه داینامیک بالا یا HDR اکنون یکی از مهم‌ترین بهبودهای به وجود آمده در کیفیت تصویر تلویزیون‌ها به حساب می‌آید، اما شرایط می‌تواند از اکنون هم بهتر شود. اگر با همتای دالبی برای HDR، یعنی دالبی ویژن، آشنایی داشته باشید به‌خوبی می‌دانید که چرا بسیاری آن را گزینه‌ای بهتر از هر فرمت دیگری به حساب می‌آورند. دالبی ویژن اساسا یک «HDR داینامیک» است که تغییراتی روی تنظیمات تصویر یا خود تصویر به وجود می‌آورد. نتیجه کار تصویری دقیق‌تر، شفاف‌تر و داینامیک‌تر است.

تنها نقطه ضعف دالبی ویژن این است که برخلاف HDR به صورت پولی در دسترس قرار می‌گیرد و بسیاری از تولیدکنندگان تلویزیون‌های مدرن حاضر به پرداخت هزینه لایسنس آن نیستند. HDMI 2.1 عملکرد HDR داینامیک را به سطوحی تازه می‌رساند و برای مثال شاهد ورژنی داینامیک از HDR10 -تحت عنوان HDR10 Plus- خواهیم بود که HDR بهتر را به تلویزیون‌ها و فرمت‌های بیشتری خواهد آورد.

اما صبر کنید؛ مگر HDR10 Plus همین حالا روی HDMI 2.0b در دسترس نیست؟ بله، اما از این تکنولوژی به صورت رسمی روی HDMI 2.0b پشتیبانی نمی‌شود و روی HDMI 2.1 شاهد پشتیبانی رسمی خواهیم بود که به همه‌چیز شکلی قابل اتکاتر می‌بخشد.

نرخ به‌روزرسانی متغیر

همان‌طور که در بخش مربوط به رزولوشن اشاره کردیم، HDMI 2.1 می‌تواند از نرخ فریم‌های بالاتر برای دستیابی به ویدیوهای روان‌تر پشتیبانی کند. اما این موضوع در دنیای گیمینگ شکلی مهم‌تر به خود می‌گیرد و HDMI 2.1 از نرخ فریم متغیر پشتیبانی خواهد کرد. بسیاری از بازی‌های کامپیوتری و کنسولی مدرن در سراسر گیم‌پلی نرخ فریمی واحد ندارند. نرخ فریم بسته به آنچه روی تصویر نقش می‌بندد تغییر می‌کند.

وقتی نرخ فریم کاهش یا افزایش می‌یابد، میان آنچه بازی می‌خواهد به تصویر بکشد با آنچه تلویزیون واقعا نشان می‌دهد نوعی ناسازگاری پیش می‌یابد. برای جبران این اتفاق، تلویزیون باید حدس بزند که کنسول در حال خروجی دادن چه میزان فریم است و نتیجه نهایی آن‌قدرها دلپسند نیست. لگ و پارگی تصویر از اصلی‌ترین اتفاقاتی هستند که هنگام تجربه بازی‌ها روی تلویزیون‌های ناسازگار با نرخ به‌روزرسانی متغیر به چشم می‌خورند.

حالت کم‌تاخیر خودکار

باز هم بهبودی دیگر برای گیمرها. حالت کم‌تأخیر خودکار به تلویزیون یا هر نمایشگر دیگری اجازه می‌دهد که قادر به تشخیص زمانی باشد که سیگنال را از یک کنسول بازی یا کامپیوتر شخصی دریافت می‌کند. به این ترتیب نمایشگر می‌تواند پردازش تصویر را به صورت خودکار خاموش کند تا تأخیر و لگ از بین برود. به این ترتیب، دیگر هیچ‌وقت لازم نیست Game Mode تلویزیونتان را به صورت دستی روشن کنید.

نبود مشکلات مربوط به لیپ‌سینک

در حال حاضر، همگام‌سازی ویدیویی که روی تلویزیون نقش می‌بندد با صدایی که از رسیور یا ساندبار به دست می‌آید می‌تواند کاری دشوار باشد. زیرا تلویزیون دارد انبوهی از پردازش سنگین را پشت سر می‌گذارد، اما پردازش سیستم صوتی بسیار سریع‌تر از پردازش ویدیو انجام می‌شود.

نتیجه این می‌شود که خروجی سیگنال ویدیو، تأخیری اندک نسبت به سیگنال صدا دارد و نوعی ناهماهنگی میان صدا و زمان‌بندی تصویر را شاهد هستیم. HDMI 2.1 به تلویزیون‌ها اجازه می‌دهد که به صورت بلادرنگ با رسیورهای A/V، ساندبارها، بلوری پلیرها، کنسول‌ها بازی و دیگر دیوایس‌های منبع مکالمه کنند تا از هماهنگی کامل صدا و تصویر اطمینان حاصل شود.

• چگونه آیفون و آیپد را به مانیتور یا تلویزیون متصل کنیم؟

منبع: Digital Trends