پد بهداشتی، کاپ قاعدگی یا تامپون؛ کدام بهتر است؟
چرخه قاعدگی فرایندی است که در اثر رخ دادن آن، بدن بانوان به صورت ماهانه برای باردار شدن آماده می‌شود. در جریان این چرخه، بسته به سیستم بدنی هر فرد، خون کم یا زیادی از بدن دفع می‌شود. طبیعتا برای حفظ بهداشت و جلوگیری از مشکلات بعد از آن، نیاز است تا بانوان از پد بهداشتی خوب و مناسبی استفاده کنند. این مطلب هم دقیقا با همین هدف به نگارش درآمده تا به شما کمک کنیم به درک درستی از قاعدگی برسید و بهترین پد بهداشتی را برای خود انتخاب کنید.
همان‌طور که می‌دانید، دختران در مرحله‌ای از بلوغ جنسی خود، قاعدگی و یا پریود را به مدت چندین سال تجربه می‌کنند. در اکثر دختران قاعدگی در سن ۱۲ تا ۱۴ سالگی شروع می‌شود که البته این اعداد با توجه به سیستم بدنی هر فرد می‌تواند متفاوت هم باشد (۱۰ تا ۱۶ سالگی). هیچ راه دقیقی وجود ندارد که بتوان حدس زد چه زمانی برای اولین بار پریود می‌شوید ولی ممکن است قبل از وقوع، علائم PMS (سندروم پیش از قاعدگی) را احساس کنید.
معمولا قاعدگی باید تا قبل از ۱۶ سالگی شروع شود ولی اگر این اتفاق رخ نداد، بهتر است این موضوع را حتما با پزشک در میان بگذارید. در اکثر خانم‌ها قائدگی در سن ۴۰ تا ۵۵ متوقف می‌شود که به این اتفاق یائسگی می‌گویند، البته میانگین سنی برای یائسگی ۵۱ سال است.
شاید این سوال در ذهن شما شکل بگیرد که قاعدگی و یا پریود چیست و چرا این اتفاق هر ماه در بدن رخ می‌دهد. در پاسخ به این سوال باید بگوییم، قائدگی و یا پریود به دوره‌ای معمولا ۲ الی ۷ روز روزه در ماه گفته می‌شود که در طی آن، خون و بافت و رگ‌های اضافه‌ی رحم از دیواره‌‌های آن جدا شده و از طریق واژن دفع می‌شود.
این چرخه توسط هورمون‌های استروژن و پروژسترون کنترل شده و به بدن کمک می‌کند تا هر ماه برای بارداری آماده شود. بدین ترتیب خروج خون از بدن در دوره‌ی مشخصی از ماه قاعدتا به این معناست که شخص نباید باردار باشد. فاصله‌ی هر پریود تا پریود دیگر هم معموا منظم نیست و بسته به شرایط بدن می‌تواند برای خود همان فرد هم متغیر باشد. اما به صورت نرمال یک خانم باید هر ۲۵ تا ۳۵ روز پریود شود. در غیر این صورت مشورت با یک پزشک توصیه می‌شود چون ممکن است بدن دچار کیست یا مشکلاتی از این قبیل شده باشد. هرچند در سال‌های ابتدایی دوران پریودی، فاصله‌ی زیاد طبیعی است اما با گذشت زمان این چرخه باید کوتاه‌تر و منظم‌تر شود.
خانم‌ها دو تخمدان در بدن خود داشته که هر کدام از آن‌ها دستهای از تخمک دارند. تخمک‌ها توسط دو هورمون استروژن و پروژسترون به بلوغ می‌رسند. هنگامی که تخمک بالغ شود، این بدان معنا است که می‌تواند توسط سلول اسپرم بارور شود. از آن جایی که هر ماه احتمال بارور شدن وجود دارد، این هورمون‌ها بافت درونی رحم را ضخیم و پیچیده می‌کنند تا در صورت بارور شدن، همه چیز آماده باشد. پوشش ایجاد شده‌ی درون رحم همانند بخش‌های دیگری که در بدن ما وجود دارند از جنس بافت و خون بوده و دارای مواد مغذی زیادی برای کمک به بارداری هستند.
