واژینیت (التهاب و عفونت واژن)؛ علل، علائم و روش‌های درمان
واژینیت عارضه‌ای است که منجر به التهاب واژن می‌شود و معمولا در نتیجه‌ی عفونت واژن رخ می‌دهد. فرد مبتلا معمولا دچار ترشح، خارش، سوزش و احتمالا درد می‌شود. واژینیت یک عارضه‌ی رایج است و بیشتر زنان دست‌کم یک بار در زندگی دچار آن می‌شوند. این اختلال می‌تواند به عنوان علت بوی بد واژن هم در نظر گرفته شود.
واژن یک کانال ماهیچه‌ای است که از دهانه‌ی رحم (سرویکس) تا قسمت بیرونی بدن امتداد دارد و با غشای مخاطی پوشیده شده است. میانگین طول واژن تقریبا ۱۵ تا ۱۷ سانتی‌متر است. تنها قسمت واژن که از بیرون قابل مشاهده است، دهانه‌ی واژن است. در این مقاله قصد داریم شما را با علائم عفونت واژن، علل، انواع، روش‌های درمان و پیشگیری از آن آشنا کنیم. در ادامه با دیجی‌کالا مگ همراه باشید.
علائم واژینیت
رایج‌ترین علائم عفونت واژن به شرح زیر است؛
- تحریک ناحیه‌ی تناسلی
- ترشحاتی که ممکن است سفید، خاکستری، آبکی یا کف‌مانند باشند.
- التهاب که منجر به قرمزی و تورم لب‌های بزرگ (لابیا ماژور) و لب‌های کوچک (لابیا مینور) و ناحیه‌ی پرینه (ناحیه‌ی عضلانی و چروکیده‌ی نزدیک به مقعد) می‌شود و عمدتا به دلیل بیش از حد بودن سلول‌‌های ایمنی رخ می‌دهد
- سوزش ادرار (دیس اوری) که منجر به درد و ناراحتی هنگام ادرار می‌شود.
- رابطه‌ی جنسی دردناک، که به‌عنوان «دیسپارونیا» (Dyspareunia) هم شناخته می‌شود.
- بوی بد یا ماهی مانند واژن
علل واژینیت
عفونت، رایج‌ترین علت واژینیت است. واژینیت ممکن است به دلیل سوزاک، تبخال، باکتری کمپیلوباکتر، بعضی از انگل‌ها و رعایت نکردن بهداشت هم رخ دهد.
عفونت، رایج‌ترین علت واژینیت است. از جمله‌ی عفونت‌ها می‌توانیم به کاندیدیازیس (Candidiasis)، واژینوزیس باکتریال (Bacterial Vainosis) و تریکومونیازیس (Trichomoniasis) اشاره کنیم. بعد از دوران بلوغ، واژینیت عفونی (واژینیتی که علت آن عفونت است)، ۹۰ درصد را در بر می‌گیرد.
واژینیت ممکن است به دلیل سوزاک (یک نوع بیماری مقاربتی (STD))، عفونت کلامیدیا (Chlamydia)، باکتری میکوپلاسما (Mycoplasma) تبخال، باکتری کمپیلوباکتر (Campylobacter) بعضی از انگل‌ها و رعایت نکردن بهداشت رخ دهد؛ هرچند شیوع این دلایل کمتر است.
عفونت واژن می‌تواند قبل از دوران بلوغ رخ دهد، در این صورت ممکن است نوع باکتری درگیر، متفاوت شود. قبل از دوران بلوغ، علت واژینیت به احتمال زیاد«استرپتوکوکوس» است، که دلیل آن هم این است که بهداشت نامناسب، باکتری را از ناحیه‌ی مقعد به ناحیه‌ی تناسلی پخش می‌کند.
نزدیکی واژن به مقعد، کاهش سطح استروژن، کمبود مو در ناحیه‌ی تناسلی و کمبود چربی لابیا ممکن است خطر ولوواژینیت قبل از بلوغ را افزایش دهند. ولوواژینیت، التهاب ولووا (بخش بیرونی واژن یا فرج) و واژن است. این عارضه می‌تواند زنان را در هر سنی درگیر کند.
