رتبه‌بندی تمام فازهای دنیای سینمایی مارول (از جمله فاز ۴)
رتبه‌بندی تمام فازهای دنیای سینمایی مارول از بدترین به بهترین، پس از نزدیک به دو دهه تسلط بر فرهنگ عامه مردم کار آسانی نیست. دنیای سینمایی مارول به عنوان یک برند، به نوعی وظیفه ارضای علاقه مخاطبان صنعت سینمای مدرن به ابرقهرمانان را بر عهده دارد. این دنیا کاراکترهایش را از شخصیت‌هایی محبوب فراتر برده و از آن‌ها به عنوان عوامل اساسی موفقیتش بهره می‌برد. تاثیرگذاری این شخصیت‌ها و جهان مارول به حدی رسیده که دیگر غیرممکن است یک علاقه‌مند به سینما درباره مارول نظری نداشته باشد؛ حال چه نقطه نظری در مخالفت با آن و چه دیدگاهی در جهت حمایت از آن.
داستان دنیای سینمایی مارول سال ۲۰۰۸ با انتشار فیلم بسیار مشهور «مرد آهنی» جان فاورو آغاز شد. این فیلم پس از پرداختن به شخصیت رابرت داونی جونیور، مرد برجسته و بحث‌برانگیز آن زمان، فراتر از بسیاری از قسمت‌های مقدماتی رفت، به حماسه‌ای گسترده‌تر و فراتر از داستان اصلی پرداخت و صحنه‌های پس از تیتراژ معروف دنیای سینمایی مارول از آن ریشه می‌گیرند.
- ارتباط «ماتریکس»، «جاودانگان» و «پرومتئوس» با اندیشه‌های مرموز یک فرقه مسیحی
- نظریه‌ای در باره‌ی فیلم جاودانگان؛ بلید شمشیر دین ویتمن را برای خودش می‌خواهد
- جایگاه جاودانگان در فاز ۵ و ۶؛ تشریح آینده‌ی دنیای سینمایی مارول
بقیه فیلم‌های فاز ۱ افرادی مانند ثور و کاپیتان آمریکا را معرفی کردند که در فیلم حماسی انتقام‌جویان در کنار یکدیگر قرار گرفتند. مارول با توسعه فازهای ۲ و ۳ فهرست شخصیت‌ها و دامنه خود را گسترش داد و به فضا و خارج از زمین منشعب شد و یکی از نمادین‌ترین ضدقهرمانان سینما، تانوس را معرفی کرد. سه فاز اول «حماسه بی نهایت» نام‌گذاری شده‌اند و فاز ۴ نیز حتی جاه‌طلبانه‌تر بوده و مرزهای خود چندجهانی را بررسی می‌کند. نیازی به گفتن نیست که دامنه دنیای سینمایی مارول با گذشت زمان کاهش پیدا نکرده است.
فازهای دنیای سینمایی مارول همان‌طور که از چنین فرانچایزی تثبیت‌شده‌ای انتظار می‌رود، دارای فراز و نشیب‌هایی بوده‌اند. هر کدام از آن‌ها یک فیلم خوب دارند که به واسطه یک فیلم ضعیف تحت‌الشعاع قرار گرفته‌اند. هر گونه رتبه‌بندی قطعی این فازها تقریبا غیرممکن است، زیرا بسیاری از موارد به سلیقه افراد بستگی دارد. با این وجود، پس از ۱۵ سال یکه‌تازی می‌توان درباره پروژه جمعی دنیای سینمایی مارول به عنوان یک کل نتیجه‌گیری کرد. پس با هم تمام فازهای دنیای سینمایی مارول را از بدترین به بهترین رتبه‌بندی می‌کنیم.
۴. فاز ۱
شاید قرار دادن فازی که آغازگر همه چیز بوده در انتهای لیست کمی نامحترمانه به نظر برسد اما فاز ۱ به دلایل متعددی شایسته این جایگاه است. «مرد آهنی» و «انتقام‌جویان» دستاوردهای عظیمی در دنیای فیلم‌سازی بودند (مخصوصا انتقام‌جویان که یکی از نمادین‌ترین و موفق‌ترین فیلم‌های تیمی تمام تاریخ است) اما نمی‌توان برخی از عناصر ضعیف‌تر فاز ۱ را نادیده گرفت. این مسئله به ویژه با توجه به کمبود نسبی محتوا در این فاز در مقایسه با سایر فازهای بعدی قابل درک است.
فاز ۱ تنها شامل ۶ فیلم می‌شود و اثرات هر اشتباهی به شدت محسوس است. «هالک شگفت‌انگیز»، «ثور» و «کاپیتان آمریکا» نقاط قوت خود را دارند و شخصیت‌هایی نمادین را به این مجموعه معرفی کرده‌اند اما همگی پروژه‌های ناقصی هستند. به عنوان مثال، بازی ادوارد نورتون در نقش بروس بنر، نیاز به یک تغییر و تحول کامل قبل از فیلم «انتقام‌جویان» داشت و ثور نیز تا قبل از این که تایکا وایتیتی سکان هدایت فیلم‌ها را به دست بگیرد و این شخصیت را دوباره تعریف کرد، جایگاه مشخصی نداشت.