قبل از اینکه قاعدگی شروع شود، هورمون‌های بدن به یکی از تخم‌دان‌ها دستور ساخت یک تخمک بالغ را می‌دهد که این فرایند تخمک‌گذاری نامیده می‌شود. تخمک بالغ از تخمدان جدا شده و از طریق لوله‌ی فالوپ وارد رحم می‌شود. معمولا تخمک‌گذاری را حس نمی‌کنید ولی نشانه‌هایی از قبیل نفخ و لکه بینی دارد و همچنین کمی درد زیر شکم را هم ممکن است تجربه کنید. وقتی تخمک وارد رحم شد و هیچ اسپرمی برای بارور شدن وجود نداشت، طبیعتا رحم دیگر نیازی به آن بافت‌های ضخیم و پوشش‌های رگ‌های خونی ندارد.
پوشش رحم کم‌کم تخریب می‌شود و در نهایت خون، بافت‌ها و مواد مغذی از طریق واژن دفع می‌شوند. به همین خاطر اگر باردار شوید، بدن شما به این پوشش‌ها نیاز دارد و آن‌ها را حفظ می‌کند. در واقع دلیل اینکه می‌گوییم وقتی پریود می‌شوید یعنی باردار نیستید همین است. زمانی که باردار نباشید پریودتان باید به طور منظم اتفاق بیفتد. پریودهای ماهانه یا منظم نشانه طبیعی بودن سیکل شما هستند. هرچند خارج شدن این چرخه از نظم لزوما به معنای بارداری نیست و می‌تواند دلایل دیگری داشته باشد که برای تشخیص آن باید حتما با پزشک مشورت کنید.
سندروم پیش از قائدگی (PMS)
سندروم پیش از قائدگی و یا PMS، به تغییراتی در خلق و خو، عواطف، رفتار و جسم اشاره دارد که معمولا از دو هفته قبل از شروع پریود اتفاق می‌افتد و تا چند روز اول دوران پریود هم ادامه دارد. تقریبا ۴۸٪ خانم‌هایی که در سنین باروری هستند PMS را تجربه می‌کنند و برای ۲۸٪ از آن‌ها این علائم آن‌قدر شدید است که می‌تواند روند زندگی معمول را هم تحت تاثیر قرار دهد. علائم سندروم پیش از قائدگی عبارت‌اند از:
- تغییرات خلق و خو در عواطف و رفتار
- اضطراب، بیقراری و یا احساس سرگیجه
- عصبانیت و تحریک پذیری غیرمعمول
- تغییرات در اشتها، از جمله افزایش میل به غذا، به ویژه میل به شیرینی‌جات
- تغییرات در الگوهای خواب، از جمله خستگی و مشکلات در خواب
- غمگینی یا ضعف که ممکن است به صورت گریه‌های مکرر و یا گریه‌های ناگهانی و غیرقابل کنترل باشد.
- کاهش میل جنسی
- مشکل در تمرکز یا به خاطر سپردن اطلاعات
- نفخ شکم
- گرفتگی عضلات شکم و زیر شکم
- متورم شدن سینه‌ها
- آکنه‌ی صورت
- یبوست
- اسهال
- سردرد
- درد کمر
- حساسیت غیر معمول به نور یا صدا
- و…
البته توجه داشته باشید لزوما تمام بانوان این نشانه‌ها را تجربه نمی‌کنند و برای برخی دیگر ممکن است اصلا اتفاقات دیگری رخ دهد. بنابراین به این موارد صرفا به دید یک چیز معمول و عادی نگاه کنید.
درمان سندروم پیش از قاعدگی
خوشبختانه روش‌های غیر دارویی متعدد و زیادی برای درمان PMS وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید و تا حد قابل توجهی شدت و دردناکی سندروم پیش از قاعدگی را بهتر کنید. روش‌های غیر دارویی عبارت‌اند از:
- اولین و بهترین راه برای کم کردن علائم PMS مراقبه و یا مدیتیشن است. مدیتیشن توجه را تا حد زیادی از روی درد و انقباضات می‌گیرد و باعث آرامش بدن می‌شود.