بعد از بلوغ، در بیشتر مواقع علت واژینیت «باکتری گاردنلا» است. گاهی اوقات عفونت واژن می‌تواند در نتیجه‌ی یک واکنش آلرژیک، به طور مثال به کاندوم، بعضی از انواع صابون‌ها و عطرها، دوش واژینال، داروهای موضعی، لوبریکانت‌ها (روان‌کننده‌ها) و حتی منی رخ دهد. محرک‌های ناشی از تامپون هم می‌توانند در بعضی از زنان منجر به واژینیت شوند. عواملی که خطر ابتلا به واژینیت را افزایش می‌دهند به شرح زیر است؛
- بارداری
- دوش واژینال (شست‌وشوی واژن با آب یا سایر مایعات) و استفاده از محصولات بهداشتی زنانه مثل اسپری‌‌ها و وسایل کنترل بارداری
- مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها
- پوشیدن شلوارهای تنگ یا لباس زیر مرطوب
- پایین بودن سطح استروژن طی دوران یائسگی
- خانم‌های مبتلا به دیابت به‌طور ویژه، در معرض واژینیت قرار دارند.
واژینیت چگونه به دیگران منتقل می‌شود؟
رابطه‌ی جنسی، رایج‌ترین ابزار انتقال واژینیت است، اما تنها ابزار آن نیست. داشتن شریک‌های جنسی متعدد هم می‌تواند ابتلا به واژینوزیس باکتریایی را افزایش دهد.
رابطه‌ی جنسی، رایج‌ترین ابزار انتقال واژینیت است، اما تنها ابزار آن نیست. بعضی از متخصصان باور دارند که داشتن شریک‌های جنسی متعدد می‌تواند خطر ابتلا به واژینوزیس باکتریایی را افزایش دهد که یک نوع واژینیت است. داشتن شریک جنسی مؤنث همچنین می‌تواند خطر ابتلا به واژینوزیس باکتریایی را تا ۶۰ درصد افزایش دهد.
متخصان گاهی اوقات عفونت‌های مخمری و باکتریایی را «عفونت‌های مرتبط با رابطه‌ی جنسی» می‌نامند. افرادی که از لحاظ جنسی فعال هستند، بیشتر دچار این عفونت‌ها می‌شوند. با وجود نکات ذکر شده، عفونت‌ها ضرورتا در حین رابطه‌ی جنسی از یک شریک جنسی به شریک دیگر منتقل نمی‌شوند.
انواع واژینیت
عفونت واژن با توجه به علت آن، انواع مختلفی دارد. رایج‌ترین انواع این عارضه به شرح زیر است؛
- واژینیت آتروفیک: لایه‌ی درون‌رگی یا پوشش واژن، زمانی که سطح استروژن طی دوران یائسگی کاهش پیدا می‌کند، نازک‌تر می‌شود؛ که این موضوع واژن را نسبت به تحریک و عفونت مستعدتر می‌کند.
- واژینوزیس باکتریال: این عارضه در نتیجه‌ی رشد بیش از حد باکتری‌های طبیعی در واژن رخ می‌دهد. سطح باکتری لاکتوباسیل، که باکتری طبیعی و مفید واژن است، معمولا در بیماران پایین است.
- تریکوموناس واژینالیس: این عارضه که گاهی اوقات به آن «تریک» هم گفته می‌شود، به وسیله‌ی یک انگل تک یاخته‌یِ منتقله از راه جنسی به نام «تریکوموناس واژینالیس» رخ می‌دهد. این عارضه ممکن است سایر قسمت‌های سیستم ادراری از جمله پیشاب‌راه (میزراه یا اورترا)، یعنی جایی که ادرار از بدن خارج می‌شود را هم عفونی کند.
- کاندیدا آلبیکانس: نوعی مخمر که منجر به عفونت قارچی شده و به «برفک واژن» شناخته می‌شود. کاندیدا به مقدار کم در روده وجود دارد و معمولا میزان آن توسط باکتری‌های نرمال روده کنترل می‌شود.