با بازبینی فیلم‌ها در سال ۲۰۲۲ متوجه می‌شویم که فیلم‌های مرد آهنی فاورو کیفیت مطلوبی ندارند و روایت گیج‌کننده و ضعیف مرد آهنی ۲ به گونه‌ای باعث کم‌تر دیده شدن زحمات عوامل مرد آهنی اصلی می‌شود. شکی نیست که فاز ۱ دنیای سینمایی مارول یک دستاورد چشم‌گیر در زمینه داستان‌سرایی است. با این حال، در مقایسه با همتایان خود، در برخی از جنبه‌ها کمی ناامیدکننده است.
۳. فاز ۴
فاز ۴ دنیای سینمایی مارول ایراد خاصی ندارد. ادامه دادن داستان یکی از حماسی‌ترین فیلم‌ها در تاریخ سینما کار سختی بود. با این حال فاز ۴ مرزها و انتظارات را جابجا کرده است و عناصر روایی، موضوعی و لحنی بی‌شماری را معرفی می‌کند تا دنیای سینمایی مارول را پویاتر و متنوع‌تر از همیشه جلوه دهد. با این حال و با این همه تنوع، فاز ۴ دنیای سینمایی مارول در حال حاضر از عدم تمرکزی که باعث موفقیت داستان‌های فازهای ۱ تا ۳ شده بود رنج می‌برد.
پر کردن جای خالی تانوس یک چالش بزرگ بود و حالا با نزدیک شدن به پایان فاز ۴، غیبت این تایتان هنوز به شدت احساس می‌شود. چندین پروژه مفهوم چندجهانی و خطرات ناشی از آن را بررسی کرده‌اند اما این مفهوم باز هم مبهم و متفاوت به نظر می‌رسد. هنوز تعریف یک روایت واحد در قالب فاز ۴ دشوار است و این عدم اتصال قدرت داستان اصلی را نیز تضعیف می‌کند. پس باید گفت که در این مورد خاص، جاه‌طلبی موجب موفقیت نشده است.
با این حال، فاز ۴ به هیچ وجه یک فاز شکست‌خورده محسوب نمی‌شود. گسترش دنیای سینمایی مارول به سریال‌های تلویزیونی مانند «لوکی»، «وانداویژن» و «چه می‌شود اگر…؟» خلاقیت داستان‌ها را بیشتر کرده و موجب گردیده تا شخصیت‌های محبوب این دنیای سینمایی، خطوط داستانی جامع، داستان‌های جذاب و جایگاه مناسبی در روایت گسترده‌تر مارول داشته باشند. پروژه‌هایی مانند «شوالیه ماه» و «خانم مارول» نیز دنیای سینمایی مارول را وارد قلمرو جدیدی کرده‌اند و با استقبال گرم منتقدان و طرفداران مواجه شده‌اند و نشان می‌دهند که دنیای سینمایی مارول با گذشت زمان توسعه یافته است.
در همین حال، فیلم‌هایی مانند «مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست» و «شانگ‌چی و افسانه ده حلقه» ثابت کرده‌اند که دنیای سینمایی مارول باز هم می‌تواند فیلمی جذاب همراه با داستانی صمیمانه و سرگرم‌کننده ارائه دهد. فاز ۴ شاید ناپیوسته به نظر برسد (به خصوص با آثاری مانند «جاودانگان») اما این نوسان (حتی بدون وجود یک شخصیت شرور اصلی) مسلما آن را به یکی از جذاب‌ترین فصل‌های دنیای سینمایی مارول تا به امروز تبدیل می‌کند.
۲. فاز ۲
حجم زیاد محتوا در فاز ۴ از برخی جهات، کار را برای رقابت با فاز ۲ سخت می‌کند. با این حال و با وجود رشد و توسعه فاز ۴ باید بپذیریم که داستان واحد و یک‌پارچه فاز ۲ آن را به یک مجموعه جذاب‌تر و قابل درک تبدیل می‌کند. فاز ۲ حتی با نادیده گرفتن تهدید رو به رشدی مانند تانوس و نقش مهم سنگ‌های ابدیت باز هم یکی از جالب‌ترین و شگفت‌آورترین فصل‌های دنیای سینمایی مارول است.