- یوگا کنید. یوگا، سراسر بدن را با تمرکز روی تنفس و دم و بازدم درست به هم مرتبط می‌کند و باعث می‌شود درک شما از بدنتان به مراتب بالاتر برود و در نتیجه بدن خودش را تسکین می‌دهد.
- مایعات و دمنوش‌های فراوانی بنوشید. دمنوش‌ها گرفتگی عضلات را کاهش می‌دهند.
- رژیم غذایی متعادلی داشته باشید و سعی کنید به اندازه‌ی کافی میوه، سبزیجات و غلات کامل مصرف کنید.
- مصرف کافئین، شکر و نمک را کاهش دهید.
گاهی اوقات هم درد نسبتا شدید می‌شود و مجبور می‌شوید به روش‌های دارویی روی بیاورید. در این صورت هم گزینه‌های خوبی وجود دارند که می‌توانید با مشورت پزشک آن‌ها را مصرف کنید.
- مکمل‌هایی مانند اسید فولیک
- ویتامین B6، کلسیم و منیزنیم که تا حد زیادی برای کمک به دردهای عضلانی مفید است.
- قرص ویتامین D
- قرص‌های مسکن و ضددرد
اهمیت استفاده از پدهای بهداشتی در دوران قاعدگی
پد بهداشتی یکی از نیازهای اصلی برای بانوان در دوران قاعدگی ماهیانه است. تمامی خانم‌ها برای حفظ پاکیزگی لباس زیر و بهداشت به پد بهداشتی نیاز دارند تا خیالشان از این بابت راحت باشد. شاید برایتان سوال شده باشد که تا پیش از آشنایی مردم با پد بهداشتی، زنان واقعا در دوران پریود خود چگونه پاکیزگی و بهداشت خود را حفظ می‌کردند؟ در گذشته از آن‌جایی که همانند زمان حال، پدهای بهداشتی وجود نداشت، زنان از هر نوع وسیله‌ی جاذب برای خونریزی ماهیانه خود استفاده می‌کردند. آن‌ها اغلب از پارچه به عنوان پد بهداشتی استفاده می‌کردند، آن را تا می‌زدند و بعد از استفاده آن‌ها را می‌شستند و اتو می‌کردند. اگرچه این کار باعث می‌شد خون جذب پارچه شود و لباس را کثیف نکند اما چون به هیچ عنوان بهداشتی نبود، متأسفانه خانم‌های زیادی به همین خاطر دچار عفونت مجاری ادرار می‌شدند و جان خود را از دست می‌دادند.
زنان یونانی از تکه چوب‌ها به عنوان پد بهداشتی استفاده می‌کردند، زنان چینی با پارچه پد می‌ساختند و درونش را با شن پر می‌کردند، زنان رومی از پشم گوسفند استفاده می‌کردند و صدها کار عجیب دیگر!
شاید برایتان جالب باشد ولی اولین بار یک پد بهداشتی جاذب توسط یک مرد به نام بنجامین فرانکلین ساخته شد. هدف بنجامین از ساخت این پد، جلوگیری از خونریزی سربازان بود. بعد از آن، در سال ۱۸۸۸ شرکتی به نام جانسون اند جانسون به طور گسترده و عمده نوار بهداشتی را به بازار عرضه کرد. سپس در سال ۱۹۸۰، به نوارهای بهداشتی، چسبی برای چسباندن آن‌ها به لباس زیر افزوده شد. این ویژگی کار بانوان را به مراتب آسان‌تر کرد و باعث شد لباس زیر پاکیزه‌تر بماند.
انواع پد بهداشتی برای دوران قاعدگی
با گذشت زمان و پیشرفت روزافزون تکنولوژی، پدهای بهداشتی هم دستخوش تغییراتی شدند و پس از سال‌ها تلاش، حال ما انواع مختلفی از پدهای بهداشتی را داریم که بنا به سلیقه می‌توانید هر کدام را که می‌خواهید تهیه و استفاده کنید. در اینجا می‌خواهیم به بررسی و معرفی پدهای بهداشتی پر کاربرد و محبوب بپردازیم که عبارت‌اند از:
- نوار بهداشتب یک بار مصرف
- تامپون
- کاپ قاعدگی
نوار بهداشتی یک بار مصرف
نوار بهداشتی یک بار مصرف که حتما همه‌ی بانوان هم با آن آشنایی دارند، در چند نوع بالدار، ساده، نازک و ضخیم در بازار وجود دارد و معمولا در بسته‌بندی‌های ده‌تایی به فروش می‌رسد. بسته‌بندی نوارهای بهداشتی معمولا به شکل مربع و مستطیل هستند که تفاوت چندانی باهم ندارند.