نحوه‌ی تشخیص عفونت واژن
پزشک برای تشخیص این عارضه، معاینه‌ی بالینی انجام می‌دهد و سابقه‌ی پزشکی بیمار، به‌ویژه ابتلا به عفونت‌های منتقله‌ی جنسی در گذشته را بررسی می‌کند.
پزشک ممکن است معاینه‌ی لگنی انجام دهد تا داخل واژن را برای وجود التهاب و ترشحات اضافی بررسی کند. گاهی اوقات برای بررسی علت التهاب، از ترشحات نمونه‌برداری می‌شود.
علت واژینیت ممکن است از طریق بررسی ظاهر مایعات واژن، سطح PH واژن، وجود آمینه‌های فرار (گازی که باعث بوی بد می‌شود) و بررسی بعضی از سلول‌ها با میکروسکوپ تشخیص داده شود.
درمان عفونت واژن
درمان واژینیت ممکن است شامل استروئیدهای موضعی با قدرت کم، آنتی‌بیوتیک‌های موضعی یا خوراکی، داروهای ضدقارچ، یا کرم‌های ضدباکتری (آنتی‌باکتریال) شود.
درمان این عارضه به علت آن بستگی دارد. درمان ممکن است شامل استروئیدهای موضعی با قدرت کم، آنتی‌بیوتیک‌های موضعی یا خوراکی، داروهای ضدقارچ، یا کرم‌های ضدباکتری (آنتی‌باکتریال) شود.
واژینیت باکتریال (BV) معمولا با آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند مترونیدازول، یا کلیندامایسین درمان می‌شود. داروهای استفاده شده برای درمان عفونت قارچی شامل بوتوکونازول و کلوتریمازول می‌شود. سایر گزینه‌ها برای درمان واژینیت به قرار زیر است؛
- کرم کورتیزون؛ برای درمان تحریکات شدید
- آنتی‌هیستامین‌ها؛ اگر التهاب ناشی از واکنش آلرژیک باشد.
- کرم‌های موضعی استروژن؛ در صورتی که علت واژینیت، پایین بودن سطح استروژن باشد.
اگر باردار هستید، حتما پزشک خود را مطلع کنید؛ چراکه واژینیت می‌تواند بر روی جنین اثر بگذارد، همچنین بعضی از گزینه‌های درمان ممکن است برای شما مناسب نباشند.
روش‌های پیشگیری از واژینیت
روش‌های زیر جزء بهترین روش‌ها برای پیشگیری از واژینیت هستند؛
- رعایت بهداشت عمومی
- استفاده از صابون‌های ملایم که فاقد محرک‌ها یا عطر هستند.
- پوشیدن لباس زیر نخی
- اجتناب از دوش واژینال و سایر عوامل تحریک‌کننده، مثل موادی که در اسپری‌های بهداشتی، صابون‌ها و سایر محصولات بهداشتی زنانه وجود دارند.
- شست‌وشوی واژن از جلو به عقب بعد از دستشویی رفتن، برای اجتناب از پخش شدن باکتری‌های مقعد به واژن
- پوشیدن لباس‌های گشاد
- تمرین رابطه‌ی جنسی محافظت شده (استفاده از کاندوم)
- مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در صورت نیاز
چشم‌انداز
بیشتر خانم‌ها دست‌کم یک بار در طول زندگی دچار واژینیت یا عفونت واژن می‌شوند. این عارضه به ندرت خطرناک تلقی می‌شود. مصرف آنتی‌بیوتیک‌های تجویز شده توسط پزشک، معمولا هر نوع عفونت را برطرف می‌کند و التهابات مربوط به آن را تسکین می‌دهد.
در صورتی که تشخیص داده شد به واژینیت مبتلا هستید، برای چند روز از رابطه‌ی جنسی خودداری کرده و از محصولات بهداشتی بانوان که حاوی محرک‌های بالقوه هستند، دوری کنید. این کار ممکن است سرعت بهبود شما را افزایش دهد.
منبع:medical news today