استودیوی مارول پس از موفقیت انتقام‌جویان، وسوسه شده بود که به بزرگ‌تر و جسورتر شدن ادامه دهد. فاز ۲ با «مرد آهنی ۳» آغاز شد که یک اثر روان‌شناختی پیچیده درباره شخصیت اصلی و یک تغییر لحن مشخص نسبت به انتقام‌جویان بود. به همین ترتیب، «کاپیتان آمریکا: سرباز زمستان» یکی از تاثیرگذارترین آثار مهیج و جاسوسی در قرن بیست و یکم است و نگهبانان کهکشان نیز دنیای سینمایی مارول را به شیوه‌ای خاص ارتقا داد و چندین شخصیت محبوب را به این فرانچایز معرفی کرد. لحن‌ها و ژانرهای مختلف این پروژه‌ها برای اولین بار نشان داد که ژانر ابرقهرمانی یک قفس محدود نیست و دنیای سینمایی مارول می‌تواند ژانر جاسوسی را به همان اندازه ژانر علمی‌تخیلی با موفقیت روایت کند و این‌گونه بود که پایه‌های شرایط امروزی دنیای سینمایی مارول فراهم شد.
البته فاز ۲ نیز مانند باقی فازهای دنیای سینمایی مارول نقاط ضعف خاص خود را دارد. ثور: دنیای تاریک هم‌چنان یک فیلم نامرتبط (به خصوص با توجه به بازسازی خط داستانی موفقیت‌آمیز این شخصیت در آثار بعدی) است. با این حال، عناصر مختلفی در فاز ۲ بودند که در آن زمان مورد استقبال قرار نگرفتند اما شگفت‌انگیز هستند. «انتقام‌جویان: عصر اولتران» که بسیاری از بینندگان پس از انتشار آن را نپسندیدند، در واقع یک فیلم دست‌کم‌گرفته‌شده در این مجموعه است. از طرف دیگر، مرد مورچه‌ای به طرز ماهرانه‌ای حس طنز و شوخ‌طبعی این سری را با سکانس‌های اکشن مبتکرانه ترکیب کرد. با در نظر گرفتن همه چیز، فاز ۲ دنیای سینمایی مارول مسلما سزاوار احترام بیشتری است.
۱. فاز ۳
با در نظر گرفتن تمام عناصر موجود، تعداد زیاد شخصیت‌های درگیر و اوج یک خط داستانی با قدمت بیش از یک دهه، باید گفت که هیچ چیزی به پای فاز ۳ دنیای سینمایی مارول نمی‌رسد. این فاز دارای موفق‌ترین آثار در کل فرانچایز (مانند «کاپیتان آمریکا: جنگ داخلی»، «ثور: رگناروک» و «پلنگ سیاه») بود و داستان گسترده حماسه بی‌نهایت را با یکی از جسورانه‌ترین و جاه‌طلبانه‌ترین فیلم‌های ممکن به پایان رساند. با وجود همین استدلال‌ها، نادیده گرفتن برتری فاز ۳ نسبت به باقی فازها غیرممکن است.
مقایسه این دو ممکن است ناعادلانه باشد اما فاز ۳ در واقع یک الگوی مهم برای فاز ۴ و پروژه‌های آینده دنیای سینمایی مارول است. فاز ۴ ناهماهنگ و فاقد تمرکز است اما فاز ۳ در روایت خود بسیار متمرکز بود و به طرز ماهرانه‌ای خطوط داستانی شخصیت‌ها را از فیلم‌های قبلی برای ایجاد یک کل منسجم در هم آمیخت. از هم گسیختن انتقام‌جویان در «کاپیتان آمریکا ۳» موجب شکست تیم در «انتقام‌جویان: جنگ ابدیت» شد و اتفاقات دلخراشی که برای ثور و پیتر پارکر رخ داد به آن‌ها کمک کرد تا از کاراکترهایی کاریکاتورگونه فراتر روند و به شخصیت‌هایی جالب توجه تبدیل شوند.
پشتوانه همه این‌ها تراژدی وحشتناک جذاب‌ترین شخصیت شرور مارول تا به امروز است. تانوس، با وجود تمام ایراداتش شخصیتی جذاب و حتی گاهی دلسوز بود و به هر کاری که به پروژه نسل‌کشی او کمک می‌کرد، تن می‌داد. او یکی از معدود شرورانی بود که به هدف خود رسید و نیمی از دنیا (و بسیاری از قهرمانان محبوب) را در نهایت از بین برد.
قبل از فاز ۳ دنیای سینمایی مارول هیچ‌کس تا به حال موفق نشده بود که چنین داستان گسترده‌ای را به این شکل رضایت‌بخش به پایان برساند. این امر با در نظر گرفتن تعداد زیاد سه گانه‌های فصل آخر و گرد هم آوردن بیش از ۲۰ فیلم با تمام شخصیت‌ها و خطوط داستانی آن‌ها، تقریبا معجزه‌آسا است. بنابراین از بسیاری جهات، جای تعجب نیست که فاز ۴ دنیای سینمایی مارول ضعیف‌تر به نظر برسد و ادامه دادن چنین نقطه اوج تماشایی تقریبا غیرممکن است. این موضوع گواهی بر موفقیت فاز ۳ است که دنیای سینمایی مارول هنوز سه سال پس از اتمام آن، برای ادامه دادن آن به نحوی شایسته، تلاش می‌کند.
منبع: screenrant