نوارهای بهداشتی یک بار مصرف بوده و از همین رو بعد از یک بار استفاده باید آن‌ها را دور بیندازید و نوار دیگری استفاده کنید. استفاده از این پدهای بهداشتی بسیار آسان است چرا که چسب دارند و باعث می‌شود نوار به لباس زیر بچسبد. در نتیجه دیگر نوار حرکت نمی‌کند و لباس زیر یا بدن هم در اثر خونریزی کثیف نمی‌شود. نوارهای بهداشتی‌های یک بار مصرف انواع متفاوتی دارند که عبارت‌اند از:
۱. نوار بهداشتی روزانه (پنتی لاینر)
در میان مدل‌های مختلف پد بهداشتی، نوار بهداشتی روزانه بیشترین فروش را دارد که معمولا برای خونریزی‌های متوسط و سبک مناسب است. این نوع پدها قدرت جذب معمولی دارند و در دو نوع نوار بهداشتی مشبک و ساده به فروش می‌رسند.
۲. نوار بهداشتی مشبک
نوار بهداشتی مشبک طوری طراحی شده که خونریزی ماهیانه را کاملا به خود جذب می‌کند و دیگر روی نوار بهداشتی رطوبت نمی‌ماند. در لایه‌ی مشبک، منافذی شبیه به قیف وجود دارند که به مایع اجازه عبور می‌دهند ولی از برگشت آن به بیرون جلوگیری می کنند. از همین رو این پد بهداشتی برای افرادی که خونریزی شدیدی دارند مناسب است. هرچند شاید خیلی نرم نباشند.
۳. نوار بهداشتی پنبه‌ای نرم
این نوع نوار بهداشتی بسیار نرم، پنبه‌ای و کمی نازک است و باعث می‌شود بانوان تجربه بسیار لذت‌بخش و خوبی را داشته باشند و همچنین برای کسانی که پوست حساسی دارند گزینه‌ی مناسب‌تری است. تفاوت این نوار بهداشتی با نوع مشبک در میزان جذب هم هست. اگر خونریزی شدیدی دارید پیشنهاد می‌شود که این نوار بهداشتی را در اواخر دوره و از نوار بهداشتی مشبک هم در ابتدای دوره استفاده کنید.
۴. نوار بهداشتی شبانه
نوار بهداشتی شبانه تفاوت زیادی با نوار بهداشتی روزانه ندارد جز اینکه قدرت جذب بالاتری دارد. از آن‌جایی که در طول خوابیدن در شب کمتر از روز به سرویس بهداشتی مراجعه می‌شود، این پدهای بهداشتی از قدرت جذب بیشتری برخوردار هستند تا خونریزی به بیرون راه پیدا نکند.
۵. نوار بهداشتی پارچه‌ای
نوار بهداشتی پارچه‌ای نوعی دیگر از انواع پد بهداشتی است که جنس آن از پارچه‌های بسیار با کیفیت، نخی و با دوام بوده و از حساسیت هم جلوگیری می‌کند. این نوع نوار بهداشتی کارخانه‌ای بوده و یک بار مصرف نیست. این بدان معناست که شما می‌توانید بعد از هر استفاده‌ی خود آن‌ها را بشویید و دوباره استفاده کنید. از همین رو این نوارهای بهداشتی به محیط زیست کمک زیادی می‌کنند.
۶. نوار بهداشتی بلند
نوار بهداشتی بلند یکی دیگر از انواع پد بهداشتی یک بار مصرف است که بیشتر برای افرادی مناسب است که خونریزی زیادی در دوره‌ی خود دارند. این نوار بهداشتی با طول بلندی که دارد تقریبا تمام قسمت لباس زیر را در برمی‌گیرد و باعث می‌شود تا حد زیاد و قابل توجهی از بیرون زدن خون و برخورد آن با بدن یا لباس جلوگیری شود.
علاوه بر این، نوار بهداشتی بلند یکی از بهترین گزینه‌ها برای استفاده در شب، اداره، مدرسه و مسافرت است چراکه نسبت به مدل‌های دیگر طول بیشتری دارد و شرایط را برایتان به مراتب آسان‌تر می‌کند. علاوه بر موارد گفته شده وجود چسب‌های بال مانند در این نوع نوار بهداشتی باعث می‌شود هیچ لکه‌ای از پد بیرون نزند. از همین رو می‌توانید با خیال راحت به کارهای خود در خارج از منزل برسید.
تامپون
تامپون نوع دیگری از پد بهداشتی بوده که ساخته شده از تیوپ‌های نخی و پنبه‌ای است. تامپون‌ها در دوران پریود بسیار کاربردی هستند و باعث می‌شوند احساس خوب و راحت‌تری با استفاده از آن داشته باشید. این تیوپ‌ها وارد واژن می‌شوند و از نشات گرفتن خون به بیرون از واژن جلوگیری می‌کنند و می‌توان گفت که شما می‌توانید با خیالی آسوده لباس زیر سفید بپوشید!
توجه داشته باشید که عوض کردن تامپون بستگی به میزان خونریزی شما دارد و به طور معمول باید هر ۴ تا ۶ ساعت حداقل یک بار تعویض شود و نباید بیش از آن طول بکشد، چراکه می‌تواند باعث عفونت واژن و بیماری شود. تامپون ها یک نخ آویزان به خود هم دارند که باعث می‌شود در آوردن آن از واژن آسان‌تر باشد. شاید برایتان سوال شود که چگونه باید تامپون را در واژن قرار دهید. قرار دادن تامپون برای اولین بار بسیار ترسناک به نظر می‌رسد اما در واقعیت اینطور نیست. فقط کافی است مراحل زیر را دنبال کنید:
- ابتدا خوب دستان خود را بشویید.
- در یک حالت راحت و آسوده قرار بگیرید؛ (بیشتر افراد روی توالت می‌نشینند) زانوی خود را باز کنید و تامپون را با یک دست بگیرید. توجه کنید که باید انگشت اشاره روی قست پایین تامپون باشد و شصت هم بالای آن.
- با استفاده از سر تامپون آرام دهانه‌ی واژن را باز کنید و تامپون را به آهستگی تمام وارد واژن کنید.
- تامپون را خوب به سمت بالا سوق دهید تا دیگر آن را درون واژن خود احساس نکنید.
اگر برای اولین بار می‌خواهید این کار را انجام دهید، یک آینه بردارید و نگاهی به واژن خود بیاندازید تا انجام این فرایند برایتان ساده‌تر باشد. اگر حس می‌کنید تامپون شما را اذیت می‌کند و حس خوبی ندارید این بدان خاطر است که تامپون به اندازه‌ی کافی وارد واژن‌تان نشده است و برای بهتر کردن شرایط فقط کافی است با انگشت خود آن را بیشتر به داخل واژن خود هدایت کنید. اگر باز هم با آن مشکل داشتید، باید قید استفاده از تامپون را بزنید چون ظاهرا بدنتان واکنش خوبی به آن نشان نمی‌دهد.
کاپ قاعدگی
کاپ یا فنجان قاعدگی به انگلیسی (Menstrual Cup) هم یکی دیگر از انواع محصولات بهداشتی دوران قاعدگی است که می‌توانید چندین بار از آن استفاده کنید. کاپ قاعدگی، همان‌طور که از نامش پیداست، شبیه به یک فنجان است که خونریزی دوران پریود را درون خود جمع می‌کند و از جنس سیلیکون پزشکی، لاستیک یا پلاستیک است.
کاپ‌های قاعدگی برعکس نوار بهداشتی و تامپون خونریزی پریود را فقط درون خود جمع می‌کنند و نقش جذب کنندگی ندارد. این ویژگی باعث می‌شود که از هر لحاظ بهداشتی باشد. فقط باید این نکته را به خاطر داشته باشید که باید بین ۶ تا ۱۲ ساعت حداقل یک بار کاپ را خالی کنید، آن را خوب بشویید و دوباره از آن استفاده کنید.
کاپ‌ها گنجایش حجم خیلی بالایی از خونریزی را ندارند، از همین جهت می‌بایست در روز حداقل دو بار آن‌ها را خالی کرد. از آن‌جایی که کاپ‌های قاعدگی را می‌توانید چندین بار به کار بگیرید، استفاده از آن می‌تواند کمک زیادی به حفظ محیط زیست کند البته به این شرط که بعد از هربار خالی کردن، آن را به خوبی بشویید و در محیطی کاملا استریل و پاکیزه نگه‌داری کنید.
کاپ‌ها در اندازه‌ها و حجم‌های مختلف در بازار موجود هستند و شما با توجه به میزان خونریزی و شرایط بدنی که دارید می‌توانید یک نوع از آن را خریداری کنید. معمولا برای برای زنان زیر ۳۰ سال مخصوصا آن‌هایی که بارداری طبیعی نداشته‌اند کاپ سایز کوچک و برای زنان بالای ۳۰ سالی که بارداری طبیعی نیز داشته‌اند کاپ بزرگ پیشنهاد می‌شود. اگر بخواهید به طور دقیق اندازه‌ی کاپ مناسب بدن خود را بدانید باید به موارد زیر دقت کنید:
- سن
- میزان خونریزی ماهیانه
- داشتن یا نداشتن بارداری طبیعی
- طول دهانه‌ی رحم
- میزان انعطاف‌پذیری کاپ
- قدرت عضلات کف لگن
- انجام یا عدم انجام زایمان طبیعی
طرز قرار دادن کاپ قاعدگی درون واژن
اگر تجربه‌ی استفاده از تامپون‌های بهداشتی را داشته باشید و یا همان‌طور که در بالا توضیح دادیم طرز استفاده از آن را بدانید، استفاده از کاپ به مراتب برایتان آسان‌تر می‌شود. کافی است مراحل زیر را دنبال کنید.
- ابتدا خوب دستان خود را بشویید.
- اگر اولین بار است که می‌خواهید این کار را انجام دهید و استرس دارید کاملا طبیعی است. برای سهولت بیشتر انجام کار ابتدا در حالتی که راحت هستید قرار بگیرید.
- لبه‌ی کاپ قاعدگی را کمی چرب یا خیس کنید تا به صورت کلی ورود آن آسان‌تر و بدون درد باشد.
- کاپ قاعدگی را به آرامی وارد واژن کنید طوری که چند سانتی‌متر زیر رحم قرار گیرد.
- وقتی کاپ به درستی وارد واژن شد، حال باید آن را بچرخانید تا فنر باز شود و کاپ فضای داخل واژن را پر کند.
اگر کاپ را به درستی وارد کرده باشید دیگر نباید هنگام نشستن و راه رفتن آن را درون بدن خود حس کنید.
همچنین برای اینکه کاپ را از واژن خارج کرده و خون درون آن را خالی کنید هم یک سری نکات وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کنید:
- در مرحله‌ی اول دستهای خود را کاملا بشویید.
- در یک حالت خیلی راحت که می‌توانید به کاپ دسترسی داشته باشید قرار بگیرید.
- انگشت اشاره و شست خود را وارد واژن کنید و ساقه‌ی فنجان را به آرامی به سمت پایین بکشید تا به پایه‌ی آن برسید.
- پایه‌ی کاپ را فشار دهید تا فنر آزاد شود، سپس آن را به سمت پایین بکشید تا کاملا از واژن خارج شود.
پس از آنکه کاپ را از واژن خارج کردید، محتویات درون آن را خالی کنید و کاپ را خوب بشویید.
در آخر باید به این نکته اشاره کنیم که تامپون‌ها و کاپ‌های قاعدگی از آن‌جایی که وارد واژن می‌شوند به پرده‌ی بکارت یا هایمن آسیب می‌رسانند. از همین رو اگر این موضوع برایتان حائز اهمیت است نباید از این دو ابزار بهداشتی استفاده کنید و پیشنهاد می‌شود به سراغ پدهای بهداشتی بروید.
منبع: Planned Parenthood, Healthline
